Қазақстан республикасы денсаулық сақтау министрлігі медицина білімі мен ғылымының инновациялық технологиялар республикалық орталығЫ

131 
III.2-7 
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,36 
рСО
2
= 36 мм сын. б.б. 
SB = 19,5 ммоль/л
BB = 39 ммоль/л
ВЕ = -5 ммоль/л
Қандағы кетонды денелер = 
1,3 моль/л 
ТК = 41 ммоль/сут
Науқас қантты диабетпен 
ауырады. 
III.2-8 
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,32 
рСО
2 
= 38 мм сын. б.б. 
SB = 19 ммоль/л
BB = 36 ммоль/л
BE = -6 ммоль/л
Қандағы сүт қышқылы = 
2,9 ммоль/л 
ТК = 45 ммоль/сут. 
Науқаста жүрек 
жеткіліксіздігі дамыған. 
III.2-9 
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,28 
рСО
2
= 35 мм сын. б.б. 
SB = 16,5 ммоль/л
BB = 35 ммоль/л
BE = -9 ммоль/л
ТК = 8 ммоль/сут 
NH4
+
= 17 ммоль/л
Науқаста созылмалы 
гломерулонефрит. 
III.2-10
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,24 
рСО
2 
= 51 мм сын. б.б. 
SB = 18 ммоль/л
BB = 45 ммоль/л
BE = -8 ммоль/л
Науқаста қауырт сол 
қарыншалық жеткілік-сіздігі, 
өкпе ісінуі дамыған 
III.2-11
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,47 
рСО
2 
= 25 мм сын. б.б. 
SB = 20 ммоль/л
BB = 40 ммоль/л
BE = +2 ммоль/л
Науқасқа ӨЖЖ аппарат-ын 
қолдану арқылы операция 
жасалуда 
III.2-12
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,50 
рСО
2 
= 36 мм сын. б.б. 
SB = 28 ммоль/л
BB = 57 ммоль/л
BE = +5,5 ммоль/л
Науқаста тынымсыз құсу, 
тетания. 
III.2-13 
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,56 
рСО
2 
= 30 мм сын. б.б. 
SB = 28 ммоль/л 
AB = 20 ммоль/л 
BB = 50 ммоль/л
BE = +5 ммоль/л
Науқастың бас миының 
шайқалуы, ентікпе және құсу 
пайда болған 
III.2-14
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,19 
рСО
2 
= 32 мм сын. б.б. 
SB = 11 ммоль/л
BB = 27 ммоль/л
BE = -17 ммоль/л
Науқаста қауырт қан кету 
III.2-15
жағдаяттық тапсырма
рН = 7,35 
рСО
2 
= 49 мм сын. б.б. 
SB = 26,5 ммоль/л
BB = 48 ммоль/л
BE = + 2,0 ммоль/л
Науқаста өкпенің сол жақ 
төменгі бөлігінің 
пневмониясы. 
 
 
 

 
III.2 -16 жағдаяттық тапсырма 
Науқас Д., 14 жаста, қантты диабеттің 1 типімен ауырады, жедел жәрдем көлігімен 
қабылдау бөлімшесіне жеткізілді, жағдайы өте ауыр. Жақында науқаста қатты жүйкелік 

132 
зорығу болғаны, сонымен қатар, тәтті тағамдарды жеп диетаны бұзғаны мәлім болды. 
Объективті: есі адасқан, көз қарашығының жарыққа серпілуі әлсіз, сіңірлік рефлекстер 
төмендеген, көз алмасының тонусы төмен, аузынан ацетон иісі шығады. ТАЖ - 32 мин
-1
, 
ЖСЖ - 105 мин
-1
, АҚ - 95/60 мм сын. бағ., зәрдің тәуліктік мөлшері азайған. Қан 
талдамасында: глюкоза – 29 ммоль/л, кетонды денелер - 9,9 ммоль/л, К

- 6,5 ммоль/л, Са
2

- 
2,75 ммоль/л, рН = 7,2, рСО
2
= 33 мм сын. бағ., SB = 15,5 ммоль/л, ВВ = 38 моль/л, ВЕ= - 
13,0 ммоль/л. 
1.
 
Науқаста қышқылдық-сілтілік үйлесімнің қандай бұзылыстары дамыған? 
Жауабыңызды негіздеңіз. 
2.
 
 Қышқылдық-сілтілік үйлесімнің бұзылыстарына байланысты, клиникалық-
лабораториялық өзгерістердің даму механизмдері қандай ? 
3. Ұсынылған қышқылдық-сілтілік үйлесім бұзылыстарының теңгерілу
механизмдері қандай ?
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
III.3 Көмірсу алмасуының бұзылыстары 
 
Критерилері 
Қантты диабеттің 1 типі 
Қантты диабеттің 2 типі 
Сырқаттанушылық 
0,2 -0,5 % 
2 - 4% 
Ауру 
басталуына 
дейінгі жас шамасы 
Жиі 20 жасқа дейінгілер 
Жиі 30 жастан асқандар 


Қантты диабеттің 1 типінің және қантты диабеттің
2 типінің айырмашылықтары

133 
Жынысы 
Бірдей 
Жиі әйелдер 
Ауру 
басталуына 
дейінгі дене салмағы 
Салмағы азайған немесе 
қалыпты 
Жиі салмағы артық
( 80% көбінде) 
Себептері 
1. Қызылша, гепатит, жел 
шешек, 
паротит 
вирус-
тарының; уытты заттар-
дың, радиацияның, жара-
қаттың 
әсерінен 
β-
жасушалардың 
деструкциялануы 
2.β-жасушаларды 
жоятын
антиденелер мен сенси-
билизацияланған лимфо-
циттер 
3. Жедел және созылмалы 
панкреатит 
4.Ұйқы 
безінің 
алынып 
тасталуы 
1.
Инсулинге тәуелді тіндердегі 
рецепторлар санының азаюы
2.
Антиденелермен ин-сулиндік 
рецептор-ларға 
тосқауыл 
қойы-луы немесе жойылуы 
3.
Инсулиннің 
әсеріне 
рецептордан кейінгі бөгет; 
4.
Инсулин 
түзілуін 
ынталандырушыларға 
β-
жасушалардың тәуелділігінің 
артуы 
Инсулин тапшылығы Толық (абсолютті) 
Салыстырмалы 
β-жасушаларға 
антиденелер 
60 – 85% ауру басталғанда 
5% төмен 
Ұйқы безіне қарсы 
жасушалық-беткейлік 
иммунды серпілістер 
30-50% ауру басталғанда 
5% төмен 
Тұқым 
қуалаушылыққа 
бейімділік 
Бірінші дәрежедегі туыстықта
(< 10%) 
Бірінші дәрежедегі туыстықта 
жоғары бейімділік (> 20%) 
Антигендер HLA 
HLA-DR3, HLA-DR4, HLA-
DQ 
Кәдімгі 
популяциядан 
айырмашылығы жоқ 
Монозиготты 
егіздердегі 
конкорданттылық 
Шамамен 50% 
90 – 100% 
Ағымы 
Тұрақсыз, кетоацидозға және 
кетоацидоздық 
комаға 
бейімділік 
Салыстырмалы 
тұрақты, 
кетоацидоз сирек 
Микроангиопатиялар Ауру басталғаннан соң 5 – 10 
жылдан кейін дамиды 
Жйі 
макроангиопатия-лармен 
бірге ауру басталғаннан соң 2 – 5 
жылдан кейін
Емдеу түрі 
Диета + инсулин 
Диета + диабетке қарсы дәрілер.
Науқастырдың 1/3 аурудың ең
соңғы сатысында инсулин. 
 
III.3-1 жағдаяттық тапсырма 
Науқас Л., 15 жаста, жалпы әлсіздікке, тәбетінің жоғарылауына, қатты шөлдейтініне, 
зәрінің мөлшерінің көбеюіне шағымданады. Объективті: бойы - 195 см, дене салмағы - 65 
кг. Ішкі ағзаларын тексергенде қалыптан тыс өзгерістер жоқ. Аш қарындық қан 
талдамасында: плазмадағы глюкозаның мөлшері – 14,5 ммоль/л. Тамақ ішкеннен кейін 
глюкозаның деңгейі жоғарылайды да, ұзақ мерзімде сол деңгейде сақталады. Инсулинді 
енгізгенде, нәтижесіз яғни, гипергликемия сақталған. Тәуліктік диурез – 4,3 л, зәрдің 
салыстырмалы тығыздығы – 1,031. Зәрде глюкоза бар. 

134 
1.
 
 Науқастағы гипергликемияның даму механизмі қандай? 
2.
 
Гипергликемияның сипатын анықтау үшін тағы қосымша қандай
зерттеулер жүргізу қажет? 
3.
 
Науқастың көп мөлшерде тамақтануына қарамастан ашығу сезімінің 
сақталатынын қалай түсіндіруге болады? 
III.3-2 жағдаяттық тапсырма 
Науқас Н., 32 жаста, жедел жәрдем шақырылды. Жағдайы нашар, ес-түссіз, кейде 
тырыспалар пайда болады. Терісі салқын, ылғал. АҚ 80/40 мм сын. бағ., ЖСЖ – 110 мин
-
1
. Науқастың туыстары оның бала кезінен қантты диабетпен ауыратындығын және 
инсулин қабылдайтынын айтты. Бірақ, соңғы кездері инсулинге жоғары сезімталдық 
байқалған, көріністері: қарны ашады, қолы дірілдейді, терлегіш, жүрек соғысы сезіледі, 
жоғары жүйкелік қозымдылық байқалады. Қазіргі жағдайы инсулиннің кезекті мөлшерін 
енгізгеннен соң дамыған. Дәрігер науқасқа бір мезетте вена ішіне 40 мл 50% глюкоза 
ерітіндісін енгізді, соңынан осы ерітіндінің аз пайызын снасы қалпына келгенге дейін, 
тамшылатып енгізуді тағайындады. 
1.
 
 Науқаста көмірсу алмасуының қандай типтік түрі дамыған? 
2.
 
Науқастағы көріністердің негізінде қандай механизмдер жатыр?
3.
 
Науқасқа қандай ем қолданылды, этиотропты ма әлде патоген-ездік пе? 
Жауабыңызды негіздеңіз.
III.3-3 жағдаяттық тапсырма 
Науқас П., 28 жаста, қантты диабетпен ауырады, алкогольді қабылдағаннан кейін, 
жалпы әдлсіздік, бас ауруы, шөлдеу, лоқсу және құсу, ішінің ауруы, аузынан ацетон 
иісінің шығуы пайда болды. Содан кейін есінен танып қалды. Объективті: терісі құрғақ,
көз алмасының тонусы төмендеген, тынысы сирек, шулы, тахикардия, АҚ төмендеген.
Көз қарашығының жарыққа серпілуі әлсіз, сіңірлік рефлекстер төмендеген. Кезеңмен 
құрыспалар пайда болады.
1.
 
Науқаста қандай кома дамыды? Диагнозын нақтылау үшін қандай 
зерттеулер жүргізу қажет? 

жүктеу/скачать 4,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: