Б. Ж. Рыскалиева тамақтану гигиенасы

32 
Тиамин жүйке және бұлшықет жасушаларында ферментативті емес 
рөл атқарады. Ол биомембраналардағы иондық каналдарды белсендіретіні 
анықталды, осылайша натрий мен калийдің қозғалысын реттейді, оның 
мембраналық бетіндегі градиентінің өзгеруі жүйке импульсі мен 
бұлшықеттің ерікті жиырылуын қамтамасыз етеді. Біріншіден, 
антивитамин-термикалық нашар өңделген өзен балықтары мен кейбір 
моллюскаларда, сондай - ақ папоротниктер тұқымдасының жеуге жарамды 
өсімдіктерінде кездесетін тиаминаза ферменті: екіншіден, шай мен кофені 
күнделікті тұтынудың жоғары мөлшері (тіпті кофеин жоқ), олардың 
компоненттері антитиаминдік факторларға жатады 
Кесте 9 - Тиаминнің тағамдық көздері 
Өнім 
100 г өнімде 
B1 витаминінің 
мөлшері, мг 
Күнделікті өнімдер 
жиынтығы 
Күнбағыс тұқымы, кедр 
жаңғақтары, фисташкалар, бразил 
жаңғағы, ашытқы
0,7-1,9 
30 г күнбағыс тұқымдары 
(немесе жаңғақтар) + 360 г 2-
ші сұрыпты нан + 2 ас қасық 
«Геркулес» + 150 г шошқа еті + 
100 г балық + 300 г піскен 
картоп + 200 г аралас гарнир 
(қырыққабат, жасыл бұршақ, 
үрме бұршақ)
Бадам, кешью, нан-тоқаш өнімдері 
жармалар (қарақұмық, тары, сұлы), 
шошқа еті, балық, сиыр еті, картоп, 
қырыққабат, жасыл бұршақ, үрме 
бұршақ, соя өнімдері, авокадо 
0,1-0,6 
Тиаминнің сіңімділігін төмендететін антивитамин - тиаминаза 
ферменті, термикалық нашар өңделген өзен балықтарында және кейбір 
моллюскаларда, сондай-ақ папоротниктер тұқымдасының жеуге жарамды 
өсімдіктерінде кездеседі, және күнделікті шай мен кофенің көп мөлшері 
(тіпті кофеинсіз), олардың компоненттері антитиаминдік факторларға 
жатады. 
Тамақтануда В1 витаминінің жетіспеушілігі пайда болуы: 
- оның азық-түлікпен төмен келуі (абсолютті тапшылығы); 
- көмірсулардың, алкогольдің шамадан тыс тұтынылуында, сондай-
ақ диуретиктерді қолданғанда және безгек пен АИТВ - инфекциясы бар 
науқастарда пайда болатын қажеттіліктің жоғарылауы (салыстырмалы 
тапшылық) нәтижесінде; 
- ішек аурулары (энтерит, колит) нәтижесінде сіңімділігі 
төмендеген жағдайда. 
Жетіспеушілігі мен артықтықшылығы. BI витамин тапшылығы 
бери-бери деп аталады және Қытайда б. з. д. 2600 жылы сипатталған. Ол 
пайда болған кезде жүрек-тамыр, жүйке, бұлшықет жүйелері және асқазан-
ішек жолдары әсер етеді.
В2. 
Рибофлавин немесе В2 дәрумені суда еритін дәрумендерге 
жатады. Сіңімділігі және физиологиялық функциялары. Рибофлавин аш 
ішекте тиімді сіңіріледі және флавиндер құрамында ағзада коферменттік 
функцияны орындайды: флавинадениндинуклеотид (ФАД) және флавин-

33 
мононуклеотид (ФМН), олар өз кезегінде бірқатар метаболикалық 
жолдардың тотығу реакцияларына қатысады. Олар көмірсулар, майлар мен 
ақуыздардың алмасуына қатысады.
Рибофлавиннің тамақтанудағы негізгі көздері (кесте 10) сүт өнімдері, 
ет өнімдері, жұмыртқа және қарақұмық болып табылады. Дәнді 
дақылдарда, көкөністер мен жемістерде бұл дәрумен аз. Сақтау және өңдеу 
кезінде өте тұрақты: аспаздық шығындар орташа есеппен 25% құрайды.
Кесте 10 - Рибофлавиннің негізгі тағамдық көздері 
Өнім 
100 г өнімде B2 витамині 
(тиамин) мөлшері, мг 
Күнделікті 
өнімдер 
жиынтығы 
Сиыр бауыры, ашытқы
0,7-2 
500 мл сүт өнімдері (йогурттар + бір 
стақан айран) + 20 г (1 тілім) ірімшік 
немесе 100 г сүзбе + 170 г ет (құс) + 
360 г нан + 100 г макарон немесе 
жарма гарнирі 
Ірімшік, сүзбе, жұмыртқа 
0,3-0,5 
Сүт және сұйық сүт 
өнімдері, жарма 
қарақұмық және сұлы, 
балық, ет, құс еті 
0,1-0,2 

жүктеу/скачать 1,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: