Б. Ж. Рыскалиева тамақтану гигиенасы
жүктеу/скачать 1,26 Mb. Pdf көрінісі
|
| Марганец
. Ол айқын қосарланғандыққа ие микроэлементтерге жатады: алмастырылмайтындығы және ықтимал уыттылығы, кофактор немесе фермент активаторы ретінде бірқатар физиологиялық процестерге қатысады. Бұл инсулиннің қалыпты секрециясы және холиннің липотропты қызметін жүзеге асыруы үшін қажет. Марганецтің айтарлықтай жетіспеушілігі әсіресе жалпы тамақтанудан көрінеді, өйткені магний марганец қорын үнемдей отырып, жеткілікті тамақтану жағдайында оның металл-ферменттік функцияларын орындай алады. Марганец тамақ өнімдерінде жеткілікті мөлшерде кездеседі, сондықтан адамда бұл элементтің оқшауланған алиментарлық тапшылығы байқалмайды. Оның өсімдік өнімдеріндегі мөлшері 100 г жеуге жарамды бөлігінде 0,5-тен 5 мг-ға дейін, ал жануарлардан алынатын өнімдерде оның құрамы (бауыр мен бүйректен басқа) ондаған есе аз (кесте 26). Кесте 26 – Марганецтың негізгі тағамдық көздері Өнім Порция, г Марганец,г Сұлы 100 5,1 Ананас 150 2,5 Сүтті шоколад 50 1,6 Жасыл шай 200 (1 кесе) 0,41-1,58 Бұршақ 100 1,3 Көкжидек 100 1,3 Ананас шырыны 100 1,2 2-ші сұрыпты ұннан жасалған бидай наны 100 1,1 Грек жаңғағы 30 0,96 Шпинат 100 0,94 Қара шай 200 (1 кесе) 0,18-0,77 Асқабақ тұқымы 30 0,86 Бадам 30 0,74 Қызылша 100 0,66 Фисташкалар 30 0,36 Брокколи 150 0,34 Банандар 130 (1 дана) 0,18 Ірімшік 30 0,03 Сиыр еті 100 0,03 59 Магний мен темір тағамдармен шамадан тыс келсе, марганецтің сіңімділігін тежейді және оның несеппен шығарылуын тездетеді. Ересек сау адам үшін марганецке қажеттіліктің физиологиялық деңгейі тәулігіне 2 мг құрайды. Бұл элементтің биомаркері - қан сарысуындағы марганец деңгейі: нормасы - 9,1-12,7 нмоль/л. Алиментарлық жетіспеушілігі теңгерімсіз парентеральды тамақтану кезінде, сондай - ақ диетада фитаттар, оксалаттар, таниндер - оның сіңу ингибиторлары және осы элементті тұтынудың жоғарылауы, мысалы, қант диабеті және созылмалы алкоголизммен ауыратын науқастарда мүмкін. Марганецтің ағзаға шамадан тыс түсуі өндірістік жағдайда (негізінен аэрозоль арқылы) байқалуы мүмкін, бұл манганоздың клиникалық көрінісінің дамуына әкеледі. жүктеу/скачать 1,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|