Б. Ж. Рыскалиева тамақтану гигиенасы
қойылатын негізгі гигиеналық талаптар
жүктеу/скачать 1,26 Mb. Pdf көрінісі
|
| қойылатын негізгі гигиеналық талаптар
. Тамақтанудың тепе - теңдігі оның ұтымдылығының маңызды метаболикалық негізі болып табылады. Алайда, ұтымды тамақтанудың гигиеналық мәні тағамның күрделі химиялық құрылымының жалпы тепе-теңдігін қамтамасыз етуде ғана емес, сонымен қатар тамақтануды ұйымдастыруда: әртүрлі тағамдарды оңтайлы пайдалану, режим мен шарттарды сақтау. Тамақтану режимі әдетте тамақтану жиілігін, жеке тамақтану арасындағы аралықты, әр тамақтанудың ұзақтығын, тағамдарды жеке тамақтану бойынша бөлуді білдіреді. Тамақтану режимі қатаң нормалауды қажет етпейді, бірақ адамның тамақтануын оңтайлы ұйымдастыруға мүмкіндік беретін гигиеналық ұсыныстары бар. 62 Тамақтанудың жиілігі (жиілігі), әдетте, күніне кемінде төрт рет (мүмкіндігінше бес-алты рет) болуға тиіс. Тамақтанудың энергия құндылығы бойынша келесі бөлінуі болжанады, %: 1) төрт рет тамақтану кезінде: таңғы ас ................................................................................ 25 түскі ас ................................................................................. 35 - 40 екінші түскі ас (полдник) .................................................... 10 - 15 кешкі ас ................................................................................ 25 2) алты рет тамақтану кезінде: 1-ші таңғы ас .........................................................................15 2-ші таңғы ас .........................................................................15 түскі ас ...................................................................................35 екінші түскі ас (полдник) ......................................................10 кешкі ас ..................................................................................20 түнгі ас....................................................................................5 Осылайша, таңғы ас пен түскі ас кезінде күннің бірінші жартысында (15.30 - ға дейін) күнделікті тағамның кем дегенде 60% тұтыну ұсынылады. Соңғы тамақтану уақытын жеке таңдауға болады, бірақ көбінесе ұйқыға дейін бір сағаттан кем болмағаны дұрыс. Тамақтану арасындағы интервалдар 3 - 4 сағаттан аспауы керек: бұл әр тамақ үшін қалыпты мөлшерде тамақтануға ықпал етеді және артық тамақтанбаудың салауатты әдетін қалыптастырады. Көп мөлшерде тамақтану (артық тамақтану) көбінесе сау адамда тамақтану арасындағы аралықтың ұлғаюына байланысты қатты аштық сезімі дамуымен байланысты. Тамақтанудың оң динамикалық стереотипін жасау үшін күннің белгілі бір уақытында тамақ ішкен жөн. Тамақтанудың ұзақтығы барлық тағамдарды жеуге асықпай және мұқият шайнау үшін жеткілікті болуы керек. Бұл үшін, мысалы, түскі ас кезінде кем дегенде 30 минут кетеді. Ұйымдастыру әдісіне сәйкес тамақтану үйде, тамақтану жүйесінде және аралас болуы мүмкін. Үйде тамақтану кезінде адам өздігінен азық- түлік сатып алады (кейде өсіреді және жинайды), содан кейін тұрмыстық ас үй жабдықтарында әртүрлі тағамдар дайындайды. Бұл жағдайда жартылай фабрикаттар, дайын өнімдер мен тағамдарды сақтау үйде жүзеге асырылады. Үйде тамақтанудың сапасы (пайдалылығы мен қауіпсіздігі) отбасының нақты мүшелерінің білім деңгейіне байланысты. Қоғамдық тамақтану кезінде (кафе, асхана, мейрамхана және т.б.) адамның міндеті дайын тағамдарды оңтайлы таңдау болып табылады. Бұл жағдайда өндіруші жеке өнімдер мен тағамдардың сапасына жауап береді, ал рационның пайдалылығы тұтынушының тамақтану саласындағы білімімен анықталады. Көптеген адамдар аралас тамақтанады, ал үйде немесе қоғамдық тамақтану әлеуметтік-тұрмыстық жағдайларға байланысты. жүктеу/скачать 1,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|