Байдуллаева Қазақтіліне аударғандар Н. М. Алмабаева, Г. Е. Байдуллаева, К. Е. Раманқұлов Мәскеу и з д а т е л ь с к а я г р у п п а «гэотар-медиа» 1 9

цтВұлпаның және Н ,0 судың әлсіреуінің массалык коэффицентін оңай салыс- 
тыруға болады. Са, Р, О и Н атомдық нөмерлеріне 20,15, 8 және 1 сандары сәй- 
кес келеді. Осы сандарды (31.12) тендеуіне койып, келесі тендеуді аламыз:
3 • 203 + 2 ■
153 + 8 • 83
=
68
.
РтВ 
2 • I3 + 83
Әртүрлі ұлпалармен рентген сәулелерінін жұтылуы көлеңке проекциясын- 
да адам денесіндегі ішкі ағзаларды көруге мүмкіндік береді.
Рентген диагностикасын екі жағдайда колданады:
►
рентгенді суретті рентген люминесценциялаушы экранда қарастырады;
►
рентгенографиялык сурет фото таспада тіркеледі.
Егер зерттелініп отырған ағза және коршаған ұлпалар рентген сәулелерін 
бірдей әлсірететін болса, онда арнайы контрастықзаттар қолданылады. Мыса- 
лы, асқазан және ішекті коймалжың барий сульфатымен толтыратын болсақ, 
онда олардың көлеңке суреттерін коре аламыз.
Экрандағы суреттің жарықтығы және фото таспадағы экспозиция уақы- 
ты рентген сәулесінің каркындылығына тәуелді. Егер оны диагностика үшін 
колданатын болса, онда жағымсыз биологиялык зардаптар тудырмау үшін 
карқындылык үлкен болмау керек. Сондыктан рентген сәулелерінің томен 
каркындылығы кезінде кескінді жаксартатын біркатар технологиялық ас- 
паптар бар. Осындай аспаптардың бірі ретінде электронды-оптикалық түр- 
лендіргіштерді (§27.8 караңыз) карастыруға болады. Аймақты көп мөлшерде 
тексеру кезінде рентгенография-флюорография кеңінен қолданылады, бұл 
аспапты колданған кезде сезімтал аз форматты таспада үлкен рентген люми- 
несценциялық экраннан кескін тіркеледі. Суретке түсіру кезінде жарык күші 
үлкен линза қолданылады, дайын суреттерді арнайы үлкейткіште карайды.
Рентгенографияның қызыкты және келешектегі нұсқасы 
рентгенді томог­
рафия
деп аталады және оның машина нұскасы 
компьютерлік томография
деп 
аталады. Осы сұракты карастырайық.
Карапайым рентгенография дененің көп бөлігін камти алады, бірак әртүрлі 
ағзалар бірін-бірі көлеңкелеп тұрады. Егер (31.11-сурет) қарама қарсы фаза-
да 
РТ
рентген түтігін және 
Фп
фото таспаны зерттеу 
Об
(объект) нысанына катысты периодты түрде жыл- 
жытып отырсак, мұның алдын алуға болады. Денеде 
рентген сәулесі үшін күңгірт косылыстар бар, олар 
суретте дөнгелектер түрінде кездеседі. Көрініп тұр- 
ғандай рентген сәулелерірентген түтігі (1,2 және т.б.) 
қалай орналасканына карамастан нысанның бір ғана, 
яғни орталығы болып саналатын нүктеден өтеді, осы- 
ған катысты 
РТ
және 
Фп
периодты түрде козғалысы 
жүзеге асады. Оның көлеңкелік суреті Фл-мен бірге 
козғалады және 1, 2 орынды алады. Бүл нүкте дәлірек 
шағын мөлдір емес, күңгірт дөңгелекпен көрсетілген.
Оның көлеңкелік көрінісі қатарынан 1, 2 және т.б. 
орындарын өзгерте отырып, 
Фп
-пен бірге козғалады. 
Денедегі калган косылыстар (сүйек және т.б.) 
Фп
-де

кейбір жалпы фонды кұрады, өйткені рентген сәулелері әрқашан олармен кө- 
леңкеленбейді. Тербелу центрін өзгерте отырып, дененің кабат бойынша рент- 
гендік кескінін алуға болады. Осьщан 
томография
атауы шыққан.
Рентген сәуле шығарудың жіңішке шоғырларын поддана отырып, иондал- 
ған сәуле шығарудың жартылай өткізгішті детекторларынан тұратын 
(Фп ор-
нына)
экранда (§32.5 караңыз) және ЭВМ да, томография кезінде көлеңкелік 
кескінді өндеуге болады.
Қазіргі заманғы томография (есептегіш немесе компьютерлік рентгенді 
томография) электронды-сәулелік түтіктің экранында немесе рентген сәулесі 
0,1 % дейін жұтылатын кемінде 2 мм бөлшекті қағазда, дененің кабатты кескінін 
алуға мүмкіндік береді. Бұл, мысалы мидын сұр және ак заттарын айыруға және 
өте кішкентай ісіктердің пайда болуын анықтауға мүмкіндік береді.
Ең алғаш Нобель сыйлығын 1979 ж. Рентген алған болатын. Сонымен катар 
Г. Хаунсефилд және Мак-Кормак компьютерлік рентген томографиясын ой- 
лап тапқаны үшін Нобель сыйлығын иеленді.
Рентген сәулесін емдік максатта катерлі ісіктерді 
(рентгенотерапия)
жою 
үшін колданылады.

32-тарау

жүктеу/скачать 28,1 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: