баҧО» АҚ филиалы «СҚо пқ баи» филиал ао «нцпк «Ӛрлеу» «ипк пр ско»

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 147 
 
Тақырыбы: Тіл тірегіміз, соғып тұрған жүрегіміз! 
Мақсаты: Балаларды ана тілінің қасиетін сезінуге, мәртебесін кӛтеруге  баулып, 
танымдылық қабілетін арттыру. Тілді құрметтей білуге тәрбиелеу. 
Қолданылатын кӛрнекі қҧралдар:  плакаттар,  слайд 
Әдіс-тәсілдер:аралас, түсіндіру, сұрақ-жауап. 
 
 
Оқу іс-әрекет 
кезеңдері 
Тәрбиешінің іс-әрекеті 
Балалардың іс-әрекеті 
Мотивациял
ық-
қозғаушылы
қ 
Балалар,бүгін ерекше күн екен.Біздің 
сабағымызға кӛптеген қонақтар келіп 
отыр.Олай болса,балалар,қонақтармен 
амандасайық 
                     Қуан шаттан алақай!  
                     Қуантатын күн келді!  
                     Қайырлы таң, қайырлы таң!  
                     Күліп шықты күн бүгін!  
                     Сәлеметсіздер ме қонақтар!  
 Балалар, сендер таңертең ұйқыдан 
оянғанда терезеден нені кӛресіңдер? 
  Күннің нұрын кӛргенде сендер қалай 
қуанасыңдар? 
  Далаға шыққында жоғарыдан не кӛреміз? 
Тӛменнен не кӛреміз? 
Ендеше біз де аспан, жер, күнмен 
амандасып бүгінгі күнді жақсы қарсы 
алайық. 
       Күндей жадырап 
       Айдай арайлап 
       Жұлдыздай жарқырап 
       Судай мӛлдір, таза кӛңілмен 
       Бүгінгі күнімізді бастайық. 
Ия,балалар,осындай жақсы кӛңіл-
күйімізбен орындарымызға жайғасайық. 
 
Балалар келген қонаққа 
қарап амандасады. 
 
 
 
 
 
 
Күнді, күннің жарқыраған 
нұрын кӛреміз. 
 
Алақай деп қуанамыз. 
 
Тӛменнен жерді, суды, 
шӛпті кӛреміз. 
 
Ҧйымдасты- 
рушылық-
ізденістік 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-Балалар, біздің мемлекетіміз қалай 
аталады? 
-Сендер қандай қалада (ауылда) 
тұрасыңдар? 
-Отан деген сӛзді қалай түсінесіңдер? 
Педагог жетелеуші сұрақтар қоя отырып 
Отан сӛзінің мағынасын түсіндіреді. 
- Қазақстан Республикасы үлкен мемлекет 
екен. Сол мемлекетте кӛптеген үлкен, кіші 
қалалар мен ауылдар бар. Онда бірнеше 
ұлт ӛкілдері тұрады. Ол ұлттардың 
ӛздерінің сӛйлейтін тілі, мәдениеті,  
салт-дәстүрі болады. Дегенмен де 
бәрімізге ортақ мемлекеттік тіл – қазақ 
тілі. Ал сендер қандай тілде сӛйлейсіңдер? 
Мен қазір сендермен қандай тілде сӛлесіп 
-Қазақстан Республикасы. 
Тұратын қаласын немесе 
ауылын айтады. 
-Отан – менің үйім, елім, 
жерім. 
-Отан – тауымыз, 
табиғатымыз. 
-Отан – отбасымыз, 
мемлекетіміз. 
-Қазақ тілінде сӛйлейміз. 
 
 
 
 
 
 

 
148                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
тұрмын? 
-Қазақ тілін қандай тіл деп айтамыз дедік? 
-Ана тілі туралы қандай тақпақ білесіңдер? 
Адель:   Ана тілің біліп қой, 
               Еркіндігің, теңдігің. 
               Ана тілің біліп қой, 
               Мақтанышың елдігің. 
Жансая: Ана тілім бал  тілім 
               Ӛзің барда шалқыдым 
               Ӛз тілімде ән шырқап 
               Термелетіп балқыдым. 
 
Алуа:     Тілім барда мақтанам 
               Тілім менің аппақ ән 
                Бірлігімді бүгінгі  
               Ана тілім сақтаған. 
 
Адель::  Ана тілің-арың бұл 
               Ұятың боп тұр бетте 
               Ӛзге тілдің бәрін біл, 
               Ӛз тіліңді құрметте, 
Таир:      Ана тілім 
                Жүрегісің анамның 
                Жүрек-ана 
                Мен ӛзіңнен жаралдым.   
«Мақал-сӛздің мәйегі» демекші туған 
тілімізге қатысты тіл ӛнеріне байланысты 
мақал мәтелдер айтайық. 
1.Тіл тас жарады, 
 Тас жармаса бас жарады. 
2.Ойнап сӛйлесең де 
 Ойлап сӛйле. 
3.Отан елдің анасы 
4.Ӛнер алды — қызыл тіл. 
5.Жақсы сӛз – жарым ырыс. 
6. Отансыз адам-Ормансыз бұлбұл 
Сергіту сәті: 
Кӛгінде күн нұрын тӛккен, 
Жеріне гүл жұпар сепкен. 
Неткен сұлу, неткен кӛркем! 
Осы менің туған ӛлкем! 
Алтын дәнді даласы бар, 
Ақ күмістей қаласы бар. 
Неткен сұлу, неткен кӛркем! 
Осы менің туған ӛлкем! 
      Жҧмбақ шешу 
1.Тілден ұшып, құлаққа қонады. 
 2.Қабат-қабат қаттама, 
 Ақылың болса, аттама  
3.Жағалай-жағалай тас қойдым, 
 Жирен атты бос қойдым.   
4.Оттан да ыстық, ол не..?   
-Мемлекеттік тіл дейміз. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мұқият тыңдайды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қимылдар  
жасайды. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
-Сӛз. 
-Кітап 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 149 
 
 
 
 
Рефлексия 
лық-
тҥзетушілік 
 
 
5.Жерге тырс тырс тамады, 
Сайға қарай ағады, 
Шешуін кім тамады?   
Олай болса қазір біз сендермен айтылып 
ӛткен Астанамыздың мақтаныштарының 
бірі Бәйтеректі құрастырайық 
Құрастыру ойыны. 
Қорытынды.Сұрақ-жауап 
Балалар,бүгін бәрің сабаққа жақсы 
қатыстыңдар.  
Қол ұстасып тұрайық, 
Шеңберді біз құрайық. 
Кӛріскенше күн жақсы, 
Сау саламат болайық. 
-Тіл,тіс 
 
-Отан 
 
-Жаңбыр. 
 
 
 
 
 
 
Кҥтілетін нәтиже: 
Біледі: Ана тілінің қасиетін сезіне ,тілді құрметтей біледі. 
Игереді: Қазақстан Республикасының халқы, тілі, сәулетті әдемі кӛпқабатты үйлері мен 
мәдениет орындары туралы білімді. 
Меңгереді: : Ойын арқылы сұрақтарға жауап беріп, суретке сәйкес құрастыра білу 
дағдылары қалыптастырылады жұмбақтардың шешіп, берілген тапсырманы меңгереді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
150                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015  
 
 
 
 
Ҧйымдастырылған оқу іс-әрекеті  
Білім беру саласы: «Таным» , «Қатынас». 
Бӛлімі: Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру. 
Тақырыбы:  Математикадағы жеті түсті гүл. 
Мақсаты : Балаларға тапсырмалар арқылы алған білімдерін бекіту, логикалық ойлауларын 
және зейіндерін дамыту. 
Есеп шығару,7-ге дейінгі сандық және реттік санау дағдыларын жетілдіру, апта атауларын 
атау, геометриялық пішіндерді ажыратып, ӛз бетінше жұмыс жасау дағдысын дамытып, 
сӛздік қорын молайту. 
Ұқыптылыққа, әдептілікке тәрбиелеу. 
 Қажетті кӛрнекі қҧралдар: Жеті түсті желекті гүл, алма ағашы, сандар,  жеті қабатты үй, 
геометриялық пішіндер. 
Әдіс-тәсілдер: сұрақ-жауап, әңгімелесу, кӛрнекілік. 
 .  
Іс-әрекет 
кезеңдері 
Педагогтің іс-әрекеті 
Балалардың іс-әрекеті 
Мотивациялық- 
қозғаушылық 
Қол ұстасып тұрайық, 
Шаттық шеңберін құрайық. 
               Арайлап таң атты 
                Алтын сәуле таратты 
                Жарқырайды күніміз 
                Жарқырайды даламыз 
                Қайырлы таң балалар 
                Қайырлы таң қонақтар! 
Енді бәріміз орнымызға барып жайғасып 
отырайық. 
 
 
 
Қонақтармен 
амандасады. 
Дӛңгеленіп тұрады. 
 
 
 
Балалар бірге 
айтып,қимылмен 
кӛрсетеді 
 
 
Ҧйымдастыр-
шылық- 
ізденістік 
Балалар бүгін тобымыздың бӛлмесінде 
ғажайып гүл ӛсіп шығыпты. 
Жай гүлден қандай айырмашылығы бар 
   - Қанша желектері бар? 
    -Оны қалай атар едіңдер? 
   - Бұл гүл қай ертегіде бар? 
   -«Жеті түсті гүл» ертегіде. 
Жеті түсті гүл ертегісінде қыздың барлық 
тілегін орындаған болатын. Біздің тілегімізді 
орындай ала ма екен? 
     -Біз не істей аламыз? 
    - Қыз гүлге қандай сӛз айтады, кәне 
есімізге түсірейік. 
Ғажайып гүлдің барлық 
тілегін орындай аламаз. 
 
 
 
 
Байдуллина Р.Н. 
Петропавл қаласы 
Қазақ мектеп-гимназиясы  
мектеп алды тобының  ІІ санатты тәрбиешісі
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 151 
 
              Ұшшы, ұшшы жапырақ  
               Батыс, шығыс арқылы 
               Солтүстік пен оңтүстік 
               Шеңбер жасап кері қайт 
               Жерді жайлап басқаның 
               Болсын менің айтқаным. 
Гүлдің кӛгілдір түсті күлте жапырағында 
ненің суреті бейнеленген? 
Бір жылда неше жыл мезгілі бар? 
     - Кім атап, кӛрсетіп береді? 
       Ал қазір жылдың қай мезгіл? 
      -Қыс мезгілінде неше  ай? 
      -Қыс айларын кім атап береді? 
      -Қазір қай ай? 
Бір жылда неше ай бар? 
Қыс  мезгілінде  табиғатта қандай  ӛзгерістер 
болады? 
Балалар бірінші тілегін орындадық кім 
жұлып алам дейді.      
               Ұшшы, ұшшы жапырақ  
               Батыс, шығыс арқылы 
               Солтүстік пен оңтүстік 
               Шеңбер жасап кері қайт 
               Жерді жайлап басқаның 
               Болсын менің айтқаным. 
2-ші желекте ненің суреті бейнеленген.  
           Ағаш пен сандар. 
Бҧл желекте есеп шығар дейді. 
Есеп қандай бӛліктерден тұрады? 
-Бұл не? 
- Қандай ағаш? 
- Алма ағашында не ӛсіп тұр? 
- Қанша алма ӛсіп тұр? 
   Кел Мадина санай ғой. 
Есептің шешуін мұқият тыңдаймыз. 
 Алма ағашында жеті алма ӛсіп тұрды, жел 
соғып екеуі түсіп қалды. Қанша алма қалды? 
Есепте қандай сұрақ болды ? 
Есептің шешу жолы. 
Барлығы қанша алма? 
Қанша алма түсіп қалды? 
Қанша алма қалды? 
   Жауабы қанша алма қалды? 
Бұл тапсырмасын орындадық кім желекті 
жұлып, сӛзін айтып берем дейді. 
              Ұшшы, ұшшы жапырақ  
               Батыс, шығыс арқылы 
               Солтүстік пен оңтүстік 
               Шеңбер жасап кері қайт 
               Жерді жайлап басқаның 
 
 
 
 
 
 
-Бір жылда тӛрт жыл 
мезгілі бар. 
Күз, қыс, кӛктем, жаз. 
Қазір қыс мезгілі. 
-Үш ай бар. 
Желтоқсан, қаңтар, ақпан 
-Қазір қаңтар айы. 
Бір жылда он екі ай бар. 
 
 
 
 
 
Бала желегін алу үшін, 
сӛзін айтып желекті 
алады.  
 
Ағаш пен сандар. 
1.Есептің шарты. 
2.Есептің сұрағы. 
3.Есептің шешу жолы. 
4.Есептің жауабы. 
-Ағаш. 
-Алма ағашы. 
-Алмалар 
-Жеті алма, барлығы жеті 
алма. 
Қанша алма қалды ? 
Барлығы 7 алма болды. 
 
Түскені 2 алма 
7-2= 
7-2=  5  
 
 
Жауабы: 5 алма. 
 
 
 
Балалар бірге 
айтып,қимылмен 
кӛрсетеді 
 
 

 
152                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015  
 
 
               Болсын менің айтқаным. 
 Келесі үшінші желек. 
1.
 
Сан қҧрамы. 
-Қандай сандар? 
 7-сан құрамы. 
Ал тағы кӛп қабатты үй неше қабатты үй.  
     Үй шатырында 7 саны.  7сан құрамын  
сандармен белгілейді. 
7-ге дейін тура және кері санау. 
Бұл тапсырманы орындадық гүлдің үшінші 
желегінің тілегін орындадық. Кім жұлып, 
сӛзін айтып береді. 
 4. Апта кҥндері. 
Бір аптада неше күн бар? 
-Аптаның бірінші күнін, соңғы күнін ата. 
Апта күндері туралы тақпақ кім біледі? 
5.Кҥлте жапырақта  «?»  белгісі. 
Сұрақ белгісі қай кезде қойылады. 
Мысалы:  Бір  нәрсе  сұрағанда,  жұмбақ  
шешкенде.  Ал  қазір  менің  сұрақтарыма  кім 
тез жауап береді.  
1.
 
Қонжық біреу, табаны нешеу?  
2.
 
Үш қоянда құлақ қанша?  
3.
 
 Суға 3 торғай қонды. Біреуі ұшып кетті.  
Қанша торғай қалды?  
Гүлдін  5-ші  желесін  орындадық.  Келесі 
желекте. 
Ненің суреті бейнеленген. 
      6.Пішіндер 
-
 
Қандай пішіндер? 
-
 
Ұшбұрыш, тӛртбұрыш ,дӛңгелек т.б. 
-Пішіндермен не істеуге болады? 
Дұрыс 
балалар 
бүгін 
су 
кӛлігін 
құрастырасыңдар. 
-Қандай су кӛлігін білесіңдер? 
-Құрастырғанда  бұрышы  бар  пішіндермен 
ғана құрастырамыз. 
- Шеңбер, сопақшада бұрыш бар ма? 
Балалар  екі-екіден  қосылып,  кеме,  қайық 
құрастырады. 
Бұл  тапсырманы  да  жақсы  орындадық  кім 
жұлып алам дейді? 
7-ші желекте ненің суреті бейнеленген.  
 7-саны 
 
 
 
 
Балалар 7-ге дейін тура 
және кері санайды. 
 
 
 
Бір аптада 7 күн бар. 
 
 
-Сұрақ белгісінің суреті. 
 
 
 
-4 
-6 
 
-торғайлар 
суға 
қона 
алмайды 
 
-Пішіндер 
 
-Сурет 
салып,  бояуға, 
кұрастыруға. 
 
-Қайық, кеме т.б 
 
-Жоқ 
 
 
 
Рефлексиялы-
тҥзетушілік 
Кӛңіл кҥй. 
Балалар  бүгінгі  сабақта  кӛңіл  күйлерін 
қандай болды? 
-Сендерге сабақ ұнады ма? 
-Бүгінгі сабақта не ұнады? 
-Енді жеті түсті гүл балаларға алғыс айтқысы 
келген екен, оқып кӛрейік. 
 
 
Балалардың жауаптарын 
тыңдау. 
 
 
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 153 
 
Гүлдің ортасындағы шеңберді алып, артынан 
әріптерді алып  
«Жарайсыңдар!» 
Бүгінгі  сабақымыз  аяқталып  қалды,  мен  де 
сендерге  алғыс  айтамын  «Бәрін  бүгін  жақсы 
қатысқан  үшін    және  тапсырмаларды  жақсы 
орындаған үшін жарайсыңдар деп айтамын. 
               Біз ақылды баламыз 
               Айтқан тілді аламыз 
               Бізге келген қонаққа 
               Тек жақсылық тілейміз. 
Балалар біз бүгін гүлдің 
барлық желектің тілегін 
орындадық. 
 
 
 
 
Кҥтілген нәтиже: 
Біледі: Балалар тапсырмаларды орындауды, жыл мезгілдерді атап, есеп шығру туралы 
түсінікті; 
Игерді:  Математикалық жұмбақтарды шешуді,геометриялық пішіндерден құрастыруды. 
Меңгерді: :  Сан құрамын және апта күндерін, сандарды тура және кері санауды.  
 
 
ЕРКІН МИКРОФОН/ СВОБОДНЫЙ МИКРОФОН
  
Оправдались ли ваши ожидания, связанные с периодом 
курсовой подготовки в филиале АО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР 
по СКО ? 
 
У всех у нас и стаж, 
И опыт за плечами, 
Но сели мы в «Өрлеу» 
И слушателями стали. 
Нас курсы повышенья 
Сюда всех привели. 
Грызѐм гранит науки 
С зари и до зари. 
Хозяйкой в этом доме 
Куратор наш была. 
Радушно и приветливо 
К себе нас приняла. 
Сдружила, познакомила, 
Заданья всем дала 
И всех такой заботою 
В мир знаний повела. 
Сейчас нечасто встретишь 
Приветливых людей, 
 
 
А грубость, равнодушие 
Встречаешь каждый 
день. 
Но звание учителя 
Не зря нам всем дано. 
И в детях нам воспитывать 
Терпенье и добро. 
Нам курсы показали, 
Что в наших всѐ руках 
Чему детей научим, 
То в будущем получим. 
Спасибо мы хотим сказать 
Всему педколлективу 
За опыт, что приобрели 
Вперѐд! На перспективу! 
Теперь задача наша воспользоваться им. 
Поэтому «Өрлеу» за всѐ благодарим!!! 
  
 
Авторы: Соколовская Л.В., Курдыбайло А.А., Бекенова Ж.Б, Мирошниченко Л. Н., 
Клименко Т.В. 
 
 
 
 
 

 
154                                                                                                                                                               №4 (27) желтоқсан 2015  
 
 
 
 
Қазақ поэзиясының Хантәңірі
 
Мақсаты:  білімділік:  Мұқағали  ӛмірімен  таныстыру,  шығармаларының  мазмұнын  ашу, 
ӛлеңдерін мәнерлеп жатқа оқу, әнін нақышына келтіре орындауға дағдылардыру; 
Тәрбиелік: қасиетті нәрселерді қадір тұтуға тәрбиелеу; 
Дамытушылық: поэзиялық шығармаларда музыкалық үн-ырғақты сақтау. 
Барысы: 
1-жҥргізуші: Ӛмірге бірақ келген асыл едің, 
Теңіздей тебіреніп тасып едің. 
Сағымға еніп кеткен кемедейсің, 
Аралап ХХ ғасыр елін. 
Ӛмірін ӛлеңменен ӛрген ақын, 
Тағдырдың тапшылығын кӛрген ақын. 
Қазақтың қасиетті қара ӛлеңі. 
Жалғаса береріне  сенген ақын!  – деп толғана еске алады кейінгі  ұрпақ. Кейінгі  ұрпағының 
ӛзін  ұмытпай  жыл  сайын  еске  алатынын  сезіп  кеткен  ақынды  әулие  демеске  шараң  жоқ. 
Уақыт ӛткен сайын мәртебесі биіктей беретін бүгін тағы да танытпақпыз. 
«Менің анкетам» 
«Мен таулықпын» ӛлеңі оқылады. 
1-ж: Таудай едің таудың алып тумасы, 
Қарапайым қазақ едің турасы. 
Қыр басында неге шӛгіп жатырсың, 
Ей, ӛлеңнің буырқанған бурасы. 
2-ж: Сырым да осы, 
Жырым да осы 
Алдыңда. 
Байқашы бір, 
Бықсыдым ба, жандым ба? 
Махандар жоқ, 
Махандардың сарқыты 
Мұқағали бар мұнда! 
 
1-ж: Халықтың рухани бай әдеби мұрасынан күш-қуат алған Мұқағали – қазақ әдебиетінде 
қаламдас достарының ішінен ерекше ӛз үнімен оқшау келген дара тұлға... 
Табиғатына тартып туған ақынның асқар таулардай биіктігі, Шәлкӛде жайлауындай кеңдігі, 
Қарасаз шалғынындай шалқыма кӛңілі туған жердің қасиеттілігінен бе деп қаласыз?! 
«Қайран, Қарасазым-ай!» ӛлеңі оқылады. 
2-ж:  Мұқағалидың  балалық  шағы  соғыз  жылдарымен  сәйкес  келген.  Болашақ  ақын  10 
жасында майданда жүрген әкесін сағынып ӛлең шығарады. 
Әкеміз бір әкеден жалғыз еді, 
Судағы жалғыз біткен жалбыз еді. 
Мінеки, он ай болды хабары жоқ, 
 
Мұсылманбекова А.К. 
Есіл ауданы 
Горное негізгі мектебінің 
қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі  
 

 
 
    №4 (25) желтоқсан 2015 
 155 
 
Біздағы әкемізге зармыз енді. 
Бұл  ӛлең  асқар  таудай  қорғаны  болған  әкеге  деген  жас  жүректің  ӛшпес,  ыстық  сағынышы 
болатын. Дарабоз ақын жыр табалдырығын осылайша аттаған еді. 
«Сәби болғым келеді» әні орындалады. 
1-ж:  Анасы  Нағиманның  айтуынша  Қарасаздың  Шәлкӛде  жағы  саздау  екен  де,  сазда  қаз-
үйрек жақсы ӛседі екен. Шешесінен екі қаз сұрап алып, пошта машинасын айдайтын орысқа 
қазды  беріп,  орыс  тілінде  жазылған  әдебиеттер  алып  қалады  екен.  Машина  келесі  қайтып 
келгенше  кітаптарды  оқып,  белін  буып  дайындап  қояды  екен.  Міне,  ақын  осылайша  бір 
орысы жоқ таза қазақ ауылында білімін кӛтерген екен.  
 10-сыныпты  бітірген  соң  ӛте  сауатты,  ӛткір  болғандықтан,  ауылдық  кеңеске  хатшы  болып 
қызмет  істеген.  Осы  қызметте  жүргенде  мектепке  орыс  тілінен  мұғалім  таппай,  ауыл 
басшыларының  ӛтінішімен  орыс  тілінің  мұғалімі  болып  орналасады.  Ол  мектепте  оқып 
жүрген кезінен кітап оқуға құмар болған. Оқулықтармен қоса үйіне әдеби кітаптар жинауды 
әдетке айналдырады. Қазақ ауылында туып ӛскен, қазақ мектебінен білім алған Мұқағалидің 
орыс тіліне аса сауаттылығы жастайынан орыс тіліндегі әдеби кітаптарды кӛп оқып, ӛзін-ӛзі 
жетілдіруінің арқасы екен. Кейін ауылдан Алматыға кӛшкенде де екі машинаға артқан жүгі 
осы қимас досы, білімінің кӛзі том-том кітаптар болады. 
    Ақынға  не  керек  бұл  ӛмірден?  Ӛмірді  соншалық  сүйген  жанның  ӛмір  жайлы  толғанбауы 
мүмкін емес. 

жүктеу/скачать 4,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: