Литература
1.
Государственная программа развития образования РК на 2011-2020 годы. - Астана, 2011
2.
Закон Республики Казахстан «Об образовании» (с изменениями и дополнениями по
состоянию на 19.05.2011 г.) Статья 11. Задачи системы образования
3.
И. Ю. Кулагина, В. Н. Колюцкий. Возрастная психология. М.: Творческий центр, 2004
4.
Психолого-педагогическое и медико - социальное сопровождение развития ребенка.
Материалы Российско-фламандской научно-практической конференции (14-16 марта 2001 г.,
Санкт-Петербург). Спб., 2001.
5.
Овчарова Р. В. Практическая психология образования. М.: Издательский центр
«Академия» 2003. - 448 с.
6.
Рабочая книга школьного психолога /под ред. Дубровиной И. В. –
М. 1995.
7.
В. М. Целуйко. Психологические основы педагогического общения. М.: Владос, 2007.
№4 (25) желтоқсан 2015
133
Дарынды оқушылардың шығармашылық,
ғылыми ізденістерін қалыптастыру
Білім - ел қазынасы. Халқымыздың
білімділігі
еліміздің
байлығының
ең
маңызды бӛлігі десек, білімнің негізі
мектепте, яғни бар ғылымның бастауы –
мектеп. «Елдің келешегі бүгінгі жастардың
қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры –
ұстаздың қолында» деп Елбасы бүгінгі күні
ұстаздар қауымына үлкен міндет жүктеп
отыр. Егемен еліміздің болашағы, оның
әлемдік ӛркениеттегі алар орны, білім мен
тәрбиенің бастауы болатын – ұстаздың
қолында, сондықтан да біздің басты
мақсатымыз – білімнің сапасын жақсарту.
Білім беру жүйесінің басты міндеті -
ұлттық және адамзаттық құндылықтар,
ғылым мен практика жетістіктері негізінде
жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға
және кәсіби шыңдауға бағытталған білім
алу үшін қажетті жағдайлар жасау,
оқытудың жаңа технологиясын енгізу, білім
беруді ақпараттандыру. Қазіргі кезеңде
білім беру жүйелерінде қайта құру жүріп
жатыр, білім беру жүйелерінің жаңа ұлттық
моделі
құрылуда.
Білім
беру
жүйесінің
қайта
жаңартылуы
баланың
шығармашылық
дарындылығын
тануға
және
болжам
жасауға жаңа кӛзқарасты талап етуде.
Дарынды балаларды тану – нақтылы бір
баланың дамуын талдаумен байланысты
ұзақ үрдіс. Дарынды баланы тәрбие беру
мен оқыту барысында біртіндеп, сатылап
анықтау қажет. Осындай балалармен жұмыс
стратегиясын былайша кӛрсетуге болады
деп ойлаймын.
1.
Мұғалімдердің
дарынды
балалармен
жұмыс істеуде олардың психологиялық
ерекшеліктері туралы ғылыми мәліметтер
мен тиімді әдістемелік тәсілдермен
танысуы;
2.
Оқушылардың сабақ кезіндегі және
сабақтан
тыс
уақыттағы
әрекеттерін
мақсатты түрде бақылауға алу;
3.
Дарындылығын анықтауға мүмкіндік
беретін арнайы тестер ӛткізу, материал
жинақтау;
4.
Дарынын барынша дамытуға бейімдейтін
жағдай туғызу.
Дарынды
балалармен
жұмысты
мынадай кезеңдерге бӛлуге болады. 1-4
сынып аралығын дайындық кезеңі деп атап,
бұл кезеңде оқушыларда еңбектенуді дұрыс
ұйымдастыру дағдыларын қалыптастыру,
оларды танымдық әрекеттің белсенді
түрлеріне
тарту,
танымдық
қызығушылығын қалыптастыру, қабілетті
оқушыларды анықтау жүргізіледі. Бұл
әрекеттер
сабақта,
сыныптан
тыс
шараларда, үйірмелерде алып барылады.
Екінші кезең, 5-7 сынып аралығында
оқушылардың танымдық қызығушылығын
қалыптастыра отырып, шығармашылық
қабілетін дамыту, қабілетті оқушылармен
жекелей жұмыс жүргізу қажет. Бұл
кезеңдегі жұмыс сабақ, сыныптан тыс
шаралардан
басқа
пән
апталықтары,
мектепішілік олимпиадалар, байқаулар,
конференциялар,
интеллектуалдық
ойындар, факультативтер, үйірмелер мен
секциялардың жұмыстары арқылы жүзеге
асырылады. Үшінші кезең, 8-9 сыныптар
аралығы дамытушы кезең болып, оқушы
әрекетінде
олардың
танымдық
қызығушылықтарын кеңіту әрі қарай да
тереңдете дамыту, ізденушілік дағдыларын
қалыптастыру, оқушылардың ақпараттық
Самбаева Б.Ш.,
Мамлют санаторлық орта мектеп-интернатының
жоғары санатты қазақ тілі мен әдебиеті
пәні мұғалімі
134 №4 (27) желтоқсан 2015
мәдениетін дамыту кӛзделеді. Бұл кезеңде
аталған
жұмыс
түрлерімен
қатар,
оқушылармен бағдарламалар, жобалар мен
рефераттар әзірлеу бойынша жекелей
жұмыстар жүргізіледі, сондай-ақ арнайы
курстарға тарту мүмкін. 10-11 сыныптарда
жұмыс оқушылардың іздену дағдыларын,
ақпараттық мәлениетін одан әрі жетілдіру,
меңгерген білім, білік, дағдыларын ӛз
бетінше қолдандыруға бағытталады.
Кӛп жылдан бері мектепте сабақ бере
жүріп, кӛз жеткізгенім, баланың дарынын
қаншалықты ерте байқап, онымен үздіксіз
тиянақты жұмыс жүргізсеңіз еңбегіңіз
нәтижесіз болмайды. 5 сыныптан бері оқып
келе жатқан Салмұқанова Заринаның оқуға
алғырлығын, зеректігін, кӛп білсем деген
ынтасын байқай отырып, қазақ тілінен
үйірме жұмысына тарттым. 5-7 сыныптарда
мәнерлеп оқудан, шағын шығармалар
жазудан
мектепішілік
байқауларға
қатысты, мерейлі күндерге аталған іс-
шараларда ӛлеңдер оқыды, жүргізуші
болды. 8-9 сыныптар кезінде аудандық пән
олимпиадасына қатысты, жазған шағын
шығармалары үйірме мүшелері алдында
таныстырылып, аудандық газетке жіберіліп
тұрылды. Заринаның қабілеті шыңдалып,
мектепішілік
іс-шараларда
белсенділік
таныта бастады. 10 сыныпта орыс тілді
мектептердегі қазақ балаларына арналып
ӛткізілетін
облыстық
«Мұрагер»
олимпиадасының облыстық деңгейіне, 10-
11 сыныпта қазақ тілінен республикалық
«Жарқын
болашақ»
олимпиадасының
облыстық, республикалық деңгейлеріне
«Сӛз
шебері»,
«Тілші-әдебиетші»
номинациялары
бойынша
қатысып,
қабілетін кӛрсетті.
Дарындылықтың табиғаты шексіз.
Осы дарындылық пен шығармашылықты
дамытудың түрлі жолдарының ішінде
баланың ӛзіндік зерттеу тәжірибесі ең
тиімді болып есептеледі. Зерттеушілік,
ізденушілік – бала табиғатына тән құбылыс.
Білуге
деген
құштарлық,
бақылауға
тырысушылық тәжірибеден ӛткізуге дайын
тұру, әлем туралы жаңа мәлімет жинауға
талпынушылық
қасиеттер
балаға
тән
дәстүрлі
мінез.
Педагогикалық
үрдісте
балалардың
дарынын ашуда оқушы мен мұғалімнің
ынтымақтастығы қажет. Зерттеу білігі мен
дағдысы тек ғылыммен айналысатын адамға
ғана емес, сондай-ақ әр адамның түрлі
саладағы қызметіне қажет.
Дарынды бала қойылған проблеманы
тұтастай кӛре біліп, оған байланысты
болмыс сырларын кӛптеп шешуге, белгісіз
нәрселерге зер салады, қызығады, түсініксіз
нәрсені білуге ынтызар болып, түрлі
сұрақтарға жауап іздеп, ой әрекетімен
шұғылдануға
бейім
келеді.
Мамлют
санаторлық орта мектебінің де негізгі
мақсаты – оқушының жеке тұлға ретінде
қалыптасуына жағдай жасау, білімді ӛз
бетінше меңгерту, оқушылардың ӛмірге
деген кӛзқарасын қалыптастыру және
интеллектуалдық
іс-әрекетке
әзірлеу.
Сонымен бірге, жаңаша оқыту жолдарын
тауып, оны дамыту мен қалыптастырудың
алғы шарттарын іске асыру.
Мектебімізде әдістеме саласындағы
ғылыми
жаңалықтар
мен
озық
тәжірибелерді игеру, оқу процесін
технологияландыру
бағытында
мұғалімдердің әдістеме бірлестіктерінде
ұстаздар шығармашылық жұмыс істейді.
Шығармашылық жұмыстың мақсаты оқу
процесінде оқушылардың оқуға қызығуын
арттыру, ӛздігінен білім алуға құштарлығын
дамыту, оқушының мүмкіншіліктерінің
ашылуына қолайлы жағдайлар жасау
жұмыстарын шебер, тиімді ұйымдастыруға
кӛмектесу.
Дарынды
оқушының
ізденушілік
қасиетін қалыптастыру оқытудың түрлі
формалары мен әдістері арқылы жүзеге
асырылады.Солардың ішіндегі ең тиімдісі
(зерттеуге оқыту)- оқушылардың үйірме
жұмысын ұйымдастыру. Мұғалім ӛзі сабақ
беретін сыныптардан қабілетті оқушыларды
анықтап, дарынды топ құрып пәндерден
ғылыми үйірме жұмысына тартуы мүмкін.
Осы мақсатпен біздің Мамлют санаторлық
орта мектеп-интернатында да орыс тілінен,
биология, география және қазақ тілі
пәндерінен
топтар
құрылып,
үйірме
жұмыстары жүргізіліп келеді. Бірнеше
жылдан бері қазақ тілінен ұдайы
№4 (25) желтоқсан 2015
135
аудандық, облыстық, республикалық түрлі
интеллектуалдық
байқаулар
мен
сайыстарға, пән олимпиадаларына қатысып
жүрген қабілетті оқушыларды бір үйірмеге
топтастырып, олардың шығармашылық
қабілеттерін дамыту мақсатында жекелей
тапсырмалар беріліп, ізденіс жұмыстары
жүргізіліп келеді.
Осы оқу жылынан бастап балаларды
ғылыми-ізденіске, ғылыми жоба қорғауға
баулу арқылы білімдерін тереңдету ісі қолға
алынып отыр. Осы бағытта биыл бірқатар
оқушылармен жұмыс алып барылды. Үздік
деп танылған 10 сынып оқушысы Мұсаев
Сейілханның
жұмысы
облыстық
олимпиадаға «Жас ғалымдар» бағыты
бойынша ұсынылды.
Ғылыми
жобада
тақырыпты
таңдағанда «Мені не қызықтырады?»-деген
сұраққа жауап беру керек.Тек мұғалім
оқушыға жоба жаза алатынын және жақсы
идеялардың барлығы да жазу кезінде
болатынын түсіндіріп, оқушының жазуға
деген қызығушылығын арттырса сонда бала
зерттеу
жұмысын
жазуға
талпынады.Зерттеу жұмысымен айналысу,
шығармашылық жоба жазу оқушының
аналитикалық ойлау қабілетін дамытады,
шешім
қабылдай
алу
қабілетін
қалыптастырады. Оқушыны ізденушілікке
баули отырып, мұғалім оларға ғылым мен
техниканың жетістігіне сәйкес армандарына
жетуге,
ӛз
жолдарын
дәл
табуға
кӛмектеседі.
Оқушылардың бойында дарындылық
қасиеттерін,
ізденімпаздығын
қалыптастыруда сыныптан тыс, жеке,
ұжымдық
жұмыстар
ұйымдастыруда
шығармашылық ой, пәндік апталықтар мен
үйірмелер, факультативтік сабақтардың
маңызы
зор.
Барлық
жұмыстарда
оқушылардың
қалауы,
таңдауы
мен
ұсыныстарын ескеру қажет. Мектептегі
пәндік сайыстар, түрлі шығармашылық
кештер оқушылардың ізденіс қабілетін
ұштап, оң нәтижеге жетуге ықпал етеді.
«Бұлақ кӛрсең, кӛзін аш» деген
ұлағатты сӛзге сүйеніп, бар мүмкіндікті
пайдаланып, баланың қабілетін, дарынын
ашу
және
әрбір
оқушының
ӛз
мүмкіндіктерін, қабілет және икемділігін
таныта білуіне жағдай жасау – мұғалімнің
басты міндеттерінің бірі. Ендеше мектепте
оқушыларды ізденушілікке баули отырып,
армандарына жетуге, ӛз жолдарын дәл
табуға, ғылымға жетелеу арқылы ӛздерінің
қабілеттерін
ашуларына
кӛмектесуіміз
қажет.
Әдебиет
1. Н.Назарбаев. Туған елім – тірегім, (Құрастырғандар: М.Қасымбеков. Қ.Әлімқұлов). –
Алматы: Рауан, 2001.- 128 б.
2. Тоқтарбаева Р. Дарынды оқушыларды ғылыми жұмысқа баулу // Тәрбие туралы, 2010.
№6, 7-9б.
3. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Жалпыға Міндетті Білім Беру стандарты.
4. Елубаев А.О. Дарынды оқушыларды тану ерекшелігі – Дарын, 2009. №5, 112-116б.
5. Ерматов Ш.Р. Дарынды балаларға арналған мектеп оқушыларының шығармашылық
белсеніділігін
дамыту туралы/ Білім-образование, 2009. №5, 3-5б.
6. Акменбетов Қ.Ж. Дарындылықтың теориялық негіздері // Педагогика мәселелері, 2009.
№2, 130-134б.
7. Бекжанова М.Б. Дарынды балалармен жұмыс – заман талабы // Қазақстан орта мектебі,
2009. №5/6, 18-25б.
8. Омарқұлова С.А. Дарынды баламен жүргізілетін жұмыстардың әдістері мен түрлерін
жетілдіру // Мектептегі технология, 2009. №5, 3-4б.
136 №4 (27) желтоқсан 2015
Пояснительная записка
Методическая разработка выполнена в соответствии с комплексом учебной
документации для колледжа сферы обслуживания, по профессии: «1219142 Пекарь», а так
же в соответствии с условиями и возможностями колледжа сферы обслуживания. Для
современного обучения характерно преподавание как управление учебно - практической
деятельностью студентов, с преобладанием самостоятельного овладения новыми знаниями.
Мастер - класс по теме: «Приготовление дрожжевого безопарного теста и национальных
изделий из него» проводят студенты старшего курса совместно с мастером
производственного обучения для студентов первого курса. Группа студентов 3 курса,
приглашают в гости группу студентов 1 курса. На подготовительном этапе группа
участников делиться на микрокруппы по 2 человека, выбирают национальность, рецепты
национальных хлебобулочных изделий. В процессе проведения мероприятия студенты
рассказывают историю страны, поэтапно демонстрируют изготовление своего изделия ,
рекламируют изделия и дегустируют. Оценку изделий проводят студенты младшего курса.
Данное мероприятие можно проводить и в 10 - 11 классах на уроках «Технология» для
учеников 6 - 9 классов с целью профессиональной ориентации школьников. Внеклассные
мероприятия с изготовлением кулинарных изделий интересны не только для студентов , но и
для педагогов.
Структура внеклассного мероприятия:
Организационный момент - 5 мин.
Вступительное слово мастера производственного обучения/преподавателя.
1 Этап 10- 15 мин:
- презентация страны.
2 Этап 25 - 30 мин:
- инструктаж по технике безопасности, санитарии и гигиены при работе.
- презентация изделий;
- дегустация изделий.
2.2.Рефлексия 10 -15 мин
- мастер класс от мастера – оформление пирога.
Итоги мероприятия подводятся мастером п/о совместно со студентами, оценивают изделия.
При анализе мероприятия, отмечают положительные моменты и допущенные ошибки. В
ходе таких мероприятий по типу равный - равному хорошо прослеживается связь
теоретического обучения с практической деятельностью студентов. Такое взаимодействие
обеспечивает наиболее интенсивное развитие познавательных способностей студентов:
сознательности, ответственности, инициативы.
Внеклассное мероприятие по производственному обучению профессии «Пекарь»
«Национальная пекарня»
Цель: ознакомить студентов с тенденциями и особенностями выпечки разных народов.
Задачи:
Образовательная: ознакомить с новыми тенденциями в изготовлении кулинарных изделий
(пирогов)
Воспитательная: воспитывать интерес к выбранной профессии, самоконтроль, самоанализ.
Лошкарева Н.Ю.,
мастер производственного обучения 1 категории
Колледжа сферы обслуживания города Петропавловска
№4 (25) желтоқсан 2015
137
Формирующая: формирование профессиональной памяти, речи, волевых лидерских качеств.
Тип урока: внеклассное мероприятие мастер- класс «Национальная пекарня»
Методы обучения: словесный, наглядный, самостоятельная работа студентов в
микрогруппах, презентация изделий.
Материально-техническое оснащение урока:
Оборудование: мультимедийная доска, столы для участников.
Инструменты и приспособления: инвентарь для замеса теста и формования изделий:
миски, лопатки, сито, скалки, доска разделочная, кисточки, скребок, противни.
Наглядные пособия: сборник рецептур на хлеб и хлебобулочные изделия, технологические
карты, слайды: «Способы приготовления теста из пшеничной муки», «Технологическая
схема приготовления дрожжевого теста
безопарным способом».
Межпредметная связь.
1.
Оборудование хлебопекарного
производства
2.
Химия пищевых производств.
3.
Микробиология.
4.
Охрана труда.
5.
Сырье и материалы.
6.
История Казахстана.
7.
Всемирная история.
Ход мероприятия
Преподаватель. Здравствуйте уважаемые гости и студенты. Я рада приветствовать вас на
сегодняшнем нашем мероприятии. Мы выбрали 3страны – 3 народа и наша задача – создать
кулинарные шедевры – пироги этих стран. В конце нашего мероприятия, самый
внимательный ответит на наш единственный вопрос, что же объединяет столь разные
народы и страны.
Дороже и злата, и соболя
он — всем и всему голова.
У хлеба значенье особое:
державные держит права.
И так повелось это исстари:
изба пирогами красна.
Хлеб — наиглавная исповедь
пред жизнью во все времена.
Сегодня мы с вами прикоснемся к истории Казахстана, Татарстана и Венгрии. Девушки
покажут нам приготовление современных изделий из дрожжевого безопарного теста.
Традиции, обычаи народа необходимо беречь, изучать, но так же следует вам как будущим
специалистам искать новые пути в профессиональном мастерстве, отвечающие требованиям
нового времени.
Итак, встречаем первую группу «Казахстан»
1 микрогруппа «КАЗАХСТАН»
Ведущий. Казахское ханство — казахское государство на территории современного
Казахстана сопредельных с ним государств, образованное в результате распада Золотой
Орды в 1465 году. При Касым – хане ханство достигло наивысшего расцвета.
Участник 1 микрогруппы. В связи с кочевым образом жизни, казахи не имели
национальной кухни. Их пища была простой и не отличалась разнообразием. В основном, в
пищу употреблялось мясо в вареном, вяленом и копченом виде. Традиционный хлеб двух
видов: баурсаки — жаренные в кипящем масле в казане круглые или квадратные кусочки
138 №4 (27) желтоқсан 2015
теста и тандырные лепешки - печѐнные на внутренней стороне тандырной печи. Наиболее
распространѐнными являются баурсаки, так как они легко готовятся в походных условиях —
в казане, и ныне традиционно готовятся для любого праздника, несомненно являясь
дополнительным украшением праздничного стола, в то время, как тандырный требует
тандырных печей и выпекался в основном в оседлых местах (города на Великом Шѐлковом
Пути, некоторые зимние стойбища с пастбищами (кыстау — зимовья).
Участник 1 микрогруппы. Основные разновидности традиционного хлеба: Таба-нан (таба
- сковорода) — хлеб, испечѐнный на углях, (тесто печется меж двух сковород), баурсак
(маленький колобок), шельпек (тонкая лепѐшка), шек-шек (чак-чак) и тандыр-нан.
В Алматы на День города испекли 15-метровый яблочный пирог – очень вкусный и мы
сегодня с вами повторим этот рецепт.
Студенты демонстрируют презентацию в слайдах о Казахстане с музыкальным номером.
«Пирог Алматинский»
Рецептура
№
п/п
Наименование
сырья
Количество сырья (гр)
Краткое описание
технологического процесса
Брутто
Нетто
1
Мука
пшеничная
высший сорт
365
364
Тесто готовится опарным
способом. Тесто раскатать в виде
прямоугольника слоем 2-3 см, дать
расстояться и выпечь при
температуре 200-220 градусов.
Отдельно приготовить яблоки:
яблоки помыть, удалить
сердцевину, очистить от кожицы,
нарезать на ломтики, посыпать
сахаром и запечь 5-7 минут. На
лепешку тонким слоем уложить
запеченные яблоки, сверху слой
яблок покрыть белковым кремом и
запечь в духовке в течение 5-7 мин
при температуре 200-220
градусов. Готовое изделие вынуть
из духовки и остудить.
2
Сахар - песок
250
250
3
Дрожжи
прессованные
6
6
4
Соль
6
6
5
Яйцо
3шт
120
6
Яблоки свежие
330
300
7
Молоко
150
150
8
Сметана
50
50
9
Ванилин
1
1
10
Вода
40
40
Выход 1500
Учащиеся объясняют приготовление пирога пошагово, презентуют свое изделие. Гости
дегустируют изделия и оценивают его вкусовые качества.
Достарыңызбен бөлісу: |