«Бейорганикалық химия» бөлімінің міндеті. Курстың мазмұны,құрылымы мен принципі
жүктеу/скачать 79,08 Kb.
|
Бейорганикалық химия бөлімі
- Бұл бет үшін навигация:
- Қышқылдың негізділігі
- Кышқылдардың алыну әдістері
- Тұздар Тұздар
| Қышқыл – ол құрамында қышқыл қалдығы және металл атомымен алмаса алатын бір немесе бірнеше сутек атомдары болатын күрделі зат.
Қышқылдар қатты (мысалы: H3PО4, H3BО3, HJО4) және сұйық түрде (мысалы: H2SО4, HNО3) болады. Кейбір қышқылдар (мысалы: HCl, H2S) газдардың судағы ертіндісі түрінде болады. Қышқылдарды былай жіктеуге болады: негізділігі; Қышқылдың негізділігі – ол қышқыл молекуласындағы, металл атомдарымен алмаса алатын, сутек атомдарының саны. қышқыл молекуласындағы оттек атомдары бойынша; 1) қышқылдардың индикатор түсін өзгертуі:
2) қышқылдар негіздермен әрекеттесіп, тұз бен су түзеді: Н3РО4 + ЗNаОН = Nа3РО4 + ЗН2О Н2SО4 + 2КОН = К2SО4 + 2Н2О 3) қышқылдар негіздік оксидтермен әрекеттесіп, тұз бен су түзеді: Н2SО4 + СаО = СаSО4 + Н2О ЗН2SО4 + Ғе2О3 = Ғе2(SО4)3 + ЗН2О 4) қышқылдар амфотерлік оксидтермен әрекеттесіп, тұз бен су түзеді: ЗН2SО4 + АI2О3 = А12(SО4)3 + ЗН2О2 5) қышқылдар амфотерлік гидроксидтермен әрекеттесіп, тұз бен су түзеді: ЗНСІ + Сг(ОН)3 = СгСІ3 + ЗН2О 6) ерімейтін жаңа тұз бен әлсіздеу қышқыл түзілетіндей жағдайда қышқылдар тұздармен әрекеттеседі: НСІ + АgNО3 = АgСI↓ + НNО3 7) қышқылдар металдармен әрекеттеседі. Кышқылдардың алыну әдістері: 1) қышқылдық оксидтердің сумен әрекеттесуі: Р2О5 + ЗН2О = 2Н3РО4 2) күшті қышқыл-тотықтырғыштың бейметалдармен әрекеттесуі: ЗР + 5НNО3(конц.) + 2Н2О = ЗН3РО4 + 5NО 3) әлсіз қышқыл тұзының күшті қышқылмен немесе алынатыннан гөрі жеңілдеу ұшатынымен әрекеттесуі: СаСОз + 2НС1 = СаС12 + СО2↑ + Н2О NаСІ (қ) + Н2SО4(конц.) = NаНSО4 + НС1↑ 4) жай заттардан алу: Н2 + С12 = 2НС1 (судағы ерітінді) Тұздар Тұздар - ол металл атомдары мен қышқыл қалдығынан тұратын күрделі заттар. Орташа (қалыпты) тұздардың құрамы өрнектелетін жалпы формуласы: Мех(Ас)у, мұндағы х - металл атомының саны; у- қышқыл қалдығының саны. М ысалы: К3РО4, NаСІ, Са3(РО4)2. Орта (қалыпты) тұздар – ол қышқыл молекуласындағы сутек атомдардың орнын металл атомдары толық басқан кезде түзілетін тұздар. Қышқылдық тұздар – ол көпнегіздік қышқыл молекуласындағы сутек атомдарының орнын қышқыл қалдықтары ішінара басқан кезде түзілетін тұздар. Негіздік тұздар – ол көпқышқылдық гидроксид молекуласындағы гидроксотоптың орнын қышқыл қалдықтары ішінара басқан кезде түзілетін тұздар. Бинарлы немесе қос тұздар – ол көпнегіздік қышқылдағы сутек атомдарының орнын бір емес, екі әртүрлі металл атомдарымен басқан кезде түзілетін тұздар. Мұндай тұздар әртүрлі заттардың бейтарап молекулалары бірімен бірі қосылғанда түзіледі: (NH4)2SО4 + Ғе2(SО4)3 = (NH4)2SО4 · Ғе2(SО4)3 = 2NH4Ғе (SО4)2 Қос тұздар бір сатыда екі металдың (немесе аммонийдің) катионына және қышқыл қалдығының анионына диссоциацияланады: К АІ (SО4)2 К+ + А13+ + 2SО42- N Н4Ғе(SО4)2 NH4 + ; + Ғе3+ + 2SО42- К ешенді тұздар диссоциация кезінде әуелі кешенді иондарды бөледі және де олар формулада квадратты жақша ішінде болады, сосын өз кезегінде әлсіз электролит ретінде екінші рет диссоциацияға түседі:[Аg(NНз)2]С1 [Аg (NН3)2]+ + СI- [Аg(NНз)2]+ Аg++2NН3 Орта тұздардың құрылымдық формуласын құрастырғанда тиісті қышқыл формуласындағы сутек атомдарының орнына (металл валенттілігін ескере отырып) металл атомдарын қояды. Қышқылды тұздардың аталуы қышқыл қалдығының атауына "гидро" қосымшасын қосып айтылады. Мысалы: NаНSО4- натрий гидросульфаты Са(Н2РО4)2 - кальций дигидрофосфаты Негіздік тұздардың аталуы қышқыл қалдығының аталуына "гидроксо" қосымшасын қосып құралады. Мысалы: Сг(ОН)SО4 - хром (III) гидроксосульфаты 1) тұздар металдармен (өзінен белсенділеу) әрекеттесіп, жаңа тұз және жаңа металл (өзінен белсенділігі төмендеу) түзеді: СuSО4 + Ғе = ҒеSО4 + Сu 3) тұз ерітінділері сілтілермен әрекеттесіп, жаңа тұз және жаңа негіз түзеді. Реакция толық жүруі үшін түзілетін жаңа тұз немесе жаңа негіз тұнбаға түсуі керек: ҒеС13 + ЗКОН = Ғе(ОН)3↓ + ЗКСl 4) тұздар қышқылдармен әрекеттесіп, әлсіздеу жаңа қышқыл немесе ерімейтін жаңа тұз түзеді: ВаС12 + Н2SО4 = ВаSО4↓ + 2НС1 Ва2+ + 2Сl- + 2Н+ + SО42- = ВаSО4↓ + 2Н+ + 2Сl- Ва2+ + SО42- =ВаSО4↓ 5) егер де жаңа түзілген тұздардың біреуі тұнбаға түсетін болса, онда екі тұз өзара әрекеттесіп, жаңа тұздар түзеді: АgNО3 + КСl = АgСl↓ + КNО3 6) тұздардың басым көпшілігі қыздырғанда ыдырайды: СаСО3 = СаО + СО2↑ 7) негіздік тұздар қышқылмен әрекеттесіп, орта тұз бен су түзеді: СuОНСl + НСl = СuС12 + Н2О 8) қышқылдық тұздар сілтімен әрекеттесіп, орта тұз бен су түзеді: NаНSО3 + NaОН = Nа 2SО3 + Н2О Тұздарды алу әдістері: 1) металдардың бейметалдармен әрекеттесуі: 2Nа + С12 = 2NаС1 2) металдардың қышқылдармен әрекеттесуі: Мg + Н2SО4 = МgSО4 + Н2↑ 3) қышқылдар мен негіздік оксидтердің әрекеттесуі: Н2SО4 + СаО = СаSО4 + Н2О 4) қышқылдар мен негіздердің әрекеттесуі (бейтараптану реакциясы): ЗNaОН + Н3РО4 = Nа3РО4 + ЗН2О 5) қышқылдардың тұздармен әрекеттесуі: Н2SО4 + ВаС12 = ВаSО4↓ + 2НСl 6) екі тұздың өзара әрекеттесуі: К2SО4 + ВаС12 = ВаSО4↓ + 2КС1 7) негіздік және қышқылдық оксидтердің әрекеттесуі: СаО + СО2 = СаСО3 8) гидроксидтердің қышқылдық оксидтермен әрекеттесуі: Са(ОН)2 + СО2 = СаСО3↓ + Н2О 9) металдардың тұз ерітіндісімен әрекеттесуі: Ғе + СuSО4 = ҒеSО4 + Сu 10)тұздардың сілтілермен әрекеттесуі: СuС12 + 2NаОН = Сu(ОН)2↓ +2NaCI жүктеу/скачать 79,08 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|