Бүгінгі күні біздің қоғамға проблемаларды шеше алатын, шешім қабылдайтын
жүктеу/скачать 5,73 Mb. Pdf көрінісі
|
86 «Бағдаршам» әдісі Мұғалім оқушылардан өз жұмыстарының нәтижелері бойынша оқу мақсатына қаншалықты жеткендігін және өзінің білімдеріне қаншалықты сенімді екендігін көрсетуді сұрайды. • Жасыл – мақсатқа қол жеткізілді, сенімді алға жүреді. • Сары – біршама алға жылжу бар, кейбір мәселелер бойынша табысқа қол жеткізілді, алайда сенімсіздік бар, кеңес, көмек сұрайды. • Қызыл – жетістікке қол жеткізбеді, абыржуда, сондықтан ол туралы мұғалімге мәлімдейді. Бұл әдіс мұғалімдерге қиындықтарды ерте анықтауға, ал оқушыларға мұғалімнен алдын ала көмек сұрауға мүмкіндік береді. «Бас бармақты жоғары көтеру» әдісі Бұл оқушылардың жауаптарын жылдам қарап шығуға мүмкіндік беретін стратегия – оқушылар өз жетістіктерін қалай сезінетінін көрсету мақсатында бас бармақтарын жоғары көтереді, көлденең немесе төмен түсіреді. • Бас бармақ жоғары – күтілетін нәтижеге қол жеткізгендігіне сенімді. • Бас бармақ көлденең – біршама дәрежеде қол жеткізілді, бірақ одан да жақсы нәтижеге жетуге болар еді. • Бас бармақ төмен – жетістікке жетуде прогресс шамалы. Жалпы шұғыл сұрақтарды пайдалана отырып өзін өзі бағалау Бұл оқушылардың өз жұмыстарын және басқалардың жұмыстарын ұдайы бақылау шеберлігін дамытуға жәрдемдеседі. Мұғалімдер төмендегі шұғыл сұрақтарды қолдана алады. • Сіздің пікіріңізше, жұмысыңыздың қандай салаларын жақсартуға болады және неге? • Сіз үшін ең күрделісі – не және Сіз қай жерден көмек ала аласыз? Оқу күнделігі Оқушылар мақсаттарына жетуге қатысты өздерінің жеке табыстарын үнемі талдап отырады (мысалы, әрбір үшінші сабақта). Оқушылардың күнделік жүргізу арқылы оқуды бақылау дағдыларын дамыту үшін мұғалім жалпылама сұрақтарды ұсына алады, оқушылар оларды ұдайы пайдалануға тиіс. Күнделікке арналған сұрақтардың үлгілері: • Осы аптада сабақ үстінде біз не істедік? (пән бойынша) • Осы аптада мен нені білдім/зерделедім? • Қажетті ақпаратқа назар аудару үшін маған не қажет? • Осы аптада мен неге қол жеткіздім? Өзара және өзін өзі тиімді бағалау Өзара және өзін өзі бағалау дағдыларын дамытудың басты критерийлері: • Оқудан күтілетін нәтижелер оқушыларға түсінікті және айқын болуға тиіс. • Оқушылар табыс критерийлерінің кейбіреулеріне немесе бәріне жауап беретіндіктерін түсінуге тиіс. • Өзара бағалау кезінде оқушыларда ынтымақтастық дағдыларының қалыптасқандығы зерделенуі керек. • Оқушылар неғұрлым тәуелсіз оқушы болу жолындағы өз білім алуының қарқынын бағалауға тиіс. Оқыту нәтижелері Өзара және өзін өзі бағалау дағдыларын дамыту үшін мұғалімдер: 87 • оқушыларға өздерінің жұмыстарын және басқалардың жұмыстарын қалай бағалау керектігін үйретуге; • сабақтарда өзара және өзін өзі бағалауды өткізу шараларын жоспарлауға; • әрбір тапсырманы оқыту мақсаттарын және одан күтілетін нәтижелерді түсіндіруге; • оқушыларға олардың алдағы қадамдарын анықтауға көмектесуге; • оқушылардың өз оқуына қатысты өзіндік талдау жүргізуін жүйелі түрде ынталандыруға; • оқушыларға бағалау жүргізуге мүмкіндік беру үшін уақыт пен оны жүргізу жолдарын жоспарлауға тиіс. Ауызша кері байланыс Кері байланыс үш бағытта жүреді: • Мұғалімнен оқушыға – мұғалім оқушыларға ағымдағы жетістіктерге және алдағы қадамдарға қатысты ақпарат береді; • Оқушыдан мұғалімге – мұғалім оқушылардан өздерінің оқуына қатысты түсініктемелер алады; • Оқушыдан оқушыға – өзара бағалау барысында. Аталған бағыттардың барлығы маңызды, қажетті және бір-бірімен өте тығыз байланысқан. Ауызша кері байланыс ұсынған кезде мұғалім алдағы уақытта оқушылар өздері пайдалана алатын кері байланыс тілін қалыптастыруға тиіс. Оқушылар ұсынған ауызша кері байланыстың кейбір артықшылықтары • Жеделдік және нақты жағдайға байланыстылығы – енді ғана туындаған қате түсініктерді түзете алады және нақты оқу жағдайында қолданылады. • Қарқындылық және бейімдеуге болатындығы – идеялармен алмасуға мүмкіндік береді және оқудағы тиісті бір қажеттіліктерге бейімделеді. • Реттілік – үздіксіз және таныс. • Эпизодтық – сабақтың мақсаты тұрғысынан оқуды құрылымдау үшін сабақ жалпы сыныптық жұмыспен ұштасуы мүмкін. • Ынталандыру – ауызша кері байланыс көтермелеу, құлшыныс туғызуы мүмкін. • Адамның ерекшеліктері – адамның бет әлпеті (мимика) мен дене қимылдары (жесты) кері байланысты күшейтеді. • Жан- жақты – сұрақ қою, модельдеу және түсіндіру кері байланысты қамтамасыз ету құралдары ретінде пайдаланылуы мүмкін. • Уәж – оқушыларға тікелей жүретін ауызша кері байланыс ұнайды және олар жеңіл жауап береді, сол арқылы өз жетістіктерін көріп, сенімі нығаяды. Ауызша кері байланыстың үздіксіз спектрі Лезде, еркін жауап беру Оқу үдерісін жетілдіру мақсатында сабақ барысында басты кезеңдердің соңында тағы да қарастыру Оқушылардың мақсаттарын назарға ала отырып, жекелеген оқушылармен немесе оқушылар топтарымен жоспарлы қарастыру Жоспарлы қарастыру кезіндегі жеке ауызша кері байланыстың реті 88 1. Жағымды және айқын болатын кері байланысты жоспарлаңыз. 2. Оқушылар үлесінің құндылығы мен маңыздылығын нығайтыңыз. 3. Әрбір оқушы үшін маңызды болып табылатын мақсаттар тұрғысынан оқу мақсаты мен оқу нәтижелеріне назар аударыңыз. 4. Оқушыға(ларға) ойлануға және жауап беруге уақыт беріңіз. 5.Өздері қол жеткізген жетістіктерін түсіндіру үшін оқушыны (ларды) сұрақ қоюға ынталандырыңыз. 6. Оқушының оқу мақсатын анықтау және қажет болған жағдайда қайта қарастырудың алдағы ең басты қадамдарын анықтап, келісіп шешіңіз. 7. Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді іс-әрекеттерді келісіп шешіңіз. Оларды кім және қашан қарастыратынын, қандай аспектілері ескерілетін түсіндіріңіз. Туындауы мүмкін қиындықтардың кейбір шешімдері • Мұғалімдердің тез арада берген жауаптары кейде жан-жақты ойластырылмай, жеткілікті түрде оқу мақсаттарына бағытталмайды. – Кері байланыс әрқашанда сабақтың мақсатымен тікелей байланыста болып, бөгде факторларға немесе салаларға түсініктеме беруден аулақ болуға тиіс; мақсат сабақтың, тапсырманың немесе эпизодтың басында қойылуға тиіс. – Сұрақтар немесе талап етілетін жауаптар оқушыларға өздерінің жауабын мұқият әрі егжей-тегжейлі ойластыруға және оған тоқтауға мүмкіндік бергендей етіп, уақыт беріңіз. Өзіңіз жауап бермей тұрып, басқа оқушыларға өз ойларымен бөлісіп, жауапқа түсініктеме беруге мүмкіндік ұсыныңыз. – Өзіңіздің түсініктемелеріңіздің алдында немесе олардан кейін оқушыларға өздерінің жауаптарын бағалау үшін оқу қызметінің белгілі бір нәтижелерін (табыс критерийлерін) пайдалануға мұрсат беріңіз. – «Осы мәселе туралы бұдан көбірек айтқыңыз келе ме?» деген сияқты сұрақтарды пайдалану мұғалімге оқушы ойлаудың қандай дәрежесіне жеткендігін көруге және тиісінше өзінің түсініктемелерін құруға жәрдемдеседі. Мұғалімнің осындай жауаптары да үдерістің дамуына ықпал етеді. – Мұғалімдер тапсырманы түсіндіру кезінде туындап қалуы мүмкін проблемалардың алдын алып, қате түсінуді болдырмауға тырысуға тиіс. – Мұғалімдер алдын алу стратегияларын пайдалана алады, айталық, тапсырманы беру кезінде туындауы мүмкін қиындықтар мен табыс критерийлерін талқылай алады. – Белгілі бір оқушылар үшін арнайы дайындалған сұрақтар немесе жалпы сыныптық жаттығулар оқушылардың қате жауаптарын азайтуға мүмкіндік береді. – Мұғалімдер жүргізіліп отырған сабақтың мазмұны және оны беру тәсілін қадағалаған сияқты, кері байланыстың стилін де қадағалап отыруға тиіс (мысалы, дұрыс жауапты жай ғана құптау немесе ойды одан әрі дамытуды талап ететін жауапты таңдау). • Оқушылар ауызша кері байланысқа қатыспайды және оның маңызын, өзектілігін түсінбейді, кейде менсінбейді. – Сыныпта қолайлы мәдениетті дамытып, балалардың өз қателіктері мен басқа оқушылардың қателіктері білім алуға мүмкіндік беретіндігін оқушылардың санасына жеткізу уақытты талап етеді. – Жауаптарға түсініктеме беріп, өз жауаптарына түсініктеме алудың құнды әрі маңызды екендігін ұғындыру үшін де уақыт қажет болады. – Оқушылардың санасында қате түсінік қалыптаспас үшін жауаптың дұрыс емес екендігін уақтылы айтып, ескертіп отыру қажет. – Оқушыларға шешендік өнер мен тыңдаудың негізгі ережелерін егжей-тегжейлі түсіндіріп, тәжірибеде қолдануға үйрету қажет. – Бір оқушымен кері байланыс орнатып жатқанда, басқа оқушыдан осы үдерісті бақылауды өтініңіз. 89 • Жоспарланбаған жауаптар ойластырылмаған болып, құрылымдалған оқыту барысына сәйкес келмеуі мүмкін. – Сұрақтар мен тапсырмалар ойлаудың барынша жоғары деңгейін ынталандыруға бағытталып, жауаптар кері байланысты одан әрі дамытуға ықпал етуі тиіс. – Сұрақтар мен тарсыпмалар ретін кері байланыс оқуды алға жылжытуға жәрдемдесетіндей етіп біртіндеп құрылымдаңыз. – Қолайлы жағдайда анағұрлым кеңейтілген немесе құрылымдалған кері байланысқа уақыт бөлінуін қадағалаңыз. • Ауызша кері байланыстың тиімділігі қысқа мерзімді болады. – Негізінде бұл дұрыс, бірақ оқушыларға жауап беруге уақыт бөліп, қажет болған жағдайда кері байланысқа сәйкес әрекет етуге мүмкіндік беру маңызды. – Кейбір жағдайларда оқушылардан кері байланыс туралы ойланып, өздерінің кейінгі қадамдары немесе мақсаттары туралы дәптерлеріне жазуды, болмаса өздерінің жұмысын/нәтижелерін/оқуын кері байланыс тұрғысынан қайта қарауды бірден сұраған пайдалы болуы мүмкін. – Оқушылардың жауаптарын ойша (немесе жазбаша) белгілеп отырыңыз және олардың тақырыпты шын мәнінде түсінгенін тексеру үшін оларға кейінірек оралыңыз. • Басқалар олардың сөздеріне қатысты түсініктеме бергендіктен, оқушылар өздерін қорғансыз сезінуі мүмкін. – Бұл мәселені шешу үшін оқушылар сабаққа өз үлестерін қосқанына қуанатындай қолайлы орта қамтамасыз ету қажет. Оқушыларды ой жүгірте отырып, пікір білдіруге ынталандыру арқылы үдерісті құрылымдаңыз және олар қате жіберген тармақтарды тауып, оларды жою тәсілдерін анықтаңыз. – «Қате жіберу арқылы адам білім алады» деген тұжырымның шын екендігін дәлелдеңіз. – Қателер білім алудың оң мүмкіндіктері ретінде қабылданатын және мұндай жағдайларда күрделі тапсырмалар құпталып, оқушылар ең жеңіл нұсқаны таңдауға ұмтылмайтын ахуал құрыңыз. – Жеке жұмысқа немесе шағын топтың жұмысына түсініктеме беруге мүмкіндік беріңіз. – Командалық және басқарылатын жұмыс жүргізудің белгілі бір режімін құрыңыз. – Оқушылардың қосқан үлестері құнды екендігін үнемі еске салып отырыңыз. – Жекелеген жағдайларда, өз қатеңізді немесе арнайы біліміңіздің жетіспейтіндігін мойындауға дайын болыңыз. • Оқушыларда түсініктемелерді ой елегінен өткізіп, оларға жауап беруге уақыт жоқ. – Барлық жауаптар ой елегінен өткізуді немесе реттеуді талап етпейді; кейбір жауаптар жай ғана мақұлданады, мойындалады немесе ынталандырылады. – мысалы, «Сонымен, Сіз … дейсіз бе» деп, оқушының айтқанын қайталай отырып, оларға ойлануға көбірек уақыт беріңіз. – Жұмысты түзетуге уақыт беріңіз. – Тұрақты түрде сабаққа шолу жасаудың құрылымдалған тармақтарын енгізіңіз. • Түсініктемелер бірден қабылданбайды. – Өз түсініктемелеріңізді мысалдармен растау үшін оқушылардың жұмыстарын пайдаланыңыз. – Егер сенімді болмасаңыз, кейіннен тексеріңіз. • Кейбір оқушылар «сұрақ-жауап» жағдайында басым болады және олармен жүргізілетін ауқымды ауызша кері байланыс сыныптағы басқа оқушылардың оқу үдерісін бәсеңдетеді. – «Қол көтермей» жауап алу оқушыларды талқылау жұмысына тарта отырып, оларға ойлануға уақыт беретін және мұғалімге барлық балаларды назарда ұстап, қолдау көрсетуге мүмкіндік беретін тамаша тәсіл болып табылады. 90 – Дереу болатын ауызша кері байланыс жекелеген оқушымен кеңейтілген өзара іс- қимылдың қажеттігін, алайда бұның басқа оқушыларға қызық еместігін көрсетсе, бұл мәселеге кейінірек, мысалы, жеке жұмыс кезінде көңіл бөліңіз. – Шағын топтарға кеңейтілген кері байланыс ұсыныңыз. – Мүмкін болған жағдайда кері байланысты бүкіл сыныппен өткізіңіз, ол үшін жауап алудан басқа әдістер, мысалы, көрсету немесе тақтаға жазу, «маған көрсет» сияқты әртүрлі әдістер арқылы оқушылардың түсінуін тексеруге болады. • Жеке түсініктеме беруге бөлінген уақыт шектеулі. – Жалпы оқу тапсырмалары болған кезде сыныпқа ұжымдық кері байланыс ұсынуға ұмтылыңыз. – Қажеттіліктері бірдей оқушыларға кері байланыс ұсыну үшін шағын топта жұмыс жүргізу әдісін, болмаса жұмысты басқаруға мүмкіндік беретін әдістерді пайдаланыңыз. – Кезеңдік шолулар кезек-кезекпен барлық оқушыларға ұсынылатынын түсіндіріп айтыңыз. Әртүрлі мақсаттарға бағытталған ауызша кері байланыс Әртүрлі мақсаттарға бағытталған ауызша кері байланыс түрлері Реплика үлгілері Түзету Жақсы талпыныс, бірақ бұл дұрыс емес, іс жүзінде бұл … Таныстыру Иә, Сіз айтып отырған нәрсе … деп аталады. Бағалау, мадақтау Бұл ойға қонымды, ойыңыздың бағыты дұрыс! Басқаларың осыған ұқсас шара қабылдап көрдіңдер ме? Түрткі болу Тағы бір рет жасап көр. Осы жолы … қосыңыз/өзгертіңіз. Іздестіру Түсіндіру көптеген элеметтерді талап етеді дегенде, Сіз не айтпақ болдыңыз? Ынталандыру Бұл зерттеуді, дәлелді одан әрі қалай қарастырар едіңіз? Әзірлеу және дамыту Не ... жақсырақ болар еді? Қайта бағыттау Бұл – мұқият зерделеу немесе иллюстрация. Енді түсіндіруге көшіңіз, өйткені бұл да маңызды. Назар аударту немесе оқуға бағыттау Осының бәрі маңызды, бірақ Сізге ... пайдалану қажет. Бұл Сіздің жұмысыңызды шын мәнінде жақсартады. Растау, зерделеуді жалғастыру Иә, бұл дұрыс, енді Сіз … аласыз. Келесі қадамдарды жасау Сіз өзіңіздің … енгізетін екі түзету туралы бірнеше минут ойланып көріңіз. Білім алу және оны жүйелеу Өткен материалды еске түсірейік. Біріншіден, біз … білдік. Балаларды ойлануға ынталандыру Біз талқыланған мәселе туралы ойлап көрейік – Сіздер қоса алатындай тағы не бар? Оқу стратегияларына шоғырландыру Өте жақсы! … жақсарту тәсілін дәл, нақты қолдандыңыздар? Жазбаша кері байланыс 91 Тиімді кері байланыс өздерінен не күтіліп отырғанын және өздері мұғалімнен не күтетінін білетін оқушыларға байланысты. Оқушыларға белгілі бір салада жетістікке жеткендерін, олардың себептерін және әрі қарай қалай жақсартуға болатындығы туралы түсініктеме беріп отыру қажет. Бұндай түсініктемелер оқушылардың назарын оқудың мазмұнына аударуға көмектесетін болады. Оқу мақсаттары мен оқу нәтижелері мұғалімнің ауызша және жазбаша кері байланысы үшін бастама ретінде пайдаланылуы тиіс. Оқушылар бөлініп, тапсырманы орындауға кіріспестен бұрын оларға оқу мақсаттары мен күтілетін нәтижелері анық түсіндірілуі тиіс. Мысалы, оқушы үшін оқу нәтижесі мектеп директорына мектеп кеңесін құруға келісім беру сұралатын хат жазу болса, кері байланыс орнату үшін дұрыс жазу ережесі мен грамматикаға ғана көңіл бөлу дұрыс емес, бұл жағдайда кері байланыс оқушылар осыған дейін өткен сөз өнеріне тән тиісті шартты белгілерді пайдалануға да бағытталуы тиіс. Оқушыларға олардың жетістіктері мен кемшіліктерін дәл бағалауды қамтамасыз ететін, терең ойлауға және талқы жүргізуге түрткі болатын, олардың оқудағы келесі қадамдарын айқындауға көмектесетін жазбаша кері байланыс ұсыну керек. Оқушылардың оқудағы келесі қадамдарын айқындау үшін мұғалімдер олардың пән бойынша прогресін түсініп, оқушылардың қате түсініктері мен қиындықтарын білуге тиіс. Сапалы кері байланыс • Кез келген оқушымен жүргізілетін кері байланыс оның ерекше қасиеттері мен мүмкіндіктеріне негізделуге тиіс. Оқушы өз жұмысын жақсарту үшін не істей алатындығы туралы кеңес беруге негізделіп, басқа оқушылармен салыстыруға жол бермейді. • Кері байланыс әрбір оқушыға оның қасиеттері мен кемшіліктерін айқын көрсеткен жағдайда ғана, оның білімінің жетілуіне ықпал етеді. Блэк және Уильям (1998). Қара жәшік ішінде. Жазбаша кері байланыс кезінде қарастыруға арналған факторлар: • оқушылардың үміттері; • мұғалімдердің үміттері; • жалпы оқу мақсаттары; • оқудың жалпы нәтижелері; • прогресс туралы идеялар; • оқушылардың түсінбеушіліктері мен кездескен қиындықтарын түсіну. Сындарлы жазбаша кері байланыс сипаттамасы: • оқу мақсатына іріктеп назар аудару; • оқушылардың дұрыс жолда екендігін растау; • қателерді түзегендерін немесе жұмысты жақсартқандарын марапаттау; • оқушылар келесі қадамдарын жасаған кезде оларға қолдау көрсету; • оқушыларға қандай да бір нәрселерді өздері ойлауға мүмкіндік беру; • бірнеше ұмтылыстан кейін ілгерілегендеріне түсініктеме беру; • басқа оқушылармен салыстыруды болдырмау; • оқушыларға жауап беруге мүмкіндік беру. ЖАУАП АЛУ ЖӘНЕ ДИАЛОГ Тиімді диалогті іске асыруға арналған оқыту стратегиялары Командалық диалогті тыңдау Мұғалім идеяларды бір топтан екіншісіне беру немесе кейін жалпы сынып болып талқылау үшін оқу дәлелдемелеріне назар аударады. Осы орайда, барлық сыныптың Ресурстарға немесе тапсырмаларға байланысты сұрақтар Ресурс нақты сұрақ арқылы проблеманы ашу үшін пайдаланылады. Қиын сұрақты құрастыру немесе толықтыру және қиын 92 жемісті талқы жүргізуін ұйымдастыру үшін оқушылар түсініктеме беретін кезектерін жоспарлап, ал мұғалім осыған дайындалуға жауапты балаларды тағайындай алады. Кей кездерде командалық талқылау тиімді болуына ықпал ету үшін мұғалім жұмысқа араласа алады. тапсырмаларға берілген жауап арқылы оқыту үшін таңдалған жағдайда ресурстар жақсы көмекші бола алады. Мұғалімнің сұрағынан кейінгі күту уақыты Оқушыларға жауап берердің алдында сұрақты өз бетінше ойластыруға, идеяларды тұжырымдауға уақыт беріледі. Басты сұрақтар Бірден жауап беруге болмайтын маңызды сұрақ. Табиғаты бойынша ол көптеген оқушылардан жауап беруді талап етеді және басты сұрақтың жауабын дайындау алдында оқушылар жауап беруге тиіс күрделі емес сұрақтардың тізімін жасауды ұсынады. Кей кездерде «күрделі емес сұрақтарды» мұғалім береді. Астарлы сұрақтар Жоғары деңгейлі ашық сұрақтар оқушылардан идеяларды байланыстыруды немесе қолдануды, себебін келтіріп, жүйелеп бағалауды талап етеді. Оқушылар сұрақтың түсіндіруді талап ететінін түсіну үшін кейбір кездерде мұғалім өзіне, яғни мұғалімге сұрақ қоюды ұсынады. Әдетте осындай сұрақтар аса кеңейтілген жауаптарды талап етеді. Мұғалім жұмысты жалғастыру мүмкіндіктерін қарастыру үшін репликалар мен «дене қимылы тілін» модельдейді «Дене қимылы тілі» немесе сөзбен қолдау көрсету оқушыларға өз жауаптарын дамытуға көмектеседі. Мысалы, «... жалғастыр» немесе оқушы тоқтап қалған кезде басты изеу. Мұның мақсаты – оқушылар осыған ұқсас стратегияларды өзінің командалық диалогіне енгізеді. «Қол көтермей» жауап алу Мұғалім сұраққа жауап беретін оқушыны көтереді (бұл жағдайда олар жауап беруге ниет білдірмейді). Оқушылардың дене қимылын байқай отырып, көптеген жағдайларда кімнің айтары бар екендігін айқындауға болады. Өзара талқылау Мұғалім оқушылардың арасында өзара іс- әрекетті жандандыру мақсатында көптеген жағдайда диалогті сұрақтар арқылы бастайды. Идеяларды жұп-жұбымен немесе шағын топтарда талқылау оқушыларға өз тобының жауабын барлық сыныпқа айтар алдында өздерінің арасында идеяларын нақты баяндауға және тексеруге көмектеседі. Жауапты командалық талқылау арқылы тұжырымдау анағұрлым оңай. Белгілер және репликалар Мұғалім оқушыларды диалогқа тарту үшін дене қимылын және қысқаша репликаларды қолданады, мысалы, «Кім келіспейді?» немесе «Осы идеяны тарқатуға кім көмектеседі?» Қарап алуға немесе шолу жасауға арналған үзіліс Мұғалім сыныптағы оқыту үдерісін бағалау үшін кідіріс жасайды. Бұл оған жасай алатын, жартылай жасай алатын, не жасай алмайтын оқушыларды жылдам анықтап, нәтижелерге сәйкес оқыту әдістемесін бейімдеуге мүмкіндік береді. Оқушының жауабынан кейінгі күту уақыты Оқушыларға өзінің қатарласының жауабын ойластыруға уақыт беріледі. Бұл оқушыларға жауапты дұрыс түсінгендігін Қате немесе жартылай дұрыс жауаптарды дереу әрекет ету үшін пайдалану Мұғалім адамдар жауаптың дұрыс екендігіне сенімді болмаған моделін 93 анықтауға және айтылғанның негізінде келесі жауапты тұжырымдауға мүмкіндік береді. ұсынады, яғни мұғалім тәуекелге барып, өзінің осал жерін жария етеді; немесе мұғалім оқушыларға терең ойлануға көмектеседі, бұл оларды жартылай дұрыс жауапқа алып келеді, сонда басқалардан осы жауапқа қарсылық білдіруді немесе жауаптың әрбір нұсқасын растауды сұрайды. Командалық талқылау стратегиясы Мұғалім диалогтің бір мәселеге бағытталып, оқушылар топ ішінде идеялармен тиімді алмасуын қамтамасыз ету үшін «өкіл», «көңілді топтар», «пазл» және «қар кесегі» сияқты стратегияларды қолданып, команда жұмысын құрылымдайды. Оқушылардың тиімді диалог жүргізіп отырғанын түсіну Мұғалім тиімді диалог аспектілеріне, олар пайда болған кезде, нақты түсініктеме береді. Қызығушылық пен құлшыныс білдіру Мұғалім басқалардың көзқарасын мұқият ойластырып, оларға құрметпен қарайды немесе мүлдем ойланбай айтылған түсініктемелерге байыпты жауап қайтарады, болмаса жақсы жауапқа қуанады. Күту уақытының ұзақтығын өзгерту Күту уақытының ұзақтығы сұрақтың маңыздылығына және күрделілігіне сәйкес келеді – мысалы, ойды тұжырымдауға берілетін бірнеше секундтан, ой толғап, талқылау жүргізуге берілетін бірнеше минутқа дейін. Жауаптардың дұрыстығын не қате екендігін талқылау және оны негіздеу Мұғалім оқушыларға талқыланып отырған жауап бойынша дауыс беруді ұсынады; сондай-ақ талқылауға бағыт беруге көмектесу үшін немесе баламалы дәлелді ұсынған кезде туындайтын аспектілерге қатысты сындарлы пікір білдіру үшін екі жақтың пікірін жиынтықтап қорытады. Жиынтық тестілерді білім беру құралы ретінде қолдану Оқушыларға өз жұмыстарын қайта қарастыруды тиімді жоспарлауға мүмкіндік беру үшін оқушылар жасаған жұмыстарының рефлексивтік шолуына қатысулары тиіс. Өздеріне бағалау үдерісін түсінуге көмектесу үшін және алдағы уақытта күш- жігерін қай саланы жақсартуға жұмсау керектігін түсіну үшін оқушылар сұрақ қойып, жауап беруге тиіс. Оқушылар өздерінің жұмыстарын қалай жақсартуға болатындығын түсіну үшін өзара және өзін өзі бағалау критерийлерін қолдануға тиіс. Жалпылама тестілер өткізілу керек және олар оқыту үдерісінің жағымды бөлігі ретінде қабылдануға тиіс. Пайдаланылған әдебиет Cole, G. (2006) 101 Essentials Lists for using ICT in the classroom [Сыныпта АКТ пайдалануға арналған негізгі тәсілдердің 101 тізімі]. Continuum International Publishing Group. Biggs JB (1987), Student Approaches to Learning and Study [Оқушыларды оқыту мен оқу тәсілдері] , Melbourne: Australian Council for Educational Research 94 Bloom B.S. et al. (1956) Taxonomy of Educational goals: Handbook 1: Cognitive Domain [Білім мақсаттарының таксономиясы: 1-кітап: Танымдық сала], New York: David McKey Blogger in the Classroom [Сыныптағы блогер]. Online at: http://static.googleusercontent.com/ external_content/untrusted_dlcp/www.google.com/ru//educators/activities/pdfs_GTA/Crib Sheet.Blogger3.pdf Accessed 18.06.2012 Bragham G. (2006) How to survive and succeed with interactive whiteboard [Интерактивті тақтамен қалай өмір сүріп, жетістікке жетуге болады?]. LDA (Learning Development Aids) Brookfield S. (1987) Developing critical thinking: challenging adults to explore Alternative Ways of thinking and Acting [Сын тұрғысынан ойлауды дамыту: ойластыру мен іс- қимылдың баламалы жолдарын зерделеудің күрделі жолдары]. New York: Teachers College Press. Fisher R. (2005) Teaching children to think [Балаларды ойлануға үйретеміз]. Nelson Thornes LTD. Fontichiaro K. (2008) Podcasting at school [Мектептегі подкастинг], London. Libraries unlimited Key Stage 3 National Strategy. Crown copyright 2005 Introduction DfES 1099- 2005 G Gibbs G (1981), Teaching Students to Learn: a student-centred approach [Оқушыларды оқуға үйретеміз: оқушыға бағытталған тәсілдер] , Milton Keynes: Open University Press Goodhew, G. (2009) Meeting the needs of Gifted and Talented students [Дарынды және талантты оқушылардың қажеттіліктері], Continuum International Publishing Group. Honey P and Mumford A (1992), The Manual of Learning Styles [ Оқу стильдері жөніндегі нұсқаулық ], revised edition, obtainable from Peter Honey, Maidenhead SL6 6HB Hymer, B. (2002) Gifted and Talented learners [Дарынды және талантты оқушылар], David Fulton Publishers LTD. Kent, G. (1996) Teaching the Able Pupil [Қабілетті балаларды оқыту], Pearson Publishing. Leicester M. (2010) Teaching critical thinking skills [Сын тұрғысынан ойлауға үйрету]. Continuum International Publishing group Stephen E. Toulmin (1958) The uses of Argument [Аргументтерді пайдалану], Cambridge University Press. Top Tips 50 podcasting ideas for the classroom. A helpful guide to get you started with podcasting [Сыныпта подкастингіні пайдаланудың 50 идеясы. Сізге подкастингіні пайдалануды бастауға көмектесетін пайдалы анықтамалық]. Online at: www.podiumpodcasting.com/pdfs/podiumTopTipsGuideWEB.pdf Accessed 18.06.2012 Using Blogs to Integrate Technology in the Classroom [Сыныпқа технологияларды кіріктіру үшін блогтарды пайдалану]. Online at: http://www.glencoe.com/sec/teachingtoday/ educationupclose.phtml/47 Accessed 18.06.2012 Watkins et al. (2000) Learning about Learning [Оқыту туралы ілім]. Resources for supporting effective learning. Routledge, London 5 Strategies for Using Wikis in the Classroom [Сыныпта Викиді пайдаланудың 5 стратегиясы]. Online at: http://david-r-wetzel.suite101.com/5-strategies-for-using-wikis- in-the-classroom-a124331 Accessed 18.06.2012 6 Strategies for Using a Smart Board in Class [Сыныпта ақылды тақтаны пайдаланудың 6 стратегиясы]. Online at: http://david-r-wetzel.suite101.com/6-strategies-for-using-a- smart-board-in-class-a115550 Accessed 18.06.2012 11 advantages of using a blog for teaching [Оқыту кезінде блогты пайдаланудың 11 артықшылығы]. Online at: http://www.slideshare.net/frankcalberg/11-advantages-of- using-a-blog-for-teaching Accessed 18.06.2012 2 Методы активного преподавания и обучения 1. Метод анализа и учета воздействующих факторов (АУВФ) Формируемые навыки: управления информацией; совместной работы; анализа проблем, принятия решений. Сущность метода Метод анализа и учета воздействующих факторов (АУВФ) представляет собой эффективный механизм, позволяющий ученику прежде, чем разработать план и приступить к действиям по его реализации, определить полный перечень факторов, имеющих определяющее значение на исход процесса. АУВФ способствует формированию у учеников навыков установления и учета всех факторов, воздействующих на процесс обдумывания ими какой-либо идеи или принятия каких- либо решений. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Применение метода рекомендуется по принципу «карусельных» действий, в соответствии с которым группе учеников необходимо поочередно подходить к разным доскам в классе, либо, не передвигаясь, находиться на своих местах и передавать материалы работы группе, сидящей за ними, по истечении определенного времени. Алгоритм реализации метода 1. Педагог намерен обсудить с учениками важность анализа и учета всех факторов в процессе планирования и принятия решений. В частности, предлагается рассмотреть ситуации, при которых ход действий, который первоначально казался верным, претерпел неудачу в связи с игнорированием одного, значимого фактора. 2. В условиях групп ученики заполняют разработанную форму-вопросник Анализа и учета воздействующих факторов. 3. После заполнения формы-вопросника АУВФ ученики чередуются составами групп для ознакомления с факторами, предложенными участниками других групп. В Примерный сценарий АУВФ Подана заявка на перепланировку терминала и взлетно- посадочной полосы в аэропорту г. Астаны для их адаптации к возрастающему числу туристов и представителей деловых кругов, прибывающих в Казахстан. Главы предпринимательского и туристского департаментов поддерживают данную инициативу, но местные жители и защитники окружающей среды выступают против. Какие факторы необходимо учитывать в процессе принятия окончательного решения? 3 процессе данного этапа рекомендуется использование стратегии «Две звезды и одно пожелание» в качестве способа взваимооценивания. 4. Предоставляется время всем группам для внесения изменений или детализации первоначальных факторов на основе информации, полученной в результате предшествующего этапа взаимооценивания. 5. Проведение опроса с целью обобщения всех факторов. Форма-вопросник АУВФ: Фактор 1 Преимущества/за Недостатки/против Аспекты, заслуживающие внимания Фактор 2 Фактор 3 После обсуждения всех факторов, я думаю, что… Преимущества/за Недостатки/против Аспекты, заслуживающие внимания Преимущества/за Недостатки/против Аспекты, заслуживающие внимания 4 2. Метод иерархического ранжирования карточек Формируемые навыки: совместной работы; мышления, принятия решений. Сущность метода Метод формирует у учащихся навыки отбора информации, приоритетной по отношению к конкретной ситуации, и обоснования своего выбора. Метод аналогичен методу «Иерархии бриллиантов», предназначенному для отбора натболее приоритетных заданий. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Ученики работают у доски, у стены или за столом. Алгоритм реализации метода 1. Группы учеников, работающих в условиях малых групп, получают набор карточек. 2. Ученики раскладывают (горзинтальной линией или несколькими рядами) полученные карточки в порядке важности/приоритетности. 3. Ученики сопоставляют проделанное ими ранжирование карточек с вариантами, предложенными другими группами, для последующего обсуждения в классе. 4. На завершающем этапе возможно проведение опроса по итогам выполнения задания. 5. Использование данного метода возможно параллельно с методом «Пять вопросов». 5 3. Метод «Карусель» Формируемые навыки: совместной работы; мышления, принятия решений. Сущность метода Представляет собой структурированное информационно-познавательное, интеллектуальное задание, аккумулирующее совокупность мыслей, выраженных в различных вариантах ответов учеников по конкретному вопросу. Ученики работают в небольших группах, размышляя, в поисках ответа на конкретно поставленный вопрос. Им предоставляется возможность для совместного оценивания идей других групп и использования их в качестве потенциальной основы для окончательного формирования своих собственных ответов на вопросы. Метод используется в сочетании с методами «Проводник идей» или «Коллекция стикеров», эффективных для сбора информации в условиях малых групп. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Необходимо чередование состава групп и их передвижение от доски - к доске в классе, либо, находясь на своих местах, передача учебных плакатов группе, сидящей за ними, по истечении времени, установленного для выполнения задания. Алгоритм реализации метода 1. Ученики распределены по небольшим группам. 2. Каждой группе выдается учебный плакат или лист бумаги формата А3, в верхнем поле которого написан вопрос по избранной теме (вопросы на плакатах не повторяются). 3. Ученики работают в группах, в рамках установленного регламента, для написания своих ответов, мыслей и идей по заданному им вопросу. 4. Каждой группе выдается ручка определенного цвета, отличного от цвета ручки, предназначенной для другой группы для того, чтобы, в дальнейшем, они смогли легко распознать свои ответы. 5. По истечении отведенного для работы времени ученики переходят к следующему плакату с другим вопросом. 6. Ученики знакомятся с ответами предыдущей группы и обсуждают, выражая согласие/несогласие с ними: если согласны – отмечают каким-либо символом; если не согласны – пишут объяснение, обоснование. 7. Далее, ученики записывают свои собственные мысли по данному вопросу. В случае, если их мысли и идеи согласованы с письменными ответами предыдущей группы, они могут соединить их стрелкой. 8. «Карусель» продолжается (если позволяет время) до тех пор, пока каждая группа не ознакомится со всеми плакатами и не ответит на каждый вопрос. 9. Полезным может быть общий опрос после выполнения этого задания. 10. Метод «Карусель» может служить эффективным инструментом оценивания. Предполагаемые вопросы: Что нового Вы узнали сегодня? Что для Вас стало самым удивительным/шокирующим/интересным/полезным сегодня? Что бы Вы сделали иначе? 6 4. Метод «Аллея нравственности» Формируемые навыки: мышления, принятия решений; совместной работы. Сущность метода Представляет собой ролевое исполнение, позволяющее ученикам мобильно получать обзорные знания по вопросам, касающимся определенной темы. Преимущество, в сравнении с другими ролевыми играми, заключается в его оперативном и мобильном проведении. Использование метода приемлемо в большей степени с учениками младших классов или с менее дееспособными учениками, поскольку не требует ролевого исполнения на протяжении длительного времени. Данный метод также не требует знания большого объема информации по вопросу, так как на выданных им карточках с ролями будет зафиксирована вся необходимая информация: выполняемая ими роль, их отношение к конкретной обсуждаемой ситуации. Метод сочетается с методом «Линия препятствий», включающим ролевую игру. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Необходимо открытое пространство для удобства передвижения и общения. Алгоритм реализации метода 1. Объяснение ученикам ситуации (к примеру, инцидент морального подавления личности учащегося, произошедший ранее в школе, вновь повторился в местном молодежном клубе, после чего школе поручили исследовать данное проишествие). 2. Распределение карточек с ролями между учениками, на каждой из которых зафиксированы исполняемая каждым учеником роль (обидчик, жертва, друг жертвы, друзья обидчика, работник по делам молодежи, классный руководитель и т. п.) и краткое описание их отношения к ситуации. 3. Расстановка учеников в две шеренги, лицом друг к другу, с возможностью прохода между ними. 4. Выбор ученика в произвольном порядке для озвучивания им своей роли, зафиксированной на карточке. 5. Оставшиеся ученики продумывают одно высказывание, адресованное избранному ученику. 6. Избранный ученик проходит между рядами и выслушивает все подготовленные оставшимися участниками класса высказывания (необходимо повторить это действие несколько раз для «вхождения в роль» учениками). 7. Ознакомление с мнением избранного ученика о выборе наиболее убедительного высказывания и установление общего отношения класса к ситуации. 8. Задание может повторяться, при условии отбора других учеников для ролевого прохода через «Аллею нравственности». 7 5. Метод «Креативная матрица» Формируемые навыки: креативного подхода; мышления, принятия решений; совместной работы. Сущность метода Метод побуждает учеников мыслить креативно о последовательности ситуаций (гипотетических), вариантов, идей и событий, что стимулирует навыки мышления, принятия решений, позволяет ученикам взглянуть на вопросы с различных аспектов. Ученики работают в группах, изучая различные варианты и идеи участников класса, конструктивно и креативно разрабатывая на их основе свои варианты. Алгоритм реализации метода 1. Ученикам предоставляется матрица с различными вариантами сценариев для определенного вопроса: КРЕАТИВНАЯ МАТРИЦА – Мое сообщество Проблема: ее сущность? Алкоголизм/ наркомания Курение Расизм Жестокость Загрязнение экологии Участники: кто? Пенсионеры Родители Этнические меньшинства Семьи Подростки Место, время: где/когда? На работе В школе В городе Дома На каникулах 2. Ученикам необходимо определить наиболее и наименее вероятные, на их взгляд, сценарии, выбирая один вариант из каждого ряда и соединяя их вместе. Например: • Наиболее вероятно = алкоголизм – подростки – на каникулах. • Менее вероятно = жестокость – пенсионеры – на работе. 3. Каждый из учеников обосновывает свой выбор, сравнивая и сопоставляя свой ответ с ответами других учеников, и, в результате, выясняя случаи воплощения даже самых маловероятных сценариев. 4. Метод может быть использован при планировании работы, направленной на стимулирование творческих способностей в различных аспектах: КРЕАТИВНАЯ МАТРИЦА Какой из способов пищевого обслуживания является наиболее прибыльным? Страновая принадлежность Индийский Французский Британский Китайский Итальянский Участники Пенсионеры Специалисты Этнические меньшинства Семьи Подростки Способ Конвейерная лента «Еда на колесах» Автокафе Пик’н’микс Самообслужи вание на СТО Вновь учащихся просят выбрать наиболее и наименее потенциально доходные бизнес- способы/идеи. Например: • Наиболее прибыльный = индийский – для специалистов – на конвейерной ленте. • Наименее прибыльный = французский – для подростков – «еда на колесах». 5. Далее, предложите ученикам ознакомиться с проделанной работой внутри других групп и определить: 8 - степень самостоятельности выполнения; - способы структурирования своего обсуждения; - наличие координатора действий; - способы достижения согласованности в работе. 6. Метод может быть использован в дальнейшем, при изучении актуальных вопросов, совместно с методами «Учет всех факторов», «Плюс-минус-интересно», «Мнения других людей» и «Проводник идей», способствующими укреплению и углублению понимания учениками ключевых вопросов «Креативной матрицы». 9 6. Метод «Иерархии бриллиантов» Формируемые навыки совместной работы; мышления, принятия решений. Сущность метода Метод используется в процессе работы малыми группами и направлен на определение приоритетов в выборе информации и идей. Метод может служить для получения сопутствующего эффекта при использовании методов «Коллекция стикеров» и «Лавина идей», направленного на формирование у учащихся навыков ранжирования определенных вопросов и его обоснования. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Ученики могут работать у доски, у стены, а также – группами, за столом. Алгоритм реализации метода 1. Ученики разрабатывают или предварительно записывают на карточке или стикере девять идей в отношении определенного вопроса. 2. Ученики отбирают и располагают в верхнем поле одну наиболее приоритетную карточку, далее, на последующих местах располагают карточки в следующем порядке: на втором месте - две карточки, на третьем - три карточки, на четвертом - две и на пятом, внизу - одна карточка, представляющая наименьший приоритет. Карточки образуют форму бриллианта. 3. Ученики должны стремиться к согласованности мнений, которая достигается совместным обсуждением порядка расположения карточек и его обоснования. 4. Наиболее приоритетные карточки могут быть изучены более детально, используя метод «Пять вопросов». Примерная тематика обсуждений: Как уменьшить уровень преступности. Возможные меры по предотвращению загрязнения окружающей среды. Безопасность на дороге. 10 7. Метод «Каждый учит каждого» (также известен по названию «Берешь одно – даешь другое»). Формируемые навыки: совместной работы; управления информацией. Сущность метода Метод эффективен для передачи большого объема фактической информации среди учеников. Взамен необходимости передачи учителем большого потока информации, ученики отбирают необходимый материал, непосредственно касающейся темы, и передают его своим ровесникам. Согласован с методом «Кластеры», предназначенным, также, для передачи информации. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Необходимо большое пространство для удобства передвижения и общения, либо ученикам можно располагаться за партой, группами из четырех человек, в каждой из которых, два ученика переходят в другие группы по истечении определенного времени. Алгоритм реализации метода 1. Каждому ученику выдан лист бумаги, на котором записана информация о каком-либо факте или о статистических данных. Желательно, чтобы для каждого ученика была определена разная информация. 2. Ученики знакомятся с предназначенной для них информацией (необходимо убедиться, что ученики понимают ее значение). 3. Ученики свободно передвигаются и делятся своими утверждениями с другими учениками. Цель их передвижения - разъяснение полученной информации наибольшему количеству присутствующих, насколько это возможно. 4. Ученики могут детализировать свои объяснения, предоставляя, в случае целесообразности, примеры, или объединяя свои утверждения с утверждениями других учеников. 5. По истечении достаточного времени для обмена информацией, ученики работают в небольших группах для систематизации всей информации, полученной в процессе выполнения задания. 6. При последующем опросе ученики объясняют и обосновывают свою систему классификации. 7. Ученики могут обсудить свою реакцию на различные факты/данные: Что их удивило? Что их шокировало? Что из утверждений опечалило или осчастливило их, и что заинтересовало? 8. Ученики могут размышлять о своем собственном обучении: Что они легче запоминают? Что для них является самым сложным? 9. Главные выводы по всем опросам могут быть записаны на доске или на учебном плакате. 11 8. Метод «Факт или мнение» Формируемые навыки: - мышления, принятия решений; - совместной работы. Сущность метода Сущность метода состоит в создании условий для размышлений учеников и формулировки заключений о том, является ли полученная ими информация фактом или рядовым мнением, основанным на системе ценностей. В плюралистическом обществе разграничение факта от мнения на основе доказательств является важным навыком. Это непростое задание требует от учеников рассмотрения природы знаний (возможны случаи отсутствия одного конкретного ответа). Ученики работают в группах для обсуждения своих позиций. Результативным подходом к данному заданию станет опрос после выполнения задания. Алгоритм реализации метода Ученикам предлагается ряд разных утверждений по одному вопросу, представляющих позиции противоположных суждений. 2. Ученики анализируют утверждения и определяют их статус: факт или мнение. Ученики обдумывают обоснование своего выбора и презентуют его перед классом в процессе обратной связи. Далее, ученики изучают тождественность и различия в суждениях между группами. 3. В процессе опроса, организованного после выполнения задания, ученики концентрируют внимание на факторах, способствующих сформулированным суждениям. Предлагаемые вопросы для проведения опроса: Каким образом группы пришли к единому суждению? Много ли было различных мнений? Был ли достигнут консенсус? Были ли суждения в достаточной степени обоснованы? Были ли суждения аргументировано изложены? Были ли распределены роли внутри группы? 4. На основе обратной связи, ученики могут продолжить изучение вопросов, посредством таких заданий, как «Плюс-минус-интересно», «Учет всех факторов», «Колесо последствий» или «Стратегия причино-следственных связей». 12 9. Метод «Пять вопросов» Формируемые навыки мышления, принятия решений; управления информацией. Сущность метода Метод представляет собой сбор информации, позволяющей ученикам глубоко изучить вопрос или дифференцировать его на небольшие суб-темы или задачи, что предоставляет возможность ученикам овладеть сложными темами. Метод предусматривает изучение разного рода возможностей, которые могут привести к планированию действий и установлению целей. Сбор информации возможен в сочетании с использованием методов «Лавина идей» и «Коллекция стикеров». Алгоритм реализации метода 1. Подготовить большой, широкий лист бумаги и маркер. 2. Ученикам задан вопрос с использованием вопросительных слов: «Как» или «Почему». 3. Предложения записываются на учебном плакате. 4. Учителя используют одинаковое слово для развития идей и изучения дальнейших идей. 5. Учителя продолжают использовать одинаковые формы вопросов до тех пор, пока идея/предложение не изучено полностью. КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? КАК? Изучаемый концепт: местное гражданство Как мы можем вовлечь молодежь в сообщество? - Рассматривать вопросы, интересующие молодых людей. Как мы можем решать эти вопросы? - Повышать осведомленность о проблемах молодежи. Как мы можем повысить осведомленность по данному вопросу? - Разработать онлайн-форум. Как мы можем разработать онлайн-форум? • 13 10. Метод «Граффити на доске» Формируемые навыки: - мышления, принятия решений. Сущность метода При использовании данного метода ученикам предлагается записывать свои мысли, чувства, идеи и предложения по заданной теме. Данный метод схож с методом «Доска нелегких ответов». Планировка класса Для использования метода необходима большая стена, доска или др. поверхность. Алгоритм реализации метода 1. Определенная часть аудитории отведена для доски, накоторой ученики фиксируют свои мысли по обсуждаемым вопросам. 2. Каждому ученику необходимо, в разное время, зафиксировать на доске свои размышления в соответствии с логической последовательностью «думаю-хочу-узнаю» (ДХУ) по итогам обсуждения темы. 3. Комментарии, возникающие в результате опроса, также фиксируются на доске. 4. Ученики должны быть психологически готовы к внесению записей на доске в любой период обсуждения темы. 5. Доска для граффити может быть использована в конце обсуждения темы для систематизации вопросов и разработки выводов. 14 11. Метод «Воздушеый шар» Формируемые навыки: совместной работы; мышления, принятия решений; управления информацией. Сущность метода Метод используется в качестве инструмента в процессе планирования. Метод позволяет формировать у учеников навыки сопоставления проблем, прогнозирования всех возможных последствий и реализации структурированного подхода в вопросах организации и планирования каких-либо мероприятий. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Допускается работа учеников у доски, у стены, либо за столом. Алгоритм реализации метода 1. Ученикам выдается картинка воздушного шара. 2. Предлагается ряд вопросов по определенной теме следующего характера: - Кто должен быть на воздушном шаре? Ученики записывают имена главных действующих лиц по вопросу: людей, чье присутствие на борту необходимо для того, что бы шар взлетел и был управляем. - Что должно быть в наличии, чтобы проект оказался успешным? На картинке с изображением шара ученики отмечают все, на их взгляд, необходимые элементы для успешности проекта. - Что замедляет его? Рядом с якорем ученики записывают факторы, препятствующие успешному старту проекта. - Что помогает ему двигаться на большей скорости? Ученики отмечают факторы, не имеющие непосредственного отношения к воздушному шару, но способствующие успешности реализации проекта: работоспособность, мотивация, креативность и др. - Что может сбить шар с намеченного курса? С обеих сторон шара ученики отмечают проблемы, которые могут возникнуть в ходе выполнения проекта. 3. После завершения задания ученикам предоставляется возможность для сравнения и противопоставления своих шаров с целью дальнейшего улучшения процесса планирования. 4. Возможно применение, совместно с методом «Пять вопросов». 15 12.Метод «Горячий стул» Формируемые навыки совместной работы; креативного подхода к решению задач; мышления, принятия решений. Сущность метода Представляет собой творческое ролевое задание в качестве эффективного инструмента для обсуждения проблемных вопросов, взаимообмена информацией. Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Один «горячий» стул ставится лицом к группе. В целях обеспечения более непринужденного общения, допускается расположение «горячего» стула в центре круга. Алгоритм реализации метода 1. Ученикам назначается роль определенного персонажа, либо они сами придумывают роль, имеющую отношение к поставленному вопросу. 2. Ученики анализируют свои роли в группах или самостоятельно. 3. Другие участники групп продумывают сложные вопросы для человека, располагающегося на «горячем» стуле. 4. Обсуждаемый герой садится на «горячий» стул, и одноклассники его опрашивают. Это поможет ученикам почувствовать сопереживание определенному человеку или свою сопричастность с той точкой зрения, мнением, которое они не разделяют. 5. Темой «горячего» стула может стать такая проблема, как война в Ираке, клонирование людей, использование ветровых электростанций и мн. др. Характер данного метода позволяет принять участие и высказать свое мнение каждому члену класса, в том числе и учителю. 6. Принцип метода позволяет организовать в классе игру по разгадыванию тайн, в ходе которой учащиеся класса должны установить личность человека, располагающегося на «горячем» стуле. 7. В процессе опроса, организованного после выполнения задания, рекомендуется постановка вопросов для учеников следующего характера: что они узнали, что для них было интересного, и оспорили ли бы они что-либо из сказанного человеком на «горячем» стуле. 8. Рекомендуется учителям/организаторам провести анализ имеющихся пробелов в знаниях учеников класса и на его основе осуществлять дальнейшее планирование. Ученики могут разработать последовательность ДХУ в целях планирования будущей работы по изучению рассматриваемого вопроса. 9. В целях включения элемента состязательности рекомендуется предоставить ученикам тему или персонаж для изучения и затем пригласить на короткое время (не более 12 минуты) каждого из них на «горячий» стул для того, чтобы они могли миобильно, без повторений поделиться максимальной информацией с классом. В случае нарушения кем-либо правил игры участникам предоставляется право исключения этого человека из игры. Примерные события, персонажи/роли: Вторая мировая война Владелец завода в Индии, эксплуатирующий детей Абылай Хан 16 13. Метод «Своя игра» Формируемые навыки управления информацией; мышление. Сущность метода Метод заключается в формировании у учеников навыков формулирования вопросов к предоставленным ответам на них. Использование метода способствует выявлению способных к креативному мышлению учеников. Алгоритм реализации метода 1. Ученикам предоставлен ответ на вопрос, имеющий непосредственное отношении к исследуемой теме. Ответы могут варьироваться от простых фактических (дата, имя или место события) - до предоставления абстрактных понятий или описания эмоций. 2. Ученикам необходимо сформулировать вопросы для каждого предложенного ответа. 3. Если ответ не имеет однозначного вопроса, ученики сравнивают и противопоставляют вопросы, которые они придумали, аргументируя свою формулировку вопроса. Примерные вопросы и ответы: 1066 (Когда произошла битва при Гастингсе?) Ангела Меркель (Кто является первой женщиной-канцлером Германии?) Униженные (Как чувствовали себя африканцы в Южной Африке во время расовой сегрегации, когда им было запрещено пользоваться в автобусах?) 17 14. Метод «Пазл» Формируемые навыки: мышления, принятие решений; совместной работы. Сущность метода Метод рекомендуется использовать в качестве командного задания, средства сбора информации, введения к определенной теме, или как первый шаг для предстоящего планирования, принятия решений или детальной дискуссии. Метод может активизировать интерес и мотивировать учеников в решении задач. Возможно применение в сочетании с методом «Подсказки». Планировка класса и принцип взаимодействия учеников Ученики в свободном режиме перемещаются по кабинету для поиска обладателя части их пазла. Возможен вариант комплектования своих пазлов группами учеников, находящихся за партами. Алгоритм реализации метода 1. Организатор предварительно разрабатывает пазл с перечнем зафиксированных на нем задач. Пазл может быть подготовлен на листе формата А4 или на тонком картоне и разрезан на кусочки или в результате использования специальной программы. 2. 2. Ученики получают фрагмент пазла. 3. 3. Ученикам необходимо передвигатья по аудитории в поисках обладателя других фрагментов их пазла. 4. Для удобства рукомендуется окрашивать пазлы в разные цвета. 5. 4. После того, как ученики нашли всех обладателей фрагментов их пазла, они приступают к работе в команде: выстраивают пазл и выполняют задания. 6. 5. Организатор может установить регламент для придания элемента состязательности. 7. 6. После выполнения задания проводится опрос. 8. 7. Метод рекомендуется использовать в сочетании с методом «Проводник идей». Ледокол: Напишите имена всех членов Вашей группы. Каждый член группы изображает свое любимое хобби. Определите один имеющийся посыл к славе у каждого человека. жүктеу/скачать 5,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|