Тапсырма: қазіргі БАҚ-тың оқушыларының қоғамдық санасының қалыптастыруға әсері туралы мысалдар келтіріңіз. Мектеп оқушыларының барлығы дерлік теледидар, бейне, интернетке қол жеткізе алады, көптеген балалар компьютерлік ойындар ойнайды. Бұқаралық ақпарат құралдарының бүгінгі жастарға әсер ету сипатын қарастыратын болсақ, БАҚ қоғамға жағымды да, жағымсыз да әсер ете алады.
Ақпараттың хаосы, оның мектеп оқушыларына, ата-аналарға да, мұғалімдерге де әсері, әдетте, түзетілмейді және іс жүзінде ескерілмейді. Көптеген бұқаралық ақпарат құралдары білім беру және білім беру функцияларын атқарады. Мектеп оқушылары телебағдарламалардың тұрақты көрермені.
Бұқаралық ақпарат құралдарының адамға «шабуыл» жасауы кәсіби сипатқа ие болып барады. Бірнеше ондаған жылдар бойы бұқаралық ақпарат құралдарының әсерінен адам әлемді «теледидардағы» және «газеттерде жазылғандай» көреді (әсіресе орталықта). Осылайша, БАҚ тұтынушыға бағытталған, ал тұтынушының талғамы ақпарат құралдарының әсерінен қалыптасады.
Біздің қазіргі заманда теледидарлық зорлық-зомбылық мәселесі ерекше маңызға ие болды. Көптеген зерттеулер бар, олардың нәтижелері әртүрлі телешоулар мен фильмдердегі зорлық-зомбылық көріністерін көру өмірдегі кейінгі агрессияға тікелей байланысты екенін көрсетеді.
Бұқаралық ақпарат құралдары да дөрекі ақпарат көзі болып табылады. Теледидардан қазіргі жастарды бұзатын фильмдер көп. Бұл арсыздықты, арамдықты теледидардан ғана емес, барлық жерден, газет-журналдан, интернеттен көріп жүргеніміз сұмдық.
Бірақ бұл мәселеге екінші жағынан қарасаңыз, теледидар 20 ғасырдан бері мәдениеттің ажырамас элементі болды. Теледидар өзінің дамыған түрінде адамдардың әртүрлі іс-шараларға қатысу мүмкіндіктерін арттырады, ғылым, мәдениет және спорт жетістіктерін қалың бұқараға қолжетімді етеді.
Осылайша, біз бұқаралық ақпарат құралдарының ықпалының жағымды аспектілерін атап өтуге болады: БАҚ жастарды болып жатқан барлық оқиғалардан хабардар етіп отырады, осылайша «ақпараттық аштықты» жояды;
бұқаралық ақпарат құралдары халықтың жалпы, оның ішінде саяси мәдениетін көтереді;
билік органдары мен халықты өзара ақпараттандыруға қызмет етеді;
әлеуметтік шиеленісті жеңілдету.
Теріс: 1) Ақпараттың оқушыларға, ата-аналарға да, мұғалімдерге де әсері, әдетте, түзетілмейді, іс жүзінде ескерілмейді. Мектеп оқушылары телебағдарламалардың тұрақты көрермені.
2) БАҚ тұтынушыға бағытталған, ал тұтынушының талғамы (көбінесе қате) ақпарат құралдарының әсерінен қалыптасады.
3) Біздің қазіргі заманда теледидарлық зорлық-зомбылық мәселесі ерекше маңызға ие болды. «Телевизиялық зорлық-зомбылық» термині ғылыми лексиконда бұрыннан қолданылып келеді. Менің жеке пікіріме келетін болсақ, бұл біржақты: экрандағы зорлық-зомбылық өмірде зорлық-зомбылықты тудырады.
4) Бұқаралық ақпарат құралдары да дөрекі ақпарат көзі болып табылады. Теледидар, газет-журнал, ғаламтор арқылы бүгінгі жастарды бұзатын ақпараттар көп.
Бұқаралық ақпарат құралдарының айрықша белгілері жариялылық, т.б. пайдаланушылардың шексіз ауқымы; арнайы техникалық құрылғылардың, жабдықтардың болуы; белгілі бір бағдарламаға, хабарламаға немесе мақалаға немесе басқа ақпарат көзіне қоғамдық қызығушылыққа байланысты өзгеретін аудиторияның тұрақты көлемі.
БАҚ жүйесінде қазіргі таңда үлкен сұранысқа ие баспасөз (газеттер, апталықтар, журналдар, кітаптар) ерекше орын алады. Тегін сатылымда сізді қызықтыратын, жарқын және түрлі-түсті безендірілген кез келген басылымдар бар. Олардағы мақалалардың мазмұны жиі жоғалады және араласудың салдарынан қабылданбайды. Телерадио хабарларын тарату – екінші танымал БАҚ. Оған ең тән қасиет – ақпаратты тасымалдаушы Бұл жағдайда тек дыбыс (жарнама, музыка және үзілістерді қоса алғанда) болады. Автокөлік жүргізушілері арасында радио өте танымал.
Теледидар біздің өмірімізге 1930 жылдары енді. Көрерменнің бағдарламаларды көру уақытын, олардың тәртібі мен құрылымын өзгерту мүмкін еместігі бағдарламалауға ерекше ұқыпты қарауды талап етеді. Біз, жасөспірімдер, бізге «көгілдір» экраннан келетін барлық ақпарат ағынын жеткілікті түрде сүзгілеу мүмкін емес, өйткені біздің санамыз бізге берілген барлық ақпаратты сіңіретін губка тәрізді.
Ақпараттық арналардың төртінші түрі – бұқаралық ақпарат маңызды орын алатын дүниежүзілік компьютерлік желі Интернет. Интернет ақпараттың әмбебап көзі болып табылады, өйткені ол ақпарат құралдарының барлық түрлерінің мүмкіндіктерін біріктіреді. Монитордан шықпай-ақ теледидар көруге, радио тыңдауға, газет-журналдарды оқуға, қажет болған жағдайда өзіңіз үшін маңызды ақпаратты басып шығаруға да болады.