Билет Геоэкология пәнінің маңызы
Жер ресурстарының құнсыздануы және шөлдену процесі
жүктеу/скачать 54,68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 9 билет 1 Атмосфераның ластануы
| 2 Жер ресурстарының құнсыздануы және шөлдену процесі
Жердің тозуы - топырақ функцияларының өзгеруіне, оның қасиеттерінің сандық және сапалық нашарлауына, құнарлылығының біртіндеп нашарлауына және жоғалуына әкелетін процестердің жиынтығы. Топырақ деградациясының келесі маңызды түрлері бөлінеді: -технологиялық (ұзақ пайдалану нәтижесінде) -топырақ эрозиясы -тұздану -батпақтану -топырақтың ластануы -шөлейттену Топырақтың деградациясының шекті дәрежесі – топырақ жамылғысының бұзылуы. Шөлдену – өңделетін құнарлы суармалы жерлерді топырақ пен өсімдіктердің құнарлылығын жоғалтып, сусыз және жансыз шөлдерге айналдыру (көшу) процесі.Жердің шөлденуі барлық континенттердегі өте үлкен аумақтарға әсер ететін күрделі экологиялық проблемалар тобына жатады. Шөлденудің көптеген себептері болуы мүмкін. Бұл процеске: климаттың өзгеруі (жылыну), сондай-ақ бақылаусыз және шағылысатын жолмен жүзеге асырылатын адам әрекеті әсер етеді. Ауыл шаруашылығы және ормандарды кесу (ағаштарды кесу) шөлдену қарқындылығына ең көп әсер етеді, бұл топырақтың тез зарарсыздануына әкеледі - оны шөлге айналдырады. Жердің шөлейттенуінің барлық себептерін шартты түрде екі топқа бөлуге болады – табиғи және антропогендік (адамның шаруашылық қызметімен байланысты). Алғашқыларға мыналар жатады: Құрғақ тропикалық климат; Суық теңіз ағысы; Таулы бөгет (орографиялық себеп). Антропогендік себептер: Өсімдіктерді жою, ормандарды кесу; Жануарларды шамадан тыс жаю; Егіншілік: құрғақ шалғынды егістік алқапқа айналдыру; Коммерциялық мақсатта дәстүрлі шаруашылықтан бас тарту; Тау-кен ісі; шөлдің пайда болуы жер үсті жүйелерінің табиғи бөлігі болып табылады, бірақ ол адам әрекетімен, әсіресе мал шаруашылығымен (мысалы, шамадан тыс мал жаю) және егіншілікпен бұзылуы немесе жеделдетілуі мүмкін. 9 билет 1 Атмосфераның ластануы Атмосфераның ластануы — әр түрлі газдардың, қатты және сұйық заттардың немесе табиғи булар мен қалдықтардың ұсақ түйіршіктерінің ауаға қосылуы. Бұлардың ішінде газ тектес заттар атмосфераға шығарылатын ластағыштардың шамамен 90%-ін құрайды. Көп тараған атмосфера ластағыштарына күкіртті газ (SO2), азот оксидтері(NO2) , кеміртек оксидтері (иіс газы СО), хлор, формальдегид (НСНО), фенол-бенз(а)пирен, шаң-тозаң жатады. Атмосфераның ластануы 2 ге бөлуге болады табиғи және антропогенді. Табиғи ластануға- аэропланктондар, яғни әүрлі аурулар қоздыратын актериялар,саңырауқұлақ споралары,кейір өсімдіктердің тозаңдары жатады.Сонымен қатар атмосфераны ластайтындар қатарына космос шаң-тозаңын жатқызуға болады.Космос шаңы атмосферада жаңған метеориттер қалдықтарынан, тау жыныстарының үгітілуіне, шаңды дауылдардың тұруына, орман өрттеріне. Антропогендік ластану- өнеркәсіптік кәсіпорындар, көлік, жылу энергетикасы, тұрғын үйлерді жылыту жүйелері, ауыл шаруашылығы т.б жатады. Тек өндірістік кәсіпорнындардың ғана қоршаған ортаға әсер етіп ластауын мынадай негізгі түрлерге бөлуге болады: шикізат, материалдар, құрал- жабдықтар, отын, электр энергиясы, су, қалдықтар, өнімдер, атмосфераға таралатын шығарындылар, энергетикалық шығарындылар, шу, инфродыбыс, ультрадыбыс, діріл, электромагнитті өріс, жарық, ультакүлгін, лазерлі сәулелер және т.б. Ауаны ластайтын компонанттердің химиялық құрамы отын-энергетика ресурстарының түріне, өндірісте қолданылатын шикізатқа, оларды өндейтін технологияға байланысты келеді. Атмосфераның ең көп ластанатын жері өнеркәсіпті аймақтар, атап айтқанда, ірі кәсіпорындар орналасқан және көлік жүйесі дамыған қалалардың ауа бассейні. жүктеу/скачать 54,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|