Билет Геоэкология пәнінің маңызы
Ауыл – шаруашылығының геоэкологиялық аспектілері
жүктеу/скачать 54,68 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 6 билет 1 Өнеркәсіптік орындарының геоэкологиялық аспектілері.
| 2 Ауыл – шаруашылығының геоэкологиялық аспектілері.
Ауыл шаруашылығы экосфераның ластануына ықпалын тигізетін негізгі фактор. Ауыл шаруашылығы қоғамды күнделікті өмірде 98-99 пайыз тамақпен қамтамасыз етеді. Халық санының артуы ауыл шаруашылығы өнімдерін қолдануды көп қажет етуде.Ауыл шаруашылығын жүйелерін соның ішінде мал және егін шаруашылығын дамыту 50 млн км кв жерді алып жатыр. Ауыл шаруашылығы өзінің әртүрлілігіне қарамастан экосистемаға және ланшафтқа тигізетін әсері тереңдей түсуде. Ауыл шаруашылығын дамыту барысында мал немесе егін шаруашылығы түзіліп дамиды. Ауыл шаруашылығы – экосфераның түрленуінің, басқаша айтқанда, жаһандық өзгерістердің ең кең тараған антропогендік факторы. Бұл қоғамның тіршілігін қамтамасыз етудің ең маңызды жүйесі: ауыл шаруашылығы жер бетіндегі адам азық-түлік массасының 98-99%, оның ішінде ақуыздық тағамның 87% қамтамасыз етеді. Демек, халық саны неғұрлым көп болса және оның қажеттіліктері неғұрлым көп болса, соғұрлым ауыл шаруашылығының рөлі артып, оның экосфераға әсері соғұрлым жоғары болады. Ауыл шаруашылығының геоэкологиялық мәселелері әмбебаптар санатына жатады, яғни олар дүние жүзінің барлық жерінде кездеседі. Олар миллиондаған шаруалардың келісілмеген әрекеттерінің жемісі. Әрбір меншік иесінің негізгі міндеті - топырақтың табиғи құнарлығын сақтай отырып (және мүмкін болса, жоғарылату) өнімділікті арттыру. Осылайша, олар, әрқайсысы өз саласында, тұрақты ауыл шаруашылығына қол жеткізу үшін тұрақты және ғасырлық еңбекпен айналысады. Олардың іс-әрекеттерінің барлық континенттерде және бүкіл әлемде біріктірілген нәтижелері жаһандық мәнге ие. Тұрақты ауыл шаруашылығын дамытуда әлемде бәрі сәтті бола қойған жоқ. Егістік алқаптары ұлғайды, бірақ көп жағдайда агроэкожүйенің нашарлауына байланысты дақылдардың өнімділігі төмендеді. Топырақтың су және жел эрозиясы, олардың сортаңдануы мен батпақтануы, антропогендік шөлейттену нәтижесінде жердің едәуір бөлігі ауыл шаруашылығы үшін орны толмас жоғалады. 6 билет 1 Өнеркәсіптік орындарының геоэкологиялық аспектілері. Өнеркәсіптік өндіріс сатыларына сәйкес геоэкологиялық проблемалардың өзгеруінің белгілі бір тенденциялары пайда болады: а) алынатын ресурстар мен қайта өңделетін шикізат көлемі азаяды; б) қоршаған ортаға шығарылатын ластаушы қалдықтардың көлемі азаяды; В) алайда, шығарындылардың уыттылығы күрт артады, сондықтан нәтижесінде ластану азаймауы мүмкін. Өнеркәсіптің геоэкологиялық әсерлері шикізатты өндіруден және өндіріс процестері арқылы бастапқы өңдеуден бастап, соңғы өнімді пайдалануға және қалдықтарды орналастыруға дейінгі барлық технологиялық тізбекті қамтиды. Өнеркәсіп-табиғи ресурстардың (металл және металл емес кендер, ауыл шаруашылығы өнімдері, әртүрлі энергия түрлерінің) өте маңызды тұтынушысы. Өнеркәсіптік процестердің нәтижесінде зиянды газдарды, қатты қалдықтарды және әртүрлі сұйық Ағынды суларды жоспарланған немесе күтпеген төгу қажеттілігі туындайды. Бұл өндіріс процесінде немесе кейінірек өнімді пайдалану кезінде болуы мүмкін. Өнеркәсіптің кейбір қалдықтары мен өнімдері өте улы және айтарлықтай зиян келтіруі мүмкін. Өнеркәсіптің геоэкологиялық аспектілері Өнеркәсіптің әр түрлі қызметі және оның геоэкологиялық салдары өндірістік-экологиялық пирамида түрінде сызылуы мүмкін. Қазіргі индустрияның тенденцияларының бірі-күрделілігі мен дәлдігі жоғары өнеркәсіптің едәуір бөлігі өз өнімдерін сатуды тоқтатты. Оның орнына өнім тұтынушыға жалға беріледі, ал өндіруші компания оның қызметін қамтамасыз етеді. Осылайша, қызмет көрсету кезеңіне көшу орын алады және қызметтердің рөлі өсуге бейім. Өнеркәсіптік өндіріс сатыларына сәйкес геоэкологиялық проблемалардың өзгеруінің белгілі бір тенденциялары пайда болады: а) алынатын ресурстар мен қайта өңделетін шикізат көлемі азаяды; б) қоршаған ортаға шығарылатын ластаушы қалдықтардың көлемі азаяды; В) алайда, шығарындылардың уыттылығы күрт артады, сондықтан нәтижесінде ластану азаймауы мүмкін Өнеркәсіптің геоэкологиялық әсерлері шикізатты өндіруден және өндіріс процестері арқылы бастапқы өңдеуден бастап, соңғы өнімді пайдалануға және қалдықтарды орналастыруға дейінгі барлық технологиялық тізбекті қамтиды. Өнеркәсіп-табиғи ресурстардың (металл және металл емес кендер, ауыл шаруашылығы өнімдері, әртүрлі энергия түрлерінің) өте маңызды тұтынушысы. Өнеркәсіптік өндірістің қолайсыз геоэкологиялық салдарымен күресу үшін екі принципті тәсіл бар: а) өндірістің соңғы сатысында ластануды басқару; б) өндірістік циклды жүйелі қайта құру. Шын мәнінде, А типті стратегиялық тәсілмен) ластануды басқару технологиялық цикл аяқталғаннан кейін, оған қосымша ретінде жүзеге асырылады. Бұл тәсіл шартты түрде "құбырдың соңында"деп аталады. "Құбырдың соңында" ластаушы заттарды қайта өңдеу, әдетте, ластаушы заттардың көлемін немесе массасын азайтпайды. Ол жай ғана қалдықтарды өңдегеннен кейін бір ортадан екіншісіне, осы технологиялық циклде ыңғайлы, мысалы, ауадан жерге жылжытады. Көптеген жағдайларда қалдықтарды өңдеу ауаға шығарылатын эмиссияларды су ортасына жылжытады жүктеу/скачать 54,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|