2 билет 1 Геоэкология пәннің мақсаты мен міндеттері Қазақстан Республикасының жоғарғы оқу орындарында енгізіліп жатқан жаңа пәндерінің бірі. Бұл пән қоршаған ортаны қорғауда табиғатты аялауда туған жердің табиғатының алуан түрлілігін терең білдіруге маңызы зор. Табиғат пен антропагендік геожүйе шекараларға қоршаған ортаның экологиялық жағдайын білу, жақсартуға ұсыныстар жасау, Қазақстан Республикасының байлықтарын сақтау, оны ұтымды пайдалану, қалпына келтіріп отыру, осы қоршаған ортаны қорғау туралы мемлекеттік заңдар, қаулылар, іс- шараларды халықаралық және мемлекет аралық конвенцияларды бөліп талдау пәннің негізгі мақсаты болып табылады.
Пәнді оқытудың міндеттері:
Қоршаған ортаны зерттеудің теориясы мен әдіснамасын қарастыру;
Әр түрлі деңгейдегі геожүйелер жөнінде түсінік қалыптастыру;
Географиялық қабықтың құрам бөліктерінің ерекшеліктерін сипаттау мен олардың экологиялық қызметтерін көрсету;
Химиялық элементтердің табиғи және антропогенді көздерін сипаттау;
Қоршаған ортадағы техногенді ағымдардың қалыптасуының шаруашылық әрекетінен тәуелділігін көрсету;
Географиялық ортаның құрамындағы қазіргі техносфераның қалыптасуы мен қызмет етуінің заңдылықтарын айқындау
2 Орман алқаптарының қысқаруы Ормандардың жойылуы – маңызды экологиялық мәселелердің бірі. Ағаштардың жойылуымен өсімдіктер мен жануарлардың көптеген түрлері өледі. Табиғаттағы экологиялық тепе-теңдік бұзылған. Өйткені, орман тек ағаштар емес. Бұл флора мен фаунаның көптеген өкілдерінің өзара әрекеттесуіне негізделген жақсы үйлестірілген экожүйе.Орман жойылса, тіршілік те жойылады.
Табиғатты өлтіру арқылы біз миллиондаған тірі жандардың өмірін қиамыз. Негізі біз отырған бұтақты көрдік. Бақытымызға орай, ол жеткілікті қалың! Бірақ бұл мәңгі емес.
Ормандарды кесу маңызды экологиялық проблемалардың бірі болып табылады.Ағаштардың жойылуымен өсімдіктер мен жануарлардың көптеген түрлері өледі. Табиғаттағы экологиялық тепе-теңдік бұзылған. Өйткені, орман тек ағаштар емес. Бұл флора мен фаунаның көптеген өкілдерінің өзара әрекеттесуіне негізделген жақсы үйлестірілген экожүйе.
Ормандарды кесу Жер мен адамдар үшін көптеген жағымсыз салдарға әкеледі:
• Орманның экожүйесі бұзылуда, флора мен фаунаның көптеген өкілдері жойылуда.
• Ағаш мөлшерінің азаюы және өсімдіктердің әртүрлілігі адамдардың көпшілігінің өмір сүру сапасының нашарлауына әкеледі.
• Көмірқышқыл газының мөлшері артады, бұл парниктік әсердің пайда болуына әкеледі.
• Ағаштар енді топырақты қорғамайды (жоғарғы қабаттың шайылуы жыралардың пайда болуына, ал жер асты суларының деңгейінің төмендеуі шөлдердің пайда болуына әкеледі).
• Топырақтың ылғалдылығы жоғарылайды, бұл батпақтардың пайда болуына әкеледі.
• Ғалымдар тау беткейлеріндегі ағаштардың жоғалуы мұздықтардың тез еруіне әкеледі деп есептейді
Орманда экологиялық проблемалар әртүрлі жағдайларға байланысты туындауы мүмкін, олар табиғаты жағынан да, адам қызметінің салдары болуы мүмкін. Екінші жағдай жақында осы мәселелердің негізгі көзіне айналды. Адам әртүрлі жолдармен орман болып табылатын биожүйеге әсер етеді. Бұл қоршаған ортаның ластануы, құрылымы мен құрамының өзгеруі, жануарлар мен өсімдіктер ресурстарының сарқылуы, бірақ негізгі экологиялық проблема - шаруашылық мақсатта да, немқұрайлылық арқылы да орманды кесу.
Соңғы 8 000 жыл ішінде жер шарындағы ормандар екі есеге азайды. Бүгінгі таңда ормандар 38 млн км 2 жерді алып жатыр. Оның 50%-дан астамы тропикалық ормандар болса, тек 7%-ын адам отырғызады. Яғни, ол жартысын жойып, табиғатқа осындай аз ғана бөлігін қайтарды. Белгілі және сипатталған ормандардың ең үлкен жойылуы, оның салдары бүгінгі күнге дейін көрініп тұр, 60-70 жылдардағы Иерусалимді қоршау кезінде римдік Веспасиан әскерінің әскери мақсаттағы орманды кесуі.