СӨЖ-ді бақылау: сұрақтар тақырып бойынша білімді ағымдағы бағалау, аралық бақылау тапсырмаларына енгізілген.
№13 сабақ
Көмірсулар. Моносахаридтер. Моносахаридтертердің химиялық қасиеттері.
Дисахаридтер. Полисахаридтер
Сабақтың қорытындысы бойынша студент қабілетті болады:
- моносахарид молекуласындағы хиральды орталықты анықтау және және оның құрылымдыұ изомерін көрсете білу;
-көмірсулардың құрылымы, физикалық және химиялық қасиеттері мен олардың тірі ағзадағы биологиялық белсенділігі арасындағы байланысты сипаттай білуге;
- моносахаридтердің, дисахаридтердің негізгі өкілдерінің формулаларын жаза және олардың реакциялық қабілеттерін бағалай білуге;
- моносахаридтердің, дисахаридтердің сапалық реакциялары нәтижелері бойынша қорытынды жасай білуге және оны биологиялық сұйықтықтардағы моносахаридтерді анықтау үшін қолдана білуге;
Әдебиеттер, соның ішінде электрондық ресурстар
Негізгі:
1. Мырзакожа Д.А. Химия бойынша нұсқаулық. Оқулық.-Алматы, «Medet group», 2021.–388-401 б.
2. Тюкавкина Н.А. Биоорганикалық химия [Мәтін]: Оқулық / Н.А. Тюкавкина, Ю.И. Бауков, С.Э. Зурабян; Қазақ тіліне аударған және жауапты ред.проф. Т.С.Сейтембетов.- Москва: ГЭОТАР-МЕДИА, 2014.- 197-216, 335-339 б.
Қосымша әдебиеттер:
3. Тюкавкина, Н.А. Биоорганическая химия [Текст]: Учебник / Н.А. Тюкавкина, Ю.И. Бауков, С.Э. Зурабян.- Москва: ГЭОТАР-Медиа, 2020.- С.193-212, 332-336
Электрондық ресурстар:
1. Химия кафедрасының дәрістері https://www.youtube.com/channel/UCLWHAMhQU25OnnIjbSy3Baw?view_as=subscriber
Вопросы для подготовки к занятию:
Көмірсулар, жіктелуі, маңызы. Моносахаридтердің функционал топтардың түрі бойынша (альдозалар, кетозалар) және көміртек атомдарының саны бойынша (пентозалар, гексозалар) жіктелуі.
Көмірсулардың стереоизомериясы. Энантиомерлер. Диастереомерлер. Эпимерлер.-,-аномерлер. Рацемат.
Глюкоза, галактоза, манноза, фруктоза, рибоза, дезоксирибоза, ксилоза. Фишер формуласы. Цикло-оксотаутомерия. - және -аномерлер. Хеуорстың перспективті формулалары. Гликозидтік гидроксил. Мутаротация.
-және -гликозидтердің түзілуі және қасиеттері.
Моносахаридтердің тотығу реакциялары (-он, - ар, - урон қышқылдарының түзілуі); тотықсыздану реакциялары (маннит, сорбит, дульцит, ксилиттің түзілуі). Урон қышқылдарының декарбоксилденуі.
Тотығу реакцияларына негізделген сапалық реакциялар: күміс айна (Толленс) және мыс гидроксидімен (II) (Троммер) және Фелинг реактивімен реакциялар.
Гидроксил тобы бойынша реакциялар: мыс гидроксидімен (II) мыс сахаратын түзу реакциясы; органикалық және минералды (Н2SО4, Н3РО4) қышқылдармен жәй және күрделі эфирлер түзу реакциялары.
Аминоқанттар: глюкозамин, галактозамин. О- и N-ацил туындыларының түзілуі.
Тотықсызданатын (мальтоза, лактоза) және тотықсызданбайтын (сахароза) дисахаридтер құрылысы, байланыс түрі. Тотықсызданатын дисахаридтердің цикло-оксо таутомериясы.
Дисахаридтердің химиялық қасиеттері: 1) сапалы реакциялар; 2) гликозидтер түзілуі; 3) күрделі эфир түзілуі; 4) гидролиз реакциясы.
Гомополисахаридтер. Крахмал. Гликоген. Энергетикалық қор қызметі. Құрамы, құрылымдық бірлігі. Негізгі байланыс түрі және тармақталған жеріндегі байланыс түрі.
Гетерополисахаридтер. Биологиялық рөлі. Гиалурон қышқылының, хондроитин-4-сульфаттың, хонроитин-6-сульфаттың, гепариннің дисахаридтік фрагментінің түзілу схемасы.
Достарыңызбен бөлісу: |