Білім беру бағдарламасы тыңдаушыға арналған нұСҚаулық
-сабақ. «Қазақ тілі» оқу пәні бойынша мәтінмен жұмыс: мәтін мазмұнын түсіну, өз пікірін болжау және білдіру. Әртүрлі мәтін түрлерімен жұмыс
жүктеу/скачать 1,43 Mb.
|
| 2-сабақ. «Қазақ тілі» оқу пәні бойынша мәтінмен жұмыс: мәтін мазмұнын түсіну, өз пікірін болжау және білдіру. Әртүрлі мәтін түрлерімен жұмыс
Ақпаратпен жұмыс істеу бастауыш мектептегі барлық оқу пәндерінің ажырамас бөлігі болып табылады, өйткені мәтін – оқушылардың проблемаларды шешу үшін қажетті жаңа ақпарат алуының әмбебап көзі. Мәтін тақырып пен дизайнның бірлігінен, салыстырмалы толықтығынан, белгілі бір ішкі құрылымнан, оның құрамдас бөліктері мен олардың арасындағы синтаксистік және логикалық байланыстардан құралады. Бастауыш оқыту практикасында бізге бұрыннан таныс үш бағыт немесе әдістер бойынша топтастырылған мәтіндік жаттығулардың келесі түрлері қабылданды: «үлгі бойынша», конструктивті және коммуникативті-шығармашылық; жаттығулар ауызша және жазбаша болып бөлінеді: а) әртүрлі нұсқаларда оқығанды ауызша қайталау: үлгі мәтініне жақын мазмұндау, ықшам мазмұндау (ықшамдықтың бірнеше дәрежесі), таңдамалы, шығармашылық, драмаландыру; мәтіндерді жатқа айту және оларды мәнерлеп оқу; ә) әдеби шығармаларды оқуға және талдауға, тіл теориясын зерттеуге байланысты оқушылардың әртүрлі мәтіндік сөздері: толық, жалпылама хабарламалар, баяндамалар, диалогтер, пікірталастар (көбінесе ауызша); б) әртүрлі импровизациялар: өмірден алынған әңгімелер, ертегілер мен әңгімелер, мақал-мәтелдер мен жұмбақтар, өлеңдер және т.б.; в) өз бетінше таңдалған немесе берілген тақырып бойынша, суреттер бойынша, ұсынылған немесе өз бетінше жасалған жоспар бойынша, басталуы мен аяқталуы бойынша, берілген сюжет схемасы бойынша жазылған шығармалар; г) бақылау жазбаларын, ауа райы, табиғат күнделіктерін, жеке күнделіктерді жүргізу; ғ) көркем, публицистикалық, ғылыми-көпшілік мәтіндерге лингвистикалық талдау жасай отырып, үлгілі мәтіндерді мұқият редакциялай отырып жазу; д) драмаландырудың әртүрлі түрлері (сахналық көрініс үшін мәтінді қайта құру): әңгімелерді сахналау, сюжеттердің қиялдағы бейімделуі, сахналық орындау және т.б.; ж) классификацияға сәйкес әртүрлі ауызша және жазбаша шығармалар; әр түрдің ерекшеліктерін пысықтау, яғни байланысты сөйлеуге қатысты жаттығулар жүйесін жүзеге асыру; з) оқығаны туралы, қойылым туралы пікірлер, мақалалар, достық және іскерлік хаттар, құжаттар және т.б. Бұл тізімде ақыл-ой, ауызша және жазбаша сөйлеу көрсетілген; монологтар басым, бірақ диалогтар да бар; материал әртүрлі: нақты тәжірибеден, бақылаудан және күнделік жазбаларынан бастап шығармашылық қиял мен импровизацияға дейін; кітаптардан, көркем әдебиеттерден материалдар кеңінен ұсынылған; стиль әртүрлілігінің межелігі: поэтикалық мәтін де, көркем мәтінге жақын пейзаж да, мектеп оқушыларының тілі де, оқу-ғылыми стиль де, іскери қағаздардың, жеделхаттардың ықшамды стилі де қамтылған. Мынадай сөйлеу түрлері ұсынылған: баяндау, сипаттау, пайымдау, контаминацияланған мәтін, материалды драмаландырып баяндау. Ұзақ, шашыраңқы дайындықты қажет ететін және жедел, миниатюралық, әдеби және шығармашылық тәжірибелерді қажет ететін сынып жұмысы, үй жұмысы, оқу жұмысы, конкурстық жұмыс және әлеуметтік маңызы бар жұмыстар (мысалы, газеттегі мақалалар, радио бағдарламалары және т.б.). Жұмыс неғұрлым алуан түрлі болса, сөйлеуді дамыту жүйесін дамытуға негіз соғұрлым көп болады [40]. Мәтінмен жұмыс компоненттері: «мәтін» түсінігі мәтін тақырыбы мәтіннің негізгі ойы мәтіннің атауы мәтіннің құрылысы (құрылымы) мәтін бөліктері арасындағы байланыс мәтіннің әр бөлігіндегі сөйлемдер арасындағы байланыс мәтін түрлері экспозиция туралы түсінік шығарма туралы түсінік Мәтінмен жұмыс түрлері: 1. Мәтінді сөйлемдерге бөлу: 3-4 сөйлем – 2-сынып; 5-8 сөйлем – 3-сынып; 9-12 сөйлем - 4-сынып. Мәтінді жазып, оны сөйлемдерге бөл: жүктеу/скачать 1,43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|