Білім және ғылым

жүктеу/скачать 2,97 Mb. бет 136/146 Дата 01.11.2022 өлшемі 2,97 Mb. #46713 түрі Оқулық

Бұл бет үшін навигация:

• Хелаттүзгіш иониттер.
• Тотығу-тотықсыздану ионалмастырғыштары.

Аты формуласы
Құрылымдық
1	2
Duolite C-3			OH		OH
Катионит Ф Wofatit Ф		H2C		CH2	CH2
Dowex 30
					CH2
					SO3H
Wofatit KS			OH	CH SO3H	OH SO3H	OH
Катионит ФН		OH		OH	SO3H
Duolite C-10	H2C		CH2	CH2
							CH2
		SO3H		CH2
Катионит КУ - 1		H2C	OH SO3H	CH2	OH CH2 CH2

1	2
Dowex 50 Amberlite IR – 120 Катионит КУ - 2 Ostion KZ Wofatit KPS Lewatit S 100	CH CH2 CH H2C CH2 SO3H CH CH2
Duolite C - 63 Катионит СФ Катионит КФ - 1	CH CH2 CH H2C CH2 PO(OH)2 CH CH 2
Катионит РФ	OPO(OH)2 H2C OH
Катионит КФ - 2	CH CH2 CH CH2 CH2 PO(OH)2 CH2 CH CH2 PO(OH)2
Wofatit C	COOH COOH H2C CH2 CH2 HO OH HO OH CH2 HO OH H2C CH2 COOH
Катионит – КБ - 2	CH2 CH CH CH2 CH2 CH COOH COOH n CH CH2

Катионит РОА Катионит КФУ	OCH2COOH OH CH2 CH2 CH2 CH2 n
Ostion KM Amberlite IRC – 50 Wofatit CP – 300 КатионитКБ - 4 Permutit H – 70 Duolite CS - 100	CH3 CH2 C CH CH 2 COOH CH CH2
Dowex A – 1 Chelex 100 Wofatit CM – 50 АНКБ 50	CH CH2 CH CH2 CH2 CH CH2 N(CH2COOH)2
Anex L	H2C + CH2 CH2 N CI- CH3
Dowex 1 Ostion AT Amberlite IRA - 400 АнионитАВ - 17 Тип I Wofatit SBW Lewatit M 500	CH CH2 CH CH2 CH2 CH CH2 CI-+N(CH3)3

Dowex 2 Ostion AD Amberlite IRA - 410 ТипII WofatitM 600	CH CH2 CH CH2 CH2 CH CH2 CI- +N(CH3)2 CH2CH2OH
АнионитАВ - 18 Varion AP Ostion AP Ionac A - 580	CH CH2 CH CH2 CH2 CH CH2 N+ CI-
Анионит АВ - 16	CH2 N CH2 CH2 N CH2 CH2 NH CH2 CH2 CHOH CHOH CH2 CH2 CH2 N N+ CI-
Анионит АВ - 19	CH CH2 CH CH2 CH2 +N(CH3)3 CI- CH CH2
Анионит АН - 23	CH CH2 CH CH2 CH CH2 N

2
































Хелаттүзгіш иониттер. Хелаттүзгіш сорбенттердің басқа типті сорбенттерден басты айырмашылығы полимер құрамында ерітіндіге металл иондарымен хелат (циклді) комплекс түзуге бейім химиялық

Анионит ПА WofatitL (L 150) Анионит ЭДЭ – 10п

+ N C CH2 CHOH CH2 N C

H2 H2

CH2 CH2

NH NH

CH2 CH2 N CH2 CHOH CH2 CH2 CH2 NH

Wofatit М Анионит МФД

NH CH2 NH NH NH CH2 CH2

Amberlite IR – 4 B АнионитАН – 2Ф

H2C

OH CH2 N

CH2

NH

CH2

CH2

NH

CH2

CH2 NH CH2

OH CH2 N

CH

Анионит АН - 1

N NH C C NH CH2 N N C NH CH2 O CH2

Анионит ММЖ - 1 Анионит НО

NH2CO

N

CH2

n

Целлюлоза негізінде ионалмастырғыштар R = – CH2COOH PO3H2 CH2CH2NR2 CH CH N+R X- 2 2 3 − SO2OCH2CH2NH2

CH2OR

OR

OR

O

O

OR

O

O

O

OR

CH2OR

активті топтардың болуы. Мұндай топтарды полимер қаңқасын синтездеу барысында немесе полимерлерге ұқсас түрлендіру кезінде енгізеді.
Хелаттүзгіш сорбенттердің комплекстүзгіш қасиеттері әртүрлі факторларға байланысты: полимер қаңқасы мен функционал топтар- дың табиғатына, топтардың кеңістікте орналасуы және т.б. Сондықтан осы полимерлердің металл иондарымен комплекс түзу механизмі күрделі. Көп жағдайда комплекс түзгіш сорбенттер координациялық байланыспен қатар иондық байланыста да болады. Егер металл ионы сорбент тобының екі немесе одан да көп атомдарымен химиялық байланыса алса, онда хелат циклі түзілуі мүмкін.
Хелаттүзгіш сорбенттер алудың басты әдісі − полимер қаңқасына хелат түзуге бейім кіші молекулалық заттарды енгізу. Оларға белгілі органикалық реагенттер жатады: иминодисірке қышқылы, 8 - оксихинолин, 3,(5) - метилпиразол, роданин, имидазол, дитизон, пирогаллол, салицил қышқылы, диоксимдер, комплексондар және т.б. Осы қосылыстарды полимерге ендіргенде, комплекс түзгіш қасиеттері сақталады. Хелаттүзгіш топтарға азот, оттек, күкірт, мышьяк атомдары кіреді. Полимер мен мономерде комплекс түзу қасиеттерінде ұқсастықтан басқа, металл иондарына талғампаздығы жөнінен айырмашылық та кездеседі. Бұл реагенттерді әртүрлі полимерлерге ендіруге болады. Көп жағдайда полимерлену және поликонденсация әдісімен алынған сызықтық немесе үшөлшемді құрылымды полимерлер, табиғи органикалық қосылыстар, синтети- калық талшықтар пайдаланылады.
Тотығу-тотықсыздану ионалмастырғыштары. Ионалмас- тырғыш заттар арасында тотығу-тотықсыздандыру реакциясына қатысатын ионалмастырғыштар да кездеседі. Оларды пайдалану нәтижесінде кейбір элементтердің валенттілігін өзгерту арқылы ерітіндіден бөліп алуға болады. Мұндай ионалмастырғыштар үлкен молекулалық қосылыстарды қыздырған кезде олардың құрамында
пайда болатын бос радикалды жоюға, суда еріген оттекті сіңіруге, органикалық қосылыстарды тотықтыруға немесе тотықсыздандыруға қолданады.
Тотығу-тотықсыздандыру полимерін алу үшін галогенметил тобы бар үлкен молекулалы қосылыстарды бензохинон, антрахинон, пирагаллол және гидрохинонмен конденсациялау реакциясына түсіреді:
^H2C=HC H₂C-HC




− тамақ өнеркәсібінде: лимон, сүт, алма, шарап, қымыздық және т.б. органикалық қышқылдарын алу, қант және жеміс шырындарын тазалау, шарап, су, ашытқы жасауда;
− фармацевтика және биохимия өнеркәсібінде: дәрілік заттарды, дәрумендерді, антибиотиктерді, аминқышқылдарын, нәруыздарды, нуклеотидтерді, ферменттерді иониттерге енгізіп, ферменттік үдерістерде қолдану;
− өнеркәсіп ағын суларын тазарту;
− өндіріс орындарында бөлінетін улы газдар мен буларды тазарту;
− өсімдік өсіру үшін жасанды топырақ жасау, оның ішінде ғарыш бекеттерінде, алыс сапарлық сүңгуір қайықтарда және т.б.;
− суды тұщыландыру;
− әртүрлі химиялық реакцияларда иониттерді катализатор ретінде пайдалану;
− медицина саласында қанды улы заттардан тазарту, ұзақ мерзім- де әсер ететін дәрілік заттар есебінде қолдану;
− кейбір бейорганикалық (көмір, хром, тұз, циан және т.б.) қышқылдарды бөлуде пайдалану.
Иониттерді қолданудың басқа маңызды бағыты − мембрана технологиясы. Бұл технология ионалмастырғыштарды қабыршақ түрінде пайдаланып, теңіздің ащы суын тұщыландыруға, әртүрлі бағалы өнімдерді бірге бөлуге мүмкіндік береді.

жүктеу/скачать 2,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: