«Білімге ұмтылу,еңбексүйгіштік және патриотизм»
«Қатенің ең үлкені- осыған дейін өзі жасаған қателіктерін
жүктеу/скачать 104,21 Kb.
|
Т
| «Қатенің ең үлкені- осыған дейін өзі жасаған қателіктерін
түзетуге тырыспауы.» Адам баласы қыр-сыры мол өте ғажап жаратылыс. Оның жаратылысының көп қырларынан бірі көп қателесетіні және күнә жасайтындығы. Ардақты Пайғамбарымыз (с.ғ.с.): «Барлық адам қателеседі, бірақ қателесушілердің арасындағы ең жақсысы өз қателігін мойындап тәубеге келгені» деп осы ақиқатты білдірген. Өзіне қанша мұқият қарағанымен, пайғамбарлардан өзге барлық адам қателеседі, күнә жасайды. Қайырылмайтын қанат, майырылмайтын тұяқ болмайтыны секілді аяғын шалыс баспайтын адам да болмайды. Біреу сөзінен, біреу ісінен, біреу қылық-әрекеттерінен, енді біреу сенімінен қателеседі. Кейде біліп тұрып, кейде білмей қалып қате жасаймыз. Өйткені адам бойында қателікке қарай тартып әкететін кейбір сезімдер бар. Негізінде, ол сезімдер жақсылыққа бастасын деп берілген. Мәселен, ашу-ыза адамға отан қорғағанда, иманын қорғағанда, нәпсімен күрескенде пайдалансын деп берілген. Ашу ызасын дұрыс қолданғандар кешегі Бөгенбай, Наурызбай, Қабанбайлар секілді ел қорғап батыр атақтары шыққан. Алла құзырында ниеттеріне қарай саптарын да алды. Сол секілді жақсы көру, махаббат, сүйіспеншілік сезімдерін де дұрыс қолданбаған адам көп қателеседі. Бір адамды жақсы көрем, сүйем деп жүріп құмарлыққа салынып кеткен адамдар аз емес. Алланы, пайғамбарларды, сахабалар мен игі жақсы құлдарды жақсы көрсін деп берілген сезім кейде адамды түрлі қателіктер мен күнәға қарай жетелеп кетуі ғажап емес. Осылайша адам көп қате жасағыш болып шыға келеді. Кейде біреуді орынсыз кінәлап жазғырамыз – бұл қателік. Мәселенің анық-қанығына жетпей жатып, өзгелер жайлы ұнамсыз сөз айтамыз. Бұл да қате. Біреуге тіліміз, біреуге қолымыз тиеді. Дүниеге немесе ақиретке пайдасы бар-жоқтығына қарамай аузымызға түскен сөзді айта береміз. Аһаһалап күлеміз. Біреудің көз жасына қалып, ақысын жейміз. Қызметіміз бен міндетімізге салғырт қарай саламыз. Қателердің ең үлкені Алла Тағаланың құраны мен оның сүйікті елшісінің (с.ғ.с.) сүннет жолын өмірімізге толық тірек ете алмау. Бұның бәрі аяқты бұра басқанның көріністері. Қателесудің нәтижесі бұл дүниенің өзінде көп кешікпей байқалып та жатады. Мәселен үйлене салып ажырасу, бір жұмысты бастай салып тастау, бәрі де бір кездегі қате шешімнің, қате қадамның нәтижелері. Ал, енді мұсылман адамның міндеті сол – күнә мен қателі істерге аяқ баспау. Себебі, күнәлар адам табиғатын өзгертіп жібереді. Алланың тап-таза парақтай пәк етіп жаратқан рухы мен жүрегі күнәлар арқылы бұзылады, бүлінеді. Күнәны көп жасау арқылы адам өзінің таза, пәк табиғатын сақтай алмай қалады. Байқап қарасақ, шариғатымыздағы бүкіл әмір-бұйрықтар адамның осы пәк табиғатын сақтауға, ал бүкіл тыйылған күнәлі істер оны бұзуға септігін тигізеді. Сондықтан адамдар үнемі «қайтсем осы таза жаратылысымды бұзып алмаймын» деген ойдың жетегінде болғаны дұрыс. Себебі күнәлі істер адамды Алла Тағаладан алыстатады. Алладан алыстаған адамның бұл дүниесі де арғы өмірі де оңбайды. Күнә арқылы адам бірте-бірте күпірлікке қарай бет алады. Әрбір күнәлі іс адам жүрегіне қара дақ түсіреді де, ақыр соңында толықтай қара жүрекке айналдырып тынады. Қарайған, қатайған жүректің Алланы раббым деп мойындауы қиынның қиыны. Сондықтан әрбір күнә «истиғфар» деген рухани сумен жуылып, шайылып отырмаса, жүректегі бір қара дақ өз қасына екінші бір дақты туғызып, күнәға күнә жамала береді. Сөйтіп ақыр соңында Алла қасына тастай қатты, түнектей қара күйде баруы мүмкін. Осы тұста мұсылмандар қандай бақытты деген ой келеді. Алла тағала күнә жасап, қателескен адамға кешірім тілеп, жарылқау сұрау деген қақпаны ашып қойған. Таудай күнә жасап қойған адамның өзі Алладан шын жүректен, бар ықыласымен кешірім тілесе, ол күнәсы жоқ болып кетеді. Тіпті күнәлары жақсылыққа айналып та кетуі ықтимал. Бірде ардақты Пайғамбарымыз мешітте намаз оқып тұрғанында бір әйел келді. Оны қарсы алған сахабалар оның келген мақсатын сұрайды. Әбу Һурайра мына бір жүрек сыздатар оқиғаны жеткізген: «Бір күні жаныма бір әйел келді. Сөйтті де: «Мен зина күнәсін жасадым. Одан туған баланы өлтіріп тастадым. Енді мен үшін тәубе етуге мүмкіндік бар ма?» деді. (Мен күнәнің ауырлығына қарап): «Жоқ, сенің тәубең енді қабыл болмайды дедім. Әлгі әйел: «Әй, сорлы басым-ай, сонда менің шынында да тозаққа күю үшін жаралғаным ба?» деп еңкілдеп жылап қоя берді. Жылап-жылап үйіне қайтты. Ертесіне болған жайдың бәрін Алла елшісіне түп түгел жеткіздім. Сонда Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) қабағын шытып: «Сен не істеп қойғаныңды білесің бе? Сен Құрандағы мына аятты оқып жүрген жоқсың ба деп Фурқан сүресінің мына аяттарын оқып берді: «Олар Алламен басқа бір тәңірге сыйынбайды. Алланың жаратқанын жазықсыздан жазықсыз өлтірмейді. Зина жасамайды. Кім бұл күнәларды жасаса, Алланың құзырында жазаға тартылады. Қиямет күні оған еселеп азап беріледі. Онда қор болып мәңгі қалады. Алайда кімде кім тәубе етсе, иман келтіріп, ізгі амалдар жасаса, Алла олардың жамандықтарын жақсылыққа айналдырады. Алла аса жарылқаушы, өте мейірімді» (Фурқан сүресі, 68-70 аяттар)» Мен дереу әлгі әйелді тауып алып, осы аятты оқып бердім. Әйел: Маған шығатын қақпаны көрсетіп берген Аллаға шүкір» деп сәждеге бас қойды. Міне, бұл оқиға Ислам дінінде Алладан кешірім тілеп, тәубеге келудің қаншалықты маңызды екенін білдіреді. Күнәлі істерден аулақ жаратылған ардақты Пайғамбарымыздың өзі бір күнде жетпіс-жүз рет Алладан кешірім тілейтінін бір хадисінде жеткізген. Сондай-ақ Айша анамыздан жеткен бір хадисте Алла елшісі былай дейді: «Амал дәптерінде Алладан кешірім тілегені жазылған құлдар қандай бақытты» делінген. Ендеше, бүгінгідей күнәсі көп, тәубесі аза уақытта баршамыз Алладан бір емес мың рет кешірім тілеуге мәжбүрміз. Алайда кешірімнің қабыл болуы бір қатар себептере байланысты екендігін естен шығармауымыз керек. Біріншіден, күнәлар адамдардың емес, Алланың назарында жасалғанын сезіне отырып жүрегіміздің түпкі жағынан «Астағфирулла» деген сөзді шығара алуымыз керек. «Я, Алла кешіре гөр!» деген сөзімізді денеміздің бүкіл клеткасы сезінетіндей деңгейде айтуға тырысқан жөн. Екіншіден, бұл тілегіміздің қабыл болуына үміт етуіміз керек. Үшіншіден, Алла Тағаламен оңаша қалған кездерде бар жүрегімізді салып отырып, кешірім тілеуіміз керек. Сөз соңында, күн сайын тілімізден тастамай жүруге арналған бір дұғаны айта кетейік: «Астағфируллаһи алиуль азиим, уә әтубу иләйк» - Ұлы Алла Тағаламнан кешірім тілеп, тәубе етем! Ғолиаттың қоңыздары мен сфинкс еріндері бүгінгі күнге дейін өмір сүріп жатқан кез келген адам ретінде сипатталады, бірақ кейбір бұрынғы жәндіктер осы эволюциялық ұрпақтарға тән болады. Палеозой дәуірі кезінде Жер жіңішке жәндіктермен, жіңішке шоқтардан, аяқтарымен өлшенетін, жіңішке жіңішке жәндіктермен, шамамен 18 сантиметрге дейін созылған. Бүгінгі күні миллионнан астам жәндіктер түрлері тірі болса да, шын мәнінде алып ғаламшарлар жоқ. Неге ғарыштық жәндіктер тарихи дәуірде өмір сүрді, бірақ уақыт өте келе Жерден жоғалады? Жәндіктердің ең үлкені қашан болды? Палеозой дәуірі 542-250 миллион жыл бұрын пайда болды. Ол алты кезеңге бөлініп, соңғы екі ірі жәндіктердің дамуын көрді. Бұл кезеңдер көміртегі кезеңі (360 - 300 млн. Жыл бұрын) және Пермь кезеңі ( 300-250 млн. Жыл бұрын) деп аталды. Атмосфералық оттегі - жәндіктер мөлшері бойынша ең шектеулі фактор. Карбонаттық және Пермь кезеңдерінде атмосфералық оттегінің концентрациясы бүгінгі күнге қарағанда айтарлықтай жоғары болды. Алдыңғы қатардағы жәндіктер ауаның тыныштандырылған ауасындағы ауадағы оттегінің тек 21 пайыздық көрсеткішіне қарағанда 31-35 пайыздық оттегіді дем алды. Ең ірі жәндіктер көмір кезеңінде өмір сүрді. Бұл екі футтық қанаттың үстімен және он футқа жетуі мүмкін майысқан шоқырдың уақыты болды. Пермь кезеңінде жағдай өзгерген сайын, қателер азайып кетті. Дегенмен, осы кезеңде алып құмыралар мен басқа да жәндіктердің үлесі бар, біз, әрине, алпауыт деп жіктейміз. ad Бұл қателер қаншалықты көп болды? Сіздің денеңіздің жасушалары сіз қан айналымы жүйесі арқылы аман қалу үшін қажет оттегін алады. Оттегі сіздердің артерияларыңыз бен капиллярларыңыз арқылы қаныңыздың әрқайсысының ағзасындағы әрбір клеткаға тасымалданады. Екінші жағынан, жәндіктерде тыныс алу жасуша қабырғалары арқылы қарапайым диффузия арқылы өтеді. Жәндіктер атмосфералық оттегіні спирахтан, кутикуланың ішіне кіретін газдар арқылы кіріп, денеден шығып кетеді. Оттегінің молекулалары трахеальды жүйе арқылы өтеді. Әрбір трахеальды түтік трахеолмен аяқталады, онда оттегі трахеол сұйықтығына ереді. Содан кейін O 2 ұяшықтарға таралады. Күкірт қышқылының деңгейі жоғары болған кезде - гигант жәндіктердің бұрыннан келе жатқан дәуірінде болғандай - бұл диффузиялық шектеулі тыныс алу жүйесі үлкен мөлшердегі жәндіктердің метаболикалық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жеткілікті оттегімен қамтамасыз етуі мүмкін. Оттектің жәндіктер денесінің ішіндегі жасушаларға, тіпті жәндіктер ұзындығы бірнеше футты өлшегенде де жетуі мүмкін. Эволюциялық уақыт аралығында атмосфералық оттегінің төмендегені соншалық, бұл ішкі жасушалар оттегімен бірге жеткіліксіз болуы мүмкін. Кішкентай жәндіктер гипоксиялық ортада жұмыс істеу үшін жақсы жабдықталған. Осылайша, жәндіктер өздерінің бұрынғы ата-бабаларының кішігірім нұсқаларына айналды. жүктеу/скачать 104,21 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|