135
Ке ңес үкі ме ті ком му нис тік би лік тің идеоло гиясы на ке дер гі кел ті ре ді
деп барлық діни ұйымдардан қауіп тен ді. 1923 жыл ғы РКП (б) XII съез де
«Дін ге қар сы үгіт-на си хат ту ра лы» қаулы сын да: «Одақ рес пуб ли ка ла рын-
да ғы 30 млн мұ сыл ман хал қы на на зар ауда руымыз ке рек.
Олар да ор та ға-
сыр дан бе рі ді ни қал дық тар мыз ғы мас тан әлі күн ге дейін сақ та лып ке ле-
ді, оның конт рре во лю ция лық мақ сат та қол да ны лу қаупі бар. Сон дық тан
әр түр лі ұлт тың ерек ше лі гін ес ке ре оты рып, ді ни
қал дық тар ды жою дың
түр ле рі мен әдіс-тә сіл де рін жа сау қа жет», – деп көр се тіл ді. Мұ сыл ман дар-
дың ді ни іс те рін шек теу ша ра ла ры нан кейін 1924 жы лы бар лық ме шіт тер
мен мед ре се лер са ны күрт қыс қар ған бо ла тын. Қол дан ұйым дас ты рыл ған
жал ған жа ла мен
ис лам қай рат кер ле рі, дін ғұ ла ма ла ры абақ ты лар ға қа-
мал ды, жер ауда рыл ды. Сон дай-ақ 1926 жы лы Қаз КСР-де гі мұ сыл ман дар
ді ні не қар сы на си хат ту ра лы те зис тер де: «...ис лам – тап тық езу ші лік құ-
ра лы, бай лар ға қыз мет ете ді», – деген те ріс ай дар та ғыл ды. Осы тек тес құ-
жат тар дан Ке ңес үкі ме ті нің дін ге қа таң по зи ция ұс тан ға нын көреміз. Не-
гі зі нен, ком му нис тік ке ңес тік идеоло гия атеис тік
ұ станым ның ең шек тен
шық қан фор ма сын қол да нып бақ ты. Ол кезде жалпы дін атаулыға қарсы
идеологиялық күрес жүргізілді.
Неліктен Діни басқарма құру қажеттілігі туындады?
Кеңестік кезеңде дін ге бет бұ ру мәселесі.
Ке ңес үкі ме ті Ұлы Отан
со ғы сы ке зін де ді ни іс тер ді рет теу ге ты рыс ты. Ха лық тың пат риот тық
се зі мін ояту да, же ңіс ке де ген сенімін арт ты ру да
дін нің ат қа рар рө лі
ерек ше еке ні мой ын дал ды. Осын дай саяси қол дау мен Ор та Азия мұ сыл-
ман да ры ның ді ни бас қар ма сын құ ру ды де реу қол ға ал ды. Ол кез де дін
кадр ла рын даяр лайт ын оқу ор ны Бұ ха ра да ға на бол ды
(27су рет)
.
1943 жы лы Таш кент те Ор та Азия жә не Қа зақ стан
мұ сыл ман да ры-
ның құ рыл тайы ұйым дас ты рыл ды да, Ді ни бас қар ма құ рыл ды. Оған бес
рес пуб ли ка дан мұ сыл ман дар дың 160 өкі лі қа тыс ты. Құ рыл тай қаулы-
сы мен Ор та Азияда ғы әр бір рес пуб ли ка да қа зият құ рыл ды. Қа зи Ді-
ни бас қар ма ның жер гі лік ті жер лер де гі өкі лі са нал ды.
Осы құ рыл тайда
Қа зақ стан қа зияты ның өкі лі бо лып Абд әл-Ғаф фар Шам сут ди нов сай-
ланды.
Достарыңызбен бөлісу: 
