Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 3,82 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ахмет Ри за»
| Қар нақ»
мед ре се сі . Оны бі тір ген дер дің бі лім дә ре же сі ке зін де Бұ хара, Са мар қанд, Таш кент қа ла ла рын да ғы мед ре се лер дің шә кі рт те рі нен кем бол ма ған. «Қар нақ» мед ре се сін де қа зақ хал қы ның ахун-жы раула ры, би-ше шен- де рі ілім иге ріп, ха лық қа иман ды лық, адам гер ші лік на си ха тын жай ған. Олар – Мәш һүр Жү сіп Кө пей ұлы, Шор тан бай Қа най ұлы, Бал ма ғам бет Бал қы бай ұлы сияқ ты есім де рі жұрт қа мә лім бол ған тұл ға лар. «Қар- нақ» мед ре се сі ХХ ға сыр дың бас ке зі не дейін қа зақ хал қы нан шық қан қан ша ма дін ғұ ла ма ла рын тәр бие леп, ел дің ру ха ни сұ ра ны сын қа на ғат- тан ды рып кел ге ні мә лім. Тек Ке ңес үкі ме ті ор на ған нан кейін ға на «Қар- нақ» мед ре се сін де гі оқу жүйесі тоқ та ты лып, сол кез де гі бас қа да ді ни оқу орын да ры секілді жабылды. Қар нақ та төрт мед ре се бол ған: 1. Хал фе мед ре се сі; 2. Ша му хам мед ишан мед ре се сі; 3. Мол да Ха шыр да мол ла мед ре се сі; 4. Әбіл хайыр қа зы мед ре се сі. «Қар нақ» мед ре се сін де оқы ған Бал ма ған бет Бал қы бай ұлы ның пай- да лан ған кі тап та ры: «Фа тауа Алим ке рия» де ген ат пен мәш һүр Ха на- фи маз ха бы ғұ ла ма ла ры ның фа ту ала ры жи на ғы, «Рад әл-Мұх тар ‘Ала ад-дурр әл-Мұх тар» (ав то ры Мұ хам мед ‘Ала ад-Дин Афан ди ибн шейх Мұ хам мед Амин ибн ‘Аби дин), «Шарх әл-‘ақи да ән-На са фийа» (ав то ры Мұхам мед Юсуф, ис лам ақи да сы, имам Ма ту ри ди мек те бі), «Ки таб әл- Хи дайа» араб жә не тү рік ті лін де гі (һа шиясы – тү сін дір ме сі) фиқһ кі та бы (һ.ж.с. 1325 ж. Ю суф әл-Ма ма ши ре дак тор лы ғы мен ба сыл ған), т.б. Ға- лым дар бұл ең бек тер дің бар лы ғы да Әбу Ха ни фа маз ха бы мен Қо жа Ах- мет Иа сауи ілімі аясы нан шық пайтынын ай қын дап бер ді. ХІХ ға сыр дың ор та ше нін де мед ре се ле рін аяқ тау үшін шә кі рт терге ша ма мен 137 оқу- лық ты мең ге руі та лап етіл ген жә не бұл оқу лық тар дың бір бө лі гі фи ло со- фия жә не ло ги ка пән де рі бол ған. Та ри хи қа зақ да ла сын да ғы мед ре се лер ден түр лі дәуір лер де әл-Хорез- ми, әл-Фа ра би, Иа сауи, Ба қыр ға ни, Ха зи ни, Асанқай ғы, Сығ на қи жә- не бас қа да на ға лым дар, ой шыл дар тәр биеле ніп, бі лім алып шық қан. Қа зақ тың ұлы ақы ны, да ныш пан Абай да ке зін де Се мей қа ла сын да ғы « Ахмет Ри за» мед ре се сін де оқы ған. Абай мед ре се де ді ни са бақ тар мен қа- тар, тү рік, араб, пар сы тіл де рін де үй рен ген, шы ғыс клас сик те рі нің шы- ғар ма ла ры мен, олар дың фи ло со фия лық ой-тұ жы рым да ры мен та ныс қан. Өт кен ға сыр да ғы ең атақ ты оқу ор да ла ры Бұ ха ра қа ла сын да ғы « жүктеу/скачать 3,82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|