Даму бағыттары Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного

518 

 

ерекшеліктері 

осы 

ойын 

үстінде 

қалыптасады.

 

Ойын  арқылы  балалардың  негізгі  іс  -әрекеті  және  олардың  айналадағы  өмірден  алған 

білімдерін,  әсерлерін    жинақтаған  тәжірибелерін  өз  бетінше  іс  жүзіне  асырады.  Ойын 

барысында берілген тапсырмаларды шешуде  балалардың ақыл- ойы дамиды.   Міне осыдан 

баланың логикалық ойлау, қиялдау қабілеті шыңдалады. 

Ойын  технологияларын  пайдаланудағы  мақсатымыз,  мектеп  жасына  дейінгі 

балаларадың  танымдық  дамуын  арттыруда  ойын  технологияларын  дамытуды  жүзеге 

асырудағы  жұмыс  түрлерін ұйымдастыру. 

Мақсатымызды жүзеге асыру үшін мынадай міндеттер қоямыз:     

1.Балалардың танымдық дамуын арттыруда ойын технологияларын қолдану тәсілдерін       

меңгерту; 

2.Балалардың ойынға деген қызығушылықтарын арттыру; 

3.Балалардың ойын арқылы көптеген мәліметтер алуына жағдай жасау. 

Осы  міндеттерді  орындауда  егер,  мектепке  дейінгі  ұйым  тәрбиешілері  балалардың 

танымдық дамуында ойын технологияларын қолдануда бағдарламалық талаптарды орындауда 

қалт  кетпесе;  бағдарламалық  талаптарға  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекетіне  сай 

технологиялық карталарды құрастырса және де  қажетті материалдармен толықтырылса; онда, 

мектеп жасына дейінгі балаларды жан-жақты танымдық құзіреттілігін дамытудың жолдары 

кеңейіп, мектепке дейінгі ұйым тәрбиешілері шеберлігін жетілдіру жүзеге асады, өйткені бұл 

да маманның кәсіби құзыреттіліктерін дамыта отырып дайындау қоғам талабы.  

Тәрбиешілерді  мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  танымдық  дамытуда  ойын 

технологияларын  жүзеге  асыруға  дайындаудың  баланың  танымдық  қызығушылығы  мен 

сенсорлық  қабілеттерін  қалыптастыру,баланың  сенсорлық  санасын  кеңейту,  бала  ойын 

дамытуда  логикалық  ойындар  ерекшеліктерін  алуға  болады.  Балалардың  ойлау  қабілетін 

дамытатын, қызығушылықтарын арттыратын жұмыс түрі – логикалық ойындар.  Логикалық 

ойындар баланы тапқырлыққа, логикалық ойлауға баулып, ойының ұшқырлығына, өздігінен 

шешім  қабылдауға,  салыстыруға,  дәлелдеуге  әсер  етеді.  Оны  төмендегі  кестеден  көруге 

болады:  

ОЙЫН-

таным процесін 

дамытудың негізі 

болғандықтан, әрбір 

тәрбиеші – оқыту мен 

тәрбие берудің мазмұнын 

үнемі ойын 

элементтерімен 

толықтырып отыруы 

керек.

Баланың танымын 

алғашқы күннен бастап 

дамыту құралы да, балада 

оқу мен білімнің, 

тәрбиенің негізін 

қалыптастыратын да

519 

 

 

 

Ойындарды  тапқырлықпен,  ізденпаздықпен  орындаған  балалардың  білімділік 

дағдылары  қалыптасып  жақсы  нәтиже  береді.    Баланың  бойындағы  қабілетті  ашу 

шығармашылық  бағытта  дамуына  жетелейді.  Осы  орайда  логикалық  ойлау  қабілетін 

дамытудың өзіндік іс -әрекетін ұйымдастырудың мынандай:   «Заңдылықтар», «Нені отырғызу 

керек?»,    «Нені  орналастырсам  екен?»,  «Сыңарын  табыңдар?»,    «Әзіл  жұмбақтар»,  

«Логикалық есептер». 

 «Пішінді орналастыр» логикалық ойын түрлерін айтуға болады. 

Мектепалды даярлық,  балаларының логикалық ойлауларын дамытудың негізгі кезеңіне 

жатқызуға  болады.  Өйткені  балалардың  ойлары  осы  кезде  нақты  –бейнеліден  абстрактылы 

ойлауға қарай дамиды. Сондықтан мектепалды даярлықта балалардың ой - өрісі қалыптасып 

және заттарды тиісті ұғымдарға жатқызып, өздерінің ойларын дәлелдеуге үйрене бастайды. 

«Дәлеледеу үшін бала тиісті жүйе – логикалық ойлануға сүйенеді» –дейді   Ғ. Жолтаева. 

Негізінде  баланың  логикалық  ойлау  қабілеті  дегеніміз  –  қарапайым  математикалық 

алғашқы ұғымдарын меңгертуден басталады десек қателеспейміз.Оны жүйелі түрде шыңдау 

тәрбиешінің басты міндеті.  

Педагогика және психология зерттеулері бойынша балалық шақ – баланың жеке тұлға 

болып  өзін  -  өзі  сезінуінің  алғашқы  сатысы,  демек  адамгершілік  қасиеттер,  ақыл  –ойы, 

логикалық және басқада қасиеттерін қалыптастырудың ең негізгі кезеңі болып табылады. 

Баланың ақыл –ойының дамуы тек белгілі бір білім көлеміне емес, танымдық іс -әрекет 

амалдары  мен  тәсілдерін  игерумен  бірге  еске  сақтау,  ойлау,  елестету,  танымдық 

шығармашылық  қабілеттерінің  дамуын  тұтас  қамтиды.  Бала  дамуы  үшін  есте  сақтауы  мен 

ойлау  қабілетінің  мәні  өте  зор.  Бұлардың  бәрі  қоршаған  орта  мен  білім,  білік  дағдысының 

қалыптасуы, есте сақтау және ойлау қабілетімен тығыз байланысты.  Баланың ойлау әрекетін 

ойдағыдай дамыту үшін, тиімді тәсілдер қолданып, арнайы жұмыстар жүргізу қажет. Ойлау 

үрдісі  анализ,  синтез,  салыстыру,  топтастыру  жалпылау,  тұжырымдау  логикалық 

амалдарынан тұрады.  Ойлаудың осы амалдарын қолдана алуынан балалардың оқу әрекетінің 

жемісі  көрінеді.  Бұл  жөнінде  М.  Жұмабаев:  «Ойлау-  жанның  өте  бір  қиын,  терең  ісі.  Жас 

1.

Балаларға ақыл-

ой, 

адамгершілік, 

дене 

шынықтыру 

және 

эстетикалық 

тәрбие берудің 

маңызды тетігі 

ойында жатыр. 

 

2.Сезіну, қабылдау, ойлау, 

қиялдау, зейін қою, ерік 

арқылы түрлі психикалық 

түйсік пен сезім әлеміне 

сүңгиді.

 

3

.  Ойын 

барысында 

балалар өзін 

еркін сезінеді, 

ізденімпаздық, 

тапқырлық 

әрекет 

байқатады.

 

Жалпы ойынға тән нәрсе өмірдің 

әртүрлі құбылыстары мен 

үлкендердің түрлі іс-әрекеттеріне 

еліктеу екені белгілі. Ойынның 

шартты түрдегі мақсаты бар, ал 

сол мақсатқа жету жолындағы іс-

әрекеттер бала үшін қызықты. 

 

520 

 

балаға  ойлау  тым  ауыр.  Сондықтан  тәрбиеші  баланың  ойлауын  өркендеткенде  сақтықпен 

басқыштап істеу керек» -деген.   

Логикалық  ойлауды  дамыту  туралы  сөз  етпес  бұрын  логика  туралы  қысқаша  айтып 

кетейін.    Логика    (грек  тілінен  алынған  logic  –сөз,  ой,  ойлау,  ақыл  –ой)  ойлаудың 

заңдылықтары мен түрлері туралы ғылым.  

Обьективтік  пікірлерге  негізделген  процесс  логикалық  ойлау  деп,  ал  дұрыс  ойлаудың 

формалары мен заңдары туралы ғылым логика деп аталады.  

Ойлау аса күрделі психологиялық процесс. Бұлардың ішінде психология мен логиканың 

орны ерекше.  

Психология бірнеше жас ерекшеліктердің ойының пайда болу, даму,  қалыптасу  жолын, 

яғни  жеке  адамның  ойлау  ерекшелігі  мен  заңдылығын  қарастырса  логика  –бүкіл  адамзатқа 

ортақ  ой-әрекет  заңдары  мен  формаларын  айқындайды,  ол  адам  ойының  нақты  нәтижесі 

болып табылатын ұғым, пайым, дәлел сияқты ой формаларының табиғатын зерттейді.  

Ойлау ерекшелігін таным мен ой процесінің сатысы ретінде зерттеу ойлаудың білім мен 

тікелей байланысты екенін  айқындайды.  

Баланың қажеттілігі мен қызығушылығын түсіне білу, бүлдіршіндердің ой - өрісін іс – 

қимылын жан – жақты дамыту тәрбиешінің басты міндеті.   

Бүлдіршіндердің  логикалық  қабілетін  дамытуда  қарапайым  математиканың  алғашқы 

ұғымдарын  ойын  арқылы  үйретудің  заттары  әртүрлі  геометриялық  пішіндерден 

құрастырудың, ауызша есеп шығарудың, көру арқылы салыстырудың, қиялдаудың жұмбақтар 

жаттаудың  маңызы  зор.  Өйткені  жасырын  тұрған  ойдың  нені  меңзеп  тұрғанын  ойлап  табу 

баланың  ми  қыртысының  жұмысын  шыңдайды,  логикалық  ойлау  сезімін  қалыптастырады. 

Логикалық ойдың ерекшелігі қорытындылардың қисындылығы да олардың негізіне сай келуі.  

Логикалық ойлауға түскен құбылыс түсіндіріледі, себептері мен салдары қатесіз анықталады.  

Логикалық  ойлауы  дамыған  бала  шығармашылыққа,  ойлана  әрекет  етуге,  өзінің  іс  -

әрекетін талдауға үйренеді.  

 

Осыдан 

келіп ойын 

туралы 

мынандай 

тұжырым 

жасалады:

 

ойын – тәрбие құралы, ақыл-

ойды, тілді ұстартады, сөздік 

қорды байытады, өмірді 

танытып, сезімді кеңейтеді, 

тәрбиелейді. 

ерік және мінез қасиеттерін 

бекітеді, адамгершілік 

сапаны жетілдіреді. 

ұжымдық сезім 

әрекеттері өсе түседі. 

эстетикалық тәрбие беру 

құралына айналады. 

еңбек тәрбиесін беру 

мақсаттарын шешуге 

мүмкіндік береді. 

дене күшінің жетілуіне 

көмектеседі. 

521 

 

      

Қорыта келе айтарымыз, аталған жұмыс түрлері, бала үшін, оның танымын, логикасын 

арттыру  үшін  өмірде  қажетті  екенін  көрсетеді,  яғни  олардың  шығармашылық  деңгейін 

көтереді,  қызығушылықтарын  арттырады.  Бала  ойын  үстінде  дамиды.  Сондықтан  да, 

педагогтарға  айтарымыз  әрбір  оқу  іс-әрекеттерінде  ойын  түрлерін  міндетті  түрде  қолдану 

қажет. 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.ҚР МЖМБС 1.001-2009. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім 

беру стандарты. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту. 

2.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты.  

«1 жастан 6 жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпы білім 

 беру бағдарламасының мазмұнының базалық минимумы». - Астана қ., 2004ж. 

3. А.И.Данашева, Р.Ә.Қасымбекова, С.С.Кузьмина, Л.Н. Бахарева «Бала тәрбиесі»  

Әдістемелік құрал. Алматы кітап баспасы 2008ж. 

4. «Отбасы және балабақша» №1, 2011ж. 

5. «Отбасы және балабақша» № 2, 2012 ж. 

 

 

 

ТРАДИЦИОННЫЕ И ИННОВАЦИОННЫЕ  ФОРМЫ  РАБОТЫ С ДЕТЬМИ 

 ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА ПО ЭКОЛОГИЧЕСКОМУ ВОСПИТАНИЮ 

 

 

Перина А.В., Воронцова Ю.Ю. 

«Детский сад «Ертөстік» 

 

 

В настоящее время вопросы охраны природы, разумного и бережного отношения к флоре 

и  фауне    приобретают  все  большую  актуальность.  Поэтому  формирование  правильного 

отношения  к  природе  должно  начинаться  с  раннего  детства.  Экологическое  воспитание  в 

детском саду  - это первая и очень важная  ступень  системы непрерывного экологического 

образования.  Воспитывая  детей,  мы    уделяем  особое  внимание  следующим  вопросам: 

пониманию  самоценности  природы;  осознанию  ребенком  себя  как  части  природы; 

воспитанию у него уважительного отношения ко всем без исключения видам, вне зависимости 

от наших симпатий и антипатий; формированию эмоционально-положительного отношения к 

окружающему  миру,  умения  видеть  его  красоту  и  неповторимость;  пониманию  того,  что  в 

природе все взаимосвязано и нарушение одной из связей ведет за собой другие изменения, 

происходит  как  бы  «цепная  реакция»;  пониманию  того,  что  нельзя  уничтожать  то,  что  не 

можем  создать;  формированию  у  детей  желания  сохранить  окружающую  среду,  осознание 

ими  взаимосвязи  между  собственными  действиями  и  состоянием  окружающей  среды; 

усвоению  азов  экологической  безопасности;  усвоению  первоначальных  сведений  о 

рациональном использовании природных ресурсов на примере использования воды, энергии 

в  быту;  формированию  навыков  экологически  грамотного  и  безопасного  поведения  в 

повседневной  жизни.    Поэтому    мы  поставили  цель  создать  эффективную  систему 

экологического образования в старшей группе, основанную на интегрированном подходе,  с 

использованием  традиционных  и  инновационных  форм  работы  с  детьми,  чтобы  идеи 

экологического образования реализовывались не только на занятиях, но и  через разные виды 

деятельности  ребенка:  экспериментирование,  наблюдение,  труд,  игру,  музыкальную, 

изобразительную,  физическую  деятельности.  Наша  задача  разработать  комплекс 

522 

 

мероприятий,  на  занятиях  и  в  повседневной  жизни,  по  повышению  уровня  экологических 

знаний  старших дошкольников. 

В  работе  с  дошкольниками  по  их  экологическому  воспитанию  и  обучению  мы 

используем  интегрированный  подход,  предполагающий  взаимосвязь  занятий    по  экологии, 

исследовательской  деятельности,  моделирования,  музыки,  изобразительной  деятельности, 

физической  культуры,  игры,  литературы,  экскурсий,  а  также  организации  самостоятельной 

деятельности детей т. е. «экологизацию» различных видов деятельности ребенка.  Наша работа 

предполагает  сотрудничество  педагога,  ребенка  и    семьи.  Обучающий  процесс  

организовывается  так,  чтобы  ребенок  имел  возможность  сам  задавать  вопросы,  выдвигать 

свои  гипотезы,  находить  пути  решения  поставленной  задачи.  Занятия  строятся  по  циклам, 

направленным  на  формирование  природоведческих    знаний  (знания  о  мире  животных, 

растительном мире, неживой природе, временах года) и экологически правильного отношения 

к природным явлениям и объектам. 

В этом учебном году большую роль мы отвели исследовательской деятельности детей – 

проведению  опытов,  наблюдений.  Непосредственный  контакт  ребенка  с  предметами  или 

материалами,  элементарные  опыты  с  ними  позволяют  познать  их  свойства,  качества, 

возможности,  пробуждают  любознательность,  желание  узнать  больше,  обогащают  яркими 

образами  окружающего  мира.  В  ходе  опытной  деятельности  дети  учатся  размышлять, 

сравнивать,  отвечать  на  вопросы,  делать  выводы,  устанавливать  причинно-следственную 

связь,  соблюдать  правила  безопасности.  В  нашей  группе  создана  экспериментальная 

лаборатория «Капелька». Цели экспериментальной деятельности: углублять представления о 

живой  и  неживой  природе,  учить  проводить  исследования,  добиваться  результатов, 

размышлять,  отстаивать  свое  мнение,  обобщать  результаты  опытов.  В  процессе 

экспериментирования мы обращаем внимание на то, чтобы задействовать все органы чувств 

ребенка, а не только слух и зрение. Для этого детям предоставляется возможность потрогать, 

понюхать окружающие его объекты и даже попробовать их на вкус, если это безопасно. 

Прежде  чем  приступить  к  эксперименту,  мы  вместе  с  детьми  составляем  план  пред-

стоящей деятельности. 

1. Выбираем объект исследования. 

2. Подбираем оборудование. 

3.  Уточняем, каким будет эксперимент - кратковременным или долговременным. 

4.  Определяем, для чего проводится опыт (прогнозируем результат). 

5.  Закрепляем последовательность действий. 

6. Вспоминаем правила безопасности. 

7. Проводим эксперимент. 

8.  Фиксируем результаты на карточках или в альбоме. 

9. Анализируем результаты (совпадают ли ожидаемые результаты с реальными, какой 

момент опыта был самый интересный, в чем испытывали затруднения). 

10. Домашнее задание. 

Выполнение последнего пункта невозможно без помощи и поддержки семьи. Родители 

принимают активное участие во всех мероприятиях  проводимых нами. Собрали материалы и 

оборудование для  экспериментов, подготовили альбомы  «Как я провел лето», изготовили с 

детьми поделки из природного материала, сделали фотографии для конкурса «Наши любимые 

питомцы».  Каждая  семья  повесила  возле  своего  дома  кормушку  для  птиц,  которую  ребята 

изготовили на занятии по конструированию.  Участие каждой семьи не остается без внимания. 

Взрослые  и  дети  награждаются  подарками,  благодарственными  письмами.  В  помощь 

родителям  мы  оформили  экологический  стенд  «Природа  и  мы»,  где  помещаются  статьи, 

стихи, загадки по теме, приметы, словесные игры для разучивания и занятий с детьми дома.  

Чтобы  выяснить  отношение  родителей  к  проблеме  экологического  воспитания,  было 

проведено  анкетирование.  

•  Что такое экология?  

•  Есть ли у Вас комнатные растения, и какие? Если нет, то почему?  

523 

 

•  Есть ли в семье собака, кошка или другие животные?  

•  Посадили ли Вы дерево?  

•  Мастерили ли Вы когда-нибудь кормушки для птиц?  

•  Читаете ли Вы ребенку книги о природе?  

•  Смотрит ли Ваш ребенок диафильмы, слайды, телепередачи о природе?  

•  Часто ли Вы бываете на природе с ребенком?  

•  Знает ли Ваш ребенок названия деревьев, цветов, ягод и т.д.?  

•  Рассказываете ли Вы ребенку о пользе деревьев, лекарственных трав, ягод, насекомых, 

птиц?  

•  Знает ли Ваш ребенок стихи, загадки, поговорки, пословицы о природе?  

•  Проявляет ли Ваш ребенок заботливое отношение к животным, растениям?  

•  Как Вы думаете, получит Ваш ребенок знания о природе в детском саду?  

В  повседневной  работе  с  детьми  большое  внимание  уделяется  играм  экологического 

содержания.  Развить  положительные  эмоции  по  отношению  к  природе  помогают  игры-

превращения,  направленные  на  возникновение  у  ребенка  эмпатии  к  животным,  растениям. 

Дидактические игры: «Кому нужна вода?», «Чей малыш?», «Кто, где живет?», «Экологическая 

пирамида»  помогают    детям  лучше  узнать  особенности  жизни  животных  и  растений.  На 

занятиях  по  физической  культуре  мы  обучаем  детей  разнообразным    имитационно-

подражательным движениям и играм, в которых дети воспроизводят знакомые  образы зверей, 

птиц,  насекомых,  деревьев  и  т.д.  Образно-подражательные  движения  развивают  у 

дошкольников  двигательную  активность,  творческое  мышление,  ориентировку  в  

пространстве,  внимание,  фантазию.  Нельзя  привить  любовь  к  природе  только  по  книгам  и 

рисункам.  Ребенку  нужно  ощутить  запах  травы  после  дождя,  услышать  пение  птиц  или  

шелест осенней  листвы. Поэтому на прогулке мы обязательно обращаем внимание ребят на 

окружающие  растения,  учим  замечать  сезонные  изменения  в  природе.  Практическая 

деятельность  детей  проявляется  в  их  участии  при  уборке  территории,  ее  благоустройстве, 

посадке деревьев и кустарников вместе с родителями. Дети ухаживают за овощами на огороде, 

помогают  поливать  цветы  на  участке,  подкармливают    птиц  зимой.    На  протяжении  всего 

учебного  года  мы  вместе  с  детьми  проводим  ежедневный  уход  за  обитателями  уголка 

природы.  Создавая  и  поддерживая  экологически  необходимые  условия  для  растений, 

наблюдая за ними дети учатся видеть, какие условия им необходимы, учатся определять, чего 

им  не  хватает  в  данный  момент,    выполняют  практические  трудовые  действия,  впервые 

овладевают орудиями труда. 

   Особый  интерес  у  детей  вызвали  народные  традиции,  фольклор,    приметы,  игры,  а 

также сказки разных народов, которые отражают особенности восприятия природы людьми, 

их  отношение  к  ней.  Они  близки  и  понятны  детям.    Мы  считаем  особо  перспективным 

использование элементов различных культур в рамках экологического воспитания. Большие 

возможности  в  воспитании  экологических  чувств  по  отношению  к  окружающему  миру 

заложены в праздниках. С большим интересом и дети, и родители приняли  участие в осеннем 

утреннике «Осень разноцветную дети в гости ждут!». 

Разработанный  нами  комплекс  мероприятий  по  повышению  уровня  экологической 

воспитанности  старших  дошкольников  на  занятиях  и  в  повседневной  жизни  показал  свою 

эффективность. Организация систематических наблюдений за природой, целевые прогулки, 

целенаправленная деятельность детей в уголке природы,  эксперименты и наблюдения, сбор 

гербария,  труд  детей  на  огороде  и  цветнике,  рассматривание  фотографий,  слайдов,  чтение 

художественных  произведений,  заучивание  стихотворений  способствуют  формированию  у 

детей  прочных и глубоких знаний о природе родного края, трудовых навыков и умений,   а 

также воспитанию  таких качеств, как  доброта, взаимопомощь, взаимовыручка, трудолюбие, 

любовь, бережное и заботливое отношение к природе ее эстетическое восприятие, желание 

беречь и охранять её. 

524 

 

 

 

жүктеу/скачать 29,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: