Денсаулықты нығайтудың теориялық негіздері салауатты өмір салтын насихаттау
жүктеу/скачать 2,84 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жарақаттың алдын алу
- Жұқпалы аурулардың алдын алу Жеке гигиена ережелерін бұлжытпай орындау, жұқпалардан қорғану тәсілдерін білу, алдын алу екпелерін уақытымен қабылдау. Зиянды әдеттерден алшақ болу
- Күйзеліс (стресс) пен кикілжіңді болдырмау
- Экологияның денсаулыққа әсері
| Дұрыс толыққанды тамақтану
Денсаулықты сақтауда уақытымен және дұрыс тамақтанудың маңызы зор. Жүріп бара жатып, кітап оқып отырып, теледидар алдында тамақтануға болмайды. Майлы, тұзды, тәтті тағамдарды қабылдауды шектеген жөн, тамақты аса көп жеуге, ұйықтар алдында тамақтануға болмайды. Тағам әр түрлі сапалы, экологиялық таза болуы тиіс. Төрт мезгіл тамақтануды сақтай отырып, белгілі бір сағатта ас қабылдаған дұрыс. Жарақаттың алдын алу Бұл сыну, шығу, күйік, үсік, улану сияқты әр түрлі жарақатты болдырмау. Жарақаттарға әр түрлі жағдайларда душар болады: көшедегі қауіпсіздік ережелерін сақтамағанда, электр құралдарын дұрыс пайдаланбағанда, улы өсімдіктер мен саңылауқұлақтарды пайдаланғанда т.б. жағдайларда. Жұқпалы аурулардың алдын алу Жеке гигиена ережелерін бұлжытпай орындау, жұқпалардан қорғану тәсілдерін білу, алдын алу екпелерін уақытымен қабылдау. Зиянды әдеттерден алшақ болу Темекі шегуден , ішімдіктен, есірткі және уытты заттардан бас тарту. Бұл зиянды әдеттер организмге әсер етіп, денсаулыққа зиян келтіреді. Күйзеліс (стресс) пен кикілжіңді болдырмау Бұл адамның өз күйін анықтай білу, көңіл-күйдің денсаулыққа әсерін білу, адамдар арасында тіл табыса білу, қарым-қатынас жасай білу, көңіл-күйін басқара білу - бұның бәрі психикалық денсаулықты қорғауға мүмкіндік жасайды. Экологияның денсаулыққа әсері Адам организміне қоршаған орта факторларының әсері туралы білім, қоршаған орта факторларының зиянды әсерінен қорғай білу денсаулықты сақтауға және түрлі ауруларды болдырмауға жәрдемдеседі. 2. Алдын алу. Алдын алудың түрлері Алдын алу (трек тілінде prophylatikós, сактандыргы) медицинада, аурулар мен жаракаттардын пайда болунын алдын алуга, олардын даму кауіп факторларын жоюга багытталган іс-шаралар кешені. Жеке - аурулардын алдын алу, адамны озі жузеге асыратын денсаулыкты сактау жоне ныгайту женіндегі шараларды камтиды жоне іс жузінде салауатты емір салты нормаларын сактауга, жеке гигиенага, некелік жоне отбасылык карым-катынас гигиенасьна, киім, аяк киім гигиенасына, рационалды тамактану мен аузсу режиміне, осіп келе жаткан урпакты гигиеналык торбиелеуге, енбек пен демалудын утымды режиміне, дене шныктырумен белсенді айнальсута жоне т.б. байланысты. дамуко намк-заму ран тене хнуна пері ха стоін 33 факторларды жою максатында мемлекеттік институттар мен когамдык уйымдар жоспарлы жургізетін элеуметтік, экономикалык, заннамалык, торбиелік, санитарлык-техникалык, санитарлык-гигиеналык, эпидемията карсы жоне емдеу іс-шаралары жуйесін камтиды. Когамдык алдын алу шаралары когамдык денсаулыктын жогары денгейін камтамасыз етуге, ауру тудыратын себептерді жоюга, енбек, демалыс, материалдык камтамасыз ету, тургын уй-турмыстык жадайлар, тамак онімдері мен халык тутынатын тауарлар ассортиментін кенейтуге, сондай-ак денсаулык сактауды, білім беруді жоне модениетті, дене шыныктыруды дамытуга багытталган. Когадык алдын алу шараларынын тиімділігі кобінесе азаматтардын ез денсаулыты мен баскалардын денсаулыгын сактауга саналы карым-катынасына, халыктын алдын алу іс-шараларын жузеге асыруга белсенді катысуына, орбір азаматтын езіне когамнын берген мумкіндіктерін денсаулыкты ныгайту жоне сактау ушін каншалыкты толык пайдаланатынына байланысты болады. Когадык алдын алуды іс жузінде жузеге асыру заннамалык шараларды, туракты жоне елеулі материалдык шыгындарды, сондай-ак мемлекеттік аппараттын барлык бундарынын, медициналык мекемелердін, енеркосіп, курылыс, келік, агроенеркосіп кешенінін жоне т. б. бірлескен іс-кимылдарын талап етеді. Денсаулык жадайына, аурудын кауіп факторларына немесе айкын патологияга байланысты профилактиканын уш турін карастыруга болады. Біріншілік алдын алу - аурулардын даму кауіп факторларынын пайда болуы мен эсер етуінін алдын алу шаралары жуйесі (дезинсекция, дератизация, вакцинация, еноек пен демалыстын тиді режим, утымды сапалы тамактану, дене белсенділігі, коршаган ортаны коргау жоне т.б.). Біріншілік алдын алудын біркатар іс-шаралары мемлекет аукымында жузеге асырылуы мумкін. Екіншілік алдын алу - белгілі бір жандайларда (стресс, иммунитеттін элсіреуі, агзанын кез келген баска функционалдык жуйелеріне шамадан тыс жуктеме) аурудын пайда болуына, аскынуына жоне кайталануына экеп соктыруы мумкін айкын кауіп факторларын жоюга багытталган іс-шаралар кешені. Екіншілік алдын алудин ен тимді одісі ауруларды ерте аныктаудын, динамикалык бакылаудын, багытталган емдеудін, утымды дойекті саунктырудин кешенді здісі регінде диспансерлеу больш табылады. Кейбір мамандар ушінші профилактика терминін толыкканды емір суру мумкіндігін жогалткан наукастарды оналту бойнша іс-шаралар кешені ретінде усынады. Ушіншілік алдын алудын максаты элеуметтік 34 (езінін элеуметтік жарамдылыгына сенімділікті кальптастыру), енбек (енбек дагдыларын калпына келтіру мумкіндігі), психологиялык (мінез-кулыктык белсенділікті калпына келтіру) жоне медициналык (агзанын органдары мен жуйелерінін функцияларын калпна келтіру) оналту болып табылады. Алдын алу денгейлері: 1. Мемлекеттік - адамдардын материалдык жадайын, олардын модени денгейін арттыруга багытталган заннамалык шаралар 2. когамдык (енбек ужымы) - ужымда онтайлы микроклимат, адекватты енбек жагдайларын жасау. 1. отбасылык 2. жеке - оркім ез денсаультына жауапты. Мемлекеттік ел тургындарынын емір суру денгейін арттыруга багытталган ортурлі заннамалык шараларды коздейді (орындауга міндетті вакцинациянын бірынгай кунтізбесін куру). Когамдык белгілі бір аумакта туратын накты косіпорыннын немесе адамдар тобынын шегінде іске асырылады, кажетті енбек жадайларын жасаута (мысалы, ыстык цехтардаты ауыз су режимі) немесе туруга (тургын уй алабынын айналасындаты аумакты кегалдандыру) батытталтан. Отбасылык тамактану, уй-жайда гигиеналык нормаларды сактау, енбек жоне демалыс режимін сактау, сондай-ак баланын дурые дамуын уйымдастыру. Жеке - бул накты іс-эрекеттер кешені, оны орындау арбір адамга жеке байланысты, мысалы, шыныктыру росімдерін жургізу, олардын максаты суык тию маусымына дайындалу болып табылады. Жогарыда айтылгандай, алдын алу угымы оте кен, ал кейбір негізгі іс-шараларды тек жеке адамнын озі гана жузеге асыруы мумкін. 2 билет
Өмір сапасы. Өмір сапасын бағалау принциптері. жүктеу/скачать 2,84 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|