ДәРІС дәріс тақарабы: Зат алмасуға әсер ететін және іш өткізгіштік қасиеттері бар дәрілік өсімдіктер

Бұрыш самалдық - Перец

Бұрыш самалдық - Перец водяной. Бұл өсімдік су қалампыры деп те аталады. Биіктігі 30-60 см-дей болатын, бір жылдық шөптесін өсімдік. Тамыры жіңішке. Сабағы тік өседі. Сопақша келген жапырақтары кезектесіп орналасқан. Гүлдері ұсақ, жасыл, кейбіреулері ақ-қызыл түсті.

• Бұрыш самалдық - Перец водяной. Бұл өсімдік су қалампыры деп те аталады. Биіктігі 30-60 см-дей болатын, бір жылдық шөптесін өсімдік. Тамыры жіңішке. Сабағы тік өседі. Сопақша келген жапырақтары кезектесіп орналасқан. Гүлдері ұсақ, жасыл, кейбіреулері ақ-қызыл түсті.
• Жемісі үш қырлы, шымқай коңыр түсті дәнекше. Шілде-тамыз айларында гүлдейді.
• Таралуы. Республикамыздың барлық аймақтарында арық жағаларында, далалы аймақтардың ылғалды жерлерінде жиі кездеседі.
• Дәрілік шикізат ретінде өсімдіктің жер бетіндегі бөлігін гүлдеген кезде орақпен орып алады да, кептіріп, құрғақ орындарда сақтайды.

Қолданылуы. Мал дәрігерлерінің тәжірибесінде шикізат ұнтақталынып, ауру малдың жем - шөбіне витаминдік қоспа ретінде араластырылып беріледі. Берілу мөлшері: жылқы мен ірі қараға 100-170 г, қойға 80-140 г, қозыға 50-70 г.

• Қолданылуы. Мал дәрігерлерінің тәжірибесінде шикізат ұнтақталынып, ауру малдың жем - шөбіне витаминдік қоспа ретінде араластырылып беріледі. Берілу мөлшері: жылқы мен ірі қараға 100-170 г, қойға 80-140 г, қозыға 50-70 г.
• Көк шөбінен жасалған тұнбамен (1:10) малдың қабынып ауырған жатырын жуып емдеуге болады.
• Химиялық құрамында А, Е, Д, К, С витаминдері, эфир майлары, илік заттар, органикалық қышқылдар, рамназин, кварцигрин және басқа да заттар бар.

Исландия мүгі - Мох исландский

Исландия мүгі - Мох исландский. Бұталы-жапырақты қына. Оның тері тәріздес біртұтас қабаттамасы болады. Ағашқа, топыраққа және басқа да заттарға қабаттамасының қысқа жіптері арқылы жабысып тұрады.

• Исландия мүгі - Мох исландский. Бұталы-жапырақты қына. Оның тері тәріздес біртұтас қабаттамасы болады. Ағашқа, топыраққа және басқа да заттарға қабаттамасының қысқа жіптері арқылы жабысып тұрады.
• Таралуы. Солтүстік Қазақстан, Ақмола және Орал облыстарының таулы, орманды аймақтарында кездеседі.
• Дәрілік шикізат ретінде мүктің қабаттамасы пайдаланылады. Оны жаз бойы жинауға болады. Жиналған шикізат күн көзінде кептіріледі.
• Химиялық құрамында антибиотикалық заттар, қына қышқылдары, көмірсутектері, глюкоза, галактоза, аздаған белоктар, майлар, камедь пигменттері бар.
• Қолданылуы. Малдың тәбетін ашатын ащы зат ретінде, асқазан-ішектердің жұмысын жақсарту үшін қолданады. Малдың ішін өткізу үшін жылқыға 15-100 г, ірі қараға 30-150 г, қой мен ешкіге 20-80 г.Малға жем-шөппен араластырып береді. Тұнбасын 1:10 қатынасында дайындалады. Ол үшін 100 г шикват кайнаған 1 лигр суға тұндырылып, сиырға күніне 3 рет ішкізіледі.