Дәріс тақырыбы

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ Дәріс тақырыбы: «Сана, рух және тіл» Мақсаты: философиядағы сана, рух және тіл болмысын пайымдау Алматы-2021

ЖОСПАР

• 
  Жан, рух, сана. Сана және ойлау.
  
• 
  Философиядағы сана болмысын пайымдаудың үш моделі.
  
• 
  Сана және бейнелеу. Сана және психика.
  
• 
  Сана құрылымы. Философиядағы тіл мәселесі
  

ЖАН

• 
  «Жан» (псюхе, анима) – деп біз адамның ішкі әлеміндегі өмірге деген іңкәрін, оның күнбе-күнгі қуанышы мен зардабын, оның жарқын, я болмаса күңгірт ұмтылуларын, жалпы алғанда, өмір сүруге (витальдық) бағытталған күш-қуатын айтамыз. Яғни, оны адамның дене құрылысымен өте тығыз байланысты сезімдік-психикалық құбылыстардың жиынтығы деуге де болады.
  
• 
  Cерік Мырзалы
  

РУХ

• 
  Тарихи жан адаммен бірге дүниеге келеді. Ал рухқа келер болсақ - ол адам психикасы дамуының соңғы жетілген сатыларымен байланысты. Неміс философы К.Ясперстің ойынша, рухтың дүниеге келген уақыты – кіндікті уақыт (осевое время), шамамен б.з.д.VIII-II ғ.ғ. Осы кезде адамның абстрактылық ойлау қабілеті жетіліп, мифологиялық дүниетүсіну философиялық пайымдауға ауысып, көпқұдайлықтан бірқұдайлыққа негізделген дүниежүзілік діндер дүниеге келеді. Міне, осы уақытта жан-дүниенің үстінде рух пайда болады». Рухтың пайда болуы философияның пайда болуы.
  

САНА

• 
  Сана - бейнелеудің ең жоғарғы деңгейі. Материалистік концепция бойынша сана- бұл жоғары ұйымдасқан материяның (мидың) материяны (қоршаған әлемді) бейнелеу қабілеті. Ол объективтік дүниенің субъективтік бейнесі.
  
• 
  Сана іштен туатын қасиет емес. Ол атадан балаға көшетін де қабілет емес. Сана адам миына байланысты пайда болады, ал ми- оның мекені. Мисыз сана да, психикалық қызмет те жоқ. Бірақ ми түрлі жануарларда да бар. Ал сана тек адам миының ғана жемісі.