Басқарудың талдау жасау, мақсаттылық, гуманистілік

32 
түрлеріне әзірлігі. Мектепішілік бақылаудың формалары мен әдістерін 
таңдау оның мақсатына, міндеттеріне, бақылау объектісі мен субъектісінің 
ерекшеліктеріне, уақытқа байланысты болады.
Жалпы басқару дегеніміз қойылған мақсатқа сәйкес шешімдер 
қабылдау, басқару объектісін ұйымдастыру, бақылау, реттеу, нақты 
ақпаратқа сүйене отырып талдау және қорытынды шығару. Білім беру 
жүйесін мемлекеттік басқару субъектісі болып Білім және ғылым 
министрлігі, облыстық білім департаменттері, қалалық, аудандық білім 
бөлімдері табылады. Жалпы білім беретін мектеп күрделі әлеуметтік жүйе 
ретінде мектепішілік басқарудың объектісі болып табылады. Мектепішілік 
басқару – тұтас педагогикалық процеске қатысушылардың қажет нәтижені 
алуға бағытталған, оның объективтік заңдылықтарын тану негізіндегі 
мақсатты саналы өзара іс-әрекеті. Үрдіске қатысушылардың өзара іс-әрекеті 
кезекпен, өзара байланысқан әрекеттердің немесе функциялардың 
(педагогикалық талдау, мақсат қою және жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау, 
реттеу) тізбегі ретінде құралады. 
Мектепішілік бақылау туралы дәстүрлі түсінік басқару субъектісінің 
объектіге мақсатты әсер етуі ретінде қалыптасқан. Кейінгі уақытта әсер ету 
философиясының орнына өзара әсер ету, өзара әрекет, ынтымақтастық 
философиясы келді.
Педагогикалық менеджмент теориясы оны толықтыра түседі. 
Менеджмент басқарушының әлеуметтік мәнін, басқару мен менеджерліктің 
қоғамдағы орнын ерекшелендіріп көрсететін басқарудың жаңа философиясы 
(Ю.А. Конаржевский). 
Қазіргі жүйе дамуының негізгі ерекшелігінің бірі – білім беру жүйесін 
мемлекеттік басқарудан мемлекеттік-қоғамдық басқаруға өту. Оның негізгі 
идеясы – білім проблемаларын шешуде мемлекет пен қоғамның күшін 
біріктіру, мұғалімдерге, оқушыларға, ата-аналарға оқу процесінің мазмұнын, 
ұйымдастыру формалары мен әдістерін, мектеп типтерін таңдауда еркіндік 
беру.
Білім жүйесінің мемлекеттік сипаты Қазақстан Республикасының 
Конституциясы мен «Білім туралы» Заңында көрсетілген білім саласындағы 
бірегей мемлекеттік саясаттан көрінеді. Ол мына принциптердің жиынтығы 
арқылы бекітілген: білімнің жалпыға бірдей қолжетімділігі; білімнің 
зайырлық сипаты; білімнің гуманистік сипаты, жалпы адамзаттық 
құндылықтардың, адам өмірі мен денсаулығының, тұлғаның еркін дамуының 
басымдығы; ұлттық, мәдени және білім кеңістіктерінің бірлігі. білім 
жүйесін басқарудың демократиялық, мемлекеттік-қоғамдық сипаты. Білім 
беру жүйесін басқару органдары сол сияқты мемлекеттік білім 
стандарттарын құрып, оның сақталуын бақылауды жүзеге асырады. Басқару 
жүйесінің қоғамдық сипаты мемлекеттік органдармен қатар құрамына ата-
аналар, мұғалімдер, оқушылар өкілдері кіретін түрлі деңгейдегі қоғамдық 
органдардың жұмыс істеуінен байқалады. Сонымен педагогика ғылымы мен 
практикасында тұтас педагогикалық үрдісті басқару ғылымы тұрғысынан 

33 
жете ұғынуға талпынысты күшейту, оған ғылыми негізделген сипат беру 
қажет.

жүктеу/скачать 1,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: