Бензол және оның алкил туындылары. Циклді қатардағы органикалық қосылыстардың функционалдық туындылары.
Бензолдың гомологтары Бензол гомологтік қатар түзеді. Оның гомологтары үшін алты көміртегінен тұратын бензол ядросының болуы шарт. Гомологтарды бензол молекуласындағы бір немесе бірнеше сутегі атомдарының орнын көмірсутек радикалдары басқан қосылыстар деп қарауға болады:
Радикал бензол ядросындағы кез-келген көміртегі атомында болуы мүмкін.
Бензолдың гомологтік қатарындағы этилбензолдан бастап орынбасушылардың орналасуына қарай жағдай изомериясы байқалады. Мысалы, этилбензолға өзінен басқа үш изомер сәйкес келеді:
1) орто-ксилол (о-ксилол), немесе систематикалық номенклатура бойынша 1,2-диметилбензол;
2) мета-ксилол (м-ксилол), немесе систематикалық номенклатура бойынша 1,3-диметилбензол;
3) пара-ксилол (п-ксилол), немесе систематикалық номенклатура бойынша 1,4-диметилбензол.
Бұл жағдайда бензол сақинасындағы көміртегі атомдарын нөмірлеу қысқа жол бағытында жүру керек.
2
6 апта
Бензол қатарының галоген, сульфо және нитротуындылары. Ароматты көмірсутектердің галоген туындылары. Алыну жолдары. Физикалық және химиялық қасиеттері. Ароматты нитроқосылыстар. Алыну жолдары. Физикалық және химиялық қасиеттері. Ароматты сульфоқышқылдар. Физикалық және химиялық қасиеттері.
1. Галогендермен орынбасу реакциялары темір (III) тұздарының қатысында жүреді
2. Нитрленуі. Нитрлеуші қоспаның (концентрлі күкірт және азот қышқылдарының қоспасы) қатысында қыздырғанда, бензолдан нитробензол түзіледі:
