1.3 Субөнімдер цехы
Субөнімдер цехында малды сою және ұшаны бөлшектеу цехында алынған барлық тағамдық субөнімдер өңделеді. Субөнімдер цехынан дайын өнім тоңазытқышқа, шикі май – май цехына, ал қалдық – мал азықтық және техникалық бұйымдар цехына жіберіледі.
1.3.1 Шикізатты, дайын өнімді және қосалқы материалдарды есептеу
Субөнім цехында малды сою және ұшаларды бөлшектеу цехында алынған барлық тағамдық субөнімдер өңделеді. Субөнім цехынан дайын өнім тоңазытқышқа, май шикізаты – май цехына, ал қалдықтар – азықтық және техникалық өнімдер цехына жіберіледі.
Шикізаттың (өңделмеген субөнімдер) және дайын өнімнің (өңделген субөнімдер және басқа өнімдер) мөлшерін малдың тірі салмағына және шикізат пен дайын өнімнің шығым нормасына сүйене отырып (3) және (4) формулалар бойынша есептейді
Кесте 6 – Субөнімдер шикізатын есептеу
Шикізат
|
Өнім
|
Шығым,тірі салмаққа %
|
Өнім бағыты
|
ІҚМ
|
Норма
|
Ұсақ мал
|
Норма
|
Шошқа
|
Норма
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
Жұмсақ субөнімдер
|
Тіл
|
|
31,3
|
6573
|
-
|
-
|
7,5
|
600
|
|
Өңделген тілдер
|
18,5
|
3885
|
-
|
-
|
3,6
|
288
|
Тоңазытқыш
|
Көмекей
|
12,8
|
2688
|
-
|
-
|
3,9
|
312
|
>>
|
Ливер
|
|
212,5
|
44625
|
23,1
|
6006
|
45,7
|
3656
|
|
Өкпе
|
49,9
|
10479
|
-
|
-
|
5,9
|
472
|
>>
|
Жүрек
|
31,3
|
6573
|
3,8
|
988
|
4,6
|
368
|
|
Кеңірдек
|
11,2
|
2352
|
-
|
-
|
1,4
|
112
|
>>
|
Тағамдық бауыр 75%
|
76,4
|
16044
|
9,6
|
2496
|
21,6
|
1728
|
>>
|
Ливерден май
|
8,8
|
1848
|
0,2
|
52
|
0,72
|
57,6
|
Май цехы
|
Тағамдық емес бауыр 25%
|
25,7
|
5397
|
3,1
|
806
|
7,2
|
576
|
Азық-қ ж/е тех-қ өнім
цехы
|
Қой кеңірдегі
|
-
|
-
|
1,92
|
499,20
|
-
|
-
|
Аталғандай
|
Тағамдық емес кесек
|
8,8
|
1848
|
4,32
|
1123,20
|
4,3
|
344
|
>>
|
Бүйрек
|
|
21,7
|
4557
|
-
|
-
|
4,3
|
344
|
Аталғандай
|
Өңделген бүйрек
|
19,3
|
4053
|
-
|
-
|
4,14
|
331,2
|
Тоңазытқыш
|
Майлы қабыршақ
|
8
|
1680
|
-
|
-
|
0,36
|
29
|
Май цехы
|
Өңеш
|
|
7,2
|
1512
|
-
|
-
|
1,8
|
144
|
|
Өңеш еті
|
5,6
|
1176
|
-
|
-
|
1,8
|
144
|
Тоңазытқыш
|
Өңеш қабығы(пикало)
|
2,4
|
504
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Ішек цехы
|
Көкбауыр
|
|
13,6
|
2856
|
-
|
-
|
2,52
|
202
|
|
Жуылған көкбауыр
|
13,6
|
2856
|
|
-
|
2,52
|
202
|
Тоңазытқыш
|
Желін
|
|
26,5
|
5565
|
1,92
|
499,20
|
-
|
-
|
|
Жуылған желін
|
26,5
|
5565
|
1,92
|
499,20
|
-
|
-
|
Тоңазытқыш
|
Ет кесегі
|
|
43,4
|
9114
|
3,07
|
798,20
|
7,2
|
576
|
|
Жуылған ет кесегі
|
43,4
|
9114
|
3,07
|
798,20
|
7,2
|
576
|
Тоңазытқыш
|
Көгет
|
|
43,4
|
9114
|
3,8
|
988
|
7,74
|
619,2
|
|
Жуылған көгет
|
43,4
|
9114
|
3,8
|
988
|
7,74
|
619,2
|
Тоңазытқыш
|
Шырышты субөнімдер
|
Қарын
|
|
138,4
|
29064
|
19,1
|
4966
|
-
|
-
|
|
Тазаланған қарын
|
106,2
|
22302
|
11,9
|
3094
|
-
|
-
|
Тоңазытқыш
|
Қалдықтар
|
32,2
|
6762
|
7,2
|
1872
|
-
|
-
|
Азық-қ ж/е тех-қ субөнімдер цехы
|
Ұлтабар
|
|
25,7
|
5397
|
-
|
-
|
9,9
|
792
|
|
Өңделген ұлтабар
|
16,9
|
3549
|
-
|
-
|
7,2
|
576
|
Тоңазытқыш
|
Шырышты қабық
|
8,8
|
1848
|
-
|
-
|
2,7
|
216
|
Органопрепараттар өндірісі
|
Жалбыршақ
|
|
8,8
|
1848
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Тазаланған жалбыршақ
|
32,2
|
6762
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Тоңазытқыш
|
Қалдықтар
|
56,3
|
11823
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Азық-қ ж/е тех-қ субөнімдер цехы
|
Жүнді субөнімдер
|
Құлақтар
|
|
8,1
|
1701
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Өңделген құлақтар
|
8
|
1680
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Тоңазытқыш
|
Құлақ қылы
|
0,08
|
16,8
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Тері консервілеу цехы
|
Емшек аралық бөлік
|
|
-
|
-
|
-
|
-
|
7,74
|
619,2
|
|
Өңделген емшек аралық бөлігі
|
-
|
-
|
-
|
-
|
7,56
|
605
|
Тоңазытқыш
|
Жоғалтулар
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0,18
|
14,4
|
|
Аяқтар
|
|
143,2
|
30072
|
-
|
-
|
26,8
|
2144
|
|
Сіңірлер
|
12,8
|
2688
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Желатин өндірісі
|
Шикі араланған жіліншек
|
31,3
|
6573
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Май цехы
|
Шикі тұяқтар
|
12
|
2520
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Азық-қ ж/е тех-қ субөнімдер цехы
|
Аяқ кесектері
|
|
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Аталғандай
|
Бақай буыны
|
|
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Жоғ. май өндірісі
|
Тазаланған аяқтар
|
|
|
-
|
-
|
21,7
|
1736
|
Тоңазытқыш
|
Жоғалтулар
|
|
|
-
|
-
|
5,04
|
403,2
|
|
Етті-сүйекті субөнімдер
|
Етті-сүйекті құйрық
|
|
12
|
2520
|
-
|
-
|
1,62
|
130
|
|
Жуылған етті-сүйекті құйрық
|
12
|
2520
|
-
|
-
|
1,62
|
130
|
Тоңазытқыш
|
Бастар
|
|
249,5
|
52395,0
|
33,6
|
8736
|
72,1
|
5768
|
|
Бас еті
|
74
|
15540
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Тоңазытқыш
|
Ерін
|
12,8
|
2688
|
-
|
-
|
-
|
-
|
>>
|
Ми
|
8
|
1680
|
1,1
|
286
|
1,08
|
75,6
|
>>
|
Өңделген тіл
|
-
|
-
|
1,8
|
468
|
-
|
-
|
>>
|
Көмекей
|
-
|
-
|
1,1
|
286
|
-
|
-
|
>>
|
Шошқа құлақтары
|
-
|
-
|
-
|
-
|
6,48
|
518,4
|
>>
|
Шарпытудан кейін бастар
|
-
|
-
|
32,5
|
8450
|
64,6
|
5168
|
>>
|
Бас сүйектері
|
102,2
|
21462
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Желатин өндірісі
|
Жақтар
|
38,6
|
8106
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Азық-қ ж/е тех-қ субөнімдер цехы
|
Тағамдық емес кесектер
|
13,6
|
2856
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Аталғандай
|
Бездер
|
0,04
|
8,40
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Органопрепараттар өндірісі
|
Келіп түскен субөнімдердің мөлшерін (кг-да) өңдеу топтары бойынша есептейміз, содан кейін тоңазытқышқа жіберілетін 1 және 2 санатты өңделген субөнімдерді және май цехына жіберілетін майды таңдаймыз.
Кесте 7 – Өңделген субөнімдер саны
1 санат
|
Дайын өнім
|
ІҚМ
|
Ұсақ мал
|
Шошқа
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Тіл
|
6573
|
-
|
600
|
Бүйрек
|
4557
|
|
344
|
Жүрек
|
6573
|
988
|
368
|
Бауыр
|
16044
|
2496
|
1728
|
Желін
|
5565
|
499,20
|
|
Кесек
|
9114
|
798,20
|
576
|
Көгет
|
9114
|
988
|
619,2
|
Барлығы
|
57540
|
5769,4
|
4235,2
|
2 санат
|
Көмекей
|
2688
|
|
312
|
Өкпе
|
10479
|
|
472
|
Кеңірдек
|
2352
|
499,20
|
112
|
Көкбауыр
|
2856
|
|
202
|
Барлығы
|
18375
|
499,20
|
1098
|
Май
|
бүйректен
|
1680
|
|
29
|
ливерден
|
1848
|
52
|
57,6
|
Барлығы
|
3528
|
52
|
86,60
|
Шикізат пен дайын өнімді есептегеннен кейін нысаны 19-кестеде берілген субөнімдердің түрлері бойынша шикізаттың жиынтық кестесін құрамыз.
Кесте 8 - Мал түрлері бойынша ауысымдағы субөнім саны
Субөнімдер
|
Мал түрлері бойынша ауысымдағы шикізат мөлшері,кг
|
Барлығы
|
ІҚМ
|
Ұсақ мал
|
Шошқа
|
Жұмсақ етті
|
83916
|
8291,40
|
3141,20
|
95348,6
|
Етті-сүйекті
|
54915
|
8736
|
5898
|
69549
|
Шырышты
|
48132
|
4966
|
792
|
53890
|
Жүнді
|
31773
|
|
2763,2
|
34536,2
|
Барлығы
|
218736
|
21993,4
|
12594,4
|
253323,8
|
Кесте 9 – Тоңазытқыш пен май цехына жіберілетін дайын өнімнің саны
Субөнімдер
|
Ауысымдағы мөлшері, кг
|
Өнім бағыты
|
1
|
2
|
3
|
1 санат
|
ІҚМ
|
57540
|
Тоңазытқыш
|
Ұсақ мал
|
5769,4
|
|
Шошқа
|
4235,2
|
|
Барлығы
|
67544,6
|
|
2 санат
|
ІҚМ
|
18375
|
Тоңазытқыш
|
Ұсақ мал
|
499,20
|
|
Шошқа
|
1098
|
|
Барлығы
|
199772,2
|
|
Май шикізаты
|
ІҚМ
|
3528
|
Тоңазытқыш
|
Ұсақ мал
|
52
|
|
Шошқа
|
86,60
|
|
Барлығы
|
3666,6
|
|
1.3.2 Технологиялық жабдықты есептеу
Субөнімдерді өңдеу үшін стол ұзындығы (17) формула бойынша есептеледі:
, (17)
бұл жерде n – берілген операцияны орындау үшін жұмысшылар саны;
l –бір жұмысшыға норма бойынша стол ұзындығы, м (l = 1 м);
K – жұмыс столының бір(K =1) немесе екі қапталын есептегендегі коэффициенті, (K =2).
Столдың ені 0,6-0,8 м бір қапталда және 0,9-1 м екінші қапталда жұмыс істегенде, биіктігі 0,9 м.
Қабылдау және субөнімдерді өңдеу үшін чанның геометриялық көлемін (18) формула бойынша анықтаймыз :
(18)
бұл жерде VГ – чанның геометриялық көлемі, м2;
A –ауысымдағы өңделетін субөнімдер саны , т;
γ – субөнімдердіңбөлінген массасы (γ =1 т/м3);
Κ – сұйықтықты коэфициенті (К=3 - 6 м);
f - қолданылған чанның геометриялық көлемінің коэфициенті (субөнімдерді қабылдау үшін f=0,5; жуу және салқындату үшін f=0,75);
s - чаннды қолдануда қайталануы (қабылдау және салқындатуда s=2, жуу үшін s=4).
Қабылданған чан биіктігі h= 0,6-0,9 м , оның ішкі ұзындығы мен енінің мөлшерін анықтайды.
Белгілі көлемдегі стандарт чандарды алсақ, онда чандардың санын формуламен анықтаймыз:
, (19)
бұл жерде VСТ – стандарт чандардың көлемі, м3.
Тат баспайтын болаттың темір торлы аяғының техникалық сипаттамасы бас түсіретін құрлысы бар стандарттық чандар кестеде көрсетілген.
Кесте 20 – Стандартты чандардың техникалық сипаттамасы
Түрі
|
Ішкі өлшемі, мм
|
Геометриялық көлем, м3
|
Масса, кг
|
ұзындығы
|
ені
|
биіктігі
|
1
2
3
4
5
6
7
|
750
1000
1250
1500
2000
2500
3000
|
700
700
700
700
700
700
700
|
500
500
500
500
500
500
500
|
0,26
0,35
0,44
0,52
0,7
0,87
1,05
|
79
91
103
108
152
176
211
|
Ескерту: 1. аяқтардың биіктігі 150 немесе 400 мм. 2. чан ұзындығы мм, чан ені В1=В+40 мм.
Берілген есепті 21-кестеге толтырамыз.
1.3.3 Жұмыс күшін есептеу
Жұмысшылар санын цехтың өнімділігін және ауысымдағы бір жұмысшының өндіру нормасын ескеріп (9) формула бойынша есептейді (1).
Жүнді субөнімдер және асқазанды ағынды-механизделген желіде өңдеу ІҚМ үшін –182/26=5 адам, ұсақ мал үшін– 1250/112=5 адам,шошқа малы үшін –322/=4 адам. 4 адам қабылданады.
Кесте 16 – Жұмысшылар саны
Операциялардың аталуы
|
Ауысымдағы 1 жұмысшыға шығын нормасы, бас
|
Жұмысшылар саны
|
есептелген
|
қабылданған
|
ІҚМ
мүйізді аралау және бастан көзді шығару
|
1478
|
0,12
|
1
|
калтыкты, тілді, кесіп жуу, тілді бөлу теріні тазалау
|
833
|
0,2
|
|
басты талдау, миды бастан шығару, бөлу
|
130
|
1,4
|
1
|
кесінділерді сорттау, құйрықты тазалау, құлақты аралау
|
1205;1560;2930
|
0,48
|
|
ливера және пикалды бөлу және майсыздандыру
|
1840;1780;608
|
0,49
|
|
құрамынан тазалау:қарынды, жалбыршақ қарынды, ұлтабарды
|
1205;1560;2930
|
0,48
|
1
|
майсыздандыру: қарынды, жалбыршақ қарынды, ұлтабарды
|
1325;1660;829
|
0,31
|
|
шырышты қабықтан тазалау: қарынды, жалбыршақ қарынды, ұлтабарды
|
1276;412;382
|
0,43
|
1
|
аяқтарды тазалау және тұяқтан ажырату
|
941;208
|
1,15
|
|
Барлығы
|
|
|
4
|
Ұсақ мал
Калтыкты, тілді және тіл асты етін басынан кесіп алу
|
1473
|
0,84
|
1
|
Теріні бастан босату
|
679
|
1,8
|
1
|
басты бөлу және бастан миды шығару
|
2882;1784
|
1,13
|
1
|
Қарынды құрамынан ажырату
|
2209
|
0,56
|
1
|
Қарынды майсыздандыру
|
1750
|
0,71
|
1
|
Қарынды шырышты қабықшадан тазалау
|
1205
|
1,03
|
1
|
Өкпе-бауырды майсыздандыру және бөлу
|
1172
|
1,1
|
1
|
Барлығы:
|
|
|
4
|
Бастан ажырату
құлақты
ерінді
|
2651
1473
|
0,12
0,2
|
1
|
Басты қалған тері мен жүннен тазалау
|
357
|
0,9
|
1
|
Бастан калтыкты, тілді және тіл асты етін кесу
|
1061
|
0,3
|
|
Бастан миды ажырату
|
2068
|
0,15
|
1
|
Басты бөлу
|
2570
|
0,1
|
|
Тілден тіл асты етін, калтыкты ажырату
|
2040
|
0,15
|
1
|
Өкпе-бауырды тазалау, бөлу
|
832
|
0,4
|
|
Бүйректен майда алу және қан сосудынан тазалау
|
723
|
0,4
|
|
Майлы және етті кесінділерді , сорттау, ластан ажырату
|
3824
|
0,08
|
1
|
Асқазанды құрамынан тазалау
|
3314
|
0,1
|
1
|
Асқазанды майсыздандыру
|
1325
|
0,24
|
|
Шырышты қабықшадан асқазанды тазалау және ажырату
|
580
|
0,5
|
1
|
Асқазанды жуу
|
1902
|
0,17
|
|
Аяқтарды пышақпен кескеннен кейін тазалау
|
152
|
2,1
|
2
|
Мүйізді сыпырып тазалау
|
1020
|
0,3
|
1
|
Барлығы:
|
|
|
7
|
1.3.4 Өндірістік аудан есебі
Өндірістік ауданды (12) формула бойынша, 1тонна ет немесе 1 бас малды өңдеу және малдың санының аудан нормасы бойынша ескеріп есептейді.
1 бас малдың бөлінген аудан нормасы ІҚМ үшін – 1,2, Ұсақ мал үшін –0,07м2/бас құрайды.
ІҚМ үшін = 1,2*10=12
Ұсақ мал үшін =0,02*10=0,20
Шошқа үшін =1,2*5=6
Субөнімдер цехының барлық ауданы 12+0,20+6=18,20 құрайды.
1.3.5 Суды, буды, электр энергиясын және газды есептеу
Цехтың ауысымдағы өндірісін және шығын нормасын ескеріп отырып, (11) формула бойынша бу, су және электроэнергия шығынын есептейміз.
Ауысымындағы электроэнергия шығыны: (кВт*ч)
ІҚМ үшін = 0,12 *60 = 7,2
Ұсақ мал үшін = 0,02*650=13
Шошқа үшін=0,02*80=1,6
Бу шығыны:
ІҚМ үшін = 0,68*60=40,80
Ұсақ мал үшін = 0,04*650=26
Шошқа үшін= 0,04*80=3,20
Суық су шығыны: (м3)
ІҚМ үшін =40*60=2400
Ұсақ мал үшін = 3*1950=5850
Шошқа үшін=3*80=240
Ыстық су шығыны: (м3)
ІҚМ үшін = 80*60=4800
Ұсақ мал үшін =6*650=3900
Шошқа үшін =6*80=480
Газдың шығыны:
4,2*25=105 м3
Норма шығынын ескеріп 4,2м3, 1тонна етке есептейміз:
Достарыңызбен бөлісу: |
