Таныстырылым барысында топтардың мəліметтерді қайталамауы қадағаланады.
2.6 Мəтіндерге салыстырмалы талдау жасау.
4.2.6.1 – белгілі бір тақырыпта берілген мəтіннің түрлерін, жанрын, стилін салыстырып, ұқсастықтары мен айырмашылықта- рын анықтау.
(Т) «Домбыра» тақырыбына берілген мəтіндерді салыстыру, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын тану.
Жанрын ажырату.
Домбыра
Домбыра – қазақ халқының ең кең тараған екі ішекті, көп пернелі музыкалық аспабы. Ол – қазақтар өмірінде маңызды орын алатын, өзіндік музыкалық сипаты бар аспап.
Алғаш эпикалық дəстүр шеңберінде жырларды, толғау‐ ларды, термелерді сүйемелдеуге
қолданылған домбыра кейін аспаптық шығарма – күй жанрының қалыптасуына ықпал еткен. Домбыра – ежелде қазақтың тарихын баяндаған музыкалық аспаптардың бірі.
Бірін сəл-пəл кем бұра. Нағыз қазақ – қазақ емес, Нағыз қазақ – Домбыра!
Білгің келсе біздің жайды, Содан сұра тек қана:
Одан асқан шежіре жоқ,
Одан асқан жоқ дана.
Ақиқатты айтқандардың Бəрі осылай сорласын Деп бір хаһан шанағына Құйған оның қорғасын.
Жалған сөйлеп көрген емес Соның өзінде:
аппақ жалын күйдің жалын жалап жатқан кезінде.
Қадыр Мырза Əли
3.7
Пунктуациялық нормаларды сақтау.
4.3.7.2 – сөйлемнің бірыңғай мүшелерін ажырату жəне тыныс белгісін (үтір, қос нүкте) қою.
(МК; Ұ) «Домбыра» мəтіндерінде қарамен жазылған сөздерге назар аудару. Оларды санамалап оқу. Бұл сөздердің қандай сұраққа жауап беретінін анықтау.
Мұғалім мəтіндердегі қарамен жазылған
«жырларды, толғауларды, термелерді»,
«тиек, кемер ағаш, тұжым ағаш, бастырма, ойық, қалқа, түйме, өрнек, желкелік», «шайтан тиек, негізгі тиек, табалдырық тиек» сөздеріне назар аудартады. Бірдей сұраққа жауап беретін сөздердің сөйлемде бір ғана мүшенің қызметін атқаратынын байқатады.
Мысалы: жырларды, толғауларды, термелерді – нелерді?;
Мұғалім оқушылардың бірыңғай мүшелер туралы түсінігін кеңейту мақсатында «Дəлелдеп үйрен» кестесін пайдаланады. Кестенің көмегімен оқушылар бірыңғай мүшелерге мысал келтіріп, дəлелдей білуге үйренеді.
Бұл бірыңғай мүше, өйткені
олардың бəрі бір ғана сұраққа жауап береді.
сөйлемде бір мүшенің ғана қызметін атқарады.
бəрі бір сөз табынан болады.
Дəлелдеу үлгісі: Оның қосымша бөлшектеріне тиек, кемер ағаш, тұжым ағаш,бастырма,
сөздері бірыңғай мүше болып табылады. Өйткені бұлар не? деген бір ғана сұраққа жауап береді. Бəрі де жатады деген баяндауышқа қатысты болып тұр жəне бұлардың барлығы зат есімдер, яғни бір ғана сөз табынан жасалып тұр.
3.6
Каллиграфия- лық нормаларды сақтау.
4.3.6.1 – каллиграфиялық нормаларды сақтау, жазу техникасын
жетілдіру.
(Ө) Мəтіндердегі бірыңғай мүшелері бар сөйлемдерді теріп жазу.
Мұғалім оқушылардың бірыңғай мүшелері бар сөйлемдерді жазуда каллиграфиялық талапқа сай орындалуын қадағалайды.
