Ә с I гі т I к б I л I m г. А. Кактаева философия


IIТ А Р А У ЭЛЕМ - Ш Ы НДЫ ҚТАР Ж И Ы Н ТЫ ҒЫ



Pdf көрінісі
бет23/96
Дата04.12.2022
өлшемі12,84 Mb.
#54707
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   96
Байланысты:
httpkmib.netuchebnikifilosofija.g.kaktaeva-2.pdf

IIТ А Р А У
ЭЛЕМ - Ш Ы НДЫ ҚТАР Ж И Ы Н ТЫ ҒЫ  
РЕТІНДЕ
3 тақырып. "Материя жэне сана"
1. Болмы сты ң негізгі түрлері.
2. М атерия үғымы.
3. Қозғалыс, кеңістік пен уаңыт.
4. Сана.
1. 
Болмыс -  тарихи ңалыптасңан кең мағы налы , терең 
ауңымды ф илософ иялы қ үғы м. Әр заманда өмір сүрген 
ойш ылдар бүл үғы мды көбінесе ж үйелі философиялың 
толғаныстардың бастапңы негізі деп ңараған. Осы уаңыт- 
ңа дейін де болмыс туралы бүл көзңарас өз мәнін саңтап 
келеді. Болмыс туралы философиялың мәселені түсіну 
үш ін ең алдымен оның адамзаттың ш ынайы өмірінде қан- 
дай түбегейлі орын алаты ны н үғыну қаж ет.
Адамның дүниеге ңатынасының негізінде қандай ңүн- 
ды лы қ ж атса да, оның бастамасы - болмыс. М әнділік жө- 
нінде айтңанда не нәрсенің болса да дүниеде болу ж олы
немесе тәсілі оның негізін ңүрайды дегенбіз. Болу жолда- 
ры ж әне сан алуан ңүнды лы ңтар - бәрі де ең алдымен 
ж ал п ы болуға тиіс. Онда болмыс деген не нәрсе? Б үл 
сүраңқа оның барлы қ формаларының мазмүнын аш у ар- 
ңылы ғана ж ауап беруге болады. Болмыстың нақты, жеке 
формаларының бәріне ортаң ж алпы ңасиет, ол - болу.
Философия тарихында таза болмысты абсолюттік ақи- 
ңат ретінде алғаш ж ари я етіп, дәлелдеуге тырысқан П ар-
менид (б.д.д. VI-V) болатын. Оның айтуы нш а дүниеде 
болмыс қана бар, одан басқа ешнәрсе ж оқ, болмыс - бір- 
түтас, ол ж іктелм еген, бөлектенбеген.
47


Б ол м ы с м әсел ес ін іц уш ц ы ры м ен сы р ы бар. 
Болмыст ыц бірініиі цы ры мен сыры мынадай сүраң- 
тар мен ж ауаптар тізбегіне кел іп тіреледі. - Не өмір 
сүреді? Дүние. - Қайда өмір сүреді? Осында ж әне бар- 
лы к жерде. - Ол қалай үзақ өмір сүреді? Қ азір де ж әне 
әр қ а ш а н дүни е б о л ған , бар ж өн е бола б ер ед і, ол 
түпкілікті. - Ж еке заттар, организмдер, адамдар, олар- 
дың тірш ілік ңызметі қалай үзақ өмір сүреді? Олар шек- 
теулі, өткінші. Дүние болмысы мен ж еке заттардан ңүра- 
латын нәрселердің болмысының арасы нда айы рмаш ы - 
лың бар. Сөйте түра, дүниенің өмір сүруінде аж ы рамас 
бірлік, әмбебап түтасты қ түны п түр.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   96




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет