Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет43/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   133
АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ 
87 
мамызда архетипик символлары мифоложи системлярин мяншяй-
индя дуран яламятлярдян бири кими эютцрдцйцмцздян 
цмуми мянзярясини вермякля кифайятлянирик.
«Дядя Горгуд» бойларында «Улаш оьлы, Тулу гушун 
йаврысы, бизя мискин умуды, Амит сойынын асланы, Гараъуьун 
гапланы, Гонур атын ийяси, хан Урузын аьасы, Байындыр ханын 
эюйэцси, Галын Оьузын дювляти, галмыш йиэит архасы» [58, 42] 
кими хатырланан Салур Газан мятнин бир йериндя бирдян-биря 
«алпанлар башы»на [58, 69] (башчысына) чеврилир. Ватикан 
нусхясинин О.Шаиг вя М.Ерэин няшрляриндя бу ифадя «ал-
плар», Дрезден мятнинин Щямид Араслы чапында ися «алпан-
лар» шяклиндядир. Самят Ялизадя йазыр ки, «Дрезден 
нцсхясиндя «алпанлар» сюзц диггяти ъялб едир. Щ.Араслы ис-
тисна олмала, диэяр тядгигатчылар щямин сюзц «алп» кими гя-
бул етмиш, В.В.Бартолд да бу сюзц «витйаз» кими тяръцмя 
етмишдир. Эцман едирик ки, бурада «алпанлар» тякъя «иэи-
дляр» йох, ейни заманда «албанлар» демякдир вя оьузлара 
щям дя «албанлар» дейилмяси тарихи бахымдан хцсуси мараг 
доьурур» [58, 239]. Бяс «Дядя Горгуд» оьузнамясиндя 
албанлара истинад едилмясиня ясас верян дялилляр вармы? Та-
рихдян билирик ки, V-VII ясрлярдя Азярбайъанын даьлыг щис-
сясиндя Албан//Арран//Эирдман чарлыьы йаранмыш вя Бизанс 
империйасы иля Яряб хилафятиндян асылы вязиййятдя дя олса, 
Бабяк цсйаны йатырыланадяк - 

йцзиллийядяк 
мювъудлуьуну горуйуб сахлайа билмишдир. Щунларын 
гощуму вя йахын досту Бюйцк Ъаванширдян тутмуш албан-
ларын бцтцн башчылары тцрк мяншяли олсалар да, христиан идиляр. 
Лакин оьузун салур тайфасынын асланы, щямишя килсяляри 
даьыдыб йериня мясъидляр тикдирян Газанын «Дядя Гор-
гуд»ун Дрезден мятниндя «алпанлар башы» кими тягдими 
гярибя дейилми? М.Каланкатуклунун «Албанийа тарихи»ня 
цз тутанда тяяъъцбцмцзц биря он гат артыран башга фактларла 
растлашырыг. Грабаръайа чевриляркян тамамиля тящрифляря уь-
райан, тарихи шяхсиййятлярдян башламыш йер-йурд адларынадяк 


Бярпа, эенезис 
88 
щяр бир хцсуси варлыьа ермяни дамьасы вурулан мятндя 
охуйуруг: «Бабики Ирандан мцшайият едян Гор вя Газан 
адлы ики доьма гардашлар юз динлярини атыб хачпяряст олдулар. 
Бабик пушк атды вя Горун бахтына Щот кянди, Газанын бах-
тына ися Шалат чыхды» [57, 31]. Суал доьур: Бабик кимдир вя 
бу щадися щансы дюврдя баш вермишдир?
«Албанийа тарихи»ндя «Дядя Горгуд»ла сясляшян бир 
епизодда эюстярилир ки, Иран шащы II Щюрмцздцн оьлу II Ша-
щпур “бцтцн бюйцк вя гядим йедди Иран нащарар нясиллярин 
наминя бюйцк вя тямтаращлы гябул тяшкил едир вя ъам вя 
цзцм тяняйи васитяси иля онларын шащын щцзурунда щяряси юз 
дяряъясиня уйьун рцтбялярини вя йерлярини тяйин едир. Мю-
бядляр мюбядини ися йцксялдиб шащ сцфрясинин йухары башын-
да отуртду” [57, 28]. Бу тясвир ейниля Байындыр ханын мяъли-
сини хатырладыр. 
Мараглыдыр ки, фарслар Мидийаны сцгута йетиряндян сонра 
Заратуштрун йаратдыьы атяшпярястлийи улу бабаларымыздан 
мянимсяйиб дювлят дини кими гябул етмякля, щям дя бир 
чох башга адятляримизя вя Дейокдан башланан зянэин 
дювлят гуруъулуьу тяърцбясиня сащиб дурмушдулар. О цздян 
дя ярдяшир сцлаляси шащларынын идарячилик системи оьузларынкы 
иля цст-цстя дцшцрдц. Диггят йетирин, шащ мяълисдя «нащарар-
лар»а щцняриня, ад-санына эюря йер вя рцтбя верир, 
атяшпярястлярин баш кащини – мобидляр мобидини сцфрясинин 
башында яйляшдирир вя цзцмдян щазырланан муь шярабыны 
ичиб кефлянирляр. Байындыр хан да башга юлкялярдян эялян 
гянимяти бяйляр арасында елядикляри ямялляря эюря 
бюлцшдцрцр, улу Дядя Горгуд мяълися эялян кими тяклифсиз 
баша кечиб щюкмдарын пяришанлыьынын сябябини сорушур. 
Газлыг гоъа о гядяр шяраб ичир ки, истиси башына вурур.
Сонракы щадисяляр нятиъясиндя шащ сарайында наразылыг 
доьур, яйанлардан бири цз дюндярир, гаршыдурма йарадыр. 
«Албанийа тарихи»ня эюря, эуйа ермяниляр бир китаб эятириб 
шаща йалтагланырлар. Улу бабасынын ады иля ачылан китабы эюрян 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет