«Біз қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз. Елімізден құт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау баспасын деп, найзаға үкі таққан елміз, ешбір дұшпан басынбаған елміз, басымыздан сөз асырмаған елміз. Досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзын ақтай білген елміз. Асқақтаған жау болса, ордасын таптай білген елміз».
Қазыбек айтқан аталы сөздер:
Бір қолың ұрысшы болса, екінші қолың арашасы болсын.
Ашу – дұшпан, ақыл – дос, ақылыңа ақыл қос.
Жауға сілтер қаруыңды ешқашан жақыныңа сілтеме.
Бірде елдің жақсылары, шешендері, ойшылдары жиналып, әңгіме-дүкен құрып отырғанда, Төле би жұмбақ қояды. Жұмбағы мынау: бір, екі, үш, төрт, бес, алты, жеті, сегіз, тоғыз, он. Бұл жұмбаққа Қазыбек би ғана жауап береді. Сондағы жауабы:
– Бір дегеніміз – бірлігі кеткен ел жаман.
– Екі дегеніміз – егесіп өткен ер жаман.
– Үш дегеніміз – үш бұтақты шідерден шошынған ат жаман.
– Төрт дегеніміз – төсектен безген жас жаман.
– Бес дегеніміз – белсеніп шапқан жау жаман.
– Алты дегеніміз – асқынып кеткен дерт жаман.
– Жеті дегеніміз – жас келіншек жесір қалса, сол жаман.
– Сегіз дегеніміз – серпілмеген қайғы жаман.
– Тоғыз дегеніміз – торқалы той, топырақты өлімге бас көрсетпеген сол жаман.
– Он дегеніміз – оңалмас кәрілікке дауа болмас деген.
Қазыбек бидің толғауы:
Өркенім өссін десең,
Кекшіл болма –
Кесапаты тиер еліңе.
Елім өссін десең,
Өршіл болма –
Өскеніңді өшірерсің.
Басына іс түскен пақырға
Қастық қылма –
Қайғысы көшер басыңа.
Жанашыры жоқ жарлыға
Жәрдемші бол асыға
Қиын-қыстау күндерде
Өзі келер қасыңа.
Бүгін сағы сынды деп,
Жақыныңа басынба.
ЕЖЕЛГІ ДӘУІР ӘДЕБИЕТІ
ОРХОН ЕСКЕРТКІШТЕРІ
(VII ғ.)
Тарихы: Бұмын қаған негізін құраған «Түрік қағанаты» (V-VIII ғ.ғ.) шамамен 630–680 ж.ж. арасында көршілес ел – Тауғаштарға тәуелді болып, Елтеріс хан тұсында қайтадан бостандыққа қол жеткізеді. Елтеріс қайтыс болғанда, артында қалған ұлдары: Білге мен Күлтегін жас болған. Бұл туралы жырдағы үзінді:
Достарыңызбен бөлісу: |
