Елбасы, единство, преодоление формула успеха



Pdf көрінісі
бет9/24
Дата03.03.2017
өлшемі40,32 Mb.
#5473
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   24

АЛМАТЫ
АLMATY

110
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР
GENERAL INFORMATION
ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ
ОСНОВНЫЕ ДОСТИЖЕНИЯ ГОРОДА 
ЗА 20 ЛЕТ НЕЗАВИСИМОСТИ 
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
По  последним  сведениям  ученых,  история  со-
временного  города  Алматы    насчитывает  не 
менее  тысячи  лет.  С  IX  по  XV  век  по  Великому 
Шелковому  пути,  проходившему  через    Илий-
скую долину, продвигались караваны. Здесь, на  
торговом пути из Европы в Китай, у подножья За-
илийского Алатау, и был расположен город с раз-
витой  инфраструктурой.  Алматы  стал  одним  из 
торговых и сельскохозяйственных центров этого 
времени. 
В  1854  году  на  месте  города  было  заложено 
Заилийское укрепление, позднее переименован-
ное  в  город-крепость  Верный.  В  середине  1855 
года  в  Верный  прибыла  первая  партия  пересе-
ленцев  из  России.  Рядом  с    укреплением  нача-
лось освоение Малой  станицы и  татарской сло-
бодки – город вновь наполнился жизнью.
В 1918 году в Верном была установлена совет-
ская власть и город с областью вошел в состав 
Туркестанской  автономии  (ТАССР)  в  составе 
РСФСР.  5  февраля  1921  года  было  принято  ре-
шение  о переименовании Верного в Алма-Ату по 
старинному  названию  местности:  Алматы  -  с  ка-
захского «Яблоневое». 3 апреля 1927 года в Алма-
Ату  из  Кызылорды  была  перенесена  столица 
Казахской АССР в составе РСФСР. Это событие 
имело для города судьбоносное значение, а тог-
да  стало  мотивацией  к  дальнейшему  интенсив-
ному расстраиванию города. 
 В период с 1941 года, благодаря массовой эва-
куации рабочих и заводов из европейской части 
СССР  во  время  Великой  Отечественной  войны, 
Алма-Ата  из  административно-торгового  пункта 
с  пригранично-охранным  назначением  и  слабо-
развитой промышленностью превратилась в один 
1991 
10 декабря в городе Алматы подписан Закон 
 
о переименовании Казахской ССР в Республику
 
Казахстан. Состоялось торжественное заседание
 
Верховного Совета, посвященное вступлению 
 
в должность первого всенародного избранного
 
Президента Республики Н. А. Назарбаева 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ 
ТӘУЕЛСІЗДІГІНІҢ 20 ЖЫЛЫНДАҒЫ 
ОБЛЫСТЫҢ НЕГІЗГІ  ЖЕТІСТІКТЕРІ  
MAIN ACHIEVMENTS OF THE CITY
OVER THE YEARS OF INDEPENDENCE
OF KAZAKHSTAN
Ғалымдардың  соңғы  мәліметтері  бойынша, 
қазіргі заманғы Алматы қаласының мың жылдық 
тарихы  бар.            IX-XV  ғасырларда  Іле  алқабы 
арқылы  өткен  Ұлы  жібек  жолымен  керуендер 
қозғалған.  Мұнда  Еуропа  мен  Қытайдың  сау-
да  жолында,  Іле  Алатауы  бөктеріне    дамыған 
инфрақұрылымы  бар  қала  орналасты.  Алматы 
сол  кезеңдегі  сауда  және  ауыл  шаруашылығы 
орталықтарының бірі болды. 
1854  жылы  қала  орнына  Іле  бекінісі  қаланды, 
кейінірек  ол  Верный  қала-бекінісі  деп  атауын 
өзгертті.  1855 жылдың ортасында Верныйға Ре-
сейден  қоныс  аударушылардың  алғашқы    пар-
тиясы келді. Нығаюмен қатар Малая станицаны 
және татар слабодасын игеру басталды – қалада  
қайтадан қызу өмір басталды. 
1918  жылы  Верныйға    кеңес  билігі  орнады  да, 
қала РСФСР құрамында Түркістан автономиясы 
(ТАССР)  құрамына  кірді.  1921  жылы  5  ақпанда  
Верныйды    жердің  ескі  атауы  бойынша  Алма-
Ата  деп  атау  туралы  шешім  қабылданды:  Ал-
маты  –  қазақша    «Алмалы»  дегенді  білдіреді. 
1927  жылғы  3  сәуірде  Қызылордадан  РСФСР 
құрамында  Қазақ  АССР-інің  астанасы    Алма-
Атаға  көшірілді.   Бұл оқиға қала тағдыры үшін 
маңызды болды, қаланың одан әрі қарқынды да-
муына себепші болды.  
1941  жылдан  бастап  Ұлы Отан соғысы жылда-
ры  КСРО-ның еуропалық бөлігінен жұмысшылар 
мен  зауыттарды  жаппай  көшіруінің  арқасында  
Алма-Ата  шекаралық-қорғау  тағайындауы  және 
нашар  дамыған  өнеркәсібі  бар  әкiмшілік-сауда 
пунктінен      Кеңес  Одағының  аса  ірі  өнеркәсіп 
орталықтарының біріне айналды.  Соңғы он жыл-
да қала қарқынды дамып, кең инфрақұрылымға, 
In  accordance  with  the  latest  information  of 
scientists,  the  history  of  the  modern  Almaty  city  is 
at  least  a  thousand  years.  From  IX  to  XV  century 
caravans  were  moving  along  the  Silk  Road  that 
passed    through  Ili  valley.  Here,  on  the  trade  route 
from  Europe  to  China,  at  the  foot  of  the  Trans-Ili 
Alatau, there was located a city with high developed 
infrastructure. Almaty was one of the commercial and 
agricultural centers of that  time.
In 1854  in place of the town there was laid Zailiiskiy 
fortress, later renamed the fortress city Verniy. In the 
middle 1855 the first group of  immigrants arrived from 
Russia. Next to the strengthening there was started  
development  of    Small  Cossack    village  and  Tatar 
town outskirts  and the town was full of life again.
In 1918 in Verniy there was established  the Soviet 
power and the city with the region became a part of 
the Turkestan autonomy (TASSR) in the RSFSR. On 
February  5,  1921,  it  was  decided  to  rename  Verniy 
as Alma-Ata on the ancient name of the area: Almaty 
-  Kazakh  «Apple.»  On  April  3,  1927  the  capital  of 
Kazakh  ASSR  within  the  RSFSR  was  transferred 
from Kyzylorda to Alma-Ata. This event was crucially 
important for the city, and then it was a motivation for 
further intensive development of the city.
 In period from 1941 thanks to the mass evacuation 
of  workers  and  factories  of  the  European  part  of 
USSR  during  World  War  II,  from  administrative  and 
trading  center  with  border-guarding  purpose  and 
poor  industry Almaty  turned into one of the largest 
industrial centers of the Soviet Union. In the following 
decades the city grew rapidly, acquiring an extensive 
infrastructure, its own culture and style.
In  1993,  when  the  country  gained  independence, 
the city regained its original name «Almaty».
1991 
The Law «On renaming Kazakh SSR into the Republic
 
 of Kazakhstan» was signed in Almaty. The Supreme
 
 Council held a session dedicated to the assumption 
 
of the office by First President of Kazakhstan
 
 N.Nazarbayev
1991 
10 желтоқсанда Алматы қаласында Қазақ ССР-ін
 
Қазақстан Республикасы деп қайта атау туралы
 
Заңға қол қойылды. Жоғарғы Кеңестің
 
Республиканың бүкіл халқы сайлаған тұңғыш 
 
Президенті Н.Назарбаевтың   лауазымына кірісуіне 
 
арналған салтанатты мәжілісі болды.   

ОҚИҒАЛАР
111
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
из  крупнейших  промышленных  центров  Совет-
ского  Союза.  Последующие  десятилетия  город 
активно  развивался,  приобретал  обширную  ин-
фраструктуру, собственную культуру, неповтори-
мый стиль.
В  1993  году,  когда  страна  обрела  Независи-
мость,  городу  было  возвращено  его  исконное 
имя «Алматы». 
В 1997 году Указом Президента Республики Ка-
захстан столица была перенесена в город Аста-
ну.  В  настоящее  время  город  Алматы  является 
научным,  культурным,  историческим,  производ-
ственным  и  финансовым  центром  страны.  Со-
временный город разделен на 7 районов. Насе-
ление города  составляет - 1414,0 тыс. человек. 
Коэффициент  рождаемости    вырос  с  15,7  в 
1991 году до 27,7  родившихся  на 1000 человек  
в 2010 году.
На  территории  Республики  Казахстан  прожи-
вают  около  130  представителей  этноса,  из  них 
около  120  проживают  в  городе  Алматы.  Город 
многонационален: казахи составляют 731,7 тыс. 
(51,0%), русские – 446,1 тыс. (31,1%), уйгуры – 81,7 
тыс.  (5,7%),  корейцы  –  27,2  тыс.  (1,9%),  татары  – 
25,8 тыс. (1,8%), украинцы – 17,2 тыс. (1,2%), азер-
байджанцы  –  10,0  тыс.  (0,7%),  немцы  –  8,6  тыс. 
(0,6%), узбеки – 5,7 тыс. (0,4%), дунгане – 5,7 тыс.
(0,4%) и другие – 43,0 тыс. (3,0%). 
Алматы сегодня - крупнейший город Казахста-
на. Его население составляют  1,4 млн. человек, 
но  при  этом  город  занимает  всего  лишь  0,19% 
от общей территории республики. Таким образом, 
плотность заселения в мегаполисе  4 139 человек 
на квадратный километр.
1991 
16 декабря в городе Алматы подписан 
 
Конституционный закон «О Государственной 
 
независимости Республики Казахстан»
1992  
Впервые проведен Всемирный курултай казахов
1993  
Утвержден герб города Алматы
мәдениетке, қайталанбайтын стильге ие болды.   
1993 жылы ел Тәуелсіздік алғанда қалаға ежелгі 
атауы «Алматы» қайтарылды.   
1997 жылы Қазақстан Республикасы Президен-
тінің  Жарлығымен  астана  Астана  қаласына 
көшірілді. Қазіргі уақытта Алматы елдің ғылыми, 
мәдени, тарихи, өндірістік және қаржы орталығы 
болып табылады.  Қазіргі заманғы қала 7 ауданға 
бөлінген.  Қала халқының саны  1414,0 мың адам-
ды құрайды. 
Бала  туу  коэффициенті  1991  жылғы  15,7-тен 
2010 жылы 1000 адамға ұлғайды.  
Қазақстан  Республикасы  аумағында  130-
ға  жуық  ұлыс  өкілдері  тұрады,  оның  120-дайы  
Алматы  қаласында  тұрады.  Қала  көпұлтты: 
қазақтар 731,7  мың (51,0%), орыстар  – 446,1 мың 
(31,1%), ұйғырлар – 81,7 мың  (5,7%), кәрістер – 27,2 
мың (1,9%), татарлар – 25,8 мың (1,8%), украиндер 
– 17,2 мың (1,2%), әзірбайжандар – 10,0 мың (0,7%), 
немістер  –  8,6  мың  (0,6%),  өзбектер  –  5,7  мың 
(0,4%), дүнгендер – 5,7 мың (0,4%) және басқалар 
– 43,0 мың (3,0%). 
Алматы  –  бүгін  Қазақстанның  ірі  қаласы.   
Халқының саны 1,4 млн. адамды құрайды, бірақ  
соған қарамастан қала    республиканың жалпы 
аумағының        0,19%  ғана  құрайды.    Осылайша, 
мегаполисте тұрғындардың орналасу тығыздығы 
шаршы шақырымға 4 139 адамнан келеді.   
In  1997,  in  accordance  with  the  Decree  of  the 
President  of  the  Republic  of  Kazakhstan,  Astana 
became the capital of the country. Today,  Almaty is 
a scientific, cultural, historical, industrial and financial 
center of the country. The modern city is divided into 
7  regions.  The  city's  population  is  1414.0  thousand 
people.
The birth rate rose from 15.7 in 1991 to 27.7 births 
per 1000 people in 2010.
There  are  about  130  representatives  of  ethnic 
groups including 120 living in Almaty, on the territory 
of Kazakhstan. The city is multinational. The Kazakhs 
make  731,7  thousand  (51.0%),  Russians  —  446.1 
thousand    (31.1%),  Uighurs  —  81.7  thousand  (5.7%), 
Koreans  —  27.2  thousand  (1.9%),  Tatars  —  25.  8 
thousand (1.8%), Ukrainians — 17,2 thousand (1.2%), 
Azerbaijanis – 10.0 thousand (0.7%), Germans — 8.6 
thousand    (0.6%),  Uzbeks  —  5.7  thousand  (0.4%), 
Dungans  —  5.7  thousand  (0.4%)  and  others  —  43.0 
thousand (3.0%).
 Today, Almaty is the largest city in Kazakhstan. Its 
population is 1.4 million people, but the city occupies 
only 0.19% of the total territory of the republic. Thus, 
the population density in the city is 4139 people per 
square kilometer.
1991  
The Constitutional Law  «On the state independence 
 
of Kazakhstan» was signed in Almaty on December 16 
 
  
1992 
The First World Kurultai of Kazakhs was held 
1993 
The Emblem of Almaty was approved
1991  
16 желтоқсанда Алматы қаласында «Қазақстан
 
Республикасының мемлекеттік тәуелсіздігі 
 
туралы» Конституциялық заңға қол қойылды.
1992  
Бірінші рет Дүниежүзі қазақтарының құрылтайы
 
өткізілді.
1993  
Алматы қаласының  елтаңбасы бекітілді.

112
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
ЭКОНОМИКАСЫ / ЭКОНОМИКА / ECONOMY
ЭКОНОМИКА
В авангарде всех преобразований, происходив-
ших за годы независимости в республике, стоит 
город Алматы, в историю которого золотыми бук-
вами  вписаны  слова  Первого  Президента  стра-
ны,  который  назвал  Алматы  –  «золотой  колыбе-
лью Независимости». 
Современный Алматы - это крупный образова-
тельный, финансовый, туристский и культурный 
центр страны.
ВАЛОВЫЙ РЕГИОНАЛЬНЫЙ ПРОДУКТ
Алматы занимает первое место по объему про-
изводства  валового  внутреннего  продукта  Ка-
захстана.  Сегодня  на  экономику  города  прихо-
дится 18% всего валового внутреннего  продукта  
страны. По итогам 2010 года  ВВП города Алма-
ты  составил 3923  млрд.  тенге, намного опере-
див  по  данному  показателю отдельные области  
страны.
ПРОМЫШЛЕННОСТЬ
Алматы достиг роста объемов промышленной 
продукции с 1,4 млрд. тенге в 1993 году до 430,4 
млрд. тенге в 2010 году, а всего за годы незави-
симости  выпущено  продукции  почти  на  3  трлн. 
тенге. 
Не являясь  промышленным регионом, Алматы 
входит  в  пятерку  индустриальных  лидеров  рес- 
публики,  имеющих  наиболее  развитую  обраба-
тывающую промышленность. При этом в структу-
ре обрабатывающей промышленности основной 
удельный  вес  занимает  производство  пищевых 
продуктов (80,8 %). За последнее время  прирост 
в данной отрасли составляет в 10-15%. 
В настоящее время в рамках Карты индустриа-
лизации  в  городе  Алматы  в  2010  и  2011-х  годах 
реализовано  девять  проектов  на  общую  сумму 
36,5 млрд. тенге. В их числе проекты такие, как 
производство    сложнейших    фармацевтических  
препаратов,  производство  средств  радиосвязи, 
строительных  материалов,  производство    про-
дуктов  питания  и  т. д.
1996  
16 декабря в Алматы открыт монумент 
 
Независимости.
1997  
10 октября – Президент выступил с первым 
 
ежегодным Посланием народу Казахстана 
 
«Казахстан-2030. Процветание, безопасность 
 
и улучшение благосостояния всех казахстанцев»
ЭКОНОМИКАСЫ
Республикада  тәуелсіздік  жылдары  болған 
барлық  қайта  құрулар  басында  Алматы  қаласы 
тұр,  оның  тарихына  алтын  әріптермен  елдің 
Тұңғыш Президентінің  Алматыны  «Тәуелсіздіктің 
алтын бесігі» деп атаған сөзі жазылды.   
Қазіргі Алматы – бұл елдің ірі білім беру, қаржы, 
туристік және мәдениет орталығы.  
ЖАЛПЫ ӨҢІРЛІК ӨНІМ 
  Алматы  Қазақстанның  жалпы  ішкі  өнімін 
шығару  көлемі  бойынша  бірінші  орын  алады. 
Бүгін  қала  экономикасына  елдің  барлық  жалпы 
өнімінің  18%  тиесілі.  2010 жылдың қорытындысы 
бойынша  Алматы  қаласының  ЖІӨ  елдің  жеке-
леген  облыстарын  аталған  көрсеткіш  бойынша 
біраз басып озып,  3923 млрд. теңгені құрады.  
ӨНЕРКӘСІП
Алматы      өнеркәсіп  өнімдері  көлемінің  артуы   
1993 жылғы 1,4 млрд. теңгеден 2010 жылы 430,4 
млрд. теңгеге дейін жетті, ал тәуелсіздік жылда-
ры 3 трлн. теңгеге өнім шығарылды. 
Өнеркәсіптік 
өңір 
болып 
табылмаса 
да,  Алматы  анағұрлым  дамыған  өңдеуші 
өнеркәсібі  бар  республиканың  индустриалдық 
көшбасшыларының  бестігіне  кіреді.  Бұл  ретте 
өңдеуші өнеркәсіп құрылымында тамақ өнімдері  
негізгі үлес  салмағына (80,8 %) ие. Соңғы уақытта 
аталған салада өсім 10-15 %-ды құрайды. 
Қазіргі  уақытта  Индустрияландыру  картасы 
шеңберінде  Алматы  қаласында  2010  және  2011 
жылдары жалпы сомасы 36,5 млрд. теңгеге тоғыз 
жоба жүзеге асырылды. Олардың қатарында аса 
күрделі фармацевтикалық препараттар өндірісі, 
радиобайланыс  құралдары  өндірісі,  құрылыс 
материалдары, тамақ өнімдері өндірісі және т.б. 
бар.
ECONOMY
At the forefront of all the transformations that have 
taken place since independence period  in the republic. 
Almaty city  in the history of which there are inscribed 
in  golden  letters  the  words  of  the  First  President  of 
the country who called Almaty  the «golden cradle of 
Independence.»
Today  Almaty  is  a  major  educational,  financial, 
tourist and cultural center.
GROSS REGIONAL PRODUCT
Almaty ranks first in terms of gross domestic product 
of  Kazakhstan.  Today  18%  of  the  gross  domestic 
product accounts for the economy of the city. In 2010 
the GDP of Almaty city was 3923 billion tenge  which 
was the best indicator in the country.
INDUSTRY
Almaty achieved growth of industrial output from 1.4 
billion  tenge  in  1993  to  430,4  billion  tenge  in  2010, 
and all the years of independence it produced goods 
almost  to 3 trillion tenge.
Being  a  non-industrial  area,  Almaty  is  one  of  five 
industrial  leaders  of  the  republic,  with  the  most 
advanced  manufacturing  industries.  Meanwhile 
the  main  share  of  food  production  (80.8%)  is  in  the 
structure of  manufacturing industry . In recent years,  
the growth rate in this industry makes 10-15%.
Presently,  within  the  industrialization  program  of 
Almaty city in 2010 and 2011 there were implemented 
nine  projects  totaling    36.5  billion  tenge.  These 
include  such  projects  as  the  production  of  complex 
pharmaceuticals,  radio  equipment,  construction 
materials, food, etc.
1996 
The Monument of Independence was opened in Almaty
 
 on December 16
1997 
The President delivered his first annual Address to 
 
the Nation “Kazakhstan – 2030. Prosperity,Security 
 
and Improvement of Well-being of Kazakhstan Citizens” 
 
on October 10
1996  
16 желтоқсанда Алматыда Тәуелсіздік монументі 
 
ашылды.
1997  
10 қазан – Президент  Қазақстан халқына бірінші
 
жыл сайынғы «Қазақстан-2030. Барлық 
 
қазақстандықтардың өркендеуі, 
 
қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы»  
 
атты жолдауын жариялады.    

ОҚИҒАЛАР
113
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
1134,4
1125,8
1111,7
1120,1
1130,4
755,0
1175,2
1247,9
1324,7
1391,1
1414,0
1435,4
2011
2009
2005
2001
1997
1993
2010
2007
2003
1999
1995
1991
3923,4
млрд. теңге
2,1 млрд.
теңге
2010
1993
1999
2010
14
6,3
1997  
10 декабря – подписан Указ Президента 
 
Республики Казахстан Н. А. Назарбаева 
 
«О переносе столицы Казахстана 
 
из Алматы в Астану».
1997  
The Decree of President N. Nazarbayev 
 
“On moving the capital of Kazakhstan from Almaty 
 
to Astana” was signed on December 10 
1997  
10 желтоқсан – Қазақстан Республикасының
 
Президенті Н.Ә. Назарбаев «Қазақстанның 
 
астанасын Алматыдан Астанаға ауыстыру 
 
туралы»  Жарлыққа қол қойды.
Жалпы халық саны (мың адам)
Общая численность населения (тыс. человек)
The total population number (thousand people)
ІӨӨ (ішкі өңірлік өнім)
ВРП (Внутренний региональный продукт)
GDP (Gross Domestic Product)
Жұмыссыздық деңгейі
Уровень безработицы
The unemployment rate 

114
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
10 
МЛН. М
2 /
MILLION М
2
1991-2010 
1997  
Построен Дворец студентов в  КАЗГУ 
 
им. Аль-Фараби
1998  
Открытие международного кинофестиваля 
 
«Евразия»
1999  
Открытие  ретро-фестиваля «Алматы – 
 
Моя первая любовь»
1997 
The Palace of Students was built in the Al-Farabi
 
 Kazakh State University 
1998 
Opening of “Eurasia” International Film Festival 
1999 
Opening of “Almaty – My First Love” retro festival 
 
the retro-festival. 
1997  
Әл-Фараби атындағы ҚазМУ-де Студенттер сарайы
 
 салынды.
1998  
«Еуразия» халықаралық кинофестивалінің ашылуы.
1999  
«Алматы – Моя первая любовь» рето-фестивалінің 
 
ашылуы
ТҰРҒЫН ҮЙ ҒИМАРАТТАРЫН ПАЙДАЛАНУҒА БЕРУ
(пайдалануға берілді)
ВВОД ЖИЛЫХ ЗДАНИЙ (введено в эксплуатацию)
COMMISSIONING OF HOUSING (put into service)

ОҚИҒАЛАР
115
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
ИНВЕСТИЦИИ
Город Алматы имеет высокую инвестиционную 
привлекательность, что подтверждается высоки-
ми объемами инвестиций в основной капитал. На 
город приходится 8% инвестиций по стране, при 
том, что он не является сырьевым  регионом. 
В  целом,  с  1998  года  объем  инвестиций  в  ка-
питальное  строительство по городу вырос в 6,8 
раз, чему способствовала  реализация крупных 
инвестиционных  проектов в области  жилищного  
строительства.
МАЛЫЙ И СРЕДНИЙ БИЗНЕС
Малый и средний бизнес - это основная фунда-
ментальная и стратегическая основа экономики 
города  Алматы.  По  последним  данным,  более 
73,9  тысяч  субъектов  предпринимательства 
действуют в Алматы. Причем из них свыше 58 ты-
сяч – индивидуальные предприниматели. В сфе-
ре малого и среднего бизнеса города  занято 352 
тысячи алматинцев.  Сегодня сектор МСБ  дает  
в городскую казну более половины всех налого-
вых поступлений, в этой сфере работает  каждый 
третий  трудоспособный  горожанин.
Выпуск продукции  субъектами  малого и сред-
него  бизнеса с 2005 года вырос с 354  млрд. до 
1819  млрд.  тенге   в 2010  году, то  есть в 5,7  раз.
ИНФРАСТРУКТУРА
За годы Независимости город Алматы не толь-
ко  получил  новые  архитектурные  черты,  но  и 
приобрел новый характер современного мегапо-
лиса.
В  городе  построены  современные  комфорта-
бельные  отели  люкс-класса;    торговые  центры 
и  гипермаркеты;  торгово-развлекательные  цен-
тры  мирового  уровня.  Особой  гордостью  горо-
да  является  комплекс  деловых  центров,  таких 
как  «MАRIOTТ»  и  «Нурлы  Тау»,  расположенных 
вдоль проспекта Аль-Фараби.
Современный  город  Алматы  -  крупный  узел 
автомобильного,  железнодорожного  и  авиаци-
1999  
В городе Алматы создан первый в стране 
 
бизнес-инкубатор
2001 
Впервые в Казахстане  в городе Алматы 
 
были построены  Дом ветеранов и 
 
социальный жилой дом для ветеранов
ИНВЕСТИЦИЯ
Алматы  қаласының  жоғары  инвестициялық 
тартымдылығы бар, бұл негізгі капиталға жоғары 
инвестиция көлемімен расталады. Қалаға еліміз 
бойынша инвестицияның   8%-ы бөлінеді, әрі ол 
шикізат өңірі болып табылмайды.   
Жалпы  1998  жылдан  қала  бойынша  күрделі 
құрылысқа  инвестиция  көлемі  6,8  есе  өсті,  бұл 
тұрғын  үй  құрылысы  саласында  инвестициялық 
жобалардың жүзеге асырылуына ықпал етті.  
ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИЗНЕС
Шағын және орта бизнес – бұл Алматы қаласы 
экономикасының негізгі іргелі және стратегиялық 
негізі.  Соңғы  деректер  бойынша  Алматыда  73,9 
мыңнан  артық      кәсіпкерлік  субъектісі  әрекет 
етеді.  Олардың  58  мыңнан  астамы  –  жеке 
кәсіпкерлер.  Қаланың  шағын және орта бизнес 
саласында  352  мың  алматылық  жұмыс  істейді. 
Бүгінде  ШОБ  секторы  қала  қазынасына  барлық 
салық  түсімдерінің  жартысынан  көбін  береді, 
бұл салада әрбір үшінші еңбекке жарамды қала 
тұрғыны жұмыс істейді.   
Шағын  және  орта  бизнес  субъектілерінің 
өнімдер шығаруы 2005 жылғы 354 млрд. теңгеден 
2010 жылы 1819 млрд. теңгеге дейін, яғни 5,7 есе 
өсті.   
ИНФРАҚҰРЫЛЫМЫ
Тәуелсіздік  жылдары  Алматы  қаласы  жаңа 
сәулеттік  келбетке  ғана  емес,  қазіргі  заманғы 
мегаполистің жаңа сипатына да ие болды.   
Қалада  қазіргі  заманғы  жайлы  люкс  класты 
қонақ үйлер; сауда орталықтары мен гипермар-
кеттер;  әлемдік  деңгейдегі  сауда-ойын-сауық 
орталықтары  салынды.      Әл-Фараби  даңғылы 
бойына  орналасқан    «MАRIOTТ»  және  «Нұрлы 
Тау»  сияқты  іскерлік  орталықтары  кешені  
қаланың ерекше  мақтанышы болып табылады.  
Қазіргі заманғы Алматы – автомобиль, теміржол 
және  авиациялық  қатынастың  ірі  торабы,  онда 
екі  теміржол  вокзалы,  әуежай,  автовокзал 
INVESTMENTS
Almaty  city  has  a  high  investment  attractiveness 
proved by major volume of investments in fixed assets. 
8% of the investments in the country are accounted 
for the city although it is not a raw commodity region.
Generally, since 1998 investments volume in capital 
construction  in  the  city  increased  6,8  times,  due  to 
implementation  of  major  investment  projects  in  the 
housing sphere.
SMALL AND MEDIUM BUSINESS
Small  and  medium-sized  business  is  the  main 
fundamental and strategic framework for the economy  
of  Almaty  city.  According  to  the  recent  information, 
more than 73.9 thousand enterprises  are functioning 
in Almaty. Besides, over 58 thousand are individual 
entrepreneurs.  352  thousand  residents  of  Almaty 
are  employed  in  the  sphere  of  small  and  medium 
business. Today, the SME sector makes more than 
half of all tax revenues to the city budget, every third 
citizen works in this area. 
Output  of  products  provided  by  subjects  of  small 
and medium businesses since 2005 grew from 354 
billion to 1819 billion tenge in 2010, that is 5.7 times.
INFRASTRUCTURE
During  the  years  of  Independence  Almaty  city, 
received not only new architectural features, but also 
acquired a new character of the modern metropolis.
In the city there were built modern and comfortable 
luxury  hotels,  shopping  malls  and  hypermarkets, 
shopping  centers  of  world-class.  A  special  pride  of 
the  city  is  a  complex  of  business  centers,  such  as 
«MARIOTT» and «Nurly Tau», located along the Al-
Farabi avenue.
Today,  Almaty  city  is  the  great  traffic  centre  of 
road, rail and air links, it has two railway stations, an 
airport, a bus terminal. Megalopolis serves as a major 
transport and aviation crossroads in Central Asia.
Now a large number of transit routes, which connect 
northern and southern, eastern and western parts of 
the Eurasian continent, runs through the city.
1999 
The first in the country business incubator
 
 was established in Almaty
2001 
The House of Veterans and social house for 
 
veterans were built in Almaty for the first time 
 
in Kazakhstan history
1999  
Алматы қаласында елдегі алғашқы бизнес-
 
инкубатор құрылды.
2001  
Қазақстанда алғаш рет Алматы қаласында 
 
ардагерлер үшін Ардагерлер үйі мен әлеуметтік
 
тұрғын үй салынды 

116
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
онного  сообщения,  в  нем  расположены  два  же-
лезнодорожных  вокзала,  аэропорт,  автовокзал. 
Мегаполис  выполняет  роль  крупного  транспорт-
ного и авиационного перекрестка в Центрально-
Азиатском регионе. 
Через  город  проходит  большое  количество 
транзитных  маршрутов, соединяющих между со-
бой    северную  и  южную,  восточную  и  западную  
части Евразийского континента.
За  годы  независимости  введено  в  действие 
20 развязок, строится Восточная  объездная до-
рога, начато строительство дополнительных де-
вяти  развязок.  В  текущем  году  будет  запущена 
первая линия Алматинского  метрополитена.
В начале 2011 года создан первый в мегаполи-
се муниципальный автобусный парк, уже приоб-
ретены 200 современных автобусов, работающих 
на сжатом природном экологически чистом газе.
ЭНЕРГЕТИЧЕСКИЙ КОМПЛЕКС
В первые годы независимости Казахстана раз-
витие  систем    тепло-водо-энергообеспечения 
практически  не  осуществлялось,  что  было  свя-
зано с недостатком финансовых ресурсов.
Начиная с 2005 года развитию этой сферы уде-
ляется  приоритетное внимание.
За  годы  независимости  в  городе  построено 
10  энергетических  подстанций.  Построены  и 
реконструированы  3  крупных  котельных  «Ор-
бита»,  «Кокжиек»,  «Вокзальная»,  которые  по-
зволили  значительно  улучшить  теплоснабже-
ние  города.
Последние 5 лет большое внимание уделяется 
развитию  распределительных  и  магистральных 
тепловых  сетей,  реконструировано  83  киломе-
тра, что позволило значительно обновить имею-
щийся  фонд,  уменьшить  потери  тепла  и  сокра-
тить число  аварий. 
За последние 3 года построено 145 километров 
электрических сетей.
2002 
25 апреля в городе Алматы прошел первый 
 
Евразийский медиа-форум, в котором выступили
 
Президент Республики Казахстан Н. А. Назарбаев
 
2003 
Создана специальная экономическая зона 
 
«Парк информационных технологий»
2003  
Открытие кинофестиваля «Звезды Шакена»
орналасқан. Мегаполис Орталық Азия өңірінде ірі 
көлік және авиациялық қиылыс  рөлін атқарады.  
Қала  арқылы  өзара  Еуразиялық  континенттің 
солтүстік  және  оңтүстік,  шығыс  және  батыс 
бөлігін біріктіретін транзиттік маршруттар өтеді.  
Тәуелсіздік  жылдары  20  жолайрығы  іске 
қосылды,  Шығыс  айналма  жолы  салынуда, 
қосымша  тоғыз  жолайрығы  құрылысы  бастал-
ды.  Ағымдағы  жылы  Алматы  метрополитенінің 
алғашқы желісі іске қосылмақ.   
2011  жылдың  басында  мегаполисте  бірінші 
муниципалдық 
автобус 
паркі 
құрылды, 
сығымдалған  табиғи  экологиялық  таза  газбен 
жұмыс  істейтін  200  қазіргі  заманғы  автобус  са-
тып алынды.   
ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ КЕШЕН
Қазақстанның  тәуелсіздігінің  алғашқы  жылда-
ры жылу-су-энергиямен қамтамасыз ету  жүйесін 
дамыту  жүзеге  асырылған  жоқ,  бұл  қаржы 
ресурстарының жеткіліксіздігімен байланысты.  
2005 жылдан бастап осы саланың дамуына ба-
сым көңіл бөлінеді. 
Тәуелсіздік жылдары қалада 10 энергетикалық 
шағын  станция  салынды.  3  ірі  «Орбита», 
«Көкжиек»,  «Вокзальная»  қазандықтары  салы-
нып, қайта жаңғыртылды, бұл қаланың жылумен 
жабдықталуын едәуір жақсартты.  
Соңғы  5  жылда  тарату  және  магистральды 
жылу  тораптарын  дамытуға  көңіл  бөлінеді,  83 
шақырым  қайта  жаңғыртылды,  бұл  қолдағы 
қорды біраз жаңартуға, жылу шығынын азайтуға 
және апаттар санын қысқартуға мүмкіндік берді.  
Соңғы 3 жылда 145 шақырым электр желісі са-
лынды.  
Now a large number of transit routes, which connect 
northern and southern, eastern and western parts of 
the Eurasian continent, run through the city.
During the years of independence there have been 
enacted  20  interchanges;  the  Eastern  bypass  road 
is  constructed.  The  construction  of  additional  nine 
interchanges  was  started.  The  first  line  of  Almaty 
subway will be launched this year.
At the beginning of 2011 there has been created the 
first municipal bus fleet in the city; 200 modern buses 
fueled  by  compressed  natural  gas  were  already 
purchased.
ENERGY
In  the  early  years  of  Kazakhstan's  independence 
the  heat-water-energy  supply  practically    was  not 
developed  due to lack of financial resources.
Starting from 2005, the development of this sphere 
was of the priority.
During the years of independence in the city there 
were  built  10  power  substations,  constructed  and 
reconstructed  3  large  boilers  «Orbit»,  «Kokzhiek», 
«Vokzalnyi», which significantly improved heat supply 
system  of the city.
For the recent 5 years, special attention was paid to 
development of distribution and heating main lines. 83 
km of lines have been already  reconstructed, which  
allows to upgrade the existing fund and  reducing heat 
losses as well as to reduce the number of accidents.
In recent 3 years, 145 kilometers of power networks 
were built.
2002  
The First Eurasian Media Forum took place in
 
 Almaty on April 25. President of the country 
 
N. Nazarbayev addressed the participants of the event 
2003 
“Park of Innovative Technologies” Special 
 
Economic Zone was established 
2003 
Opening of the first film festival “Stars of Shaken”
2002 
25 сәуірде Алматы қаласында бірінші Еуразия
 
медиа-форумы өтті, онда Қазақстан 
 
Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев 
 
сөз сөйледі.
2003 
«Ақпараттық технологиялар паркі» арнайы  
 
экономикалық аймағы құрылды.
2003  
«Шәкен жұлдыздары» кинофестивалінің ашылуы.

ОҚИҒАЛАР
117
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
2962,6 млрд./billion
теңге/тенге/tenge
10 млн./мillion
теңге/тенге/tenge
1991
1991-2010

1991
1992-2010
27 
2006 
По инициативе Главы государства, озвученной 
 
на конгрессе финансистов (2004 год) принят 
 
Закон «О Региональном финансовом центре  
 
города Алматы». 
2006 
В городе Алматы открыт мемориал 
 
«Тәуелсіздік таңы»,  посвященный 
 
участникам декабрьских событий
90%
85%
 2010
1991
2006  
On the initiative of the President of Kazakhstan 
 
put forward at the congress of financiers in 2004, the Law
 
 “On the regional financial center of Almaty” was adopted
2006  
“TauelsizdikTany” (“Dawn of Independence”) 
 
memorial was opened in Almaty in memory 
 
of the participants of the December events  
2006  
Қаржыгерлер конгресінде (2004 жылы) айтылған 
 
Мемлекет басшысының бастамасымен «Алматы
 
қаласының өңірлік қаржы орталығы туралы»
 
Заң қабылданды.  
2006 
Алматы қаласында желтоқсан оқиғаларына 
 
арналған «Тәуелсіздік таңы» мемориалы ашылды.   
ЖАҢА САЛЫНҒАН ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ 
ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНЫ
КОЛИЧЕСТВО ПОСТРОЕННЫХ ОБЪЕКТОВ 
ЗДРАВООХРАНЕНИЯ
THE NUMBER OF CONSTRUCTED HEALTHCARE FACILITIES
ҚАЛАНЫҢ АУЫЗ СУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТІЛУІ
ОБЕСПЕЧЕННОСТЬ ПИТЬЕВОЙ ВОДОЙ
DRINKING WATER SUPPLY
ӨНЕРКӘСІП ӨНДІРІСІНІҢ КӨЛЕМІ
ОБЪЕМ ПРОМЫШЛЕННОГО ПРОИЗВОДСТВА
INDUSTRIAL OUTPUT

118
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
2007 
23 апреля проведен первый международный 
 
инвестиционный форум, организованный РФЦА 
 
и агентством  ViIPromotion
2008  
В городе  Алматы создан новый  
 
Алатауский  район

1991
1992-2010
51
 
2010
1991
87
16
2007  
The first international investment forum organized 
 
by the Regional Financial Center of Almaty 
 
and VilPromotion agency was held on April 23
2008 
A new district titled Alatau district was 
 
established in Almaty  
2007 
23 сәуірде АӨҚО мен ViIPromotion агенттігі 
 
ұйымдастырған бірінші халықаралық 
 
инвестициялық форум өткізілді. 
2008  
Алматы қаласында жаңа Алатау ауданы құрылды.  
ЖАҢА САЛЫНҒАН МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ТӘРБИЕЛЕУ МЕН 
ОҚЫТУ ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНЫ 
 КОЛИЧЕСТВО ПОСТРОЕННЫХ ОБЪЕКТОВ ДОШКОЛЬНОГО 
ВОСПИТАНИЯ И ОБУЧЕНИЯ
THE NUMBER OF CONSTRUCTED PRESCHOL EDUCATION 
FACILITIES
ТЕХНИКАЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК БІЛІМ 
БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ САНЫ (ТжКБ)
КОЛИЧЕСТВО ЗАВЕДЕНИЙ ТЕХНИЧЕСКОГО И 
ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ (ТиПО)
THE NUMBER OF CONSTRUCTED VOCATIONAL AND TECHNICAL 
EDUCATION FACILITIES

ОҚИҒАЛАР
119
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
ОБРАЗОВАНИЕ
Город Алматы является крупным образователь-
ным  центром  страны.  Здесь  внедряются  новые 
технологии обучения, требующие использования 
мультимедийных  кабинетов,  новые  обучающие 
программы и технологии.
В 2010 году расходы бюджета на образование 
составили 338,7 млрд. тенге, с ростом к 2005 году 
в 3,1 раза. 
В  настоящий  момент  наблюдается  ежегодный 
рост количества дошкольных организаций обра-
зования,  соответственно,  и  увеличение  числен-
ности  воспитанников  дошкольных  организаций. 
Так,  на  1  октября  2011  года  их  численность  со-
ставила 41,4 тыс. детей против 20,5 тыс. детей в 
2000 году (на 1 октября 2010 год – 38,2 тыс. детей). 
За годы независимости уже построены 93 дет-
ских  сада,  в  том  числе  за  последние  пять  лет 
построено  рекордное  количество  –  19  детских 
учреждений. А в последние два года по реализа-
ции государственного заказа введено в действие 
66 детских учреждений, частной и государствен-
ной формы собственности. 
В сфере среднего образования за 20 лет по-
строены 35 школ на 30 тыс. ученических мест, 
в том числе с 2007 по 2011 годы 13 объектов.
2008  
Построен международный аэропорт и 
 
новая взлетно-посадочная полоса для 
 
приема  воздушных судов всех типов
БІЛІМ БЕРУ
Алматы қаласы елдің ірі білім орталығы болып 
табылады.  Мұнда мультимедиялық кабинеттерді, 
жаңа оқу бағдарламалары мен технологияларын 
пайдалануды  талап  ететін  жаңа  оқыту  техноло-
гиялары енгізілуде.    
2010 жылы білім саласына бюджет шығыстары 
338,7  млрд.  теңгені  құрады,  2005  жылмен 
салыстырғанда 3,1 есе өсті. 
Қазіргі  сәтте  мектепке  дейінгі  білім  беру 
ұйымдары санының жыл сайын өсуі байқалады, 
сондай-ақ    соған  сәйкес  мектепке  дейінгі 
ұйымдарда  тәрбиеленушілер  саны  ұлғайды.   
Мысалы,  2011  жылғы  1  қазанда  олардың  саны 
41,4  мың бала болса, 2000 жылы 20,5 мың бала 
болды  (2010 жылғы 1 қазанда – 38,2  мың бала). 
Тәуелсіздік жылдары  93 балалар бақшасы са-
лынды, оның ішінде соңғы бес жылда рекордтық 
саны – 19 балалар мекемесі салынды. Ал соңғы 
екі  жылда  мемлекеттік  тапсырысты  жүзеге 
асыру  бойынша  жекеменшік  және  мемлекеттік 
меншік  нысанындағы  66  балалар  мекемесі  іске 
қосылды.  
Орта  білім  саласында  20  жылда  30  мың 
оқушыға  арналған  35  мектеп  салынды,  оның 
ішінде 2007 -2011 жылдар аралығында 13 объект 
пайдалануға берілді.  
EDUCATION
Almaty  city  is  a  major  educational  center.  Here 
there  are  implemented  new  learning  technologies, 
requiring  the  use  of  multimedia  classrooms,  new 
training programs and methods.
In  2010,  the  budget  expenditure  on  education 
amounted to 338.7 billion tenge, with a rise in 2005  it 
increased  3.1 times.
At  the  moment  there  is  an  annual  increase  in  the 
number of pre-school education organizations as well 
as increase in the number of children attending them. 
Thus,  on  October  1,  2011,  their  number  was  41.4 
thousand children against 20.5 thousand children in 
2000 (on October 1, 2010 - 38.2 thousand children).
During  the  years  of  independence  there  have 
already been built 93 kindergartens, including a record 
number of 19 child care centers built for the last five 
years. Recently, 66 child care centers of private and 
public ownership were put into service.
In  the  field  of  secondary  education  for  20  years 
there  have  been  built  35  schools  for  30  thousand 
pupils, including 13 facilities built  from 2007 to 2011.
ӘЛЕУМЕТТІК САЛА / СОЦИАЛЬНАЯ СФЕРА / SOCIAL SPHERE
2008 
A new international airport and a new runway 
 
were constructed
2008  
Халықаралық әуежай және барлық үлгідегі әуе 
 
кемелерін қабылдау үшін жаңа ұшу-қону жолағы 
 
салынды. 

120
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
ЗДРАВООХРАНЕНИЕ
За последние годы г. Алматы зарекомендовал 
себя как крупнейший медицинский центр страны. 
Сегодня в мегаполисе организована работа око-
ло 1000  медицинских организаций, из  которых 
почти 90% - учреждения  частного сектора.
За годы независимости  введены в эксплуата-
цию  современнейшие  объекты  здравоохране-
ния,  использующие  самые  передовые  методы 
диагностики  и  лечения.  В  их  числе:  Городская 
клиническая  многопрофильная  больница,  не-
сколько крупных поликлиник  в  районах  индиви-
дуальной застройки,  создана  первая  в респу-
блике  больница    сестринского  ухода,  построен 
современный    перинатальный  центр,  а  также 
первый  в  стране  хоспис и  т.д.
Если в 1991 году было построено всего 3 объекта 
здравоохранения, то за все годы независимости, 
включая 2011 год – 36.
ЗАНЯТОСТЬ
Численность безработных граждан с 1999 года 
сократилась с  91 тысячи  человек  до 45,5  тысяч 
человек в 2010 году, то есть в  2 раза.
Сегодня  уровень  безработицы  по  городу  не 
превышает 6,3%, при этом в 1991 году он состав-
лял  14%,  зарегистрированная  безработица  не 
превышает отметки  0,6%.
ДОХОДЫ НАСЕЛЕНИЯ
Среднемесячные денежные доходы населения 
выросли в 9 раз и составили 92300 тыс тенге.
Сегодня среднемесячная заработная плата ал-
матинцев является самой высокой в республике 
и составляет 106,6 тыс. тенге.  По  сравнению с 
1995  годом  она  выросла в 21  раз.
3
 
1991
1992-2010
31
 
2010  
Впервые за 10 лет местный исполнительный 
 
орган города осуществил выпуск муниципальных
 
облигаций и привлек инвестиции на реализацию 
 
приоритетных проектов
2010  
Открытие фестиваля яблок  «Apple fest».
ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ
Соңғы жылдары Алматы қаласы өзін еліміздің 
ірі  медициналық  орталығы  ретінде  көрсетті. 
Бүгін  мегаполисте  1000-ға  жуық  медициналық 
ұйым жұмысы ұйымдастырылды, оның  90%-ы – 
жекеменшік сектор мекемелері.
Тәуелсіздік 
жылдары 
диагностика 
мен 
емдеудің  ең  озық    әдістерін  пайдаланатын 
қазіргі  заманғы  денсаулық  сақтау  объектілері 
пайдалануға  берілді.  Олардың  ішінде:  Қалалық 
клиникалық көпбейіндік аурухана, жеке құрылыс 
аудандарындағы бірнеше ірі емхана  бар, респу-
бликада  тұңғыш  медбикелік  күтім  ауруханасы, 
қазіргі заманғы перинатальды орталық, сондай-
ақ елімізде алғашқы хоспис және т.б. құрылды.  
Егер  1991  жылы  бар  болғаны  3  денсаулық 
сақтау  объектісі  салынса,  тәуелсіздік  жылдары, 
2011 жылды қоса алғанда, 36 объекті салынды.
ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ
 1999 жылдан жұмыссыз азаматтар саны  1999 
жылғы  91  мың  адаман  2010  жылы  45,5  мың 
адамға дейін, яғни 2 есе қысқарды.  
Бүгін  қала  бойынша    жұмыссыздық  деңгейі   
6,3  %-дан  аспайды,  бұл  ретте  1991  жылы  ол  
14%-ы  құрады,  тіркелген  жұмыссыздық        0,6  % 
белгісінен аспайды.
ТҰРҒЫНДАРДЫҢ ТАБЫСЫ
Тұрғындардың орташа айлық  ақшалай табысы 
9 есе өсіп, 92300 мың теңгені құрады.   
Бүгінгі таңда алматылықтардың орташа айлық 
жалақысы  республикада ең жоғарысы болып та-
былады және 106,6 мың теңгені құрайды.  
2010 
The local executive body of the city issued the 
 
first municipal bonds and attracted investments i
 
n implementation of projects 
 
for the first time in 10 years.  
2010 
Opening of the apple festival “Apple Fest”
2010  
Бірінші рет 10 жылда жергілікті атқарушы орган 
 
муниципалды облигациялар шығарды және басым 
 
жобаларды жүзеге асыруға инвестиция тартты.
2010  
 «Apple fest» алма фестивалінің ашылуы.
ЖАҢА САЛЫНҒАН ОРТА БІЛІМ БЕРУ
ОБЪЕКТІЛЕРІНІҢ САНЫ 
КОЛИЧЕСТВО ПОСТРОЕННЫХ ОБЪЕКТОВ 
СРЕДНЕГО ОБРАЗОВАНИЯ
THE NUMBER OF CONSTRUCTED SECONDARY EDU-
CATION FACILITIES
HEALTH
In recent years Almaty has established itself as the 
largest  medical  center  in  the  country.  Today  about 
1000  medical  institutions,  of  which  almost  90% 
belong to private sector institutions are functioning.
During the years of independence there have been 
put in operation modern healthcare facilities using the 
most  advanced  diagnostic  and  treatment  methods. 
These  are  the  city  multifield  Clinics,  several  large 
clinics in the areas of personal development. The first 
hospital in the country for nursing care and a modern 
perinatal center, as well as the country's first hospice, 
etc.
If  in  1991  only  3  health  care  facilities  were  built, 
then for all the years of independence, including the 
2011there were 36.
EMPLOYMENT
The  number  of  unemployed  since  1999  has 
decreased  from  91  thousand  to  45.5  thousand  in 
2010, i.e. in 2 times.
Today,  unemployment  in  the  city  does  not  exceed 
6.3%,  while  in  1991  it  has  been  14%,  registered 
unemployment rate does not exceed 0.6%.
HOUSEHOLD INCOME 
Average  monthly  income  increased    9-fold  and 
reached 92 300 thousand tenge.
Today  the average monthly salary of Almaty is the 
highest  in  the  country  and  makes  106.6  thousand 
tenge.  In  comparison  with  1995  it  increased  in  21 
times.

ОҚИҒАЛАР
121
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
2011  
Построен и реконструирован ряд уникальных
 
спортивных объектов мирового уровня: 
 
международный трамплин,  спорткомплекс
 
«Медеу», горно-лыжная база «Шымбулак»,
 
Дворец спорта имени Балуана Шолака
2011 
A number of unique sport facilities of the world level 
 
were built. These are the international sky jump, 
 
“Medeu” sports complex, “Shymbulak” sky mountain 
 
base, B.Sholak Palace of Sport  
 
B. Sholak Sport Palace.
2011 
Әлемдік деңгейдегі бірқатар бірегей спорт
 
объектілері салынды және қайта жаңартылды: 
 
халықаралық трамплин,   «Медеу» спорт кешені,
 
«Шымбұлақ» тау-шаңғы базасы, Балуан Шолақ 
 
атындағы спорт сарайы.

122
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
КУЛЬТУРА
Город Алматы по праву можно назвать культур-
ной столицей страны. Если в 1999 году проводил-
ся 1 международный фестиваль, то в 2009 году 
их количество составило 6. 
Налажены  и  успешно  работают  международ-
ные  культурные  связи  с  городами  ближнего  и 
дальнего  зарубежья.  Так,  Алматы  является  по-
братимом с 17 городами стран мира.
Ведутся  работы  по  созданию  археологическо-
го  парка  «Боролдайские  сакские  курганы».  За 
2007-2008 годы благоустроена и озеленена тер-
ритория парка. Осуществляется проектирование 
объектов  этнозоны,  комплексное  археологиче-
ское  исследование,  консервация  и  восстанов-
ление  археологических  объектов,  планируемых 
для музеефикации. 
На сегодня в Алматы насчитывается 185 учреж-
дений культуры. В их числе: 18 театров,  33 му-
зея, 15 художественных галерей, 1 выставочный 
зал, 22 концертные организации, 17 кинотеатров, 
6 парков отдыха и аттракционов, цирк, зоопарк, 
9  учреждений  клубного  типа,  32  республикан-
ские  и  городские  библиотеки,  30  национальных 
культурных центров.
СПОРТ
За весь период участия в Олимпийских играх, 
который  длится  с 1960 по 2010 годы, спортсме-
нами Алматы завоевано 26 золотых, 16 серебря-
ных и 19 бронзовых наград. 
Кроме того, в череде спортивных знаковых со-
бытий международного уровня, особое место за-
нимают – 7-е зимние Азиатские игры. Благодаря 
Азиатским играм город получил уникальный объ-
ект  -  Международный  комплекс  лыжных  трам-
плинов, построенный по последним инновациям 
строительства.  На  базе  данного  комплекса  по 
рекомендации FIS были организованы Континен-
тальный Кубок и Кубок Мира по прыжкам на лыжах 
с трамплина.
2011  
С 28 января по 6 февраля проведены  
 
7-е зимние Азиатские игры
МӘДЕНИЕТ
Алматы қаласын  елдің мәдени астанасы  деп 
атауға болады. Егер 1999 жылы 1 халықаралық 
фестиваль өтсе, 2009 жылы олардың  саны 6-ға 
жетті. 
Жақын  және  алыс  шетелдермен  халықаралқ 
мәдени байланыстар жолға қойылған және табы-
сты  жұмыс істеуде. Мысалы, Алматы әлемнің 17 
елімен туыстас болып табылады.    
    «Боролдай    сақ  қорғандары»  археологиялық 
паркін  құру  жұмысы  жүргізілуде.    2007-2008 
жылдары  парк  аумағы  абаттандырылды  және 
көгалдандырылды. 
Этноаймақ 
объектілерін 
жобалау, 
мұражай 
үшін 
жоспарланған 
археологиялық  объектілерді  археологиялық 
зерттеу,  консервация  және  қалпына  келтіру 
жұмыстары жүзеге асырылуда.   
Бүгінгі  күні  185  мәдениет  мекемесі  бар. 
Олардың  қатарында:  18  театр,  33  мұражай,  15 
көркемсурет  галереясы,  1  көрме  залы,  22  кон-
церт ұйымы, 17 кинотеатр, 6 демалыс паркі мен 
атракциондар, цирк, зоопарк, 9 клуб типтес ме-
кеме, 32 республикалық және қалалық кітапхана, 
30 ұлттық мәдени орталық бар.    
СПОРТ
1960-2010  жылдар  аралығында  Олимпиада 
ойындарына  қатысқан    Алматы  спортшылары 
26 алтын, 16 күміс және 19 қола медальді жеңіп 
алды.   
Сонымен 
бірге 
халықаралық 
деңгейдегі 
атаулы  спорт  оқиғалары  тізбегінде      7-қысқы 
Азия  ойындары  ерекше  орын  алады.  Азия 
ойындарының арқасында қала бірегей объектіге 
құрылыстың  соңғы  инновациялары  бойынша 
салынған  халықаралық  шаңғы  трамплиндері 
кешенін  иеленді.  Аталған  кешен  негізінде    FIS 
ұсынысымен шаңғымен трамплиннен  секіру бой-
ынша  Континентальді  кубок  және  Әлем  кубогы 
ұйымдастырылды.  
CULTURE
Almaty city is the cultural capital of the country. In 
1999, there was held one international festival, then in 
2009 the number of them was 6.
The  cultural  relations  with  the  cities  of  the  CIS 
and non-CIS member states have been established 
and  are  successfully  develpoed.  Thus,  Almaty  is  a 
twinned with 17 cities around the world.
The works on  creation of  «Boroldai Saki mounds»  
archaeological park is conducted. During 2007-2008, 
the  park  area  was  enhanced  and  landscaped  .  The 
design of  ethnic facilities, integrated archaeological 
research, 
preservation 
and 
restoration 
of 
archaeological  sites  scheduled  for  museumification 
is implemented.
Today,  185  cultural  institutions  are  functioning  in 
Almaty. These are 18 theaters, 33 museums, 15 art 
galleries, exhibition hall, 22 concert organizations, 17 
cinemas  and  6  amusement  parks  and  rides,  circus, 
zoo,  9  clubs,  32  republican  and  city  libraries,  30 
national  and cultural centers.
SPORT
For  the  entire  period  of  the  participation  in  the 
Olympics, which lasted from 1960 to 2010, athletes of 
Almaty won 26 gold, 16 silver and 19 bronze medals.
Besides,  the  7
th 
Asian  Winter  Games  occupied  a 
special place  in the history of sport of the city.
 Thanks to the Asian Games the city has now  unique 
facilities such as the International Ski Jump Complex, 
built  with  the  latest  innovations  of  construction.  On 
the recommendation of the FIS, the Continental Cup 
and the World Cup ski jumping were organized on the 
basis of this complex.
МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ / КУЛЬТУРА И СПОРТ / CULTURE AND SPORT
2011 
The 7
th
 Asian Winter Games were held from January 28 
 
thought February 6
2011 
28 қаңтардан 6 ақпан аралығында 7-қысқы 
 
Азия ойындары өткізілді.

ОҚИҒАЛАР
123
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
0
1991 
15 387
2010
2011  
11 ноября открыт памятник 
 
Первого Президента РК
2011 
The monument of the First President of Kazakhstan 
 
was opened on November 11
2011  
11 қарашада ҚР Тұңғыш 
 
Президентінің ескерткіші ашылды.
ҚҰРЫЛҒАН ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫНЫҢ САНЫ
КОЛИЧЕСТВО СОЗДАННЫХ РАБОЧИХ МЕСТ
THE NUMBER OF CREATED JOBS

124
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
АЛМАТЫ/АЛМАТЫ/ALMATY
ІРІ КӘСІПОРЫНДАР
КРУПНЕЙШИЕ ПРЕДПРИЯТИЯ
BIGGEST ENTERPRISES
«ЫРЫСТЫ – АЭВРЗ» АҚ  
АО «ЫРЫСТЫ – АЭВРЗ».
«YRYSTY - AEVRZ» JSC
«Рахат» АҚ    
АО «Рахат»
«Rahat» JSC

ОҚИҒАЛАР
125
АЙТУЛЫ
знаменательные события/ significant events
«Бахус»  акционерлік қоғамы 
Акционерное общество «Бахус
«Bacchus» joint-stock company
БЕЛКАМИТ АҚ 
АО БЕЛКАМИТ
BELKAMIT JSC

126
АҚМОЛА ОБЛЫСЫ/АКМОЛИНСКАЯ ОБЛАСТЬ/AKMOLA REGION
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
INDEPENDENT
IN 20 YEARS

ОҚИҒАЛАР
127
АЙТУЛЫ
знаменательные события/significant events

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   24




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет