ҚАРЖЫ-АҚША ЖҮЙЕСІНІҢ КҮЙРЕУІ

42
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
Тәуелсіздіктің 
алғашқы 
таңдарында 
Қазақстанның  өз  қаржы  қоры  мен  валюталық 
сақтық қорлары мүлдем болмады деп айтуға бо-
лады. Елдің өз бетінше қаржы-несиелік саясатын 
жүзеге асыруы үшін еш мүмкіндігі болған жоқ.
Өндірістік 
әлеуеттің 
біртіндеп 
қалпына 
келуі  және  экономикалық  өсу  траекториясы-
на  шығуымыз  2010  жылдың  қорытындылары 
бойынша  мемлекеттік  бюджетке  келіп  түскен 
түсімдердің  көлемін  4,4  трлн.  теңгеге  ұлғайтуға 
мүмкіндік берді.
Қаржыны  саналы  түрде  тұтыну  және  жұмсау 
тұрғысындағы  жүргізген  мемлекет  саясаты  ар-
найы құрылған Ұлттық қордың елеулі қаржылық 
әлеуетін  шоғырландыруға  мүмкіндік  жасады. 
2011 жылдың 1 тамызына дейінгі жағдай бойын-
ша Ұлттық банктің алтын-валюта сақтық қорлары 
Ұлттық  Қордың  активтерін  қосқанда  75,7  млрд. 
АҚШ долларын құрап отыр. Халықаралық сақтық 
қорлары  деңгейімен  салыстырғанда  Қазақстан 
әлем бойынша алдыңғы 50 елдің қатарына кіріп 
отыр.
Бүгінгі  таңда  Қазақстанның  банк  секторы 
тәуелсіздік  жылдары  ішінде  жүргізілген  жүйелі 
реформалар  нәтижесінде  бүкіл  посткеңестік 
кеңістіктің  ең  алдыңғы  қатарлысы  болып 
есептелінеді.  Бізге  ТМД  елдерінің  ішіндегі  ең 
жақсы төлем жүйесін құрудың сәті түсті. 
Тәуелсіз мемлекет атрибуттарының бірі өз ва-
лютасын  енгізу  болып  табылады.  Онсыз  толық 
тәуелсіздік туралы айту мүмкін емес. 1993 жылғы 
жеке  ақша  бірлігін  енгізу  еліміз  үшін  гиперин-
фляцияны  ауыздықтауға,  экономиканың  одан 
әрі  құлдырауына  бөгет  болуға,  оны  түбегейлі 
түрде  қайта  құруға  және  оған  үдемелі  өсім  бе-
руге мүмкіндік берді. Мемлекет осы жылдардың 
ішінде  теңге  тұрақтылығын  ұстап  тұруға 
мүмкіндік  берумен  қатар,  аймақтық  деңгейде 
төл  валютамыздың  кеңінен  танылуына  септігін 
тигізген валюта саясатын жүргізді. 
На  заре  своей  независимости  Казахстан  прак-
тически  не  имел  собственных  финансовых  ре-
сурсов  и  валютных  резервов.  Страна  не  имела 
возможности  для  реализации  самостоятельной 
финансово-кредитной политики. 
Постепенное  восстановление  производствен-
ного  потенциала  и  выход  на  траекторию  эконо-
мического роста позволили по итогам 2010 года 
увеличить  объем  поступлений  в  государствен-
ный бюджет до 4,4 трлн. тенге. 
Проводимая государством политика разумного 
потребления  и  расходования  средств  позволи-
ла  аккумулировать  существенный  финансовый 
потенциал в специально созданном Националь-
ном фонде. По состоянию на 1 августа 2011 года 
золотовалютные  резервы  Национального  Бан-
ка вместе с активами Национального фонда со-
ставили 75,7 млрд. долл. США. По уровню между-
народных резервов Казахстан входит в число 50 
передовых стран мира.
В  результате  проведенных  последовательных 
реформ за годы независимости, на сегодняшний 
день банковский сектор Казахстана признан са-
мым прогрессивным на всем постсоветском про-
странстве. Нам удалось создать одну из лучших 
платежных систем в странах СНГ.
Одним из атрибутов независимого государства 
является введение собственной валюты, без ко-
торой невозможно говорить о полной независи-
мости. Введение в 1993 году собственной денеж-
ной  единицы  позволило  стране  обуздать  гипе-
ринфляцию,  удержать  от  дальнейшего  падения 
экономику,    коренным  образом  реформировать 
ее  и  придать  ей  поступательный  рост.  Государ-
ство  все  эти  годы  проводило  валютную  полити-
ку, которая позволила не только поддержать ста-
бильность тенге, но и способствовала признанию 
нашей валюты на региональном уровне.

ОҚИҒАЛАР
43
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
Қазіргі кезде, әлем экономикасындағы жағдайларға қарамастан, теңге бағамы тұрақтылығын 
сақтап келеді. Ұлттық валюта тұрақтылығын әрі қарай ұстап тұруға Қазақстанның әлеуеті 
жеткілікті.  Бұл өз кезегінде жинақталған қаржылық әлеуеті мен мемлекеттің әбден таразы-
лап тексерген макроэкономикалық саясатымен қамтамасыз етіледі.
ЭКОНОМИКА
ЭКОНОМИКА
ECONOMY
At  the  beginning  of  the  independence  Kazakhstan 
practically  had  no  own  financial  resources  and 
currency reserves. The country had no possibility for 
realization of an independent financial-credit policy.
Gradual restoration of industrial potential and way 
out  to  the  trajectory  of  economic  growth  allowed  to 
increase the volume of receipts in the state budget to 
4.4 bln. tenge by the end of 2010.
The policy of reasonable consumption and expendi-
tures of means carried out by the state allowed to ac-
cumulate essential financial potential in specially es-
tablished National Fund. As of August 1,  2011,  gold 
and foreign exchange reserves of the National Bank 
together with the assets of the National Fund made 
75,7 bln. US dollars. In accordance to the level of the 
international reserves Kazakhstan is included into the 
number of 50 advanced countries of the world.
As a result of the carried out consecutive reforms 
during the years of independence, the bank sector of 
Kazakhstan  is  recognized  as  the  most  progressive 
among all post-soviet countries. We managed to cre-
ate one of the best payment systems in the CIS coun-
tries.
One of the attributes of the independent state is the 
introduction  of  own  currency  without  which  it  is  im-
possible to speak about full independence. Introduc-
tion in 1993 of own monetary unit allowed the country 
to restrain hyperinflation, keep from further collapse 
of economy, reform it and give it the forward growth. 
All these years the state carried out monetary policy 
which allowed to provide not only supporting stability 
of  tenge,  but  also  promoted  recognition  of  our  cur-
rency at regional level.
Presently,  tenge  exchange  rate  remains  stable  despite  the  events  occurring  in  world  economy.  
Kazakhstan has a sufficient potential which allows and to ensure stability of the national currency. It 
is provided with accumulated financial potential and verified macroeconomic policy of the state.
На сегодняшний день обменный курс тенге остается стабильным, несмотря на события, про-
исходящие  в  мировой  экономике.  У  Казахстана  есть  достаточный  потенциал,  который  по-
зволяет и в дальнейшем поддерживать устойчивость национальной валюты. Это обеспечи-
вается накопленным финансовым потенциалом и выверенной макроэкономической полити-
кой государства.

44
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
«Бюджеттің аса тапшылығының, алды-артына 
қарамай берілетін мемлекеттік дотациялар мен 
несиелердің нәтижесі инфляция болып табылады. Біз 
өмір шындығына қарай әрекет етуіміз керек, егер де 
біз шаруашылығымызды қиратуға әкеп соқтыратын 
инфляцияны тоқтатпасақ, онда өнім құнының алдын 
орайтын инфляциялық көтерілудің алдын орап кететін 
халықтың нақты табысы инфляциялық құлдырауға 
ұшырайды, нәтижесінде мемлекеттік кәсіпорын 
тұтынушыларына инфляциялық салым экспансиясы орын 
алады».
Қазақстан Республикасы Жоғары Кеңесінің дағдарысқа қарсы шұғыл шаралар және 
әлеуметтік-экономикалық реформалардың үкіметтік Бағдарламасы бойынша он екінші 
шақырылымының Х сессиясында сөйлеген сөзі
Алматы қ., 1993 жылдың 18 қаңтары
«Результатом чрезмерного дефицита бюджета, безоглядных государственных дотаций и кредитов является инфляция. 
Мы должны исходить из наших реальностей, и если мы не остановим инфляцию, которая разрушает наше хозяйство, 
то произойдет инфляционное падение реальных доходов населения, опережающее инфляционный подъем стоимости 
продукции и, как следствие, экспансия инфляционного налогообложения потребителей государственными предприя-
тиями».
Выступление на Х сессии Верховного Совета Республики Казахстан двенадцатого созыва  по правительственной Программе неотлож-
ных антикризисных мер и углубления социально-экономических реформ.
г. Алма-Ата, 18 января 1993 года
«The result of excessive budget deficit, reckless state grants and credits is inflation. We should take into account the real situation, 
if we don’t stop inflation which destroys our economy there will be inflationary falling of real incomes of population, advancing 
inflationary run-up of production cost and as consequence expansion of inflationary taxation of consumers by  the state enterprises».
An extract fron the speech at the 10th session of the Supreme Council  of  Kazakhstan of the 12th convocation 
on the Governmnet program on urgent anti-crisis measures and deepening of social and economic reforms
Almaty, January 18, 1993
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

ОҚИҒАЛАР
45
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
ГИПЕРИНФЛЯЦИЯ, 
АҚШАНЫҢ ШАПШАҢ ҚҰНСЫЗДАНУЫ
ГИПЕРИНФЛЯЦИЯ,  
СТРЕМИТЕЛЬНОЕ ОБЕСЦЕНИВАНИЕ ДЕНЕГ
HYPERINFLATION, PRECIPITATE DEPRECIATION OF MONEY
ЭКОНОМИКА
ЭКОНОМИКА
ECONOMY
CHALLENGE 
№
10
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

46
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
Қазақстан тәуелсіздігінің алғашқы жылдары ин-
фляция  қарқыны  1000%-дан  асып  кеткен  ги-
перинфляция  кезеңі  болды.  Мұндай  жағдай 
әлеуметтік  шиеленістер  мен  наразылық  көңіл-
күйдің  күшеюіне  әкеп  соқтырды.  Халық  та-
бысы  шапшаң  түрде  құри  бастады,  ақшалар 
құнсызданып  кетті,  еңбек  етуге  деген  ықылас 
төмендеді, қылмыскерлік өршелене түсті.
Алайда  1995  жылға  қарай  мемлекеттің 
уақытылы  шараларының  арқасында  жылдық 
инфляция  деңгейін  екі  таңбалы  мәндерге  дейін 
қысқарту  мүмкін  болды.  Содан  кейінгі  жылда-
ры Қазақстандағы баға тұрақтылығы мәселесіне 
баса назар аударылып келеді.
Қабылданған  шаралар  2000  жылдан  бастап 
жылдық инфляцияның екі таңбалы мәннен аспа-
уына  септігін  тигізді.  Тек  2007  жылдан  басқа, 
өйткені сол жылы Қазақстан әлемдік қаржылық-
экономикалық дағдарыспен бетпе-бет келген бо-
латын.
Қатаң ақша-несие саясатын жүргізу нәтижесінде 
инфляция  қарқыны  шапшаң  төмендей  баста-
ды,  елдегі  макроэкономикалық  тұрақтылыққа 
септігін  тигізді.  2000  жылға  дейін  жалғасқан 
тұрақтылық  кезеңіндегі  басты  жетістігіміз  эко-
номиканы  өсім  траекториясына  алып  шығуды 
қамтамасыз  ету  және  әрі  қарайғы  нарықтық 
өзгертістерді  тиімді  жүргізуге  кедергі  келтірген 
инфляцияны ауыздықтау болып табылды.
Первые  годы  независимости  Казахстана  стали 
периодом  гиперинфляции,  когда  темпы  инфля-
ции  превышали  1000%.  Такая  ситуация  приво-
дила  к  нарастанию  социальной  напряженности 
и усилению протестных настроений. Доходы на-
селения  стремительно  таяли,  обесценивались 
деньги, падала мотивация к трудовой деятельно-
сти, росла преступность.   
Однако  уже  к  1995  году  своевременные  меры 
государства  позволили  сократить  годовой  уро-
вень инфляции до двухзначных значений. В по-
следующие годы вопросу ценовой стабильности 
в Казахстане уделялось особое внимание. 
Принимаемые меры способствовали тому, что с 
2000 года годовая инфляция не превышала двух-
значного  значения.  Исключение  составил  лишь 
2007  год,  когда  экономика  Казахстана  столкну-
лась с мировым финансово-экономическим кри-
зисом.
В  результате  проведения  жесткой  денежно-
кредитной  политики  темпы  инфляции  начали 
стремительно  падать  вниз,  что  способствова-
ло  макроэкономической  стабилизации  в  стра-
не.  Главным  достижением  периода  стабилиза-
ции, который продолжался до 2000 года, явились 
обеспечение  выхода  экономики  на  траекторию 
роста и значительное обуздание инфляции, пре-
пятствующей  эффективному  проведению  даль-
нейших рыночных преобразований. 

ОҚИҒАЛАР
47
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
Қазіргі  кезде  Қазақстан  Республикасындағы  инфляциялық  процестер  толық  бақылауға 
алынған.
ЭКОНОМИКА
ЭКОНОМИКА
ECONOMY
Presently, inflationary processes in Kazakhstan are under overall control.
В настоящее время инфляционные процессы в Республике Казахстан находятся под пол-
ным контролем.
The first years of independence of Kazakhstan became 
the  period  of  hyperinflation  when  rates  of  inflation 
exceeded 1000 %. Such situation led to increase of 
social intensity and strengthening of protest moods. 
The income of the population rapidly reduced, money 
depreciated,  there  was  not  motivation  for  labor  and 
the criminality grew. 
However, by 1995 timely measures of the state al-
lowed  to  reduce  annual  rate  of  inflation  to  two-digit 
values.  Special  attention  was  paid  to  the  issue  of 
prices stability in Kazakhstan over the following years. 
Taken measures promoted that since 2000 annuall 
inflation didn’t exceed two-digit value. The exception 
was  2007  when  the  economy  of  Kazakhstan  faced 
the world financial and economic crisis.
As a result of carrying out a rigid monetary and cred-
it policy the rates of inflation started to fall promptly 
downwards that promoted macroeconomic stabiliza-
tion in the country. The main achievement of stabiliza-
tion period which continued till 2000 was a wayout of 
economy to the trajectory of growth and considerable 
restraining of the inflation interfering effective conduct 
of further market transformations.

48
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
«Каспий аймағы да өзгелер секілді ауқымды және күшті 
аймақтық ынтымақтастыққа мұқтаж. Бұл жерде ешқандай 
конфронтация, яғни қарсылық болмау тиіс, ал даулы 
мәселелерді келіссөздер жүргізу арқылы шешу және өзара 
құпталатын жағдайларды іздеу қажет... Әрине, Каспий маңы 
аймағы энергияның негізгі тұтынушылары — алпауыт 
елдердің стратегиялық мүддесін қозғайды.
Осы аймақта стратегиялық ынтымақтастықтың орын 
алуы жалпы мүдделес болып табылады, өйткені ол энергия 
ресурстарын әлем нарығына жеткізу тұрақтылығын 
қамтамасыз етеді».
Мемлекет басшысының Каспий аймағының көмірсутегі шикізатын өндіру және 
тасымалдау мәселелері бойынша Бүкіләлемдік экономикалық форумның арнайы 
сессиясында сөйлеген сөзінен
Давос қ., 1998 жылдың 30 қаңтары
«Каспийский регион, как никакой другой, нуждается в широком и сильном региональном сотрудничестве. Здесь не 
должно быть конфронтации, а спорные вопросы необходимо решать путем переговоров и поиска взаимоприемлемых 
условий… Безусловно, что Прикаспийский регион затрагивает стратегические интересы крупных держав — основных 
потребителей энергии. 
И в общих интересах, чтобы этот регион стал местом стратегического сотрудничества, что обеспечит стабильность по-
ставок энергоресурсов на мировой рынок».
Из выступления Главы государства на специальной сессии Всемирного экономического форума 
по вопросам добычи и транспортировки углеводородного сырья Каспийского региона
 г. Давос, 30 января 1998 года
«The Caspian region as any other needs wide and strong regional cooperation. There should not be confrontation regarding this 
issue and disputable points must be solved through negotiations and search of mutually acceptable conditions… Undoubtedly, the 
Caspian region affects strategic interests of big states — the basic consumers of energy. 
It is of mutual interest that this region becomes a place of strategic cooperation that will provide stability of power resources 
supplies to the world market».
An extract from the speech of the Head of State at the special session of the World Economic Forum on issues of extraction and transportation of 
hydrocarbonic raw material of the Caspian region
Davos, January 30, 1998
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

ОҚИҒАЛАР
49
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІНІҢ 
РЕТТЕЛМЕУІ, МҰНАЙ-ГАЗ КЕНОРЫНДАРЫНЫҢ 
ИГЕРІЛМЕУІ
НЕУРЕГУЛИРОВАННОСТЬ ПРАВОВОГО СТАТУСА КАСПИЙСКОГО МОРЯ, 
НЕРАЗРАБОТАННОСТЬ НЕФТЕГАЗОВЫХ МЕСТОРОЖДЕНИЙ
LACK OF PROPER REGULATION OF LEGAL STATUS OF CASPIAN SEA, CRUDITY 
OF OIL AND GAS DEPOSITS
ЭКОНОМИКА
ЭКОНОМИКА
ECONOMY
CHALLENGE 
№
11
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

50
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
КСРО-ның  құлауынан  кейін  Каспий  теңізінің 
құқықтық мәртебесі Каспий қайраңының ресур-
старын  бөліп  алумен  байланысты  реттелмеген 
келіспеушіліктердің ортасына айналды.
После  распада  СССР  правовой  статус  Каспий-
ского  моря  стал  предметом  неурегулированных 
разногласий, связанных с разделом ресурсов ка-
спийского шельфа. 
Каспий  маңы  мемлекет  президенттерінің  үш 
Саммиті (2002 жылғы 23-24 сәуір, 2007 жылғы 16 
қазан және 2010 жылғы 18 қараша) және сыртқы 
істер министрлерінің үш мәжілісі (1996 жылғы 11-
12 қараша, 2004 жылғы 6 сәуір және 2007 жылғы 
20 маусым) өтті. 
3-Каспий  саммиті  аясында  Каспий  теңізінің 
қауіпсіздік  саласындағы  ынтымақтастық  ту-
ралы  келісімге,  сонымен  қатар  бес  мемле-
кет  президентінің  бірлескен  мәлімдемесіне  қол 
қойылды.  Негіздемелік  құжат  болып  табылатын 
Қауіпсіздік  саласындағы  ынтымақтастық  тура-
лы  келісім  Каспийдегі  қауіпсіздікті  қамтамасыз 
ету  және  құқыққа  қарсы  әрекеттермен  күрес 
жөніндегі  жағалау  мемлекеттерінің  өзара  іс-
қимылы  үшін  құқықтық  негіздің  іргетасын 
қалады.
Мұнай-газ  секторы  Қазақстан  экономикасын 
дамытудың  қозғаушы  күші  –  локомотиві  болып 
табылады.  1991  жылы  мұнай  қорының  көлемі 
6  млрд.  астам  баррель  болатын  Теңіз  кенор-
нында  шикізат  өндіру  жұмысы  басталды.  2000  
жылы алынатын қоры 9 млрд. баррель болатын 
Қашаған  ашылды,  бұл  әлемдегі  соңғы  30  жыл 
ішінде болған елеулі оқиға еді. Қарашығанақ газ 
кенорны табысты игерілуде. 
Осы  саланы  белсенді  түрде  дамытып,  және 
әріптестікке әлемнің ірі компанияларын тарта от-
ырып,  Қазақстан  мұнай  өндіруді  3  есе  арттыра 
алды және бүгінде 80 млн. тонна өндіреді, оның 
70 млн.-ы экспортқа шығарылады. Газ өндіру 4,7, 
есе  артып,  жылына  37  млн.  куб  метр  деңгейіне 
қол жеткізілді. 
Состоялись  три  Саммита  президентов  прика-
спийских государств (23-24 апреля 2002 года, 16 
октября 2007 года и 18 ноября 2010 года) и три со-
вещания министров иностранных дел (11-12 ноя-
бря 1996 года, 6 апреля 2004 года и 20 июня  2007 
года). В рамках 3-го Каспийского саммита было 
подписано Соглашение о сотрудничестве в сфе-
ре  безопасности  на  Каспийском  море,  а  также 
совместное  заявление  президентов  пяти  госу-
дарств.  Соглашение  о  сотрудничестве  в  сфере 
безопасности,  являясь  рамочным  документом, 
заложило правовую основу для взаимодействия 
прибрежных государств в обеспечении безопас-
ности и борьбе с противоправной деятельностью 
на Каспии.
Нефтегазовый  сектор  является  локомотивом 
развития  экономики  Казахстана.  В  1991  году 
была  начата  добыча  сырья  на  месторождении 
Тенгиз с объемом запасов нефти более 6 милли-
ардов баррелей. В 2000 году был открыт Каша-
ган с извлекаемыми запасами более 9 миллиар-
дов баррелей, что стало самым значимым откры-
тием в мире за последние 30 лет. Успешно раз-
рабатывается газовое месторождение Карачага-
нак. 
Активно развивая эту отрасль и привлекая к со-
трудничеству  крупнейшие  компании  мира,  Ка-
захстан смог увеличить добычу нефти более чем 
в 3 раза и добывает сегодня 80 миллионов тонн, 
из которых 70 миллионов идет на экспорт. Добы-
ча газа увеличилась в 4,7 раза, достигнув уровня 
в 37 миллиардов кубометров в год.

ОҚИҒАЛАР
51
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
В настоящее время основной задачей каспийского переговорного процесса является мак-
симальное сближение позиций сторон по несогласованным положениям проекта Конвенции 
о правовом статусе Каспийского моря и  реализация договоренностей, достигнутых по ре-
зультатам 3-го Каспийского саммита.
Қазіргі кезде Каспий келіссөзі процесінің негізгі міндеті Каспий теңізінің құқықтық мәртебесі 
туралы Конвенция жобасының келісілмеген ережелері бойынша тараптардың ұстанымдарын 
барынша  жақындату  және  3-Каспий  саммитінің  қорытындылары  бойынша  қол  жеткізген 
уағдаластықты жүзеге асыру болып табылады.
Presently, the primary goal of the Caspian negotiating process is the maximum rapprochement of 
positions of the parties by uncoordinated positions of the project of the Convention about legal status 
of the Caspian Sea and realization of the agreements reached at the 3rd Caspian Summit.
After  disintegration  of  the  USSR  legal  status  of  the 
Caspian  Sea  became  a  subject  of  not  settled  dis-
agreements  connected  with  the  section  of  the  Cas-
pian shelf resources. 
Three  Summits  of  the  presidents  of  the  Caspian 
states  (on  April,  23-24rd,  2002,  on  October,  16th, 
2007 and on November, 18th, 2010) and three meet-
ings of the Ministers of Foreign Affairs (on November, 
11-12th, 1996, on April, 6th, 2004 and on June, 20th, 
2007) took place. Within the 3rd Caspian Summit the 
Agreement on cooperation in security sphere on the 
Caspian Sea and also the joint statement of the Pres-
idents  of  five  states  were  signed.  The  cooperation 
agreement in security sphere, being the frame docu-
ment put a legal basis for the interaction of the coastal 
states in ensuring security and struggle against illegal 
activity in the Sea.
The oil and gas sector is the locomotive of develop-
ment of the economy of Kazakhstan. In 1991, the ex-
traction of raw materials began on a deposit of Ten-
giz.  The  volume  of  stocks  of  oil  of  the  deposit  was 
more than 6 billion barrels. In 2000, Kashagan with 
taken stocks more than 9 billion barrels became the 
most significant opening in the world for last 30 years. 
The gas deposit of Karachaganak is successfully de-
veloped.
Actively developing this branch and involving in coop-
eration the largest companies of the world, Kazakh-
stan could increase oil extraction more than 3 times 
and  it  extracts  today  80  million  tons  from  which  70 
million goes for export. Gas production increased 4,7 
times having reached the level of 37 billion cubic me-
ter a year.
ЭКОНОМИКА
ЭКОНОМИКА
ECONOMY

52
ҚАЗАҚСТАННЫҢ 20 СЫНАҒЫ/20 ВЫЗОВОВ КАЗАХСТАНА/20 CHALLENGES FOR KAZAKHSTAN
НЕЗАВИСИМОСТИ
ЗА 20 ЛЕТ
INDEPENDENT
IN 20 YEARS
ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ
ЖЫЛЫНДА
«В настоящий момент космическая деятельность оказывает существенное влияние на экономическое и социальное 
развитие наших государств. Благодаря космодрому мы можем непрерывно и устойчиво обеспечивать потребности на-
ших государства в качественной телекоммуникационной связи, исследованиях природных ресурсов и явлений, прогно-
зе чрезвычайных ситуаций, познаний вселенной и многого другого».
Из выступления Главы государства на торжественном собрании  
по случаю 50-летия крупнейшего в мире космодрома «Байконур»
г. Байконур, Кызылординская область, 2 июня 2005 года
«At the present moment space activity makes essential impact on economic and social development of our states. Thanks to the 
cosmodrome we can meet the requirements of our states for qualitative telecommunication communication, researches of natural 
resources and phenomena, forecast of emergency situations, knowledge of the Universe and many other things».
An extract from the speech of the Head of State at the meeting dedicated 
to the 50th anniversary of the world's largest cosmodrome «Baikonur»
Baikonur, Kyzylorda region, June 2, 2005
«Қазіргі кезде ғарыштық іс-әрекетіміз 
мемлекеттеріміздің экономикалық және әлеуметтік 
дамуына елеулі ықпалын тигізуде. Ғарыш айлағының 
арқасында біз мемлекеттеріміздің сапалы 
телекоммуникациялық байланыстағы, табиғат 
ресурстары мен құбылыстарын зерттеудегі, төтенше 
жағдайларды болжаудағы, ғалам мен басқаларды да 
танудағы қажеттілігін үздіксіз және тұрақты қамтамасыз 
ете аламыз».
Мемлекет басшысының әлемдегі ең ірі ғарыш айлағы –   
«Байқоңырдың» 50 жылдығына орай салтанатты жиында сөйлеген сөзінен
Қызылорда облысы Байқоңыр қ., 2005 жылдың 2 маусымы
СЫНАҚ
ВЫЗОВ

ОҚИҒАЛАР
53
АЙРЫҚША МӘНІ БАР
ECONOMY

жүктеу/скачать 40,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: