out (at smth) орташа мөлшерін шығару ♦The tax authorities ~d out his profi t out at £3000 a year over 5 years. – Салық органдары оның кірісі 5 жылдан аса уақыт ішінде жылына £3000 болды деп есептеді. averment [ə’vз:mənt] n (кітаби) 1.нандыру,
сендіру 2.дəлелдеу, (пікір) түю
averse [ə’vз:s] adj ~ to smth (кітаби) көңілі
қаламайтын, жаны сүймейтін, қарсы,
ұнатпайтын ♦He seems to be ~ to hard work.
132
133
– Оның ауыр жұмысты көңілі қаламайтын сияқты. ♦I’m not ~ to a drop of whisky after din- ner. – Мен тамақтан кейін вискимен тамақ жібітуге қарсы емеспін. aversion [ə’vз:ʃn; US ə’vз:rzn] n 1.~ (to smb/smth) көңілі қаламаушылық, жаны
сүймеушілік, ұнатпаушылық ♦I’ve always had an ~ to getting up early. – Ерте тұрғанды жаным сүйсейді. ♦He took an immediate ~ to his new boss. – Жаңа бастығы оған бірден жақпай қалды. 2.ұнамайтын, сүймейтін нəрсе
♦Smoking is one of my pet ~s. – Темекі шеккенді суқаным сүймейді. avert [ə’vз:t] v 1.~ smth (from smth) бұрып
əкету, тайдыру ♦to ~ one’s eyes/glance/ gaze from the terrible sight. – көзін/назарын/жанарын жан түршіктіретін көріністен бұрып əкету (тайдыру) 2.алдын алу, жолын кесу, болдырмау
♦to ~ an accident – оқиғаның бетін қайтару ♦to ~ a crisis – дағдарыстың алдын алу ♦to ~ a dis- aster – апаттың жолын кесу avertable, avertible [ə’və:təbl] adj алдын алуға,
болдырмауға болатын
aviary [‘eiviəri; US -vieri] n құс күркесі (қорасы)
aviate [‘eivieit] v ұшақпен ұшу, ұшақты басқару
aviation [,eivi’eiʃn] n 1.авиация (ұшақпен ұшу
ғылымы, өнері) 2.(attr) ♦the ~ business/industry – авиация бизнесі/өнеркəсібі ♦~ badge – ұшқыштар тағатын значок 3.əскери ұшақ
aviator [‘eivieitə(r)] n (көне қолд) авиатор, ұшқыш
aviculture [‘eivikʌlʧə(r)] n құс өсіру
шаруашылығы, құс өсірушілік
avid [‘ævid] adj ~ (for smth) 1.ашкөз,
тойымсыз, құмар ♦~ for pleasure – қызыққа тойымсыз, қызыққұмар ♦~ for power – билікқұмар 2.құштар, қызыққыш, құмар ♦an ~ movie goer – киноқұмар ♦an ~ collector of coins – ескі тиындарды (монеталарды) жиюға құмар avidity [ə’vidəti] n құмарлық, құштарлық,
қызыққыштық
avidly [‘ævidli] adv қызыға, құмарта,
құштарлықпен ♦She reads ~. – Ол құмарта оқиды. avifauna [,eivi’fɔ:nə] n (биол) құс фаунасы,
құстар əлемі
avionics [,eivi’ɒniks] n авионика (авиацияда
қолд-н электротехника ғылымы)
aviso [ə’vaizəu] n (pl-os [-əuz]) 1.(банк) авизо,
жөнелту, жіберу 2.почта таситын қайық, кеме
avocado [ævə’kɑ:dəu] n (pl-s) (бот) авокадо
(алмұрт тəрізді тропикалық жеміс)
avocation [,ævəu’keiʃən] n 1.ермек, хобби
2.тұрақты жұмыс, сүйікті іс
avoid [ə’vɒid] v 1.бойын аулақ ұстау, жоламау,
тартыну, жалтару, қашу ♦to ~ (driving in) the centre of town – қаланың ортасынан (ортасында көлік айдаудан) қашу, тартыну ♦to ~ a person – кісіден жалтару (жалтарып жүру) ♦Try to ~ accidents. – Жазымнан (апаттан) алыс жүр. ♦I just ~ed running over the cat. – Мен жаңа ған мына мысықты басып кете жаздадым. 2.(idm) *to ~ smb/smth like the plague біреуден/бірн-н жұқпалы аурудан
қашқандай қашқақтау ♦He’s been ~ing me like the plague since we had a row. – Ренжіскелі бері ол менен пəледен қашқандай жоламай жүр. avoidable [ə’vɒidəbl] adj жалтаруға, жоламауға
болатын
avoidance [ə’vɒidəns] n жалтару, жоламау, т.с.с.
avow [ə’vau] v (кітаби) мəлімдеу; мойындау
♦to ~ one’s conviction – пікірін мəлім ету ♦to ~ oneself (to be) a socialist – социалист екендігін мойындау ♦The ~ed aim of this government is to reduce taxation. – Бұл үкіметтің алға қойған мақсаты – салықты азайту. avowal [ə’vaul] n мəлімдеу; мойындау ♦to make an ~ of his love – сүйетінін мойындау avowed [ə’vaud] adj мəлім(денген);
мойындалған ♦an ~ enemy – белгілі жау avowedly [ə’vauidli] adv (деп) күдіктелінген,
сезікті; мəлім ♦~ responsible for an error – қате (жібергені) үшін күдікті, жауапты avuncular [ə’vʌŋkjulə(r)] adj ағаға ұқсаған,
ағалық ♦~ affection – ағалық мейірім await [ə’weit] v 1.күту, тосу ♦~ing instructions, reply – нұсқауларды, жауап күту 2.тосып
отыру, дайын, əзір отыру ♦A warm welcome ~s all our customers. – Барлық тұтынушыларды жылы қошамет күтіп тұр. ♦A suprise ~ed us on our arrival. – Біздің келуімізге орай олар бір сюрприз дайындап қойыпты. awake [ə’weik] A.v (ptawoke [ə’wəuk], pp awoke, awoken [ə’wəukən], awaked) 1.ояту,
оятып жіберу, ояну ♦She awoke when the nurse entered the room. – Ол күтуші əйел бөлмеге енгенде оянып кетті. ♦He awoke the sleeping child. – Ол ұйқыдағы баланы оятып жіберді. 2.(ауысп. мағ.) ояту, ояну ♦The letter awoke old fears. – Хат ескі күдікті оятты. 3.(phr v) *to ~ to smth бірн-ні сезу, ұғу, т.с.с. ♦to ~ to the dangers – қауіпті сезу ♦to ~ to the opportunities – мүмкіндіктерді көру B.adj 1.ояу ♦They aren’t ~ yet. – Олар əлі ояу емес. ♦Are the children still ~? – Балалар əлі ояу (жатыр) ма? ♦They are wide ~. – Олар оп-ояу. 2.(phr v) *to be ~ to smth бірн-ге қырағы, сақ, абай болу ♦He was ~ to the danger. – Ол қауіп-қатерге қырағы еді. awaken [ə’weikən] v 1.ояту, оятып жіберу, ояну
♦We ~ed to fi nd the others had gone. – Оянған соң басқалардың кетіп қалғанын көрдік. ♦I was ~ed by the sound of church bells. – Шіркеу қоңыраулары мені оятып жіберді. ♦(ауысп. мағ.) They were making such a noise to ~ the dead. – Олардың шулауы сонша, өлі адам оянатындай. 2.(phr v) *to ~ smb to smth (ауысп. мағ.) ояту, біреудің назарын бірн-ге
аудару ♦to ~ the society to the dangers of drugs – қоғам назарын есірткі қатеріне аудару awakening [ə’weikniŋ] A.n ояну, түсіну,
түйсіну ♦The discovery that her husband was unfaithful was a rude ~. – Күйеуінің көзіне шөп салатыны туралы жаңалық ол үшін ащы шындық болды. B.adj оянып келе жатқан,
ұлғайып келе жатқан ♦an ~ interest – өсіп келе жатқан ынта, қызығушылық award [ə’wɔ:d] A.v~ smth (to smb) 1.(ресми
түрде ақшалай, заттай) сыйлық, награда,
жүлде, премия беру ♦She was ~ed a medal for bravery. – Оған ерлігі үшін медаль берді. ♦to ~ prizes – жүлделер беру 2.(заң) (айыппұл)
тағайындау♦The court ~ed (him) damages of £50000. – Сот оған шығын келтіргені үшін £50000 айыппұл салды. 3.(спортта) ұпай беру,
айып белгілеу ♦The judges ~ed both fi nalists equal points. – Төрешілер екі финалистке де бірдей ұпай берді. B.n 1.(сыйлық, награда,
жүлде ж.) бер(іл)у, тағайында(л)у ♦the ~ of a scholarship – стипендияның тағайындалуы 2. сыйлық, награда, жүлде, премия♦She showed us the athletics ~s she had won. – Ол бізге атлетикада иеленген жүлделерін көрсетті. ♦an ~ presentation ceremony – сыйлық беру рəсімі aware [ə’weə(r)] adj 1.~ of smb/smth; ~ that ... білетін, хабардар, санасы ояу, сезетін ♦~ of the risk – тəуекелді сезетін (-ден хабардар) ♦~ of the danger – хауіпті сезетін, білетін ♦Are you ~ of the time? – Уақыт қанша екенін білесің бе? ♦She became ~ that something was burning. – Ол бірдеңе жанып жатқанын сезді. ♦I don’t think you’re ~ how much this means to me. – Бұның мен үшін қаншалықты маңызды екенін сен түсінесің деп ойламаймын. 2.хабардар,
хабары бар, тəжірибелі, білетін ♦He is one of the most politically ~ young men around. – Ол осындағы саяси мəселелерден ең хабардар жастың бірі. awareness [ə’weə(r)nis] n хабардар
(болушылық), білетіндік, саналылық,
сауаттылық ♦political ~ - саяси сауаттылық ♦to raise ~ about AIDS among teenagers. – Жасөспірімдер арасында СПИД жөніндегі сауаттылықты көтеру. awash [ə’wɒʃ] adj, adv 1.(теңізде) (а) су
бетімен (деңгейімен) бетпе-бет, бірдей я сəл
ғана судан шығыңқы (b)бетін су жапқан (м:
кеменің палубасын буырқанған теңізде толқын
шайып тұратындай) ♦The ship’s deck was ~ in the storm. – Кеменің палубасын дауыл кезінде толқын жуып жатты. 2.су жапқан ♦These rocks are ~ at high tide. – Су тасығанда бұл жартастар судың астында қалады. 3.толқын
теңселткен
away [ə’wei] adv part 1.(a)~ (from smb/smth) алыста, қашық, алысқа, қашыққа, тысқа,
тыста, т.с.с. ♦The sea is 2 miles ~ from the ho- tel. – Теңіз мейманханадан 2 миль алыста. ♦The shops are a few minutes walk ~. – Дүкендер бірнеше минуттық жерде. ♦Christmas is only a week ~. – Рождествоға бір жеті ғана қалды. ♦They are ~ on holiday for 2 weeks. – Олар екі аптаға демалысқа кетті. ♦Have you cleared ~ your books from the table? – Столды кітаптарыңнан тазарттың ба? ♦to go ~ - алысқа, тысқа кету (b)алыс, бөлек
♦~ back – өте артта ♦~ from the subject – тақырыптан алыс (c)басқа жаққа, шетке ♦The bright light made her look ~. – Аппақ жарық оны басқа жаққа қаратты. ♦to turn ~ cus- tomers – тұтынушыларды (құры) қайтару (d) ♦to give money ~ - ақшасын беріп жіберу (тастау) 2.(толастамай, тоқтамай деген мағ-
ны білдіреді) ♦She was still writing ~ furiously when the bell went. – Қоңырау соғылғанда оның бұрқыратып жазып жатқан кезі еді. ♦They worked ~ for two days to get it fi nished. – Олар бұны бітіру үшін екі күн дамылсыз
134
135
жұмыс істеді. ♦After fi ve minutes they were talking ~ like old friends. – Бес минуттан кейін олар тап бір ескі достарша сөйлесіп тұрды. 3.(ғайып болғанша, құрығанша, т.с.с. мағ-ны
білд-ді) ♦The water boiled ~. – Су қайнап бітті (қайнай-қайнай жоқ болды). ♦The picture faded ~. – Сурет ағарып (күлдіреп) жоқ болды. ♦The hut was swept ~ by the fl ood. – Күркені тасқын шайып кетті. ♦to idle ~ the time of day – күнұзақты босқа өткізу ♦They danced the night ~. – Олар түні бойы билеп шықты. 4.(спорт) сырт алаңда(ғы), сыртта(ғы)
♦They are playing ~ tomorrow. – Олар ертең сыртта (сырт алаңда) ойнайды. ♦(attrib)
We lost all our ~ matches. – Біз сырттағы кездесуіміздің бəрін ұтылдық. ♦~ team – қонақтар командасы 5.(idm) *~ with smb/ smth (біреу/бірн.) жойылсын, құрысын, т.с.с.
♦Away with him! – Жоғалсын əрмен! ♦Away with you! – Құры! (Құрт көзіңді!) *to do ~ with жою, құрту, тоқтату♦Restrictions have been done ~ with. – Шектеулер жойылған. *where ~? қай бағытта? қайда? *right/straight ~/off іркілместен, бірден істеп тастау, т.с.с.♦I want it typed right ~, please. – Ғафу өтінемін, мынаны бірден басып тастаңызшы. ♦I told her right/straight ~ what I thought of her. – Мен оған (əйелге) өзі туралы не ойлайтынымды айтып салдым. awe [ɔ:] A.n 1.сұс, сес, үрку(шілік), имену,
діріл, үрей, шіміркену ♦Her fi rst view of the pyr- amids fi lled her with ~. – Пирамидаларды алғаш көргенде оның денесі шіміркенді. ♦My brother was much older and cleverer than me so I always kept him in ~. – Ағам менен əлдеқайда ересек əрі ақылды болатын, сондықтан да мен одан именетінмін. ♦Kate gazed at the mountains with ~. – Кейт тауларға шіміркене қарады. ♦The sight of so many jewels in one place fi lled them with ~. – Бір жерге жиналған соншама алтын- күмісті көргенде олар толқып кетті. 2.(idm)
*to be/stand in ~ of smb біреуден имену ♦I was/ lived in ~ of my father until I was at least fi fteen. – Он беске келгенше əкемнен именетінмін. ♦in ~ of God – құдайдан именген B.v~ of smb (into smth) имендіру, мысы басу, жасқандыру,
толқыту, шіміркенту ♦The girls were ~d by the splendour of the cathedral. – Собордың ғажайып көрінісі қыздарды шіміркендірді. ♦~d by the solemnity of the occasion – оқиғаның салтанаты таңдай қақтырған awe-inspiringadj мысын басатын, сұсты,
имендіретін, шіміркендіретін, тебірентетін,
толқытатын ♦an ~ sight – адамның мысын басатын көрініс awesome [‘ɔ:səm] = awe-inspiring ♦His strength was ~. – Оның қуаты адамның мысын басатын. awestricken [‘ɔ:strikn] = awestruck awestruck [‘ɔ:strʌk] adj қатты таңырқаған,
аңырып қалған, қатты толқыған, аһ ұрған ♦She gazed ~ at the jewels. – Ол алтын-күміске аһ ұра қарады. aweful [‘ɔ:fl ] adj 1.сұмдық, қорқынышты
♦an ~ accident – сұмдық оқиға ♦an ~ experi- ence – бастан өткен сұмдық оқиға ♦The plight of starving people is too ~ to think about. – Ашаршылықтағы адамдардың халі тіпті ойлауға қорқынышты. 2.өте жаман,
жиіркенішті, өте нашар ♦What an ~ weather! – Неткен нашар ауа-райы! ♦I feel ~. – Өте нашар сезініп тұрмын. ♦It is an ~ nuisance! – Бұл барып тұрған пəле! 3.өте, тым, өлердей
♦That’s an ~ lot of money. – Ол сұмдық көп ақша ғой. ♦I’m in an ~ hurry. – Мен өлердей асығулымын. 4.сұсты ♦the ~ majesty of alpine peaks – Альпі шыңдарының сұсты асқарлығы awefully [‘ɔ:fl i] adv 1.өте, тым, өлердей,
соншама ♦~ hot - өлердей ыстық ♦~ sorry – өте кейіген, мұңайған ♦It’s ~ kind of you. – Сіз соншама қайырымдысыз. ♦I’m afraid I’m ~ late. – Тым кешіктім ғой деймін. 2.сұмдық,
жаман, көңілге, шамға тиетін ♦She be- haved ~ all evening. – Бүткіл кеш бойы ол тыртаңдады да жүрді. awheel [ə’wi:l] adv велосипедпен, дөңгелегі
бар нəрсемен
awhile [ə’wail; US ə’hwail] adv бір сəтке, аз
уақытқа ♦Stay ~. – Сəл кідір. ♦We won’t be leav- ing yet ~. – Біз жуық арада кетпейміз. awkward [‘ɔ:kwəd] adj 1.икемсіз, ыңғайсыз,
қолайсыз, сүйкімсіз ♦The handle of this teapot has an ~ shape. – Мына құманның тұтқасының пішіні сүйкімсіз. ♦It’s an ~ door – you have to bend down to go through it. – Бұл бір қолайсыз есік – бұдан өту үшін еңкеюіңіз керек. 2.ыңғайсыз, қысыларлық, қолайсыз,
қиын, жөнсіз ♦an ~ series of bends in the road – жолдағы қиындық туғызатын ирелеңдер ♦You’ve put me in a very ~ position. – Мені өте ыңғайсыз жағдайға қалдырдың. 3.икемсіз,
қолаба, қақайып қалған ♦Swans are surprisingly ~ on land. – Аққулар құрғақ жерде жүргенде сондай икемсіз. ♦I was always an ~ dancer. – Менің қашанда биге икемім болмаған. 4.қысылған, ұялған ♦to feel very ~ - өте қысылу (ұялу) 5. (idm) *the ~ age қиын жас,
кезең (жас өспірімдердегі өтпелі кезең) *an ~ customer қиын тұтынушы, клиент
awkwardly adv awkwardness [‘ɔ:kwədnis] n икемсіздік, т.с.с.
[қ-з: awkward]
awl [ɔ:l] n (тігетін) біз
awn [ɔ:n] n бидай масағының қылқаны
awning [‘ɔ:niŋ] n 1.керме (күннен, жауыннан
қорғайтын) 2.пана, баспана
awoke [ə’wəuk] pt of awake awoken [ə’wəukən] pp of awake awry [ə’rai] adv, adj 1.қисық, теріс, қисая,
қисайған ♦to glance ~ - теріс қарау ♦He rushed out, hat ~. – Ол атып шықты; қалпағы қисайған. ♦Her clothes were all ~. – Оның киімдері олпы-солпы болып тұрды. 2.(ауысп. мағ.) теріс, қисық, дұрыс емес , сəтсіз ♦Our plans went ~. – Жоспарымыз сəтсіз болды. axe, ax [æks] A.n 1.балта, айбалта ♦(ауысп. мағ.) to apply the ~ to local government spending – жергілікті əкімшілік қаражатын балталау 2. (idm) *to get the ~ (ауызекі) жұмыстан
алыну, жұмыс орнын кесу ♦A lot of people in shipbuilding will get the ~. – Кеме жасау ісіндегі көп адам жұмыстан қысқарылды. *to have an ~ to grind өзінің жеке басының қамын
ойлау ♦She is only doing it out of kindness – she’s got no particular ~ to grind. – Ол бұны жеке басының қамы үшін емес, қайырымды болғандығынан істеп жүр. B.v 1.балталау
2.жұмыстан шығып қалу ♦He has been ~d. – Оны жұмыстан қуды. 3.азайту, кесу,
балталау ♦School grants are to be ~d next year. – Мектепке бөлінетін қаражат келесі жылы кесілетін болды. axes I [‘æksiz] pl of axe, ax A.n axes II [‘æksi:z] pl of axis axe-stone [‘æksstəun] n нефрит (көкшіл түсті
минерал)
axial [‘æksiəl] adj 1.ось(тің), білік(тің),
белағаш(тың) ♦~ angle – оптикалық осьтер бұрышы 2.осьтегі, осьте орналасқан
axil [‘æksil] n (бот) (жапырақ) қынабы,
қойыны (жапырақ пен оны демеуші бұтақ
арасындағы бұрыш)
axilla [æk’silə] n (pl-ae) 1.(анат) (a)қолтық (b)
құс қанатының қолтығы 2.= axil axillae [æk’sili:] pl ofaxilla axillary [æk’siləri] adj (анат) қолтық(тың)
axiom [‘æksiəm] n 1.аксиома, ақиқат,
мойындалған шындық 2.(матем, логика)
аксиома
axiomatic(al) [,æksiə’mætik(l)] adj дəлелді
қажет етпейтін, айдан анық
axis [‘æksis] n (plaxes) 1.ось ♦The earth’s ~ is the line between the North and South Poles. – Жердің осі Солт. жəне Оңт. полюстер арасындағы сызық. ♦The ~ of a circle is its diameter. – Шеңбердің осі – оның диаметрі. 2.екі я одан көп елдер арасындағы келісім,
одақ 3.the Axis ІІ Дүниежүзілік соғыс кезіндегі
Германия, Италия, Жапония арасындағы одақ
axle [‘æksl] n (техн) ось, білік, белдік
axled [‘æksld] adj ось(тің)
ay [ai] (кейде aye) interj, n 1.иə, құп ♦~, ~, Sir! – Құп болады, сэр! 2.Британия
парламентіндегі оң дауыс я оң дауыс беруші
ayah [‘aiə] n күтуші, жалшы əйел (Индияда)
ayatollah [,aiə’tɒlə] n аятолла (мұсылман
шейіттердегі аға дінбасы)
aye [ai] = ay1.,2. 3.(idm) *the ~s have it жақтап дауыс берушілер көп болды
aye-aye [‘ai ‘ai] n түнгі лемур (Мадагаскарда
мекендейді)
azalea [ə’zeiliə] n азалия (өсімдік: гүлді бұта)
azimuth [‘æziməθ] n (астрон) азимут (сөз төркіні:
арабтың «əс сумут» – «жолдар, бағыттар»)
azote [ə'zəut] n азот
azotic [ə'zɒtik] adj азот(тың) ♦~ acid – азот қышқылы azure [‘æʒə(r), ‘æzjuə(r)] adj, n ашық көк,
аспан түстес ♦a lake refl ecting the ~ of the sky – аспан көгін шағылыстырып тұрған көл
136
137
B, b B, b [bi:] n (pl B’s, b’s) 1.ағ-н əліпбиінің екінші
əрпі 2.(муз) жетінші нота – си 3.реті, сапасы,
т.с.с. жағынан екінші екенін білдіру үшін
қолд. ♦B-road (Британияда) екінші дəрежелі жол 4.abbr b – born (туылған) ♦Emily Jane Clifton b 1800. – Эмили Джейн Клифтон, 1800 ж. туылған baa [bɑ:] A.n қойдың маңырауы, саңырасы B.v (pres p ~ing, pt ~ed,~d [bɑ:d]) маңырау
Baal [‘beiəl] n 1.(pl Baalim) 1.пұт, құдай
(ежелгі семиттер (араб, еврей) табынатын кез-
келген пұт, құдай) 2.жалған құдай
Baalim [‘beilim] pl ofBaal babbie [‘bæbi] (жерг)[қ-з baby A.n 1.]
babbit [‘bæbit] = babbitt
Babbitry [‘bæbitri] n тоғышарлық
babbitt [‘bæbit] A.n (техн) баббит (металл) ♦~ metal – баббит (кез-келген, қалайының аздаған сурьма я мыспен балқымасы, подшипниктерде үйкеліске қарсы астар ретінде қолд.) B.v баббитпен құю, астарлау, қаптау
babble [‘bæbl] A.v 1. бабылдау, былдырлау,
міңгірлеу, гəңгірлеу ♦Stop ~ing and speak more slowly. – Былдырламай (гəңгірлемей) жайырақ сөйлеші. ♦tourists ~ing (away) in a for- eign language – бөтен тілде былдырлап тұрған туристер ♦What is he ~ing about? – Ол нені айтып міңгірлеп тұр? 2.(су ағыны, т.с.с.) шарыл,
сыңғыр ♦a ~ing brook – шарылдап жатқан бұлақ B.n 1.гəңгір, бабыл, былдыр, міңгір ♦to hear the ~ of many voices – сан дауыстың гəңгірін есту 2.шарыл, сыңғыр (судың)