Синтаксисті қатысымдық-танымдық тұрғыдан оқыту
Синтаксисті қатысымдық-танымдық тұрғыдан оқытудың психологиялық негізі
жүктеу/скачать 218,5 Kb.
|
Курсовая работы на тему Синтаксисті оқыту жолдары
| 2.3 Синтаксисті қатысымдық-танымдық тұрғыдан оқытудың психологиялық негізі
Тілдік ұғымдарды психология ғылымы тұрғысынан зерделеу М.Мұқанов, Ә.Алдамұратов, Т.Тәжібаев, Қ.Жарықбаев т.б. ғалымдардың еңбектерінде көрініс тапқан. Б.Г. Ананьевтің зерттеуі бойынша, студенттік шақта адамның негізгі функциялары (сенсорлық-перцептивтік), мнимикалық (есте қалдыру), психомоторлық (қимыл-әрекеттері), әсіресе, сөйлеу-ойлау үдерістері айтарлықтай белсенді түрде дамиды [16]. Студенттердің дамуы олардың темпераментінің қалыптасуына әсер етеді. Студенттің темпераменті оның жеке тұлғалық қасиетін, қабілетін танытады. Студенттің танымдық қабілеті белгілі бір ортадағы қарым-қатынаста ақпаратты ұтымды қолдануынан байқалады. Қ.Жарықбаев «қабілеттің ойдағыдай дамуы адамда тиісті білім жүйесінің, икемділік пен дағдының болуына байланысты» болатынын, «баланың білімі тереңдеп, икемділігі артып, дағдысы көбейе түссе, оның қабілеті де ойдағыдай дамып» отыратынын айтады [17, 255]. Адамның ойы әр уақытта сөз, сөз тіркесі, сөйлем арқылы берілетіндіктен, ой сыртқы дүниені бейнелеудің формасы, ал сөз ойды жеткізудің құралы болып есептелетіні белгілі. Студенттің ойының дамуы оның атқаратын іс-әрекеттерімен тығыз байланысты болғандықтан, синтаксисті меңгертуде логикалық тапсырмалар көптеп қолданылды. Мәселен, студенттерге ақын-жазушылардың шығармалары беріліп, олардың ішінен кейбір сөздер мен сөз тіркестері алынып тасталып, шығарманы толықтыру тапсырылды: Жер жүзіне ... жайылған, Жан емеспін, ... , ... тайынған. Қайраты мол қандыбалақ,..., Күн болған жоқ ... жүрек шайылған (М.Жұмабаев). Қажетті сөздер: ер атағым, оттан, судан, қыранмын, жаудан. Топтық жұмыстар арқылы орындалатын логикалық тапсырмалар студенттерді өзара пікір алмасуға жетелесе, синтаксистік бірліктердің ассоциациясы оларды есте сақтауға көмектесіп, берілген сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлем құрау, сөйлемнен мәтін құрау, сөйлемдерді өзара салыстыру, айырмашылықтарын айқындауда студенттің тақырыпты қабылдауын жеңілдетеді. Синтаксисті қатысымдық-танымдық тұрғыдан оқытуда ой формаларының ішінде ең қажеттісі – пікір. Студентті пікір айта білуге үйретуде сөздің дара тұрған қалпында емес, сөйлем ішіндегі, сөз тіркесіндегі, контекстегі қолданысын меңгертуге мән берілді. Нәтижесінде студент тілдік фактілерге сүйене отырып сұрақ қою және жауап беруге, өз пікірін еркін жеткізуге дағдыланды. Қатысымдық бағытқа сәйкес ұйымдастырылған проблемалық сабақтар (алдын-ала берілген тақырып бойынша студенттің дәріс оқуы, әр түрлі жағдаяттарды ұйымдастырып, практикалық сабақты жүргізуі, СӨЖ, СОӨЖ тапсырмаларының аясындағы ізденіс жұмыстары, т.б.) және дебат сабақтары, т.б. дәстүрден тыс сабақтардың жүйелі қолданылуы студенттердің интеллектуалдық әлеуетін көтеруге, практикалық дағдыларын дамытуға әсер етті. жүктеу/скачать 218,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|