Еңбекақының мәні және нысандары. Еңбек нарығы, оның мәні мен ерекшеліктері

Жалақыны екі незгізгі формаға бөлуге болады:

• 
  мерзімдік жалақы - еңбектердің нақты атқарған жұмыс уақытының шамасына байланысты төленеді;
  
• 
  кесімдік жалақы - еңбеккердің қажетті сапада өндірген өнімінің мөлшеріне байланысты төленеді.
  

• 
  Қазақстандағы жұмыс күшінің төменгі бағасы (басқа дамыған елдер деңгейімен салыстырғанда);
  
• 
  ең төменгі жалақының төменгі деңгейі;
  
• 
  экономиканың салалары бойынша жалақы мөлшерін дифференциациясы негізделмеуі;
  
• 
  жалақыны келісімді реттеудің тиімді механизмінің жоқтығы;
  
• 
  жұмыс күшіне сұраныс пен ұсыныстың мәдениетті нарығының жоқтығы;
  
• 
  еңбек ақыны реформалаудың дамыған заңдық базасының жетіспеуі.
  

• 
  жалақы мәселесіне құқықтық және әлеуметтік қорғауды құру;
  
• 
  зейнетақы, жәрдем ақы, шәкірт ақы есептеу үшін айлық есепті көрсеткішті бекіту;
  
• 
  түрлі меншіктегі кәсіпорындар мен ұйымдарда еңбек ақыны реформалаудың заңдық және әдістемелік негізін құру;
  
• 
  жұмыскерлердің жалақысына салық салудың тиімді жүйесін құру;
  
• 
  жұмыскерлер үшін тиімсіз құнсыздану процесін жұмыс артуға бағытталған шараларды өңдеу;
  
• 
  шетелдік жұмыс күшін әкелуді реттеу бойынша шараларды өңдеу;
  
• 
  жалақыны өз мерзімінде төлемегені үшін жұмыс беруші жауапкершілігін бекіту.
  

• 
  заңдық және нормативті актілерді құру негізінде жалақының тұтыну қабілетінің төмендеуін мемлекет тарапынан тоқтату;
  
• 
  жалақының ынталндырушы қызметін мемлекеттік әсер етуді күшейту;
  
• 
  макроэкономикалық процестерге әсер ету;
  
• 
  еңбек ақының төменгі мөлшерін бекіту.
  

• 
  тарифті немесе тарифсіз жүйелермен;
  
• 
  еңбекті техникалық мөлшерлеумен;
  
• 
  еңбек ақы төлеу түрлері және жүйесімен.
  

• 
  тарифті мөлшерлер, сағатына немесе күнге төленетін еңбек ақы мөлшерін және қызметін жалақылар схемасын анықтайды;
  
• 
  тарифті торлама, түрлі жұмыс және жұмысшылар (кәсіп) разрядтары арасындағы ақы төлеу қатынасын көрсетеді;
  
• 
  тарифті – кәсіптік анықтама, оның көмегімен тарифтік торламаға сәйкес жұмыс пен жұмысшылардың разрядтарын анықтауға болады;
  
• 
  аудандық коэффициенттер және түрлі қосымша ақылар мен төлемдер.