Эпистемология – (грекше таным, оқу, сөз) таным теориясы, гносеология. Бұл терминді американ, француз және неміс философиясында кең қолданылады. Терминнің шығуы философияны онтология және эипстемологияға бөлген шотлан философы Дж. Ф. Ферьеден туындайды («Метафизика негіздері», 1854 ж.). Сонымен Лакатостың ойынша ғылым-зерттеу бағдарламаларының бәсекелесуі сияқты болады. Мұндай көзқарас әртүрлі эпистемологиялар мен ғылымның историография арасындағы байланысты және ғылыми эволюциялық ізденіс кезінде де бірінші жолға қояды
Вена үйірмесінің өкілдері ғылым философиясының дамуы және қалыптасуына үлкен үлес қосты. Негізінен ХХ ғасырдағы басты ғылым философиясының мәселелері бірінші рет Вена үйірмесінің теориялық қызметінде қарастырылды және талқыланды. Оның қатысушылары ғылым философиясының екі басты мәселесін қойды: ғылымдық білімнің құрылуы, ғылымның құрылымы, эмпирикалық және теориялық деңгейдегі ғылыми ойлар жайлы; ғылым спецификасы, ғылыми ойлар және олардың ғылыми критерийлері: ғылым тілінің ұғымдары және тұжырамдамаларының ғылымилылығын нағыз анықтау мүмкіндіктері мен әдістері жайлы.
28
Когнитивті құндылықтар және оның табиғаты.
29
Этикалық құндылықтардық ғылымдағы рөлі.
Бүгінде «ғылыми этика» ұғымы екі аспектіні қамтиды: сыртқы және ішкі. Сыртқы аспект ғалымдардың қоғам алдындағы әлеуметтік жауапкершілігіне қатысты, қоғам мен ғылым арасындағы қарым-қатынасты анықтайды. Ал ішкі аспект ғылыми әлемдегі ішкі қарым-қатынасты реттейді. Ғылымның ішкі этикалық мәселелері өте әртүрлі. Оларға мыналар жатады:
· Оқыту;
· Консалтинг, ғылыми көмек;
· Жетістіктер мен жаңалықтарды танымал ету;
· Сараптама және шолу;
· Плагиат және авторлық құқық туралы сұрақтарды шешу;
Ғылыми этиканың нормалары бойынша, барлық нәтижелердің дәлелдері өте адал, тексерілген, жасандылыққа және басқа да алдау әдістеріне жол берілмеген болуы керек. Ғалым өзінің ішкі сезімдері мен эмоцияларына ерік бермей, тек фактілермен жұмыс жасауға ұмтылғаны дұрыс
Ақпарат дереккөзі: https://massaget.kz/blogs/27727/
30
Инновациялық қызмет және оның құрылымы.
Инновациялық қызмет — ғылыми білім мен жаңа технологияны қолдануға бағытталған, оны өндіру тәсілдерін, жаңа затты өндіру мақсатымен немесе өндірілетін өнімнің сапасын жақсартып және шығынын азайтатын шағын кәсіпкерлік субъектілерінін қызметі.[1]
Инновациялық қызмет — өндірістің әртүрлі салалары мен қоғамды басқару салаларына жаңа идеяларды, ғылыми білімді, технологиялар мен өнім түрлерін енгізуге бағытталған қызмет, оның нәтижесі [[экономикалық өсу]] мен бәсекеге қабілеттілік үшін пайдаланылады.
Инновацияның негізгі мақсаттары келесілер:
1) мәселенің жаңа техникалық шешімін табу-өнер табыстарын құру;
2) ғылыми-зерттеу жэне тәжірибе конструкторлық жасалымдарды өткізу;
3) өнімнін сериялық өндірісін бір қалыпқа келтіру;
6) технологияларды үнемі жетілдіру жолымен жаңа нарықтард аорнығу, өнімнін бәсеке қабілеттілігін жоғарылату.
Инновацияның негізгі кезеңдері келесілер:
1) Келіп түсетін идеяларды бір жүйеге келтіру;
2) Ілеяларды сұрыптау және жаңа өнім туралы идеяны өңдеу;
3) жаңа өнімнің экономикалық тиімділігін талдау;
4) жаңа өнімді құру;
5) нарыкта тестілеу
6)өнім жөнінде маркетинг бағдарламасы негізінде өндіріске жаңа өнімді енгізу туралы шешімді қабылдау.
В. Рассудовский инновациялық қызметті кәсіпкерлік қызметтің ерекше түрі ретінде коммерциялық нәтиже (кіріс) алу мақсатында жаңаны пайдалануға бағытталған қызмет ретінде қарастырады. Ғалымның пікірінше, инновациялық қызмет жаңа тауарлар мен қызметтерге деген қажеттілікті тиімді қанағаттандыруды ұйымдастыру үшін, өндірілетін өнімді жақсарту, жаңа өнімді алу мақсатында жүзеге асырылатын қызмет [2].
Инновациялық қызметті кәсіпкерлік қызметтің бір түрі ретінде қарастыру немесе инновациялық қызмет кәсіпкерлік қызмет болуы мүмкін емес деген де пікірлер бар. Біз кәсіпкерлік қызметтің өзін шаруашылық қызметтің бір түрі ретінде қарастыратын болсақ, инновациялық қызмет - шаруашылық қызметтің бір түрі. Яғни, шаруашылық қызмет топтық ұғым ретінде болады. Бұл жерде шаруашылық қызмет пайда табуға бағытталса кәсіпкерлік қызмет ретінде қарастырылатындығын ескерсек, инновациялық қызмет кәсіпкерлік қызметтің бір түрі ретінде болуы үшін пайда табуға бағытталуы тиіс. Бүгінгі нарық заманында жаңаны енгізу мен сату тұлғаларға инновация нәтижесін коммер- цияли-зациялауды меңзейді. Бұл жерде біз кәсіпкерлік қызметтің белгілерін анықтау нәтижесінде инновациялық ықзмет кәсіпкерлік қызметке жата ма деген сұраққа жауап табуымызға болады.
Біз кәсіпкерлік қызметтің белгілері бастамашылық, дербестік, тәуекел мен мүліктік жауапкершілік және пайда табуға бағытталғандық екенін білеміз. Инновациялық қызметпен айналысатын субъектілер өз бастамасы бойынша жаңаны қалыптастыруға бағытталған әрекеттерді жүзеге асырады. Инновациялық қызметпен айналысатын субъектілер пайда табуға бағытталған қызметті жүзеге асырады, яғни өнімді сатудан немесе қызмет көрсетуден кіріс алуды көздейді. Кәсіпкер рыноктың талаптарына сәйкес, тұтынушының сұранысын қанағаттандыратын жаңаны жасауға талпынады. Мұндай жағдайда сатып алушылық сұранысқа әсер ететін факторларға саралау жасай отырып, болашақ өнімнің түрін таңдайды.
Кәсіпкерлік қызметке тән дербестік - қажетті ресурстарды табу, нені өндіру, кімге сату, қаржыландыру жағдайы деген сұрақтарды шешумен байланысты.
31
Инновациялардағы ғылымның рөлі мен функциялары.
Поппер бойынша рационалды реконструкциялау үшін ғылымдағы әрбір инновация актісі–бұл жаңа теориялық ұсыныстарды жасау.
Өркениеттік тұрғыда дәстүрлі әлеуметтік өзгерістер шектеулі қарқынмен жүргізілетін қоғамда инновациялық қызмет жоғары құндылық ретінде қабылданбайды, білімнің де қажеттілігі шамалы. Техногенді өркениет жағдайында ғылымның дамуын көптеген жағдайлар туғызады, әлеуметтік өзгерістердің жоғары қарқынмен жүргізілуі мен инновациялық қызмет жоғары құндылықтар ретінде саналатын техногенді өркениет тіршілігінің маңызды негізі ғылым білімнің дамуы мен оны технологиялық қолданылуы болып табылады
Адамның өмірі әртүрлі проблемалар және күрделі мәселелермен тығыз байланысты. Оларды меңгеру үшін адамға білім керек, ал осы білімді қалыптастыру ғылыми қызметтің мақсаты.
Ғылыми қызметтері бірдей парадигмалар негізінде құралатын ғалымдар ғылыми тәжірибенің бірдей ережелері мен стандарттарына сүйенеді
Ғылыми қызмет зерттеуші субъектінің арнайы дайындығын талап етеді, дайындық барысында ол тарихи және қазіргі концептуалды материалдарды және ғылыми зерттеуде қолданылатын құралдар мен тәсілдерді меңгереді.
Ғылыми қызметтің «басқарушы принциптеріне» алғашқылардың бірі болып Р.Декарт көңіл аударған. Ол өзінің «Әдіс жайлы пайымдау» атты еңбегінде ғылыми қызметтің негізгі төрт принципін көрсетеді: ешқашан анық көз жеткізбеген нәрсеге сенбеу; зерттеу үшін таңдалған әр мәселені тиімді шешу үшін мүмкіндігінше бөліп қарастыру; қарапайым әрі жеңіл танылатын заттардан бастап, одан соң біртіндеп аса күрделілерді тануға көшу; барлық жерде ешнәрсе назардан тыс қалмайтындай толыққанды тізім, шолу жасау. Бұл принциптерде табиғат құбылыстарын зерттеуде жасалған ғылыми қадамдардың мәні көрініс тапқан
33
Ғылыми сферадағы басқару.
Ф. Тэйлордың ғылыми басқару жүйесіндегі қағидалары мынадай:
-қызметкерді ғылыми түрде сұрыптау;
-еңбекке мамандандыру ;
-еңбек ақыда ынталандыру жүйесін қолдану;
-жауапкершіліктің әділетті арттырылуы.
Ғылыми түрде басқарудың негізі Фредрик Уинслоу Тейлор (1851-1915) тарапынан қаланған. Ғылыми басқару философиясының ең негізгі элементі - өнімділік. Ғылыми басқарудың әдісі, тәсілі мен құралдары өнімділікпен қамтамасыз етуге тән. Ғылыми басқару, сонымен қатар жұмысшы мен басқарма мүдделері арасындағы өзара тығыз байланыстың болуы, сол себептен ынтымақтасып бірге жұмыс істеулерінің қажетті және міндетті екендігі туралы ой-пікірге сүйенеді. Ф.Тейлор "ғылыми басқару" деген ой-пікірлерін "Ательені басқару" және "ғылыми басқарудың принциптері" атты екі шығармасында атап көрсеткен. Тейлор, ғылыми кәсіпкерлік саласында, қазіргі кезде де сөз етілетін "ғылыми басқарудың принциптерінің" мақсаттарын төмендегідей көрсетуде:
- қымбатқа соққан тиімсіз жұмыстарды және шығындарды қарапайым мысалдармен келтіру;
- осы тиімсіз жұмыстардың себебін, бірнеше төтенше күш пен адамдардың болмауынан емес, жүйелі басқару түсінігінің болмағандығын халыққа түсіндіру;
- ең тиімді басқарудың белгіленген заңдарға, принциптерге және ережелерге негізделіп, шын мәнінде ғылыми тұрғыда болғандығын дәлелдеу.
