Ғылыми журнал 1996 жылдың қарашасынан бастап екі айда бір рет шығады
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010
жүктеу/скачать 5,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жерге жеке меншік қатынастарының құқықтық реттелуі
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Д.И.САФАРОВ
- КОДИФИКАЦИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА: ОПЫТ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010
- А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Ұ.ҚОНЫСБАЕВА
- ЕҢБЕКТІ ҚОҒАМДЫҚ ҰЙЫМДАСТЫРУ ҰҒЫМЫ
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 490
Данишбаева М.С. Жерге жеке меншік қатынастарының құқықтық реттелуі
Жерде еңбек істейтін ауыл - шаруашылық ұйымдары және оның мүшелері шаруашылықтын қандай түрін
қаласада ерікті
болды, сондықтан жекешелендірудің негізгі мақсаты жерді мемлекет иелігінен алып, жекелеген шаруашылыққа беруді көздеді. Міне, осыған байланысты, ауыл шаруашылық ұйымдарды жекешелендіру барысында, жерді пайдаланудың жаңа нысандары -
заңды тұлға (егер олардың меншігі мемлекеттің иелігінде болмаса) өздеріне тиісті жер учаскесін пайдалануға, жалға беруге, сатуға және жер пайдалану және жалдау құқығын басқа азаматқа не заңды тұлғаға жалға, не кепілдікке беруге құқылы. -
өздеріне тиісті пайдалану құқығын,сонымен қатар жер учаскесін пайдалану және жалдау құқығын серіктестікке, кооперативке, сонымен қатар, шет елдіктердің қатынасуымен болатын, сондай-ақ, акционерлік қоғамның жарғылық капиталына төлем ретінде беру мүмкіндіктерін алды. Сонымен, жоғарыда келтірілген жер туралы нормативтік актілердің маңыздығы сонда нарықтың алғашқы объектісі болып табылатын-жерге жеке меншік құқығын енгізу болды. Бұл дегеніміз экономиканың дамуында ерекше орын алатын, қажеттіліктердің бірі емес пе. Мұндай, батыл қадамға қарсы шығушылар да аз болған жоқ. Мәселен, Ә.Ерәли “Жер меншігінің құқықтық негіздері” атты еңбегінде мемлекет тарапынан экономиканы көтеру мақсатында атқарылып жатқан әрекеттерді әшкерлей келе былай деп жазады: «Осы мақсатты іске асыру үшін жас мемлекетке сырттан қаражат көзін тартып, экономиканы жолға қою болса, ал тумысынан “жеке меншіктің” тұғырында тебіндеп өскен шетелдік инвесторларға, қазақ жерінің шикі зат қойнауынан бұрын, өз капиталдарына кепілдік болатын, жерге жеке меншік құқығын беретін, заң қажет болды [7]. Дегенмен, бүгінгі күннің өзі сол кезеңде, мемлекет тарапынан жасалған әрекеттердің шынайлылығын дәлелдеп отыр. Жер қатынастарын одан әрі дамыту мен жетілдіру мәселесі жер туралы Жарлықта бекітілген. Ол жерді пайдалану мен қорғауды, құқықтық реттеудің жаңа бағытын тиімді белгілеген құжат болды. Біздің мемлекетіміздің тарихында тұңғыш рет, жерге меншіктің мемлекеттік және жекеше пайдалану түрі бірдей танылып, қорғалды. Аталған Жарлық бойынша, белгіленген нарықпен реттелетін жер қатынастары біздің мемлекетіміздің өркениетті демократиялық, әлемге сапарының айқын жолын көрсетті, басты бағыты болып табылады.
ӘДЕБИЕТТЕР 1.
Еренов А.Е. Очерки по истории феодальных земельных отношений у казахов. Алма-Ата,1985.- 46 б.
2.
3.
4.
1946. -540 б. 5.
Зиманов С.З. Общественный строй казахов первой половины XІX в. Алма-Ата: изд-во Академии наук Казахской ССР, 1989.-294 б. 6.
260 б. 7.
Ерәли Ә. Жер меншігінің құқықтық негіздері. Алматы: Шартарап, 1996.-110 б. 491
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Д.И.САФАРОВ аспирант ТГЮИ КОДИФИКАЦИЯ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА: ОПЫТ ЗАРУБЕЖНЫХ СТРАН Мақалада шет елдердің табиғи ресурстарды пайдалану және оларды қорғау заңнамалар жүйесі және оларды құқықтық басқару тәжірибелері, Өзбекстан Республикасының экологиялық заңнамаларын кодификациялау шегі және анықтаушы шарттарының негізгі факторлары қарастырылған.
resources of other states as the factor defining conditions and borders of codification of the ecological legislation of the Republic of Uzbekistan is studied in the article.
В данном этапе развития законодательства Республики Узбекистан кодификация экологического законадательства является одним из актуальных и довольно острых вопросов. В настоящее время в юридической литературе различным аспектам кодификации экологического законодательства Республики Узбекистан посвящены несколько научных исследований [1]. Как утверждает проф. Ш.Х.Файзиев «Современное состояние законодательной основы экологической политики Республики Узбекистан требует принятия нового консолидирующего головного кодифицированного акта комплексного характера. Кодификация экологического законодательства – это сложный законодательный процесс, который основывается на политико- правовых, социально-экономических предпосылках взаимодействия общества и природы и научно-практическом обосновании разработки нормативного акта нового содержания» [2]. Можно сказать, что сейчас Узбекистан на пороге разработки проекта Экологического кодекса. Этот процесс требует изучения положительного опыта зарубежных стран у которых уже приняты и действуют такие кодексы, и воспользоваться накопленным опытом
в разработке проекта Экологического кодекса РУз. Поскольку опыт правового регулирования и систематизации законодательства в сфере охраны и использования природных ресурсов других государств является одним из факторов, определяющих условия
и границы
кодификации экологического законодательства РУз. Интерес к опыту
систематизации, особенно кодификации законодательства других стран, на первый взгляд не связанный непосредственно с исследованием закономерностей систематизации законодательства в Узбекистане, представляется тем не менее вполне оправданным, исходя из общих представлений о тенденциях развития законодательства. Изучение законодательства иных стран даже с отрицательной оценкой возможностей его использования в законотворческой деятельности Республики Узбекистан и позволяет избежать ошибочных шагов, неподходящих правовых установлений и т.п. [3]
492
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Сафаров Д.И. Кодификация экологического законодательства: опыт зарубежных стран
Некоторые европейские страны, такие как Франция и Швеция уже провели кодификацию экологического законодательства (законодательства об
окружающей среде), а в других государствах, например, в Германии осуществляется проект соединения воедино всех федеральных экологических законов под общим названием «Экологический кодекс». Для этой цели несколько лет тому назад создана комиссия по разработке данного кодекса [4]. Изучение экологического законодательства государств–участников СНГ, равно как процессов его совершенствования, значимо не только в силу названных юридических причин, но и по объективно важным существенным обстоятельствам его формирования и развития в связи с тем, что а) исторически все государства–участники СНГ входили в единую правовую систему, б) к моменту создания СНГ правовое регулирование экологических отношений в этих государствах находилось на одном уровне, поскольку до распада СССР республиканское законодательство основывалось на едином союзном, в) государства, входящие в СНГ, имеют граничащие друг с другом территории, а значит, во многом сходные и даже общие экологическими проблемы (такие, например, как проблема Аральского моря). В целом же следует полностью согласиться с тем, что «внешние факторы, влияющие на формирование законодательства», «связаны с объективными процессами глобализации и интернационализации экологических проблем и гармонизации законодательства и национальными интересами учитывать прогрессивные подходы к законодательному регулированию экологических отношений, применяемые в зарубежных государствах». Успешность, качественность систематизации национального экологического законодательства в одном из аспектов ее осуществления обусловлены использованием зарубежного опыта систематизации экологического законодательства. Существенное значение для процесса систематизации экологического законодательства, обеспечения его наибольшей плодотворности с точки зрения улучшения качества этого законодательства, безусловно, имеет изучение опыта иных государств, в которых систематизация соответствующего законодательства либо завершена, либо прорабатывается. Экологический кодекс вступил в действие в Республике Казахстан. В некоторых странах, кодификационные работы находятся в стадии планирования (Россия, Украина, Киргизская Республика). Надо сказать, что проводимая в данное время кодификация экологического законодательства в странах СНГ отличается сходными концептуальными решениями: а) практически безальтернативно результатом кодификации в этих государствах видится Экологический кодекс; б) как правило, в обосновании создания Экологического кодекса указывается на необходимость модернизации законодательства в рассматриваемой сфере, совершенствования механизмов его реализации, приведения его в соответствие с международными актами; в) кодификация касается преимущественно законодательства об охране окружающей среды. С этой точки зрении имеет особое значение процесс разработки проекта 493
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Сафаров Д.И. Кодификация экологического законодательства: опыт зарубежных стран
Экологического кодекса Российской Федерации. Так как перспектива применения самой глубокой формы упорядочения и развития законодательства – кодификации в виде Экологического кодекса Российской Федерации – сейчас предлагается и в некоторых документах программного характера, и в публицистике без серьезной проработки вопроса [3]. В настоящее время в РФ разработан концепция проекта федерального закона «Экологический кодекс Российской Федерации». И в нем сказано что основная идея законопроекта заключается в совершенствовании правовых основ государственного регулирования охраны окружающей среды и обеспечения экологической безопасности в современных социально-экономических условиях и правовом обеспечении реализации в нормах Экологического кодекса Российской Федерации конституционного права граждан на благоприятную окружающую среду. Основная цель разработки Экологического кодекса заключается в переходе от пообъектного к комплексному правовому регулированию экологических отношений, устранении внутренних противоречий, заполнении пробелов, согласовании экологического законодательства с гражданским, административным, природоресурсным и иным
законодательством, гармонизации с нормами международного законодательства в сфере охраны окружающей среды, установлении новых правовых институтов, отвечающих современным требованиям экономического развития общества, с введением в максимально возможной степени норм прямого действия. С точки зрения систематизации экологического законодательства особое место занимает Республика Казахстан, так как она является первым государством среди государств СНГ, который принял Экологический кодекс Республике Казахстан состоит из 9 разделов, 47 глав, 326 статей. Он вобрал в себя Законы «Об охране окружающей среды», «Об экологической экспертизе»,
«Об охране атмосферного воздуха». Особой последовательности в отборе актов для кодификации при этом не наблюдается. В частности, продолжает действует
Закон «Об особо охраняемых природных территориях», нормы которого не кодифицировались в ЭК РК. В ст. 1 ЭК РК дан перечень из 69 правовых понятий и их дефиниций
Понятие экологического законодательства, используемое непосредственно в тексте ЭК РК, раскрывается в ст. 2: она основано на широком его понимании по кругу включаемых в него актов - как совокупности нормативных правовых актов. Закрепляется принцип приоритетного использования ЭК РК по отношение с иным законам, регулирующим отношения в области охраны окружающей среды. ЭК РК, как провозглашается в ст. 3, регулирует «отношения в области охраны, восстановления и сохранения окружающей среды,
использования и воспроизводства природных ресурсов при осуществлении хозяйственной и иной деятельности, связанной с использованием природных ресурсов и воздействием на окружающую среду в пределах территории Республики Казахстан». В действительности регулируемые им отношения не могут характеризоваться таким широким объемом. Как следует из ст. 2,8 ЭК РК, значительная часть законов системы экологического законодательства осталась не поглощенной данным актом:
494
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010 Сафаров Д.И. Кодификация экологического законодательства: опыт зарубежных стран
«отношения в области охраны и использования объектов окружающей среды и особо охраняемых природных территорий регулируются специальными законами Республики Казахстан в части, не урегулированной настоящим Кодексом».
Как утверждает И.А.Игнатьева, «любопытно изложение пространного перечня мер, составляющих в одном случае - государственное регулирование (применительно к охране окружающей среды), а в другом - государственное управление (применительно к использованию природных ресурсов). Неясны основания для использования различных понятий (регулирование, управление) применительно к отдельным экологическим отношениям - по охране окружающей среды и природопользованию, тем более что ряд функций при этом идентичен (контроль, мониторинг)» [3].
Таким образом, ЭК РК, несмотря на общую неполноту кодификации, все же во многом обновил экологическое законодательство. ЭК РК заложил основы для правового понимания экологического законодательства в широком смысле в аспекте регулируемых им общественных отношений; он демонстрирует попытку обобщения всех наиболее общих положений, касающихся деятельности по природопользованию. Кроме того, ЭК РК привел казахское законодательство в большее соответствие европейским и международным подходом к регулированию соответствующих отношений: изменил терминологию, ввел ряд новых правовых понятий и современных правовых институтов [3].
Полагаем, что изучение опыта зарубежных стран, в частности государств– участников СНГ, при надлежащей организации законотворческих работ, должном отношении к систематизации может положительно сказаться на качестве обновляемого экологического законодательства Узбекистана.
В заключении хотелось бы отметить, что практика кодификации экологического законодательства в других странах, безусловно, имеет существенное значение для развития экологического законодательства Узбекистана, и систематизации его в том числе, но использование ее результатов для целей кодификации национального законодательства должно быть взвешенным и обусловленным, по общему правилу, поиском новых механизмов реализации экологического законодательства либо сходством юридических подходов к решению определенных проблем в правовом регулировании экологических отношений.
ЛИТЕРАТУРА 1. Джалилов И.Д. Некоторые вопросы совершенствования земельного законадательства// Народное слово, 1996 год 10 октября. 2. Файзиев Ш.Х. Теоритеческие проблемы правового обеспечения экологической политики Республики Узбекистан. Дисс ...докт. юрид. наук. – Ташкент, 2004. – 100с. 3. Игнатьева И.А. Экологическое законодательство России: теория и практика системизации. Аторефер. дисс. ...докт. юрид. наук. – М., 2007. – С. 27– 28. 4. Гертруда Лююббе-Вольф. Основные характеристики права окружающей среды Германии// Государство и право. 2000. №1. С. 90. 5. Голиченков А.К. Раздел 4 Концепции формирования нового экологического законодательства Республики Казахстан. М. Алма-Ата, 1995.
495
А.Я с а у и у н и в е р с и т е т і н і њ х а б а р ш ы с ы, №2-3, 2010
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің магистранты
В данной работе рассматриваются понятие общественной организации труда, основные положения и основные элементы. This article deals with the concept of public organization of work, substantive provisions and basic elements.
Еңбек адамдардың өмір сүруінің маңызды шарты, олардың материалдық және рухани қажеттіліктерін қанағаттандыру. Аса айтулы жаңалықтар ашулардан бастап күнделікті өмірдегі ең қарапайым заттарға дейін адам жасаған игіліктердің бәрі оның мақсат-мүдделі, саналы еңбек қызметінің нәтижесі болып табылады. Кең мағынада алғанда адамдардың еңбек қызметі қоғам өмірінің табиғи қажеттілігі, оның материалдық негізін қалыптастыру ретінде көрінеді. Еңбекті қоғамдық ұйымдастыру ұғымын терең түсіну үшін кейбір бастапқы ережелерді карастыру қажет. Бұл, ең алдымен, материалдық және рухани игіліктерді жасауға бағытталған адамның мақсаты қызметі ретіндегі еңбектің сипаттамасы. Бұл жағдайда әңгіме еңбек процесінің өзі туралы, адам мен табиғат арасындағы қатынастар туралы болып отыр. Адамның мақсатты қызметі, еңбектің мәні (бұл қызметтің неге бағытталғаны) және өндірістің заттай элементтері, яғни еңбек құрал-жабдықтары ретінде еңбекті біріктіру еңбектің ұйымдық-техникалық сипаты туралы түсінік береді. Екінші жағынан, кез келген қоғамдық өндіріс адамдардың бірлескен, ұжымдық қызметін көздейді. Бұл ретте әңгіме өндіріс процесіндегі адамдар арасындағы қатынастар туралы болып отыр. Адамдардың бірлескен еңбек процесіндегі олардың еңбегін пайдалану жөніндегі адамдар арасында қалыптасқан барлық қатынастардың жиынтығы еңбекті коғамдық ұйымдастыру (қоғамның немесе жеке кәсіпорын ауқымында) ұғымы туралы түсінік береді. Бұл орайда өндірістің техникалық жарақтануына адамдардың бірлескен қызметінің тиімділігі байланысты болады. Еңбекті қоғамдық ұйымдастыру элементтері қатарына мыналар жатады: қоғамның еңбек ресурстарының болуы мен олардың жай-күйі, еңбекті бөлу мен кооперациялау, еңбек тәртібін қамтамасыз ету және бірлескен еңбек процесін басқару, еңбек шараларын және өндірістің басқа да жағдайларын белгілеу, өндірілген өнімді бөлу тәртібі мен осы процеске өндірушілердің өздерінің қатысу деңгейі, жұмыс күшін ұдайы ұлғайту (кәсіби даярлық). Қазақстан Республикасындағы экономикалық реформа мен нарықтық қатынастардың орнығуы жағдайларында еңбекті қоғамдық ұйымдастыру мәселелері ерекше әлеуметтік маңызға көтерілуде. Бұл өндіріс құрал- жабдықтарына меншік қатынастарының түбегейлі өзгеруімен, әрі соған
496
Қонысбаева Ұ. Еңбекті қоғамдық ұйымдастыру ұғымы
сәйкес қоғамның жаңа әлеуметтік құрылымын қалыптастырумен, еңбекті басқарудың тиімді тетігін
жасау қажеттілігімен, коғамдық-еңбек қатынастарын құқықтық реттеудің жаңа нысандары мен әдістерін іздестірумен байланысты болып отыр. Бұл жағдайларда жұмыс беруші мүдделері мен қызметкер мүдделері арасындағы теңдестікті қамтамасыз ету мәселесі қолданылып жүрген заңнамада қағидатты шешімін алуы тиіс. Ел Президентінің "Қазақстан-2030" Қазақстан халқына Жолдауында адам ресурстарының жай-күйіне жоғары баға беріледі, ал олардың сапасы біздің басты активтеріміздің қатарында қарастырылады. Республикада ғылыми және творчестволық әлеуеттің жоғары деңгейіне ие болып отырған жоғары білімді халық бар, мұның өзі, сөз жоқ, біздің халқымыздың және бұрынғы жүйенің аса ірі жеңісі болып табылады. Сонымен, бір мезгілде қоғамда бар еңбек ресурстары коғамның бағалы капиталы ретінде неғұрлым жаңарған және өркениетті нысандарда дамуы тиіс [1]. Еңбекті қоғамдық ұйымдастыруға, еңбек ресурстарын қайта бөлуге мемлекеттің экономикалық саясаты тікелей әсер етеді. Табиғи ресурстарды байыптап әзірлеу, инфрақұрылым, коммуникация және ақпарат секілді экономика секторларының республика үшін елеулі маңызы бар. Оларды дамыту экономикалық жағынан өсумен ғана емес, сонымен бірге әлеуметтік саланың дамуымен де, Қазақстанның халықаралық қауымдастыққа интеграциясымен де байланысты. Индустриалдық стратегия республиканың тіректі саласы – мұнай-газ өндіру секторын, сондай-ақ барлық өндіруші өнеркәсіпті недәуір дамытуды көздейді. Жеңіл және тамақ өнеркәсібін, мұнай және газ өңдеуді, химия мен мұнай-химия, машина жасаудың көмекші салаларын, түбегейлі ғылымды көп қажет ететін өндірістерді, қызметтер көрсету, туризм салаларын жедел қарқынмен дамыту көзделіп отыр. Артықшылықтар ретінде ауыл шаруашылығы, ағаш және ағаш өңдеу өнеркәсібі, тұрғын үй құрылысы әрі инфрақұрылымды жасау одан әрі дамитын болады. Осының бәрі экономиканың құрылымдық мәселелерін ғана емес, сонымен бірге халықтың салалық жұмыспен қамтылуы мәселелерін де шешеді.
Қазақстан Республикасының экономикалық өсу стратегиясы бірқатар негізгі қағидатгарға құрылған, олардың арасынан - жеке меншік институтын нығайтуды, соның ішінде жерге меншікті, сондай-ақ меншік құқығын қорғайтын заң жүйесін жасауды бөліп көрсеткен жөн. Республикада кәсіпорындарды жекешелендіру, негізінен аяқталды. Сонымен қатар, өндірістің бірқатар сыншыларында, ауыл шаруашылығында және әлеуметтік секторда нарықтық қатынастардың деңгейі әлі де болса төмен күйінде қалып отыр. Осы жағдайлардың бәрі еңбек ресурстарын тиімді пайдалануда теріс ықпал етуде [2,57]. Соңғы жылдары республикада жеке кәсіпкерлік, шағын бизнес, кәсіпкерлік қызмет бостандығына кепілдіктер белгілеу жөнінде мемлекеттік
жүктеу/скачать 5,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|