А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012

 
172 
Жерге  заттық  қҧқықтар  ҧғымы  1995  жылғы  Қазақстан    Президентінің 
―Жер  туралы‖  заң  кҥші  бар  Жарлығымен  бірге  2001  жылғы  24  қаңтарда  кҥшін 
жойып,  2003  жылғы  20  маусымда  қабылданған  Қазақстаның  Жер  кодексімен 
«жерге заттық қҧқықтар» ҧғымы қайтадан қалпына келтірілді. 
Ал  енді  мемлекеттің  жер  аумағын  –  ―жерге  заттық  қҧқық  тҥрлері‖  қалай 
қорғап тҧрды, соған тоқталайық. Қазақстан жерін мекендейтін жҥзден астам ҧлт 
ӛкілдері ―жерге жеке меншік қҧқығын – заттық қҧқық‖ тҥрінде шектеулі «заттық 
қҧқық»  екендігін  тҥсіне  бермейді.  Ал  шын  мәнінде,  адам  баласы  жердің  –  зат 
емес,  табиғи  жаратылыс  планета  екендігін  біледі.  Ендеше  жерді,  жер  учаскесін 
тіршілік  қажетіне  жаратуға  алған  тҧлғаларға  берілетін  мемлекеттік  актіде: 
«Мемлекет  ӛзінің  жер  аумағының  тҧтастығын,  қол  сҧғылмауын  және 
бӛлінбеуін  қамтамасыз  етеді.  Сізге  -  жерге,  жер  учаскесіне  жеке  меншік 
қҧқығы,  жерді  пайдалану  қҧқығы  –  жердің,  жер  учаскесінің  заттық  қҧқығын 
шектеулі,  мақсатты  иеленуге,  пайдалануға  және  билік  етуге  берілді»  -  деп 
тҥсіндіріп жазылуы қажет. 
 Яғни,  жеке  меншікке  және  пайдалануға  берілген  жер,  жер  учаскесі  - 
автокӛлік,  трактор,  ҥй,  қҧрылыс  немесе  басқа  да  -  зат  емес, бірақ жерді, жер 
учаскесін  -  жерге  заттық  қҧқық  арқылы  -  зат  ретінде  пайдалануға  болады. 
Мҧндай «қҧқықты жерге, жер учаскесіне берілген-заттық қҧқық» - деп атайды.  
«Жерге, жер учаскесіне заттық қҧқықты» осындай әдіспен насихаттау жолы-
мен  адамдарды  тҥрлі  астарлы  ойлардан  арылтып,  мемлекеттің  жер  аумағының 
тҧтастығын  қорғауға  болады.  Сонда,  сол  мемлекеттің  халқы  ҥшін,  мемлекеттің 
жер  аумағының  тҧтастығы,  оның  территориялық  ҥстемдігі  басты  мақсатқа 
айналып жер қҧқық қатынастары-жерге заттық қҧқықтармен реттеліп отырады.  
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан-2030. Алматы: Юрист, 2001. -46 бет. 
2.
 
Игнатенко Г.В. и другие. Международное право. Москва: Высшая школа, 1978. 
3.
 
http://ru.wikipedia.org/wiki/  
4.
 
Игнатенко Г.В. и др. Международное право. Москва: Высшая школа, 1978. 
5.
 
Сҥлейменов М.К. Право и собственность в Республике Казахстан. Алматы: Жеті жарғы, 1998. 22-бет. 
6.
 
Абдильдин  С.А.,  Бисетаев  С.Ж.  Депутаты  Мажилиса  Парламента  РК  //Итоговая  сравнительная  таблица 
редакции отдельных норм проекта Закона Республики Казахстан ―О земле‖ и предлагаемых поправок. 1-2 
стр. Қазақстан Республикасы Парламенті мҧрағаты.  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
К.Ә.БАЙМҦРАТОВА  
А.Ясауи атындағы ХҚТУ-нің доценті 
 
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯСЫНА 
СӘЙКЕС МЕНШІК ҚҦҚЫҒЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ 
 
В  настоящей  статье  излагаются  конституционные  основы  права  собственноси  в  Республике 
Казахстан.  В  частности  становление  собственности  как  правовая  база,  свое  начало  берет  от 
Деклараций суверенного Казахстана. 
 
This article sets out the constitutional foundations of property rights in the Republic of Kazakhstan. 
The establishment of property as a legal basis in particularly takes its  beginning from the Declarations of 
sovereign Kazakhstan. 
 

173 
 
Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы (КСРО) мемлекеті ыдыраған 
соң,  ӛз  егемендігін  алған  Қазақ  Советтік  Социалистік  Республикасы  1990 
жылғы  25  қазанда  қабылданған  Егемендік  Декларациясында:  «Республика 
территориясындағы  бҥкіл  ҧлттық  байлық  Республика  егемендігінің  негізін 
қҧрай отырып, ерекше меншігінде болады. 
Қазақ  ССР-інде  меншік  формаларының  алуан  тҥрлі  және  тең  болуы 
қамтамасыз етіліп, олардың қорғалуына кепілдік беріледі» [1] – деп жазылды.  
 Декларация  негізінде  1990  жылғы  15  желтоқсанда  «Қазақ  ССР-індегі 
меншік  туралы»  заңды  қабылдап,  бҧл  заңда  тҧңғыш  рет  Қазақ  ССР-індегі 
«азаматтар мен заңды ҧйымдардың жеке меншігі» [2] анықталды.  
Ендеше  «меншіктің»  қандай  да  болмасын  билікпен  тығыз  байланысты 
екендігін  ескеріп,  Қазақстандағы  «меншік  және  биліктің»  қалыптасу 
қайшылықтарына салыстырмалы талдау жасалуы тиіс.  
 Жоғарыда  аталған  Конституциялық  заңның    11-бабына  сәйкес,  «Жер 
және  оның  қойнауы,  су,  әуе  кеңістігі,  ӛсімдіктер  мен  жануарлар  дҥниесі, 
басқа  да  табиғи  ресурстар,  экономикалық  және  ғылыми-техникалық 
потенциал Қазақстан Республикасы мемлекеттік тәуелсіздігінің негізін қҧрай 
отырып, тек қана соның меншігінде болады» [3] – деп кӛрсетілді. 
Демек,  Қазақ  ССР-інің  Егемендік  Декларациясында  бекітілген  меншік 
объектілері:  «Республика  егемендігінің  негізін  қҧрай  отырып,  ерекше 
меншігінде», яғни мемлекеттік билікте болатындығы айқындалды. 
Осы  негізде  «Қазақстан  Республикасының  мемлекеттік  тәуелсіздігі 
туралы»  Конституциялық  заңында  кӛрсетілген  меншік  объектілері: 
«Қазақстан  Республикасы  мемлекеттік  тәуелсіздігінің  негізін қҧрай  отырып, 
тек қана соның (мемлекеттің) меншігінде болады» – деп бекітілді.  
Бҧл ойды тҧжырымдасақ, егемендік жариялаған Қазақ ССР-і кезеңіндегі 
меншік  объектілеріне,  «Республиканың  егемендігінің  негізін  қҧрайтын, 
ерекше  меншік  қҧқығы»  туындаса,  тәуелсіздігі  тҧсындағы  меншік 
объектілеріне  «ӛз  мемлекеті  тәуелсіздігінің  негізін  қҧрайтын  (мемлекеттік) 
меншік қҧқығын» қалыптастырғаны айқындалады.  
Мемлекетті  Президенттік  басқаруға  негіздеген  1995  жылғы  30  тамызда 
Қазақстан   Республикасының   жаңа   Конституциясы   қабылданды.   Бҧл
  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Баймҧратова К.Ә. Қазақстан Республикасының конституциясына сәйкес меншік қҧқығының қалыптасуы 
 
  
Конституцияның қабылдануына байланысты, «...мемлекеттік меншік жҥйесін 
ӛзгерту  талабы  да  пісіп-жетілді.  ...жеке  меншік  жҥйесінің  аумағын  кеңейту 
қажет болды...» [4], – деп тҥйіндейді заң ғылымдарының докторы С.Сартаев. 
1995  жылғы  қабылданған  Конституцияға  сәйкес  қос  палатадан  тҧратын 
Парламент осы Конституцияның 61-бабының 3-тармағына сай, аса маңызды 
қоғамдық  қатынастарды  реттейтін  заңдар  шығару  қҧқығына  ие  болды. 
Мҧндай 
заң 
жобалары 
Мәжіліс 
палатасында 
басталып, 
«Сенат 
депутаттарының  жалпы  санының  кӛпшілік  дауысымен  қабылданбаған  жоба 
Мәжіліске  қайтарылады».  Болмаса,  «Сенат  депутаттары  жалпы  санының 

 
174 
кӛпшілік даусымен қабылданған жоба заңға айналады және он кҥннің ішінде 
Президенттің  қол  қоюына  беріледі»  –  деген  Конституциялық  нормалармен 
бекітілді.  
Парламенттің  заң  шығару  қызметі  «Мемлекеттік  кірісті  қысқартуды 
немесе  мемлекеттік  шығысты  кӛбейтуді  кӛздейтін  заңдардың  жобалары 
Республика Ҥкіметінің оң қортындысы болғанда енгізілуі мҥмкін» [5] – деген 
атқарушы  билік  тарапынан  мемлекеттік  меншіктің  қаржылық  жағын 
ҥнемдейтін  конституциялық  нормамен  шектелді.  Мемлекеттік  кіріс  немесе 
мемлекеттік шығыс мемлекеттік меншікпен тығыз байланысты. Мемлекеттік 
меншікке билік жҥргізетін тҧлғаның оң қорытындысы қажет. 
Яғни,  1993  жылғы  28  қаңтардағы  Конституция  мен  1995  жылғы  30 
тамыздағы  Конституцияның  мемлекеттік  меншікке  билік  жҥргізумен 
байланысты  нормаларын  салыстырғанда,  ҥлкен  ӛзгерістер  енгізілгендігі 
анықталады.  
Меншікке қатысты заң жобаларын қабылдаумен байланысты Парламент 
мәжіліс  және  сенат  тҥріндегі  қос  палатадан  тҧратын  бірін-бірі  тежемелік 
негізде  қҧрылды.  Мҧндай  жағдай  нарықтық  қатынасқа  байланысты 
мемлекеттік меншіктегі мҥлікті жедел тҥрде нарықтық айналымға қатыстыру 
ҥшін, Ҥкіметтің мемлекеттік меншікке билік жҥргізуіне ҥлкен еркіндік берді.  
Заң  жобаларына,  соның  ішінде  меншікке  қатысты  заң  жобаларына 
палаталар  арасындағы  келіспеушіліктер  шешілмесе,  Конституцияның  63-
бабының  1-тармағына  сәйкес,  Президент  Парламентті  тарату  қҧзыретіне  ие 
болды.  
Мемлекеттік билік жҥргізу қҧрылымының ӛзгеруі меншік қҧрылымының 
ӛзгеруіне де әсерін тигізді. Демек, 1995 жылғы Конституцияның 6-бабының 
3-тармағына  сәйкес,  жерге  «жеке  меншік  қҧқығы»  заңдастырылды.  Осыдан 
кейін  «Қазақстан  Республикасының  Президенті  мен  жергілікті  әкімдерге 
уақытша  қосымша  ӛкілеттік  беру  туралы»  1993  жылғы  10  желтоқсандағы 
Қазақстан  Заңының  1-бабына  сәйкес,  Қазақстан  Президенті  меншік  пен 
биліктің  арақатынасын  нарық  экономикасына  бейімдейтін  заңды  кҥші  бар 
Жарлықтар қабылдады. Яғни конституциялық негізде жеке меншіктің пайда 
болуы,  экономиканы  жедел  дамыту  ҥшін  шетелдік  инвестиция  тартуға
  
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Баймҧратова К.Ә. Қазақстан Республикасының конституциясына сәйкес меншік қҧқығының қалыптасуы 
 
  
қолайлы жағдайлар туғызып, мҥлікті, мҥліктік қҧқықтарды экономикалық 
айналымға жедел қосатын экономикалық заңдар дҥниеге келді. 
Соның  ішінде  конституциялық  негізде  қабылданған  1995  жылғы  22 
желтоқсандағы, жерге «жеке меншік қҧқығын» бекіткен «Жер туралы», 23 
желтоқсандағы 
«Жылжымайтын 
мҥлік 
ипотекасы 
туралы», 
«Жекешелендіру  туралы»  және  «Жылжымайтын  мҥлікке  қҧқықтарды 
және  онымен  жасалатын  мәмілелерді  тіркеу  туралы»,      1996  жылғы  27 

175 
 
қаңтардағы  «Жер  қойнауы  және  жер  қойнауын  пайдалану  туралы» 
Қазақстан Президентінің заңды кҥші бар Жарлықтары болды.  
Жоғарыда  аталған  шектеулерге  негізделген  біртҧтас  мемлекеттік 
биліктің  заң  шығару  тармағы  қос  палаталы  Парламент,  Конституцияның 
61-бабының 3-тармағы 2-тармақшасына сәйкес:  «меншік режиміне» және 
8-тармақшасы 
негізінде 
«кәсіпорындар 
мен 
олардың 
мҥлкін 
жекешелендіруге» қатысты заңдар шығаруға хақылы болды.  
Біртҧтас мемлекеттік билік қҧзыреті, Ҥкіметке «мемлекеттік меншікті 
басқаруды  ҧйымдастырумен»  байланысты,  Конституцияның  64-бабының 
1-тармағына сәйкес атқарушылық ӛкілеттігін алды.  
Сот  билігі  тармағында,  Конституцияның  75-бабының  2-тармағына 
сәйкес, «меншікке қатысты сот шешімін шығару» ӛкілеттігі туындады.  
Ал  тәуелсіз  Қазақстан  тҧсында  1995  жылы  30  тамызда  қабылданған 
Конституцияның 
66-бабы 
4-тармақшасында, 
«Қазақстан 
Республикасының 
Ҥкіметі 
мемлекеттік 
меншікті 
басқаруды 
ҧйымдастырады» [6] – деп бекітілді.  
Алайда 1999 жылы «Премьер-Министр Н.Балғымбаевтың Республика 
Конституциясының 
66-бабы 
4-тармақшасына 
яғни 
«Ҥкіметтің 
мемлекеттік  меншікті  басқаруды  ҧйымдастыру  әрекетіне  байланысты» 
ресми  тҥсіндірме  беру  туралы  ӛтінімі»  [7]  Конституциялық  Кеңесте 
қаралды. 
Конституциялық  Кеңес  1999  жылғы  17  наурыздағы  №4/2 
Қаулысының 1-тармағында, «Конституцияның 66-бабы 4-тармақшасының 
«мемлекеттік  меншікті  басқаруды  ҧйымдастырады»  деген  нормасының 
заңдық  мазмҧны  Республика  Ҥкіметіне  заң  актілері  белгілеген  шегінде 
мемлекеттік меншікті иелену, пайдалану, жҧмсау  ӛкілеттіліктері беріледі 
деп тҥсіну қажет» [8] – деп бекітті.  
Конституциялық Кеңестің Қаулысы, Конституцияның 74-бабының 3-
тармағына  сәйкес:  «қабылданған  кҥннен  бастап  кҥшіне  енеді, 
Республиканың  бҥкіл  аумағында  жалпыға  бірдей  міндетті,  тҥпкілікті 
болып табылады және шағымдануға жатпайды». 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Баймҧратова К.Ә. Қазақстан Республикасының конституциясына сәйкес меншік қҧқығының қалыптасуы 
 
  
Алайда, 
Конституцияның 
4-бабы 
2-тармағына 
сәйкес, 
«Конституцияның ең жоғарғы заңдық кҥші бар және Республиканың бҥкіл 
аумағында ол тікелей қолданылады» [9] – деп бекітілді.      
Ендеше, 
Конституцияның 
4-бабы 
2-тармағына 
сәйкес, 
Конституцияның 
66-бабының 
4-тармақшасындағы 
Ҥкіметтің, 
«мемлекеттік меншікті басқаруды ҧйымдастыру» ӛкілеттігінің ең жоғарғы 

 
176 
заңдық  кҥші  бар  және  Республиканың  бҥкіл  аумағында  тікелей 
қолданылады.  Сондықтан  «меншік  қҧқығының»  конституциялық 
мәртебесін конституциялық бақылауда ҧстау қажет. 
 
ӘДЕБИЕТТЕР 
 
1.
 
Бәйішов Ж. Қазақстан: мемлекеттілік кезеңдері. – Алматы: Жеті жарғы, 1997. – 110-б. 
2.
 
Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы. – Алматы, 1991. – №1. – 18-қҧжат. 
3.
 
КССР Жоғарғы Кеңесінің ведомостары. – 1991. – №51. – 622-бап. 
4.
 
Сартаев С.С. Бардың бағасы //Парасат. – 2001. – №9. – қыркҥйек. – 2-б. 
5.
 
Қазақстан Республикасының Конституциясы: 1995 жылы 30 тамызда қабылданған.  54, 61-баптары. – 
Алматы: Жеті жарғы, 2000. 
6.
 
Қазақстан Республикасының Конституциясы: 1995 жылы 30 тамызда қабылданған. 
7.
 
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Жаршысы. 3-басылым. – Алматы, 2000. – 42-б. 
8.
 
Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесінің Жаршысы. 3-басылым. – Алматы, 2000. – 44-б. 
9.
 
Қазақстан  Республикасының  Конституциясы:  1995  жылы  30  тамызда  қабылданған.  4-бабының  2-
тармағы. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
 
Г.Б.ЕРНАЗАРОВ 
кандидат юридических наук, 
 старший преподователь МКТУ им. А.Ясави  
  
ПРЕСТУПНОСТЬ И ЕЁ ВИДЫ КАК ОБЪЕКТ ПРОФИЛАКТИЧЕСКОГО 
ВОЗДЕЙСТВИЯ 
 
Мақалада қылмыс және оның тҥрлері алдын алу нысаны ретінде қарастырылады. 
 
This article deals with the criminality and its types as on object of preventive influence. 
 

177 
 
По  мнению  А.Г.Аванесова,  преступность  представляет  собой  социально-
правовое,  исторически  изменчивое  негативное  массовое  явление,  которое 
слагается  из  всей  совокупности  совершаемых  в  определенный  период 
преступлений, имеющих количественные (состояние, динамика) и качественные 
(структура и характер преступности) показатели [1.68-69].   
Указанное  понятие  преступности  доминирует  в  науке  криминологии,  но 
наряду  с  определением  преступности,  как  социального  явления  она 
рассматривается и через иные родовые понятия, такие как: 
- состояние и параметры общества; 
- социальная система; 
- социальный процесс; 
- побочный продукт цивилизации; 
- показатель социальной патологии и т.д. 
Несмотря  на  существенные  различия  перечисленных  родовых  понятий, 
характеризующих  преступность,  ее  видовые  отличительные  признаки: 
социальность,  изменчивость,  массовость,  совокупность  деяний  и  др.,  как 
правило,  совпадают.  Данная  тенденция  более  значима  для  криминологии,  как 
науки, чем различия абстрактных родовых понятий. Известно, что преступность, 
в первую очередь, явление социальное. Данный тезис означает, что преступность 
обусловлена  не  биологической  природой  человека,  хотя  последняя  может 
оказывать  определенные  криминогенные  влияния  на  генезис  преступного 
поведения, а природой и содержанием общественных отношений и противоречий 
[2. 45-46].  
Преступность имеет историческое происхождение. Она причинно связана с 
общественными  явлениями  и  процессами.  Ее  уровень  и  характер  в  различных 
социально-экономических  системах  и  в  разных  странах  серьезно  коррелирует  с 
конкретными 
обстоятельствами 
жизнедеятельности 
членов 
общества. 
Конкретные  формы  (виды)  преступности  определяются  обществом  и 
государством.  В  разных  культурах  имеются  разные  подходы  к  пониманию 
преступного и непреступного поведения [3.98].   
Изменения  показателей  преступности  во  времени  (по  годам)  и  в 
пространстве  (по  территориям)  в  пределах  одного  государства  зависят  от 
соответствующих  конкретных  условий  существования  индивидов  общества. 
Преступность представляет собой общественно опасный продукт их социальной 
жизни  и  деятельности,  причиняет  вред  обществу  и  контроль  над  ней  требует 
главным образом применения социальных мер. Именно они обуславливают  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Ерназаров Г.Б. Преступность и еѐ виды как объект профилактического воздействия 
 
  
результаты  процесса  контроля  над  преступностью  и  только  ими  в  достаточной 
мере располагает общество [4.76]. 
Преступность  явление  не  только  социальное,  но  и  правовое.  И  хотя  право 
также  является    социальной  категорией,  указание  на  правовой  характер 
преступности  носит  не  просто  дополнительный,  но  принципиальный  характер. 
Данное  указание  логично  вытекает  из  древнего  и  общепризнанного  принципа 
«nullum  crimen  sine  lege»  (от  лат.  слова  «нет  преступления  без  указания  в 

 
178 
законе»), который закреплен в правовых системах большинства стран мира, в т.ч. 
и в ч. 2 ст. 9 УК Республики Казахстан [5.4]. 
Преступность  также  рассматривается,  как  разновидность  отклоняющегося 
поведения. Последнее существует объективно, независимо от того, признано оно 
уголовно  наказуемым  или  нет.  Но  только  криминализация  его  особо  опасных 
форм в уголовном законе делает определенные виды отклоняющегося поведения 
преступными,  а  преступность  становится  конкретным  правовым  явлением.  При 
отступлении  от  принципа  законности  преступность  утрачивает  этот 
основополагающий признак. Поэтому она не может рассматриваться, как любое 
поведение,  отклоняющееся  от  общепринятых  моральных,  религиозных  и  иных 
норм  и  установок,  существующих  в  том  или  ином  обществе,  хотя  последнее 
может и должно изучаться в связи с преступностью [6.112].
 
 
Преступность  является  исторически  изменчивым  явлением.  В  связи  с 
изменениями  культурных,  идеологических,  организационно-управленческих, 
научно-технических  и  иных  объективных  условий  существования  общества, 
качественно и количественно меняется преступность. Вместе с тем идет процесс 
криминализации  и  декриминализации  определенных  форм  преступного 
поведения.
 
 
Например,  в  Особенную  часть  УК  Республики  Казахстан  включена  ст.  227 
«Неправомерный доступ к компьютерной информации, создание, использование 
и распространение вредоносных программ для ЭВМ», ст. 227-1 «Неправомерное 
изменение  идентификационного  кода  абонентского  устройства  сотовой  связи, 
устройства  идентификации  абонента,  а  также  создание,  использование, 
распространение  программ  для  изменения  идентификационного  кода 
абонентского устройства» и др. 
Таких  нововведений  уголовном  законодательстве  много  и  они  оказали 
определенное  влияние  на  количественные  и  качественные  показатели 
преступности.  И  хотя  исчезновение  и  появление    деяний  есть  лишь  властная 
декриминализация  или  криминализация  реально  существующих  форм 
человеческого поведения, данный процесс по большей части объективно задан.  
Анализ  уголовно-правовых  сдвигов  показывает,  что  они  главным  образом 
были детерминированы существенными изменениями социально-экономических, 
политических и иных условий. Вместе с тем некоторые изменения были вызваны 
субъективными  причинами,  связанными  с  коллизионными  особенностями 
уголовной политики Республики Казахстан.  
В процессе развития и продвижения к цели построения демократического и 
правового общества деятельность правоохранительных органов в сфере охраны  
А.Я с а у и   у н и в е р с и т е т і н і њ   х а б а р ш ы с ы,  №1, 2012 
 
Ерназаров Г.Б. Преступность и еѐ виды как объект профилактического воздействия 
 
  
правопорядка,  искоренения  посягательств  на  охраняемые  законом  социальные 
ценности,  претерпевает  значительные  изменения.  По  этому  поводу  Президент 
Республики Казахстан Н.А. Назарбаев отмечал, что  «…конечной целью должно 
стать  построение  сильного  демократического  государства  и  гражданского 
общества  с  устойчивой  рыночной  экономикой,  открытой  внешней  политикой. 
Только  такое  общество  может  гарантировать  достойную  жизнь  народа 
Казахстана, его права и свободу» [7.39]. Важнейшее из этих изменений состоит в 

179 
 
том, что меры уголовного наказания, которые выступали на более ранних этапах 
развития  общества  республики  в  качестве  основной  формы  борьбы  с 
преступностью,  во  все  возрастающей  степени  начинают  сочетаться  с  мерами 
профилактики преступлений.  
Сужение  сферы  применения  уголовного  наказания  и  соответственное 
расширение  сферы  применения  профилактических  мер  непосредственно 
вытекает из научно-теоретических и практических положений о преступности и 
путях ее преодоления. В трудах ученых криминологов содержится ряд глубоких 
мыслей  о  сущности  профилактики  преступлений  и  ее  месте  в  решении  важных 
социальных  задач,  затрагивающих  как  интересы  общества,  так  и  интересы  его 
членов.
 
 
Уместно  здесь  отметить,  что  важный  урок,  который  мы  должны  извлечь,  - 
это научиться жить и трудиться по закону, научиться через закон защищать свои 
права  и  свободы,  неукоснительно  исполнять  свои  обязанности.  Надо  научиться 
уважительно  относиться  к  правам,  свободам  и  интересам  других  людей.  Надо 
добиваться,  чтобы  восторжествовала  власть  закона,  а  неукоснительное  его 
соблюдение стало обязанностью каждого. 
Таким образом, многие ученые видят в уголовном наказании крайнюю меру, 
применения  которой  следует  по  возможности  избегать.  Такой  подход  к 
наказанию естественно вытекает из представления о преступнике как о человеке, 
который,  несмотря  на  вред,  причиненный  его  неправомерными  действиями 
социальным  ценностям,  отнюдь  не  потерян  для  общества.  Государство  должно 
видеть  и  в  нарушителе  человека,  живую  частицу  общества  к  голосу  которого 
должен  прислушиваться  суд,  члена  общества,  исполняющего  общественные 
функции,  главу  семьи,  существование  которой  священно,  и,  наконец,  самое 
главное – гражданина государства. 
Вместе с тем, общество не в состоянии реально осуществлять профилактику  
преступлений,    поскольку    корни    преступности  представляют  собой 
необходимый элемент самих основ его устройства и функционирования. Должно 
быть,  есть  что-то  негативное  в  самой  сердцевине  такой  социальной  системы, 
которая  увеличивает  свое  богатство,  но  при  этом  не  уменьшает  причины  и 
условия,  в  которой  преступность  растет  даже  быстрее,  чем  численность 
населения. 
Образно  выразил  эту  точку  зрения  американский  криминолог  Танненбаум, 
«…преступление вечно - вечно, как общество... Лучше смотреть в лицо фактам, 
что  преступность  не может  быть   уничтожена,   кроме  как  в  несуществующей 
утопии. Преступление – вечное явление, как болезнь, как умопомешательство и  

жүктеу/скачать 2,46 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: