Ңг Жоғары оқу орындарының Кауымдастыгы
жүктеу/скачать 23,02 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Экологиясы.
| Көбеюі және дамуы.
Сцифомедузалар дара жыныстылар. Жыныс бездері қарын қалталарында қалыптасып, жетілген жыныс клеткалары ауыз тесігінен сыртқы су ортасына шығып ұрықтанады. Зигота толық біркелкі бөлшектеніп бластула және гаструла ұры- ғын түзеп, одан кірпікше түкпен жабылған личинка планула пайда болады. Ол кірпікшесінің көмегімен суда біраз уақыт жүзіп жүреді де денесінің алдыңғы бөлігімен субстратқа бекініп, гидраға ұқсас сцифистома деп аталатын полипоид кезеңіне өтеді (43-сурет). Сцифистома өсіп, оның денесі бірқатар көлденең бунақталып, бір-біріне қабаттаса орналасқан диск тәрізді жас медузалар пайда бола бастайды. Осындай көлденең бүршіктенуді стробиляция, ал осы сатыдағы полипты стробила деп атайды. Стробиляция нәтижесінде пайда болған жас медузалар бірте-бірте сцифистомадан бөлініп шығып, еркін тіршілік ете бастайды. Олардың шатырша шеті терең ойықталған, ішкі жүйелері толық дамымаған. 114 ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ 43-cypem . Сцифомедуза Aurelia-ның даму циклі: 1 -жұмыртқа, 2-планула (личинка), 3-сцифистома (полип), 4-бүршіктенген сцифистома, 5-сцифистоманың көлденеңінен бөлінуі (стробиляция), 6-жас медуза (эфира), 7-ересек медуза Aurelia Бұл эфира деп аталатын личинкалық сатысы. Эфиралардың шатырша шеті тегістеліп, гастроваскулярлы жүйесі толық қалыптасып, жыныс клеткалары жетіліп ересек медуза пайда болады. Сцифистома мен медузоидты ұрпақтарының алмасуы нағыз метагенездің белгісі. Сцифистома бекініп тіршілік ететін, тек қана жыныссыз стробиляция жолымен көбейіп медузаларды қалыптас- тыратын формалары және тез өтіп кететін, нашар білінетін сатысы. Медузалар еркін тіршілік ететін, тек қана жынысты жолмен көбейіп сцифистомаларды қалыптастыратын формалар, оның кезеңі әлде қайда басымырақ болып келеді. Сөйтіп аурелия аурита ұрпақ алма суы - метагенез жолымен, ягни жыныссыз көбею мен жынысты көбеюдің кезектесіп отыруы арқылы дамиды. Экологиясы. Сцифомедузалар теңіздерде кең тараған, әсіресе аурелия аурита барлық қоңыржай және тропикалық теңіздерде мекендейді, арктикалық аймақтарда да кездеседі. Балтық, Ақ, Баренц, Қара, Азов, Жапон теңіздерінде көп көлемде таралған. Дене түсі мөлдір, себебі мезоглеясындағы судың мөлшері 97,5%. 115 ОМЫРТҚАСЫЗДАР ЗООЛОГИЯСЫ Шатыры жалпақ болып келетін медузаларды дискомедуза деп атай- ды, мысалы аурелия аурита, ал шатыры биік кубомедузалар (Chiropsalms туысы). Дене көлемі де әр түрлі. Аурелия ауританың шатырының диа метр! 40 см, қармалауыштары қысқа, ал цианеа арктиканың (Суапеа arctica) шатырының диаметрі 2 м-ден артық, қармалауыштарының ұзындығы 30 м-ге жетеді. Қармалауыштарының және шатырының көмегімен суда қалқып, шарықтап немесе реактивті түрінде жыл- жиды. Шатыры минутына 100-140 рет жиырылып жазылады. Тіркел- мелі тіршілік ететін медузалар да кездеседі. Олар солтүстік теңіздерде көп кездесетін, қоңыр түсті, биіктігі 2-3 жүктеу/скачать 23,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|