Г. К. Сатыбалдиева а в т о р л а р
Оку үдерісініц мақсатын анықтау
жүктеу/скачать 9,38 Mb. Pdf көрінісі
|
| 3.5. Оку үдерісініц мақсатын анықтау
жәнс жоспарлау әдістері Окыту, оку сабағы дегеніміз - ақпарат таратушы материалды ашык жүйе деп карастыру. Себебі осы ашык жүйе ішінде ғана сырткы әлеуметтік жағдайдың өзгерістерін, ғылым мен техника- иын даму жетістіктерін жеке түлғалардың, мемлекеттін бағалы басымдылык жүйелерінен мәлімсттср түсіндіріледі. Сондыктан да оку жүйесінің ашыктығы жаңа леп ретінде окытушыдан, мүғалімнен білім берудің дидактикалық негізінен терен бідім мен біліктілікті талап етеді. Баскаша айтар болсак. жаңа акпараттарды талдап, онын дидактикалық потенциадын бағадап, күнделікті кызметіне пайдалану жолдарын болжамдап, практика жүзінде іске асыруды талап етеді. Өзініц абырой, атағын білікті үстаз осындай талаптарға үкып- тылыкпен мән бсріп. өз пәнінін мазмүнын найдалануды аддын ала болжай алатын, оку одістерін жәнс баска да дидактикалық жабдыктау жұмыстарын үйымдастырып колданатындай болуы тиіс. Бүгінгі таңдағы үстаздарға койылатын басты максах пен мін- деттергс токталатын болсак, олар: - жоғары деңгейдегі ісксрлікпен. баскаша айтканда. максат- міндетіп үйымдастыру, талдап, жоспарлап, оку үдерісін үйымдастыру. Окыту моделінің нотижесін бағалай оты- рып, оны тиісті күрал-жабдыктармеи камтамасыз ету. Дүрыс жоспарланған максат кейде көзгс көрінбейтін, бірак мүғалім жәнс окушы толык сезетіи сезімталдыкпен мазмүны мен әдіс-тосілдерін біртүтас үдсріскс байланыстырып, сабақ бе- рудін колайлы формалары мен тосілдерін пайдалаиа отырып, ал- дына койған мақсаттарына жетуге айкын жол ашады. Сонымен катар дүрыс сауатты жасалынған сабақтың максаты мен міндеті окушының оку-танымдык нәтижесіиің сапасына, окуға, білімге деген ынтасьша түрткі болады. 58 ♦ 3-тарау. Биология понін окмтудмң лидиктнкалык приициитері... 3.5. Оку үдерісініц максатын анықтау жопе жоспарлау әдістері ♦ 59 Осы айтылған жоспарларды. максаттарды үйымдастыруды, окытушы калай іске асыра алады? Окушының білім алу іс-әрске- тіне, максатына жсту жолдарын қалай жобалау керек деген сүрак- тартууы мүмкін. Енді осы сүрақтарға жауап іздсстірейік. Ғылым- да синергетика деген зан бар (өзін-өзі реттеуші ашык жүйенің кызметі жоне баскару). Осындай жүйені табысты басқару үшін «жүйеден жоғары» денгейге көтсрілу ксрек. Олай дейтін себебі- міз, көптеген ашык жүйені басқару үшін одан жоғары деңгейге жетіп баскаруды керек етеді. Сабак беруде ашык жүйенің жоғарғы денгейі немесе накты сабактыц тақырыбы, дидактикалық тілмен айтар болсак, «оқу модулі», «оку үлгісі». Қойылған мақсаттың күрылысы окыту- шының позициясын ғана корсетеді. Егер окытушы білім берудің минималды денгейіне сүйеніп, ғалымдардың дайындамалары бо- йынша такырыпты түсіндіріп, максаты мен міндетін тек өзіне та на арнап жасайтын болса, окушы караңгы сыныпта окытушының артынан кармалап жүрген сиякты болады. Осындай жағдайда оқушы өзінің күнделікті іс-әрекетінде барлығынын негізсіз екен- дігін түсініп мынадай ойларға келуі мүмкін. Маган осы не үшін керек? Егер мен филолог болғым келсе, неліктен ДНҚ-ның қызметін білуім керек, неге мен жасуша жай- лы білуім керек, егер мен автомобильге қызықсам, неге мен кус- тар мен жауын күрты жайлы білуім керек, т.б. ойлар келуі мүмкін. Ал егер окушыларда осындай ойлар туған жагдайда, бүл сиг нал окытушы үшін койылған максатына жсте алмагандыгы деп карастырган жен. Сондыктан да алдына койылған максатты дү- рыс жоспарлау, жобалау, аныктау дегеніміз ол бірінші ретте оку- шыга, ал одан кейін барып окытушыға бағытталуы тиіс. Нактылап атап айтар болсак, максатты жоспарлау, оны іске асыруды оқушыға арнап жасау керек. Осы арқылы гана окушы- нын оку жүмысына міндетті түрде биология пәнінен минимум ақпараттарды бсруге болады. Мемлекет занға сәйкес білім беру бағдарламасында барлық талапты орын-орнына қоя отырып, оның минималды деңгейін нақтылап көрсетеді. Қазіргі мсктепте бірмсше бағытка бөліп окыту қалыптасып келсді. Мысалы, математнкалык багы іта білім бсруші мектептср- де биология ионінен сабак беруде косымша мақсат, япіи биоло- гиялық, экологпялык үдерістерді математикалық аппараттар ар- кылы зерттеу. талдау койылады. - гуманитарлык сыныптарла биологиядаи үстсмдік етуші комнонснттер - биоәлеумеггік күрылым. Табигат, коғам, экономика арасындағы байланыстар; - гылыми жаратылыстану иондерін терем окытатын мсктсп- терде білім беру максаты кем аукымды. теренірек. коптегсн ғылыми білімділігін калыптасіыру іздену, т.б. Өкімішке орай, коп жағдайларда окытушы алдына мақсат қоюды үмытыи нсмесе ерініп. сабак өткізуге дайындык барысын- да окулыктын мазмүнын сабакгың сағатына, санына карай боле салады. содан кейін барып орбір жеке такырыптын максатын ой- дан шытара салады. жүктеу/скачать 9,38 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|