Организация  исследования

ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ
 
 
 
177 
зовался  метод  социологического  опроса  –
 
анке
-
тирование.  Студентам  были
 
предложенны  сле
-
дующие вопросы:
 
1. 
Сколько  времени  уходит  на  подго
-
товку к занятиям?
 
По  результатам  анкетных  данных  у  67% 
студентов на подготовку к занятиям затрачивает
-
ся 3 и более часов, у 21,2% студентов подговке к 
занятиям отводится до 2 часов, а 11,8% студен
-
тов  готовятся  к  занятиям  в  пределах  одного 
часа. 
 
2. 
В  чем  причины  нехватки  свободного 
времени?
 
3%  студентов  отмечают  большие  учебные 
нагрузки;  47,2%  студентов  отметили  –
 
нерацио
-
нальное  распределение  времени  на  дополни
-
тельные  виды  работ,  в  том  числе  и  домашнюю. 
45,2%  студентов  указывают  на  дефицит  сво
-
бодного времени. 
 
3. 
Соблюдаете  ли  определенный  ре
-
жим? 
 
На  этот  вопрос  положительно  ответили 
55,9%,  к  этому  их  вынуждают  условия  учебы,  а 
44,1% опрошенных режим дня не соблюдают.
 
4. 
Сколько свободного времени у вас в 
течение суток?
 
Располагают  свободным  временем  3  и 
более  часов  –
 
57,9%  студентов,  24,5%  распо
-
лагают свободным временем до 2 часов, а 17,6% 
студентов располагают свободным временем до 
1 часа. 
 
5.   
Сколько часов вы спите?
 
На сон уходит от 7 часов и более у 33,3% 
студентов, 55% студентов затрачивают на сон 6
-
7 часов, 11,7% студентов спят от 4 до 6 часов в 
сутки. 
 
6.   
Где проводите свободное время? 
 
Свободное  время
 
проводят  дома  47,2% 
студентов,
 
26,6% студентов посвящают свое сво
-
бодное время встречам и прогулкам с друзьями, 
18,5%  студентов  проводят  свободное  время, 
посещая  дискотеки,  а  10,3%  студентов  отдают 
свое  предпочтение  занятиям  физической  куль
-
турой и спортом. 
 
7. 
Какое влияние оказывает недостаток 
свободного  времени  на  физическое  состоя
-
ние?
 
4
1,2%  опрошенных  отметили  чрезмерную 
утомляемость,  ухудшение  физического  состоя
-
ния отметили 20,2% студентов, 38,6% студентов 
указали  на  дефицит  времени  пребывания  на 
свежем воздухе. 
 
8. 
Как быстро вы освоились в ВУЗе? 
 
Около  40%  студентов  отметили,  что  не 
испытывали  особых  проблем,  привыкли  к  новой 
обстановке  в  течение  недели,  43%  опрошенных 
столкнулись  с  некоторыми  трудностями  в  адап
-
тации, которая продолжалась в течение месяца, 
и 17% студентов до сих пор не могут освоиться в 
университете  (причинами  являются:
 
резко  воз
-
никшая  большая  нагрузка,  переход  на  новый 
ритм  жизни,  который  влечет  за  собой  нехватку 
времени  на  все  виды  учебно
-
воспитательной 
деятельности). 
 
Выводы:
 
1. 
Адаптация студентов к учебным нагруз
-
кам  в  вузе  происходит  с  определенными  труд
-
ностями. Чрезмерные учебные нагрузки сказыва
-
ются на работоспособности более половины сту
-
дентов,  у  которых  при  этом  отмечен  недостаток 
времени, отводимого на все виды учебно
-
воспи
-
тательного  процесса.  Но  40%  успешно  адапти
-
рованных студентов, гармонично сочетают учебу 
с  занятиями  физической  культурой,  спортом, 
посещением различных кружков и общественных 
организаций.
 
2. 
Анализ результатов первой экзаменаци
-
онной  сессии  продемонстрировал,  что  система
-
тические  занятия  студентов  в  спортивных  сек
-
циях  повышают  успеваемость  и  способствуют 
более  высокой  умственной  работоспособности, 
что, в конечном итоге,  улучшает адаптацию сту
-
дентов к образовательному процессу в вузе.
 
3. 
Согласно  результатам  анкетирования 
58%  студентов  не  придерживаются  рациональ
-
ного  распределения  времени  на  все  виды  дея
-
тельности в режиме дня. А 21% студентов распо
-
лагают  наличием  сободного  времени  только  за 
счет невыполения домашних заданий. 
 
Результаты  исследования  продемонстри
-
ровали, что на адаптационные возможности сту
-
дентов  к  образовательному  процессу,  психофи
-
зиологическую  работоспособность,  с  наимень
-
шей  затратой  сил  и  здоровья  студентов,  оказы
-
вают  влияние  рациональная  организация  учеб
-
ного  процесса,  гармоничная  ритмичность  режи
-
ма  работы,  сна  и  активного  отдыха.  Подавляю
-
щая  часть  первокурсников  у  которых  адаптация 
осуществляется  медленнее,  как  правило,  не  за
-
нимаются физической культурой и спортом и ис
-
пытывают  дефицит  времени  на  выполнение  не
-
обходимых  требований  образовательного  про
-
цесса.
 
Систематические  занятия  студентов  в 
спортивных  секциях,  активная  жизненная  по
-
зиция,  участие  в  общественной  жизни  вуза  поз
-
воляют свести к минимуму время на привыкание 
к новым условиям студенческой жизни. 
 
 
Литература:
 
1.  Басов  М.Я.  Избранные  психологические 
произведения. М.Педагогика, 1975 –
 
432 стр.
 
2. Бердников И.Г. Массовая физическая ку
-
льтура в вузе. М. Высшая школа,  1991 –
 
240 стр.
 
3.  Гапонова  О.А.  Особенности  адаптации 
студентов вуза. Психологический журнал, 1994 –
 
240 с.
 
4.  Евсеев  Ю.И.  Физическая  культура.  Рос
-
тов
-
на
-
Дону, Феникс 20
05 - 41-
45 стр.
 
5. Космолинский Ф.П. Физическая культура 
и  работоспособность.  М.  Знание,  1983 
-75-79 
стр.
 
6. Правосудов В.П.  Физическая  культура  и 
здоровье. М
. 1985-165-170 
стр
. 

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАРЫ
 
 
 
178 
References: 
1.  Bassov  M.J.  Selected  psychological  works 
M. Pedagogics, 1975 - 432 p. 
2. Berdnikov I.G. Mass physical culture at the 
university M. High School, 1991 - 240 with 
3.  Gaponova  O.A.  Features  of  adaptation  of 
university  students.  Psychological  Journal,  1994  - 
240s 
4. Yevseyev Y.I. Physical Culture. Rostov-on-
Don, Phoenix 2005 -41-45s 
5.  Kosmolinskiy  F.P.  Physical  culture  and 
performance. M. Languages, 1983 -75-79s 
6.  Pravosudov  V.P.  Physical  education  and 
health, M. 1985-165-170s. 
 
Сведения об авторах
 
Горбунова  Наталья  Александровна  –
 
старший  преподаватель  центра  физической  и  спор
-
тивной  подготовки  Костанайского  государственного    университета,  г.  Костанай,  Абая,  28, 
тел.55
-89-69, e-mail: natalya.gorbunova.1961@mail.ru 
Гальвина  Наталья  Петровна 
- 
старший  преподаватель  центра  физической  и  спортивной 
подготовки Костанайского государственного  университета г. Костанай, Абая, 28, тел.55
-89-69, 
e-mail: galvina_natalya@mail.ru 
 
Gorbunova Natalya Aleksandrovna - Senior Lecturer, Centre of physical and athletic training Kostanay 
State University Kostanay e-mail: natalya.gorbunova.1961@mail.ru 
Galvina  Natalya  Petrovna  -  Senior  Lecturer,  Centre  of  physical  and  athletic  training  Kostanay  State 
University Kostanay e-mail: natalya_galvina@mail.ru 
 
Горбунова  Наталья  Александровна  –
 
А.Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік 
университетінің    дене  және  даярлау  орталығының  аға  оқытушысы,  e
-mail:  natalya.gorbunova. 
1961@mail.ru 
Гальвина  Наталья  Петровна  –
 
А.  Байтұрсынов  атындағы  Қостанай  мемлекеттік  универ
-
ситетінің  дене және даярлау орталығының аға оқытушысы, e
-mail: galvina_natalya@mail.ru 
 
 
 
УДК 
811.512 .122 
 
ШЕШЕНДІК ӚНЕРДІ МЕҢГЕРУ –
 
ЗАМАН ТАЛАБЫ
 
 
Қайыпбаева  А. 
- 
ф.ғ.к., тіл және  әдебиет теориясы кафедрасының доценті,  А.Байтұрсынов 
атындағы Қостанай мемлекеттік университеті 
 
 
Бұл  мақалада  сөйленер  сөздің  тақырыбы  мен  мақсатына  назар  аударылған.  Теориялық 
мәселелер іріктелген. Алдын
-
ала жұмыс жоспарын, басты тезисті құру керек екеніне тоқталған. 
Айғақтарды  іріктеу  керек  екені  түсіндірілген.  Сөйленер  сөз  мәтінімен  жұмыс  жүргізу,  мәтінді 
редакциялау, әр халықтың шешендік өнерінің ерекшеліктеріне тоқталған.
 
Шешендік тек тарихи құбылыс қана емес, қоғамдық құбылыс екені қарастырылған. Шешендік 
өнердің  тарихына  көз  жіберсек,  шешендік  әсіресе  тәуелсіздік  жолындағы  күресте  өте
-
мөте  бел
-
сенді қызмет атқарғанын көрсеткен. Бұл мақалада шешендік сөздің сипатына қарай, яғни, нені ай
-
ту, қайда айту, қалай айту талаптарына орай, шешендік өнер тіл мәдениетін көтеретін шарт
-
тардың бастысына айналғаны баяндалған.
 
Аталмыш    мақалада  шешендік  сөздердің  мән
-
мағынасы  ашылып,  жас  ұрпақтың  бойына 
атадан қалған асыл сөздерді жеткізу деген мақсат көзделеді. 
 
Сонымен бірге, автор шешендік өнердің шығу тарихы ежелгі Грек және Рим елдерімен тығыз 
байланысты екенін назардан тыс қалдырмаған
. 
Негізгі  ұғымдар:  шешендік  ой,  негіз,  таным,  бағыт,  шешендік  тарихы,  дәлел,  мысал, 
ерекшелік.
 
 
 
ИЗУЧЕНИЕ ОРАТОРСКОГО ИСКУССТВА –
 
ТРЕБОВАНИЕ ВРЕМЕНИ
 
 
Кайыпбаева  А.  –
 
к.ф.н..  доцент  кафедры  теории  языка  и  литературы,  Костанайский  госу
-
дарственный университет имени А.Байтурсынова
 
 
Данная  статья  обращает  внимание  на  тему  и  цели  ораторских  искусства.  Рассмотрены 
главные  теоритические  вопросы.  Установлен  предварительный  план  работы  и  необходимость 
создания  основных  тезисов.  Объяснена  необходимость  в  рассмотрении  доказательств.  

ГУМАНИТАРНЫЕ И СОЦИАЛЬНЫЕ НАУКИ
 
 
 
179 
Обращено внимание  на работу с ораторским текстом и его редактирование,  а также на особен
-
ности ораторского искусства разных стран.
 
Ораторское  исскуство  исследовано  не  только  как  исторические,  а  еще  и  общественное 
явление. Если обратиться к истории ораторского искусства, то можно заметить его значимую 
роль в борьбе за независимость  В этой статье указаны виды ораторского искусства: в зависи
-
мости  от  того,    что  говорить,  где  говорить,  как  говорить 
- 
оно  является  одним  из  главных 
условий развития языковой культуры.
 
Целью  данной  статьи  является  раскрытие  содержания  ораторского  слова  и    воспитание 
молодого поколения  на  мудрых идеях предков.
 
Наряду  с  этим,  автор  не  оставил  без  внимания  тот  факт,  что  история  создания 
ораторского искусства тесно связана с древней Грецией и Римом.
 
Ключевые  слова:  ораторская  мысль,  основа,  познание,  направление,  история  ораторского 
искусства, доказательство, пример, особенность.
 
 
THE STUDY OF ORATORY - A REQUIREMENT OF TIME 
 
A.Kajypbaeva  -  associate  professor  of  theory  of  language  and  literature,  candidate  of  philology  
sciences, Kostanay State University named after A.Baitursynov 
 
This  article  draws  attention  to  the  subject  and  purpose  of  oratory.  Highlighting  the  main  issues  in 
theory. Established a preliminary work plan and the need for major points. Explain the need to consider the 
evidence.  Attention  is  paid  to  work  with  oratorical  text  and  edit  it  as  well  as  the  peculiarities  of  oratory 
different countries. 
Oratory Art studied not only as a historical, but also a social phenomenon. If you look at the history of 
oratory,  we  can  see  its  role  in  the  struggle  for  independence  in  this  article  indicates  the  types  of  oratory: 
Depending on what to say, where to say, how to say - it is one of the main conditions for the development of 
language culture. 
The  purpose  of    this  article  is  by  wise  ideas  of  ancestors  to  uncover  orotorial  art  and  teach  young 
generation. 
Along  with  this,  the  author  designated    the  fact  that  the  history  of  oratory  closely  associated  with 
ancient Greece and Rome. 
Key words: oratorical idea foundation, knowledge, direction, history of oratory, proof example feature 
 
ШЕШЕНДІК  ӚНЕРДІ  МЕҢГЕРУ  –
 
ЗАМАН 
ТАЛАБЫ
 
Жалпы шешендік ӛнердің шығуы белгілі бір 
қоғамның  шығуымен,  дамуымен  байланысты 
екенін қазақ шешендік ӛнерінің тарихы растайды. 
Қазақ  рулары  мен  ұлыстары  пайда  болғаннан 
бері
-
ақ  ӛз  замандастарына  озат  ойлы,  шебер 
тілді адамдар болғаны күдік туғызбайды. Алайда, 
шешендік  ӛнердің  шығып  қалыптасуы  қоғамның 
белгілі  бір  даму  сатысымен,  шешендердің  шы
-
ғуымен,
 
олардың сӛздерімен межеленеді.
 
Шешендік  сӛз  тарихын  еске  алсақ,ХІІ
-
ХІІІ 
ғасырлардағы Майқы би, Аяз би,ХІY Х
y
ғасырлар
-
дағы  Жиренше  шешен,Асан  қайғыХY
- 
ХYІІІ  ға
-
сырлардағы  Шалкиіз,  Бұқар,
 
Шортанбай,  Дулат, 
Тӛле, Қазыбек, Әйтекелерді сӛз қылу парыз.
 
Бӛлтірік  шешеннің  «Сӛзден  ащы  нәрсе 
жоқ.
 
Сӛзіңді  тіліңе  билетпе,ақылыңа  билет,
 
ақы
-
лыңды,
 
сӛзіңді  ақылсызға  қор  етпе,
 
ақылдыға 
айт,
 
кімге  қай  жерде,
 
қай  кезде,қалай  сӛйлей
-
тініңді  біл»
 
деп  толғайды.  Осы  дәйек  сӛзді  негіз 
ете отырып,салт
-
дәстүріміздегі шешендік сӛздер
-
дің  мән
-
мағынасын  ашып,  жас  ұрпақтың  бойына 
атадан қалған асыл сӛздерді,
 
яғни ұлттық тәлім
-
тәрбиенің қағидаларын сіңіру
-
бүгінгі күннің пары
-
зы. Осы тұрғыдан алғанда біз қазақтың шешендік 
ӛнерін  тарихта,  тарихи  аңыздарда  есімдері,  сӛз
-
дері сақталған Майқы би  мен Аяз биден бастай
-
мыз.
 
Майқы  би 
- 
ӛмірде  болған  тарихи  адам, 
Шыңғыс  ханға  кеңесші  болған,  бытыраңқы
 
қазақ 
руларынан  ел  құрап,  Алаша  ханды  бас  қылып, 
қазақтың  алғашқы  хандығын  құрған,  қазақ  рула
-
ры мн ұлыстарының таңбаларын тасқа қашатып, 
ұрандарын  белгілеп  берген  қоғам  қайраткері.
 
Сонымен  бірге  ол  артына  аталы  сӛзі  қалған  ӛз 
заманының  айтулы  шешені  болған.  Неше  ғасыр 
бойы  халық  жадында  сақталған  және  Абай  мен 
Мәшһүр  Жүсіп  растаған  «Түгел  сӛздің  түбі  бір, 
түп  атасы  –
 
Майқы  би»  дейтін  нақыл  да  оны 
қазақ  шешендерінің  басы,  халық  шешендік 
сӛздерінің атасы деуге дәлел бола алады.[1,31]
 
Шешендік әдеп пен мәдениетіне материал
-
ды  меңгеруі,  тіл  сауаттылығы,  сӛздік  қор,  ой  жү
-
йесі, дәлелдігі жатады. Сонымен қатар әр шешен 
адам  ӛзін
-
ӛзі  ұстай  білуі  керек.  Оған  шешеннің 
табиғи  шынайылығы,  сӛйлеу  техникасы,  аудито
-
риямен қарым
-
қатынасы жатады.
 
Ал шешендік келбетке киім кию мәдениеті, 
жүріс
-
тұрысы,  бет
-
әлпеттік 
-
ӛзгерістері,қимыл
-
қозғалысы жатады [2, 11].
 
Бӛлтірік  шешен  «Сӛзден  тәтті  нәрсе  жоқ,
 
сӛзден  ащы  нәрсе  жоқ.
 
Сӛзіңді  тіліңе  билетпе,
 
ақылыңа  билет.
 
Ақылыңды,
 
сӛзіңді  ақылсызға 
қор  етпе,  ақылдыға  айт,
 
кімге,
 
қай  жерде,
 
қай 
кезде,
 
қалай  сӛйлейтініңді  біл»
  - 
деп  толғайды.
 
Шешендер  ердің құнын екі ауыз сӛзбен бітіретін, 
жаулап  алған  елдің  арасына  бітім  айтатын,
 

ГУМАНИТАРЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ҒЫЛЫМДАРЫ
 
 
 
180 
күлгенді  жылатып,жылағанды  жұбата  алатын 
даналық  сӛздер  иесі.  Шешендік  ӛнер  кӛрген
-
білгенді  кӛкейге  тоқып,кӛп  үйреніп,  ізденудің 
арқасында,  талай  айтыс
-
тартысқа  түсіп,  жалық
-
пай  жаттығу  арқылы  жетілетін  ӛнер.  Шешендік 
сӛздер  түрлеріне  бата  берудегі  шешендік  сӛз,
 
қайғы
-
қазаға байланысты туған шешендік сӛздер,
 
шешендік  парасат,
 
шешендік  сын,шешендік  на
-
қыл
, 
шешендік  ақыл,
 
шешендік  ӛсиет,
 
шешендік 
ӛсиет,  шешендік  жұмбақ,  шешендік  дау.  [3,21] 
 
         
Асылы,  қазақ  ауыз  әдебиетінде
 
«шешен»
 
деген  атау  Жиреншеден  басталады,  сірә,  бұл 
ұғымды  оған  дейін  «би»  деген  атау  атқарып 
келсе  керек.  «Би»  мен  «шешен»  деген  атаулар 
күні кешеге дейін қатар қолданылып, кейде бірін
-
бірі ауыстырып келгені кездейсоқ емес.
 
Белгілі бір мәселені талқылағанда, бастап
-
қы оймен, шебер тілмен  ауызша  айтқан  мазмұн
-
ды, кӛркем пікірін шешендік сӛз дейді.
 
Белгілі бір мәселені талқылау кезінде ауы
-
зекі  сӛзі  мен  тыңдаушыларды  аузына  қаратып, 
сӛзіне  тарта  білетін  терең  ойлы,  шебер  тілді 
адамды шешен дейді.
 
Бұрынғы қазақ шешендерінің бір ерекшелігі 
–
 
олар  сӛздерін  жазып  дайындамаған,  сӛздері 
қағазда емес, халық жадында сақталған, ауызша 
тарап әлденеше кісінің, ұрпақтың ӛңдеуінен ӛтіп, 
қысқарған,  ұстарған,  бейнеленіңкіреп  айтқанда 
«Тоқсан  ауыз  сӛздің  тобықтай  түйіні» 
- 
дәні 
қалған, сӛйтіп, бүкіл халықтық мұраға айналған.
 
Шешендік  тек  тарихи  құбылыс  қана  емес, 
қоғамдық  құбылыс.  Түрлі  тарихи  қиын  кезеңдер
-
де  шешендік  қоғамға  қызмет  етті.  Шешендік 
ӛнердің тарихына кӛз жіберсек, шешендік әсіресе 
тәуелсіздік жолындағы күресте ӛте
-
мӛте белсен
-
ді  қызмет  атқарады.  Шешендер  тіпті  жер  дауы 
мен  жесір  дауын  қозғаса  да,  түбі  елдікке,  бір
-
лікке, теңдікке барып тірелді. Сондықтан да әйгілі 
шешендердің  тайпа  кӛсемдері,  ханға  кеңесші 
билер, қол бастағана батырлар болуы тегін емес 
еді.  Немесе  біз  білетін  шешендердің  әрі  би,  әрі 
қолбасшы, әрі батыр, әрі жырау
-
философ болуы 
да  осы  ұлы  мұраттан  туындағаны  белгілі.  Кейін 
қоғамдық
-
әлеуметтік жағдайдың ӛзгеруіне байла
-
нысты,  идеология  да  ӛзгерді:  бұрынғыдай  халық 
жиналыстарында  саяси
-
әлеуметтік  тақырыптар
-
да  пікірталасы  немесе  үгіт
-
насихат  сӛздері 
кеңінен жүзеге аспады,  қоғам мүшелерінің саяси 
белсенділігі  тӛмендеді.  Енді  шешендер  мен  ше
-
шендік сӛздердің, шаршы топтың сипаты ӛзгерді: 
шешендер білім
-
ғылым, оқу
-
ағарту, тәлім
-
тәрбие, 
мәдениет
-
ӛнер  тақырыптарын  қозғаған  кӛркем 
сӛз иелері –
 
ақындар мен жазушылар, ғалымдар, 
журналистер  болса,  тыңдаушы  топ  –
 
білім
-
ғы
-
лым,  оқу
-
ағарту,  мәдениет  саласындағы  кӛп
-
шілік. Кейінгі қоғамда шешендік ӛнердің кӛрінетін 
орындары –
 
жоғарыдағы тақырыптарға арналған 
жиналыс, конференция, съезд, симпозиум, семи
-
нар,  диспуттар  еді.  Шешендік  сӛздің  сипатына 
қарай,
 
яғни,  нені  айту,  қайда  айту,  қалай  айту
 
талаптарына  орай,  шешендік  ӛнер  тіл  мәдение
-
тін кӛтеретін шарттардың бастысына айналды.
 
Жалпы алғанда
 
шешендік
 
сӛз
 
немесе  ше
-
шендік  ӛнер
   -   
ежелгі
 
Грекия
  
мен
 
Рим
 
заманы
-
нан бермен қарай кӛптеген халықтардың мәдени, 
рухани,  ӛмір  тіршілігіндегі  ӛнердің  бір  түрі  екен
-
дігі  белгілі.  Грек  шешендiк  ӛнерiнiң  игi  әсерi 
арқасында  кӛне  Римде  де  бұл  ӛнер  дами  бас
-
тады. Бiздiң дәуiрiмiзге  дейiнгi III ғасыр  Рим мен 
Грек  елдерiнде  эллиндiк  дәуiр  деп  аталып,  әде
-
би
-
мәдени  құндылықтардың  алмасуымен  сипат
-
талады.  Бұл  сипат  шешендiк  ӛнерге  де  тiкелей 
қатысты.  Байырғы  салалары:  бейнелі  сӛз,  ше
-
шендік  сын,  шешендік  ӛсиет,  шешендік  нақыл, 
шешендік  дау,  шешендік  толғау.  Әрқайсының 
әсерлі  ӛңі,  сұлулығы,  татымдығы,  дуалылығы, 
зерделігі  адам  ой  жүйесіне,  жан
-
дүниесіне,  сезі
-
міне  мықты  қозғау  салады,  жүрек  тебірентеді. 
Тыңдаушының  еркі  мен  сезімін  билейді,  толған
-
дырады[4,87].
 
Шешендік  сӛздер  ағып  тұрған
 
поэзия,  тұ
-
нып  тұрған
 
философия.  Ақ  ӛлеңмен  ӛрілген  сӛз 
тұнығы:  сырлы  теңеу,  астарлы  сын,  жинақы  ой, 
жұмбақты  меңзеу,  қисынды  толғам,  тылсымды 
талай.  Бәрі  тіл  құдіретінің,  пікір  түйінділігінің, 
таңғажайып ой толғағының
 
әмбебап туындысы.
 
Ӛмірдің  барлық  белестерінде,  мейлі  ол 
баланың  немесе  дананың  сӛзі  болсын,  болмаса 
күнделікті  ӛмірдің  мамыражай  тұрмысындағы 
сәттерден  бастап  философиялық  немесе  фило
-
логиялық  тұрғыда  болсын  бейнелеуде  әрбір  ха
-
лықтың тілі ӛзінше орамды
. 
Қазақ  тілінің  жетістігі 
- 
ӛзге  халықтардың 
тілдерінің  жетістігіндей  бүкіл  адамзатқа  ортақ 
мән
-
мазмұндық  байлықтың  бір  бӛлігі.  Әлем  ха
-
лықтарының бір де бірінің сӛздігінде ұшыраспай
-
тын,  тек  қана  қазақ  тілінің  мүмкіндіктері  арқылы 
нақтылы  құбылыстарды  танып
-
білуге  болатын  
шешендік  сӛздер  бар.  Жалпы  қазақ    шешендік 
ӛнерін дамыту дегеніміз гуманитарлық тұрғыдағы 
қуатты  қаруды  шыңдау,  қоршаған  ортаны 
бағалаудың бір құралын жетілдіру деген сӛз.
 
Халықтың  шешендік  ӛнері  оның  мәдени
-
әлеуметтік  дамуын  және  тұлғалық  белсенділігін 
айшықтайтын  деңгей.  Шешендігімен  халық  шын
-
дыққа  жол  ашты,  басын  біріктірді,  ӛзін  танытты. 
Шешендік  –
 
адамның бірін
-
бірі түсіну,  түзету жә
-
не  құрметтеу  амал
-
әрекеті.  Шешендік  ӛнер  –
 
адамның тұлғалық бейнесін және халықтық дана
-
лығын айқындайтын ӛлшем. Шешендіктің тәсілін, 
тәжірибесін  және  ережесін  игеру  –
 
ұлттық  дәс
-
түрді жалғастыру және ӛркениеттілікті ӛрбіту.
 
Халықтың  шешендік  ӛнері  оның  мәдени
-
әлеуметтік  дамуын  және  тұлғалық  белсенділігін 
айшықтайтын  деңгей.  Шешендігімен  халық  шын
-
дыққа  жол  ашты,  басын  біріктірді,  ӛзін  танытты. 
Шешендік  –
 
адамның бірін
-
бірі түсіну,  түзету жә
-
не  құрметтеу  амал
-
әрекеті.  Шешендік  ӛнер  –
 
адамның тұлғалық бейнесін және халықтық дана
-
лығын айқындайтын ӛлшем. Шешендіктің тәсілін, 
тәжірибесін  және  ережесін  игеру  –
 
ұлттық  дәс
-
түрді жалғастыру және ӛркениеттілікті ӛрбіту.Осы 
тұрғыда  шешендік  ӛнерді  игерту  мәселелеріне 
тоқтала  кетсек,артық  емес.Шешендік  ӛнерді 

жүктеу/скачать 6,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: