Халықаралық ғылыми конференцияның материалдары 9-10 желтоқсан

88 
MATHCAD ОРТАСЫНДА КӨП ӨЛШЕМДІ ФУНКЦИЯЛАРДЫ ИНТЕРПОЛЯЦИЯЛАУ 
Копбалина С.С., Турсынгалиева Г.Н., Серикбек Қ.Н. 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Қарағанды, Қазақстан 
E-mail: kopbalina@mail.ru, gulim_tursyngali@mail.ru 
 
Математикалық  жəне  ғылыми-техникалық  есептерді  шығару  компьютерді  қолданудың  негізгі 
облыстарының бірі болып табылады. Ертеректе осындай мақсатта программалау тілдерін білу қажет 
болатын,  қазіргі  уақытта  əртүрлі  математикалық  пакеттердің  пайда  болуына  байланысты 
қолданушының  жұмысы  əлдеқайда  жеңілдеді.  Осындай  қолданбалы  программалау  пакеттерінің 
қатарына MathCad бағдарламасын жатқызуға болады.  
Қазіргі  таңда MathCad математикалық  есептеулер  жүйесі  компьютерде  түрлі  математикалық 
жəне  техникалық  есептеулерді  орындауға  арналған  əмбебап  құрал.  Оның  көмегімен  қолданушы 
формулалармен, сандармен, графикпен жəне мəтінмен жұмыс істей алады. 
Көптеген  қолданбалы  есептерді  шешу  кезінде  берілген 
, , …
  нүктелерінде 
 
функциясының  мəндерін  қабылдайтын,  ал  басқа  нүктелерде  оған  жуықтайтын 
  функциясын 
қолданады.  Осы 
  функциясын  интерполяциялаушы  функция  деп  атайды. MathCad-та 
интерполяцияны  жүзеге  асыратын  арнайы  функциялар  бар.  Ол  функцияларды  қолдану  арқылы 
интерполяцияны оңай əрі жеңіл жүргізуге болады.  
MathCad-та  сызықтық  интерполяцияны  орындау  үшін  linterp(x,y,t)    функциясы  қолданылады. 
Мұндағы  x – аргументтің  нақты  берілгендер  векторы,  у – өлшемі  x-пен  бірдей  болатын  мəндердің 
нақты берілгендер векторы, t – интерполяциялық функция есептелетін аргументтің мəні. 
Көптеген тəжірибелік қосымшаларда эксперименттік нүктелерді сынық сызықтармен емес, тегіс 
қисықтармен қосқан дұрыс. Осы мақсатта кубтық сплайндармен интерполяциялау тиімді болады. 
 іnterp(s,x,y,t) - х жəне у векторларының берілгендерін кубтық сплайнмен жуықтайтын функция.  
Мұндағы  s  –  csplіne, psplіne  немесе    lsplіne  функцияларының  біреуі  арқылы  құрылған  екінші 
туындылар векторы;  х – элементтері өсу ретімен орналасқан аргументтің нақты берілгендер векторы; 
y – өлшемі  x-пен  бірдей  болатын  мəндердің  нақты  берілгендер  векторы,  t – интерполяциялық 
функция есептелетін аргументтің мəні. 
іnterp  функциясын  қолданбас  бұрын  s  айнымалысын  анықтап  алу  керек.  Ол  келесі  үш 
функцияның біреуі арқылы орындалады. 
–  іspііne(x,y) – сызықтық сплайнның коэффициенттер мəнінің векторы; 
–  pspііne(x,y) – квадраттық сплайнның коэффициенттер мəнінің векторы;  
–  csplіne(x,y) – кубтық сплайнның коэффициенттер мəнінің векторы; 
–  х, y – берілгендер векторлары. 
Екі өлшемді сплайн-интерполяция (х,у) координата жазықтығында тор түріндегі нүктелер тізбегі 
арқылы өтетін z (х,у) кеңістігін құруға негізделген. Кеңістік (х,у)  функциялары болып келетін жəне 
екі  координата  бойынша  бірінші,  екінші  ретті  үздіксіз  туындылары  бар  екі  өлшемді  кубтық 
сплайндардың көмегімен құрылады.  
MathCad-та  көпөлшемді  интерполяция  бірөлшемдегі  сияқты  арнайы  функциялар  көмегімен 
құрылады,  тек  аргументтері  векторлар  емес  сəйкесінше  матрицалар  болады.  Бірақ  бұл  матрицалар 
квадраттық матрицалар ғана бола алады. 
Жұмыста MathCad ортасында  интерполяциялаушы  функцияларды  есептеу  жəне  олардың 
графиктерін  сызу  қарастырылады.  Сонымен  қоса  интерполяцияның  əртүрлі  түрлерімен  алынған 
нəтижелерге салыстырмалы талдау жасалынып, тиімді жолдары анықталады. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1. 
Алмухамбетов  Н.А.,  Бабалиев  А.М
.  Приближение  функций  и  численное  интегрирование. –Караганда: 
1986. -c.18-54. 
2. 
Охорзин  В.А
.  Прикладная  математика  в  системе MATHCAD Учебное  пособие. 3-е  изд. - СПб.:  Лань, 
2009. – 352 с. 
3. 
Пяртли  А.С.
  Основы  вычислительной  математики  и  использование  системы MATHCAD 14 для 
решения вычислительных задач. Учебно-методическое пособие. – Иваново, 2010. – 141 с. 
4. 
Кирьянов Д.В
. Мультимедийный учебник по Mathcad 14 - http://www.polybook.ru/mathcad/index.html. 
5.  Иллюстративный самоучитель по MathCad - http://samoychiteli.ru/document21340.html. 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

89 
МАТЕМАТИЧЕСКОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ ДЕФОРМАЦИОННЫХ СВОЙСТВ 
ЭПОКСИДНЫХ КОМПОЗИТНЫХ МАТЕРИАЛОВ 
Кравцова Л.В., Богдан А.П. 
Херсонская государственная морская академия, Херсон, Украина 
E-mail: arundo.p@mail.ru 
 
Постановка  задачи. 
В  процессе  эксплуатации  конструкции,  изготовленные  из  эпоксидных 
композитных материалов (ЭКМ), подвергаются действию внешних влияний – нагрузка, температура, 
действие  агрессивной  среды.  Это  приводит  к  снижению  эксплуатационных  характеристик 
материалов  и  последующего  разрушения.  Исходя  из  этого,  одной  из  важных  задач,  которые 
недостаточно решены на сегодняшний день, является прогнозирование рабочих характеристик ЭКМ. 
Цель  работы – 
на  основании  экспериментальной  зависимости  абсолютной  деформации 
образцов  от  предварительно  заданной  концентрации  наполнителя  в  ЭКМ  спрогнозировать 
деформационные свойства образцов из композитов с другой концентрацией частиц наполнителя. 
В  данной  работе  на  предварительном  этапе  в  результате  эксперимента  получены  зависимости 
абсолютной  деформации  (

L)  образцов  от  величины  нагрузки  (Р,  Н)  для  ЕКМ  с  разной 
концентрацией  наполнителя (q, масс.ч.).  Измерение  деформации  проводили  при  концентрации 
наполнителя в ЭКМ q = 10, 20, 40, 60 масс.ч. на 100 масс.ч. эпоксидной смолы. Для прогнозирования 
деформации ЭКМ при концентрации наполнителя в ЭКМ q = 70, 80 масс.ч. на 100 масс.ч. эпоксидной 
смолы  использовали  интерполяционный  полином  Лагранжа.  Значения  зависимости  деформации 
образцов  от  концентрации  наполнителя  использовали  как  узлы  интерполяции  и  строили 
аналитическую  функцию G(x) (отдельно  для  каждого  значения  нагрузки  Р).  Функцию  находили  в 
виде линейной комбинации некоторых функций: 




1
1
)
(
)
(
n
k
k
k
x
a
x
G

, 
(1)
де 
)
(x
k

 - заданные функции, а 
k
a
- искомые коэффициенты.  
Из постановки задачи интерполяции, то есть из условия G (x
i
) = y
i
, следует, что коэффициенты и 
k
a
определяются из решения системы уравнений: 
,
1
,...
2
,
1
,
)
(
1
1






n
j
y
x
a
j
n
k
j
k
k

 
(2)
Рассчитывали  коэффициенты  Лагранжа  для  значений  деформации  при  каждом  фиксированном 
значении нагрузки; узлы интерполяции q = 10, 20, 40, 60 масс. ч. 


























k
j
n
j
n
k
k
k
k
k
k
k
n
k
k
j
k
j
k
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
1
,...
2
,
1
1
1
1
2
1
1
1
1
2
1
)
)...(
)(
)...(
)(
(
)
)...(
)(
)...(
)(
(
)
(
 
   (3) 
  
В  виде  узлов  взяли  следующие  значения  концентраций  наполнителя  х = 70  и  х = 80  (масс.  ч.). 
Для  х = 70  получены  значения  коэффициентов: 
;
1
)
(
1


 x
 
;
25
,
2
)
(
2

 x
 
;
5
,
2
)
(
3


 x
 
25
,
2
)
(
4

 x
, 
для х = 80 получили значения коэффициентов: 
;
2
,
3
)
(
1


 x
 
;
7
)
(
2

 x
;
7
)
(
3


 x
 
.
2
,
4
)
(
4

 x
  
Достоверность  прогнозирования  оценивали,  используя  результаты  эксперимента  для 
концентрации частиц q = 80 масс.ч. Расчет показал, что отклонение расчетных значений деформации 
от  экспериментальных 
0
Р
табл
расч




L
L
Р
  для  всех  значений  нагрузки  Р,  что  говорит  о  некотором 
запасе прочности образца. Дисперсия полученных результатов D = 0,1711, что является допустимым 
значением  для  эксперимента.  Таким  образом,  анализируя  результаты  зависимости  деформации  от 
нагрузки  образцов  при  концентрации  наполнителя  в  ЭКМ – q = 10, 20, 40, 60 
масс.ч., 
спрогнозировали деформацию материалов при концентрации частиц – q  = 70, 80 масс.ч. 
Выводы.
  Методом  математического  моделирования  получены  параметры  зависимости 
абсолютной  деформации  образцов  ЭКМ  от  концентрации  наполнителя  диоксида  циркония  под 
действием  нагрузки.  Спрогнозировано  деформацию  ЭКМ  с  концентрацией  наполнителя  q   = 70, 80 
масс.ч. под действием силы Р = 100…400 Н. Получено оценку максимальной ошибки расчета. 
 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

90 
РАЗРАБОТКА САЙТА ОХРАННОГО АГЕНТСТВА 
Кудебекова А.Н., Омаров А.М., Сейтимбетова А.Б. 
Карагандинский государственный университет им. академика Е.А. Букетова, Караганда, Казахстан 
E-mail: aigerimka_96-96@mail.ru 
 
В  настоящее  время  сайты  становится  неотъемлемой  частью  любой  сферы  деятельности.  Сайт 
производит  сильное  влияние  на  имидж  компании,  так  как  это  очень  важно,  когда  появляется 
необходимость  в  освещении  бизнеса  для  большего  количества  людей. Web–сайт  это  системное 
многоуровневое  объединение  разных  ресурсов  и  сервисов,  что  дает  пользователю  четкую 
информацию,  осуществляет  мгновенный  доступ  к  таким  сервисам,  как  поисковые  системы, 
электронный  шопинг,  бесплатная  электронная  почта,  торговая  реклама,  мгновенная  рассылка 
сообщений, веб-аукционы; обладает возможностью как привлекать большое число пользователей, так 
и собирать информацию об их интересах. Сайт в Интернете – визитная карточка любой компании или 
частного  пользователя,  оформленная  в  увлекательной  графике,  от  простой  информационной 
странички до путеводителя по конкретной области знаний или сфере бизнеса. 
Еще недавно большинство фирм, имеющих свой сайт, толком не представляли цели создания и 
использования своего собственного сайта [1]. 
Данная  работа  является  информационным  сайтом,  который  представляет  посетителю 
информацию  по  всем  видам  деятельности,  осуществляемыми  компанией  Охранное  Агентство 
«СПАРТА».  Данный  информационный  сайт  объединяет  в  себе  хорошо  отлаженную  навигацию, 
грамотно  построенный  структурированный  каталог  с  определённым  количеством  разделов, 
оригинальный интерфейс, а также несколько сопутствующих сервисов. Информационный web–сайт 
Охранное  Агентство  «СПАРТА»  потенциальный  источник  информации,  как  в  коммерческой,  так  и 
некоммерческой сфере деятельности, и являться эффективным бизнес - инструментом, не требующим 
больших инвестиций, а также средством привлечения постоянной целевой аудитории.  
Сайт  Охранное  Агентство  «СПАРТА»  дает  возможность  посетителю  широкий  спектр 
информации  по  определенной  тематике.  Программный  код  главной  страницы  расположен  в 
приложении. Кроме того сайт содержит в себе хорошо отлаженную навигацию, структурированный 
каталог с множеством разделов и подразделов, оригинальный интерфейс. 
Главной  задачей  информационного  сайта  Охранное  Агентство  «СПАРТА»  является 
предоставление полной информации о деятельности компании, ее услугах – информации, в которой 
заинтересованы потенциальные заказчики. Широко описаны: 
- резюме организации; 
- данные о ее деятельности; 
- информация об основных партнёрах и клиентах; 
- подробное описание услуг с возможность вывода на печать; 
- отзывы. 
С  целью  облегчить  поиск  информации  пользователю,  а  также  для  более  выгодного  ее 
представления  она  разбита  на  тематические  разделы.  Объем  информационного  сайта  Охранное 
Агентство  «СПАРТА»  составляет 11 основных  страниц  и 3 дополнительных.  Кроме  качественного 
текстового  наполнения,  сайт  обладает  интересным  для  восприятия  привлекательным  дизайном.  Он 
соответствует корпоративному стилю фирмы, содержит его элементы: 
- фирменный логотип; 
- оригинальную надпись. 
К числу его дополнительных отличительных особенностей можно отнести следующее: 
-  маленький  размер  файлов  с  кодами Web–страниц,  что  обеспечивает  их  быструю  загрузку  из 
Сети на клиентской машине; 
- сжатые форматы графических файлов, что так же положительно влияет на уменьшение размера 
Web–страниц; 
- отсутствие проблем совместимости с различными браузерами. 
Web–сайт – это лицо той фирмы, того учреждения, человека, который разместил ее в глобальной 
сети.  Именно  поэтому  сегодня Web–дизайну  уделяется  такое  огромное  внимание,  так  как  от  него 
напрямую  зависит  популярность  того  или  иного  информационного  ресурса  сети.  Недаром  сейчас 
профессия Web–дизайнера является одной из самых престижных и высокооплачиваемых.  
 
Список использованных источников 
1.
 
http://www.m112.ru/info_02.htm    
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

91 
3D МОДЕЛЬДЕРДІ АНИМАЦИЯЛАУ ƏДІСТЕРІ 
Муратхан Р., Темірғалы Қ. 
Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Қарағанды, Қазақстан 
Е-mail: rai-81@mail.ru 
 
Əрбір  адамның  күнделікті  іс - əрекетінде  белгілі  бір  мəселені  шешу  немесе  кез  келген  жұмыс 
орындалмас бұрын оның санасында алдын ала оның орындалу моделі жасалады. Мысалы, жолдан өту 
немесе  дүкенге  бару,  сабақ  оқу  т.б.  əрекеттерді  орындау  алдында  өз  ойымызша  жолдан  қалай  өту, 
қандай  жолмен  бару,  қай  сабақтан  бастап  дайындалу  сияқты  іс - əрекеттер  тізбегінің  моделі 
жасалады. 
Модель – көрнекті  түрде  жазбаша  жоспар,  сызба  ретінде  жасалуы  мүмкін.  Мұндай  модель 
барлық уақыттта біздің ойымызда бейнеленетін прототип болғанға дейін жасалады. 
Бір  объект  (процесс,  құбылыс)  үшін  əр  түрлі  жасалуы  мүмкін.  Модельдің  жасалуы  зерттеу 
мақсатына жəне прототип жөнінде жинақталған мəліметтердің көлеміне тəуелді болады. 
Қандай  да  бір  əрекет  жасау  үшін  біріктірілген  объектілер  жиыны  сахна  (сцена ) деп  аталады. 
Модельді құру жəне оның қасиеттер мен параметрлерін орнату процесі модельдеу деп аталады. 
3ds Max өте күрделі  программа  оны  нəтижелі,  білімді  қолданушылар,  осындай  программа  мен 
жұмыс  істеу  кезінде  көптеген  қиыншылықтарға  тап  болады.  Осы  программа  арқылы  мен 
компьютердің  графикалық  жолдарын  қарастырып  оны  қосымша  арқылы  іске  асырдым.  Бұл 
қосымшаның мүмкіншілігі өте кең бір тапсырманы бірнеше əдісі мен орындауға болады. Сондықтан 
жұмыс  істеу  қабілеті  бар  қолданушыларға  бұл  программа  мен  жұмыс  істеу  кезінде  жəне  анимация 
материалдарды жəне текстураларды құру туралы тапсымалалар қызықтырады. [1] 
3ds Max графиканың негізгі түсініктері үш өлшемді графикадан объектілермен (модельдермен) 
жəне  олардың  қасиеттерімен  жəне  параметрлерімен  (көлемі,  түсі,  материалы,  жəне  тағы  басқа) 
жұмыс  істейді.  Объекті  ретінде  геометриялық  формалалар  мен  қоса  камерелелер,  жарық  көздері 
көмекші объектілер қарастырылады. [2] 
3D Studio Max-та  сахнасың  анимациясы  деп  бейнелер  тізбегін  визуализациялаудың 
автоматтандырылған  процессі  түсініледі.  Тізбектегі  бейнелер  кадрлар (frames) деп  аталады.  Əрбір 
кадр  осы  сахнаның  күйіндегі  кейбір  өзгерістерді  бекітеді.  Бұл  өзгерістер  объектілердің  орнына, 
əртүрлі модификаторлар əсерімен анықталатын объектілердің пішініне, объекттер материалдарының 
қасиеттеріне, сыртқы ортаның қалып-күйіне тиесілі. Сахнаның бірқалыпты өзгеруін қамтамасыз ету 
үшін  анимацияның  уақыт  бірлігінде  ауысатын  кадрлар  санын  анықтау  қажет.  Телевидениеде 
кадрлардың ауысу жиілігінің 2 стандарты қолданылады: 
  NTSC- 30 кадр/ сек. (АҚШ, Жапония), 3D Studio Max-та үнсіз келісім бойынша орнатылған. 
  RAL- 25 кадр/ сек. (Еуропа). 
3D Studio Max-та  стандартты time Confuguration терезесінде Frame Rate тобында  таңдауға 
болады. 
Animation тобында анимацияның уақыт аралықтарын көрсетуге болады: Start Time (1-ші кадр) , 
End Time (соңғы кадр). 
3D Studio Max- та уақыт тактпен өлшенеді. (TICK=1/4800 ceк). 
Анимация процедуралық жəне кадрлық болады. Кадрлық анимацияда кілттер керекті кадрларда 
орнатылады. Ал процедуралық анимацияда берілген өрнек бойынша программа кілттерді автоматты 
түрде орналастырады. Кілт – бұл объекттің қалып-күйі. 
Анимациялау үшін келесі əрекеттерді орындау керек: 
1.  Animate  батырмасын  шерту,  батырма  қызыл  түсті  болады  жəне  ағымдағы  кадрде  кілт 
құрылады. 
2.  сызғытпаны тартып басқа кадрге ауысу керек. 
3.  объектінің параметрлерін немесе қалып-күйін өзгерту керек. 
4.  анимацияны өшіру. 
3D  модельдеу  үшін 3D MaxStudio бағдарламасынан  басқа  əртүрлі  бағдарламалар  да  
пайдаланылады.  Олар  біздің  жұмысымызды  жеңілдету  үшін,  майда  жұмыстарды  автоматты  түрде 
жасайды, тіпті кейбір бағдарламалар аса қиын функцияларды да іске асыра алады. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1. Верстак В.А. В35 3ds Max 8. Секреты мастерства (+CD) – СПб.: Питер, 2006. – 672С.: ил. 
2. Приписнов Д.Ю. Моделирование в 3ds Max 3.0. – СПб.: БХВ – Санкт- Петербург, 2000. – 352 с.: ил.  
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

92 
ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЕСЕПТЕРДІ ПАРАМЕТР АРҚЫЛЫ МОДЕЛЬДЕУ 
Нұржан Д.Н., Омаров А.М., Аманкелді Д.Б. 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Қарағанды, Қазақстан 
E-mail: DianaNurjan@mail.ru 
 
Бүгінгі  экономикада  əр  түрлі  математикалық  əдістер  тəжірибиелік  есептерді  шешуде  де, 
əлеуметтік-экономикалық процестің теориялық моделін шешуде де кеңінен қолданылуда. 
Мамандар алдында кездесетін экономикалық мəселелер көбіне қиын. Олар көбіне əр түрлі, кейде 
бір-біріне  қарама - қайшы  факторларға  тəуелді  немесе  уақыт  өте  келе  басқа  мəселелер  мен 
процестерге байланысты өзгеріп отырады. Математикалық модельді талдау жəне есептеу мəселенің 
оңтайлы шешімін таңдауғажəне сол таңдауды ақтауға мүмкіндік береді [1].  
Математикалық  модельдер  бірінші  болып 30 – шы  жылдары  Ұлыбританияда  əуе  қорғаныс 
жүйесін құру үшін тəжірибелік мəселені шешу үшін қолданылған. 
Экономикалық  талдау  мен  есептеу  əдістерін  жетілдіруде  зерттеудің  математикалық  тəсілдерін 
қолдану үлкен роль атқарады. 
Экономика – математикалық  зерттеу  негізінде  зерделеніп  отырған  экономикалық  процесті 
математикалық  модельдеу,  яғни  бұл  процестің  сандық  заңдылықтарын  математикалық  формулалар 
көмегімен сипаттау жатыр. 
Модельдеу  деп – түпнұсқаның  моделін  зерттейтін  кейбір  жүйесін  басқа  жүйемен  тікелей 
алмастыруды атайды.  
Математикалық 
модельдеу – математикалық 
аппаратты 
пайдалануға 
негізделген. 
Математикалық модельдің көптеген түрлері бар, соңғы кезде оларды ақпараттық модельдер деп ортақ 
бір атаумен атап келеді.  
Есептің шарттары мынандай шарттардан құралады: 
1.  Есептің зерттеу нысаны анықталады; 
2.  Зерттеудің мақсаты тұрақталады, салынған үлгіні көрсету үшін жүйенің сипаты анықталады. 
  Есептің рəсімдеу сатысы: 
1.  Зерттеу  объектісіне  ғылыми  талдау  жүргізіледі,  оның  негізгі  құрылымдық  жəне 
функционалдық элементтері анықталады; 
2.  Мəндеріне символдық белгілерді енгізу; 
3.  Элементтер  мен  сипаттамалар  жүйесінің  арасындағы  қарым – қатынастың  математикалық 
сипаттамасы өндіріледі – өз экономикалық жəне математикалық моделі құрылады. 
Модельдеу  мақсатына  жəне  математикалық  модельдің  құрылымының  нəтижесіне  байланысты 
шешімдер сатысында есептеу əдісі таңдалады жəне мəселені шешу жүзеге асырылады. 
Математикалық модельдерді шешудің үш түрі бар: 
1.  Нақты  немесе  аналитикалық.  Осының  нəтижесінде  шешімдер  функцияны  есептеу  үшін 
немесе  процестің  параметрінің  жеке  мəндерінің  шешімдерін  алу  үшін  дайын  формулалар  түрінде 
болады; 
2.  Жуықталған  шешім  толық  жоюға  болмайтын  қатемен  алынады.  Жуықталған  шешім  үшін 
мысалға графикалық шешімді алуға болады.  
3.  Сандық  шешім  əдетте  компьютерде  өткізіледі.  Алгоритмді  шығару  үшін  нəтиже  формула 
түрінде  емес,  компьютерлік  программаның  орындау  нəтижесінде  алынған  нөмір  немесе  кесте 
нөмірімен белгіленеді. Модельдің дəлдігі ең алдымен оның толықтығымен анықталады.  
Бұл процестегі ең көп қиыншылық – дұрыс ақпаратты жинау. Осыған байланысты модельдердің 
коэффициенттерінің өзгеру есептерін шешу мəселесі туындайды.  Мұндай типті зерттеу параметрлік 
программалау классына жатады: 
- мақсатты функцияда параметрі бар есеп; 
- шектеу жүйесінде параметрлері бар есеп;  
- жалпы түр есебі. 
Бұл типті есептердің барлығы симплексті əдістің арнайы түрлендірулермен жүзеге асады. 
Математикалық  модельдің  жеткілікті  екенің  тексеру  əдетте  модельдеудің  нəтижелері  мен 
сипаттамалардың  нақты  жүйесін  салыстыру  арқылы  жүзеге  асырылады.  Сондықтан  экономика – 
математикалық модельдеуде есептің құрылымын құру өте маңызды.  
 
Əдебиеттер тізімі 
1. Данилов Н.Н. Курс математической экономики / Н.Н.Данилов. – М.: Высшая школа, 2006. – 407 с. 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

93 
МОДЕЛИРОВАНИЕ РАБОТЫ КАНАТНЫХ МУФТ В УСЛОВИЯХ НЕСООСНОСТИ 
Проценко В.А., Клементьєва О.Ю. 
Херсонская государственная морская академия,  
E-mail: eseu@ukr.net 
 
Общеизвестно,  что  наличие  несоосности  вызывает  перераспределение  нагрузки  между 
несущими  элементами  муфт  и  появление  дополнительных  нагрузок  на  валы.  Эти  явления 
существенно  различаются  для  разных  типов  муфт,  поэтому  их  изучение  для  дальнейшего  учета 
нагрузок  и  уточнения  расчетов  деталей  машин  имеет  большое  значение.  Учитывая  недостаточную 
исследованность  в  данной  работе  рассматривали  муфты,  оснащенные  канатными  элементами, 
расположенными  в  плоскости  торцов  полумуфт.  Задача  оценки  распределения  нагрузки  между 
канатами таких муфт зависит от задачи отыскания удлинения канатов, которая фактически сводится 
к нахождению длины любого канатного звена при любом угловом положении полумуфт. Эту задачу 
авторы  решали  методами  замкнутых  векторных  контуров  и  изменяемых  треугольников  для 
заменяющего механизма муфты - шарнирного четырехзвенника с переменной длиной шатуна. 
В  результате  рассмотрения  замкнутого  векторного  контура  механизма  (рис. 1) полученны 
выражения,  которые  позволили  определить  длины  канатов  в  любом  угловом  положении  муфты,  а 
затем оценить удлинение канатов за один оборот муфты. Численное моделирование по полученным 
формулам выполняли для муфт с канатами хордального и тангенциального расположения у которых 
z = 4 и 6, D
зв
 = 145 мм, D
вн
 = 95 мм. По результатам построены графики (рис. 1) изменения удлинения 
канатов  и  углов  их  поворота  для  муфты  с  хордального  расположенными канатами  при  радиальном 
смещении  Δ
r
 = 1,5 мм.  Анализ  приведенных  графиков  позволяет  утверждать,  что  канаты  муфт  при 
наличии  радиального  смещения  удлиняются  неодинаково.  Так  в  случае  шестиканатнои  муфты 
положительное удлинение имеют канаты №1 (0º), №2 (60º) и №6 (300º), другие канаты сжимаются и 
соответственно  нагрузки  не 
несут.  Для  четырехканатной 
муфты  ситуация  еще  хуже - 
здесь  нагрузку  будет  нести 
практически  только  канат  №1 
(0º),  что  свидетельствует  о 
целесообразности  стремиться 
при 
конструировании 
увеличить количество канатов, 
чтобы  большая  их  часть  несла 
нагрузку.  Натянутые  канаты 
расположены  над  плоскостью 
радиального 
смещения, 
а 
сжатые - под 
ней 
в 
направлении вращения муфты. 
Здесь  следует  отметить,  что 
приведенные 
рассуждения 
справедливы, 
кроме 
уже 
указанных 
предположений, 
при  таких  обстоятельствах, 
когда  удлинение  канатов  от 
внешней  нагрузки  намного  меньше,  чем  удлинение  от  несоосности.  Соответственно  обеспечить 
уменьшение  неравномерности  распределения  нагрузки  между  канатами  можно  достичь  за  счет 
увеличения их податливости. Так когда удлинение первого каната под активной нагрузкой превысит 
2Δ
r
 то наиболее сжатый четвертый канат (для шестиканатнои муфты) сможет получить удлинение и 
способность передавать активную нагрузку. Во всяком случае, наиболее нагруженным всегда будет 
тот канат, ось которого в данный момент времени параллельна плоскости радиального смещения, его 
длина  будет  на  2Δ
r
  больше,  чем  длина  противоположного  на 180º. Соответственно  за  один  оборот 
муфты  длина  каждого  каната  будет  колебаться  на  величину  2Δ
r
  (от + Δ
r
  к  -Δ
r
),  а  нагрузка  канатов 
происходит теоретически по асимметричному циклу. 
 
 
 
Рисунок 1. График изменения удлинения канатов муфты  
за один оборот 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

94 
МОДЕЛИРОВАНИЕ ТЕРМОДИНАМИЧЕСКИХ СВОЙСТВ ФУЛЛЕРИТА C
60
 
Рехвиашвили С.Ш. 
Институт прикладной математики и автоматизации, Нальчик, Россия  
E-mail: rsergo@mail.ru  
 
В работе в рамках квантово-статистического метода выведены новое выражение для изохорной 
теплоемкости  и  уравнение  состояния  фуллерита  с  учетом  колебательно-вращательного  и 
внутримолекулярного вкладов [1,2].  
Полученные  формулы  содержат  интегралы  типа  интеграла  Дебая,  которые  необходимо 
вычислять с помощью численных методов. 
Изохорная теплоемкость: 
2
1
V
V
V
C
C
C


,  
 
 
 
 
 
(1) 
 

















1
0
2
1
2
1
4
1
1
1
2
1
1
)]
/
exp(
1
[
)]
/
exp(
1
[
)
/
exp(
]
1
)
/
exp(
6
)
/
2
[exp(
9
T
x
T
x
dx
x
T
x
T
x
T
x
T
R
C
V






, 
 











1
0
2
2
4
2
2
2
2
)]
/
exp(
1
[
)
/
exp(
540
T
x
dx
x
T
x
T
R
C
V



. 
 
Уравнение состояния: 
 
V
E
E
V
V
V
V
B
p
2
2
1
1
3
0
5
0
2


























, 
 
 
 
(2) 
 











































1
0
1
3
1
1
1
1
1
2
exp
1
exp
3
exp
8
3
9
x
T
dx
x
x
T
x
T
R
E




, 
 




























1
0
2
3
2
2
2
1
exp
exp
8
1
540
x
T
dx
x
x
T
R
E



,     
V
i
i
ln
ln






,  
i
V
V
i
i










0
0
    (
2
,
1

i
). 
 
В  приведенных  формулах  используются  следующие  обозначения: 
R
 – газовая  постоянная, 
0

i

 – аналоги  параметра  Грюнайзена,  отвечающие  за  колебательно-вращательный  (
1

i
)  и 
внутримолекулярный  вклады  (
2

i
), 
4
0
10
4
.
4



V
  м
3
/моль – равновесный  объем, 
47
01


 K и 
1630
02


 K –  характеристические температуры при 
0
V
V

.  
С  помощью  формул (1) и (2) проведены  численные  расчеты,  которые  хорошо  согласуются  с 
известными экспериментальными данными. 
 
Список использованных источников 
1. Рехвиашвили С.Ш. // Физика твердого тела. 2013. Т.55. №7. С.1422-1424. 
2. Рехвиашвили С.Ш. // Физика твердого тела. 2017. Т.49. №4 (в печати). 
 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

95 
ПАРАЛЛЕЛЬ ЕСЕПТЕУЛЕРДІ ОРЫНДАУ ТƏСІЛДЕРІ 
Серік М. 
Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Астана, Казахстан 
Е-mail: serik_meruerts@mail.ru 
 
Кластер – желілермен байланысқан есептеу тораптарының жиынтығы.   
80  жылдардағы  супер  компьютерлер  өзара  процессорлардың  үлкен  байланысқан  массивін 
көрсететін.  Олар  бірегей  компьютерлердің  бірі  болғандықтан,  үлкен  сұранысқа  ие  болды. 90 
жылдары  кластерлі  жүйелер  үлкен  танымалдылыққа  ие  болды.  Олар  негізі  ретінде  арзан,  бір  типті 
тораптарды пайдаланды. 
Біз  оқу  процесінде  қол  жетімді  аудиторияларда  тұрған  компьютерлерді  пайдаланып,  бірнеше 
компьютерді  желі  арқылы  қосып,  қарапайым  кластер  құрастырып,  параллель  есептеулер  жүргізе 
бастадық. 
Мысалы, (MatLab ортасында)  егер  кластер 2 ядролы 2 компьютерден  тұрса,  əр  ядро 3 
жұмысшыдан есептеу жүргізе алса, онда барлығы 12 параллель есептеу жүргізуге болатынын көрдік. 
Параллель  есептеулерде Parfor цикл  операторы    компьютердің  барлық  локальды  ядроларын 
қолданғанда өте қолайлы (кесте 1). 
 
1-кесте – parfor циклінің негізгі түсініктері [1] 
 
1 MATLAB-ғы parfor циклінің негізгі түсінігі стандарт for цикліндегідей болады: MATLAB 
мəндер диапазонында бірқатар операцияларды орындайды. 
2 Parfor 
циклінің негізгі бөлігі MATLAB клиентінде орындалады (мұнда parfor енгізілген), 
жəне  басқа  бір  бөлігі  параллель  немесе  жарыспалы  түрде MATLAB жұмысшысында 
орындала береді. 
3 Parfor 
өңдейтін  маңызды  деректер  клиенттерден  жұмысшыларға  жіберіледі,  сол  жерде 
есептеулердің  көбі  жүргізіледі  де,  шыққан  нəтиже  қайтадан    клиентке  жіберіледі  жəне 
біріктіріледі.  
4 parfor 
циклының  денесінің  əрбір  орындалуы  бұл -  итерация. MATLAB жұмысшылары 
бір-бірінен  тəуелсіз  түрде  итерация  жүргізеді.  Барлық  итерациялар  тəуелсіз, 
итерациялардың  синхронизациялануының  ешқандай  кепілдігі  жоқ  жəне    қажеттілігі  де 
жоқ.   
5 
Қарапайым  интерацияларды  орындау  мүмкіндігі  бар  жерде  parfor циклі  пайдаға  асады. 
Parfor  итерация циклын əрбір жұмысшы итерацияның ортақ санының кейбір бөлігін қоса 
орындайтындай етіп екі топқа бөледі. 
6 
Итерацияның  орындалуы  көп  уақыт  талап  еткендеparfor  циклы  аса  пайдалы,  себебі 
жұмысшылар  итерацияны бір мезгілде жасай алады.  
7 
Циклитерацияларыбасқалардың 
қорытындысына 
тəуелді 
болғанда parforциклын  
қолдануға болмайды. 
8 
Əрбір итерация басқаларға тəуелсіз болу керек. Уақыттың жарым бөлігі  коммуникацияға 
кететіндіктен,  бұл    циклды  қарапайым  есептеулерге  қолдану  мүддеге  сай  келмейді. 
Коммуникация кезінде жүйе автоматты түрде  zip-архивке жұмыс файлдарын жинақтайды 
жəне оны жұмыс үдерістерінің тиісті  сессияларында қолдануға мүмкіндік береді.     
 
Аппараттық  талаптар  жəне  программалық  жабдықтауға  қойылған  талаптар  туралы  деректерге 
тоқталсақ. Біздің жағдайжа екі ядролық екі компьютерді қолдандық. 
Олар: 
Pentium(R) Dual-CoreCPU 2.8 GHz  
жəне  
Pentium(R) Dual-CoreCPU 3.5 GHz. 
Əр компьютердің оперативтік жадысы 2 Gb тең. 
Бұл екі компьютер жиналғанда төрт ядролы болады (екі+екіден).  
Соңында, 12 worker ді жасап шығара аламыз, себебі, əрбір ядрода үш worker- ден енгізіп отыруға 
болады.  
Бұл  процесс  ары  қарай  пайда  болған  кластерді  параллельді  есептеулерде  оқу  мақсатында 
қолдануға мүмкіндік береді.  
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

96 
Компьютерлер  бір  локальды  жүйеде  жəне  бірдей  жұмысшы  тобында  орналасқан  (мысалы, 
WORKGROUP). 
Программалық жабдықтауға қойылған талаптар:  
1.Əрбір компьютерге Matlab R2011b  орнатылуы. 
2.Matlab Distributed Computing Server-дің əрбір компьютерге енгізілуі. 
Кластерді  екі  сервер  ретінде  жəне    параметрлерін  баптау  мен  танысу    барысында  мынадай 
сипаттама аламыз (сурет 1, кесте 2): 
 
 
 
Сурет 1 – Екі ядролы екі компьютерді параллель баптау  
 
Локальді 8 ядролы ноутбук конфигурациясы негізінде, мысалы,  workwers саны сегізге тең local1 
жағдайындағы мынадай  конфигурация қолданылды (сурет 2): 
 
 
 
Сурет 2  –  Конфигурациясы мен саны сегізге тең  workwer-лері бар AdminCenter терезесі 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

97 
2-кесте – 4 worker көлеміне сай тізбекті жəне параллельді матрицалар көбейтіндісін салыстыру 
үшін мəліметтер (кластер екі екіядролық компьютерден тұрады) 
 
n 
Тізбектеп көбейту 
Параллельді көбейту 
10 0.002632 
0.146898 
300 3.617402 
1.319166 
1000 147.087110 
48.551099 
 
Matr2  атты m-файлды  сегіз  ядролық  компьютерде  ашқанда  жəне n түрлі  түсініктерінде  басқа 
нəтижелер пайда болды: 
 
>>matr2 
Starting matlabpool using the 'local' configuration ... connected to 8 labs. 
Elapsed time is 25.433397 seconds. 
Sending a stop signal to all the labs ... stopped. 
>> 
 
Келесі  кестеде workers 8-ге  тең  болған  жағдайдағы  тізбекті  жəне  параллельді  матрицалардың 
көбейтіндісі нəтижесі келтірілген (кесте 3). 
 
3 кесте – workers 8-ге тең болған жағдайдағы тізбекті жəне параллельді матрицалардың 
көбейтіндісі мəліметтері. 
 
n 
Тізбектеп көбейту 
Параллельді көбейту 
10 0.001408 
0.282184 
300 1.396600 
0.787286 
1000 60.864665 
25.433397 
 
Нəтижелер  көрсеткендей, n өлшемі  көп  болған  сайын,  тізбекті  көбейтіндіге  қарағанда 
параллельді көбейтіндіге аз уақыт жұмсалады [2].  
Жоғары оқу орындарында параллель есептеулер бойынша арнайы курстар енгізіліп, қол жетімді 
компьютерлер мен ноутбуктерді пайдаланып, оқу процесінде студенттер жақсы нəтижелер алып жүр. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1.
 
Оленев  Н.Н.,  Печенкин  Р.В.,  Чернецов  А.М.  Параллельные  программирование  в MatLab и  его 
приложения. – М.: ВЦ РАН, 2007. – 120с. 
2.
 
Серік М., Бакиев М.Н., Зулпыхар Ж.Е., Шындалиев Н.Т. Параллельные вычисления в MatLab. – Астана: 
ЕНУ, 2016. -102с. 
 
 
ОҚЫТУДА АҚПАРАТТЫҚ-КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ 
ҚОЛДАНУДЫҢ МАҢЫЗЫ 
Сланбекова А.Е., Аманкелді Д.Б. 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті 
Қарағанды, Қазақстан 
E-mail: SlanbekovaAE@mail.ru 
 
Ақпараттық – коммуникациялық  технологияның  (АКТ)  келешек  ұрпақтың  жан – жақты  білім 
алуына,  іскер  əрі  талантты,  шығармашылығы  мол,  еркін  дамуына  жол  ашатын  педагогикалық, 
психологиялық жағдай жасау үшін де тигізер пайдасы аса мол.  
АКТ - ның  негізгі  мақсаты – студентті  қазіргі  қоғам  сұранысына  сай,  өзінің  өмірлік  іс - 
əрекетінде дербес компьютердің құралдарын қажетті деңгейде пайдаланатын жан - жақты дара тұлға 
ретінде тəрбиелеу. 
Ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың бір түрі ол презентация.  
Студенттерге,  оқушыларға  ақпарат  барынша  көрнекі,  түсінікті,  эффектілі  түрде  жетуі  үшін  біз 
презентация қолданамыз.  
Презентацияның  мақсаты - аудиторияға ыңғайлы əрі түсінікті түрде толық ақпаратты жеткізу.  
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

98 
Презентация маркетингтік жəне PR құралдардың бірі болып табылады.  
Барлық  жоғары  оқу  орындарында,  мектептерде,  колледждерде  қазіргі  ақпараттық 
коммуникациялық  технологиялар  (АКТ)  кең  қолданысқа  ие  заманда  сабақты  əсерлі  өткізу 
мақсатында, студенттердің, оқушылардың санасына тез сіңіру мақсатында презентацияны қолданады. 
Əдетте  презентацияны  жасау  барысында  біз Microsoft Office пакетінің  ішіндегі PowerPoint 
бағдарламасын  қолданамыз.  Алайда  соңғы  уақыттарда  көптеген  лайықты  альтернативалар  пайда 
болды,  барлығы  да  үлкен  мүмкіндіктерге  ие  жəне  тегін.  Осындай  құралдардың  бірі Prezi болып 
табылады.  
Prezi.com - бұл  ерекше  құрылымы  бар  интерактикті - мультимедиялы  презентация  жасауға 
көмектесетін, ақпарат беруші веб-сервис. 
Бағдарламамен жұмыс жасау үшін рrezi.com сайтына кіреміз жəне тіркелеміз. 
Келесідей терезе ашылады. Онда жаңа презентация жасау, жасалған презентациялар жəне дайын 
шаблондар беріледі.  
Prezi мүмкіндіктерімен таныстыра кетейін: 
 - Prezi ортасына PowerPoint-тан дайын презентацияны əкеліп қою ерекшеліктерінің бірі болып 
табылады.  Осының  арқасында PowerPoint тұрақты  презентациялары Prezi динамикалық 
презентацияларына айналып шығады. 
Масштабтау: жеке элементтерге көңіл бөле отырып, презентация фрагменттерін үлкейту: 
-  сюжеттік  желі:  презентацияны  көрсетуді  қатып  қалған  ереже  бойынша  емес,  өзіңіз  қалаған 
сызықтық емес көрсетілім бойынша жасақтаңыз. 
- өзіңіздің iPad құрылғыңызда Prezi презентацияны таныстырып, өзгертулер енгізуіңізге болады 
Ақпараттық  технологиялардың  ішіндегі  мультимедиялық  құралдарды  сабақ  кезеңдерінде 
пайдалану кезіндегі бұл құралдардың тиімді тұстарын атап көрсетсек, олар: 
- студенттің, оқушының пəнге деген жеке қызығушылығын оятады; 
- тынымдық қабілетін қалыптастырады; 
- студентті, оқушыны шығармашылық жұмысқа баулиды; 
- оқытушының уақытын үнемдейді; 
- оқулықтан тыс, қосымша мəліметтер береді. 
Бүгінгі ұстаздардың алдында студентке, оқушыға білім, білік, дағдыларын игертіп қана қоймай, 
қабылдауын,  ойлауын,  ерік - жігерлерін,  яғни  өз  бетімен  жұмыс  жасай  білетін,  бəсекеге  қабілетті 
жеке тұлғаны дамыту міндеттері тұр.  
Ақпараттық  технологияның  негізгі  мақсаты – қолданушыны  керекті  мəліметті  өздігінен  іздеп 
табуға талпындыру, яғни ізденімпаздыққа үйрету. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1.
 
Мұхамбетжанова  С.Т.,  Мелдебекова  М.Т.  Педагогтардың  ақпараттық – коммуникациялық 
технологияларды  қолдану  бойынша  құзырлылықтарын  қалыптастыру  əдістемесі.  Алматы:  ЖШС  «Дайыр 
Баспа», 2010 ж. 
2.
 
http://oprezi.ru/o-prezi.html 
 
 
АҚПАРАТТЫ-ІЗДЕУ ЖҮЙЕЛЕРІНДЕ МƏЛІМЕТТЕРДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ 
Сланбекова А.Е., Сарай Ж.С. 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті Қарағанды, Қазақстан 
E-mail: SlanbekovaAE@mail.ru 
 
Ақпаратты  іздеу  ретінде  құжаттар  жиынында(мəтінінде)  барлық  көрсетілген  тақырыпқа 
арналған,  алдын-ала  қойылған  шартты  қанағаттандыратын  жəне  қажетті  фактілерді,  мəліметтерді 
қамтитын процесс түсіндіріледі. 
Іздеу  процесі  жеке  тұлғаға  қажетті  ақпараттарды  өңдеу  мен  беру,  жинақтау  мен  операциялар 
тізбегін қамтиды.  
Жалпы жағдайда ақпаратты іздеу төрт кезеңнен тұрады: 
- ақпараттық қажеттілікті анықтау жəне ақпараттық сұранысты қалыптастыру; 
- мүмкін болатын ақпараттық массивтер жиынтығын анықтау; 
- ерекшеленген ақпараттық массивтерден ақпаратты іріктеу; 
- алынған ақпаратпен танысу жəне іздеу нəтижесін бағалау. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

99 
Ақпаратты  жылдам  табу  үшін  деректер  базасындағы  жазбаларды  сұрыптап  алған  жөн. 
Жазбаларды өрістері бойынша өсу немесе кему ретінде немесе алфавиттік ретте сұрыптап, тек содан 
ғана  өздеріңе  қажет  категориялар  бойынша  ақпарат  алуларыңа  болады.  Бұл  процесс 
деректербазасынжобалаудепаталады.  
Жобалаукомпьютердіңкөмегінсізжасалады.  Жобалау - деректер  базасын  теориялық  түрде  құру. 
Ақпараттың  өте  үлкен  көлемін  өңдеу  жəне  іздеуге  арналған  ДББЖ  деп  аталатын  арнайы 
программалар болады.  
Мəліметтер қоры – бұл ең алдымен кестелер жиынтығы белгілі бір фирманың не оқу орынның 
жəне т.б салалардың жұмысын автоматтандыруға арналған бағдарлама болып табылады.  
Мəліметер  қорын  жасау  үшін  ең  алдымен  бізге  кесте  міндетті  түрде  керек.  Сондықтан  да  біз 
Microsoft Office стандартты бағдарламасынан MS Access те жұмыс жасаймыз. Алдымен MS Access-ті 
іске қосамыз.  
“Деректер  қорын  құру”  терезесінен  “Жаңа  деректер  қоры”  ауыстырып-қосқышын  таңдауымыз 
қажет.“Жаңа деректер қоры файлы” терезесінде деректер қоры файлы орналасатын файлды көрсетіп, 
файл аты өрісіне файлдың атын енгіземіз. ОК батырмасын басып кесте құруды бастаймыз.“Деректер 
қоры”  терезесінде  “Кесте”  батырмасын  таңдап, “Құру”  батырмасын  басамыз.“Жаңа  кесте” 
терезесінде жаңа кестенің құрылымын құру режимі – Конструктор режимін таңдаймыз. 
Кестелер  арасындағы  байланыс  бір  немесе  бірнеше  сəйкес  өрістер  арқылы  жүзеге  асырылады. 
Ендеше, деректер қорының келесі бөлігін Delphi ортасында шақырамыз.  
Бізге керекті компоненттер бұл жерде ADO (Active Data Objects), DataAccess, DataControls бұл 
компоненттер бізге базамыз бен кестемізді байланыстыратын бірден бір көпір болып табылады. ADO 
(Active Data Objects) технологиясының  қолдануымен  деректердi  басқаруға  арналған ADO бетiндегi 
компоненттерi  яғни  бұлар: ADOConnection – Байланыс,  яғни  біздің  қолданып  отырған  деректер 
қорымызда бұл компонет кесге жол ашушы болып табылады; ADOTable - Table Деректер жиыны, ал 
бұл  компонентте  біз Connection қасиетіне ADOConnection1 байланысын  орнатып TableName 
қасиетінен керек кестемізді таңдаймыз; ADOQuery - Query Деректер жиыны бұл компонент құралдар 
тақтасындағы SQL элементі  арқылы  жүзеге  асырылады,  бұл  компонентте ADOTable компоненті 
сияқты қызмет атқарады. Бірақта екі компонентті бірдей бір формада қолдануға болмайды екеуінің 
біреуі  ғана  қолдану  керек.  Ал  біздің  жағдайымыз ADOTable компоненті  қолданылады.  Ал  формаға 
орнатылған төмендегі компоненттердің негізгі іс-əрекеттерін қарастыратын болсақ: 
TTabIe(Кесте) - кез келген Деректер қорындағы яғни Access-тегі кестемізге қол жеткізу; 
TDataSource(Берілгендер көзі) - DataSet(Берілгендер жиынтығы) қасиеті арқылы нақты кестемен 
байланыс орнату болып табылады; 
TDBGrid(Берілгендер  кестесі) - DataSourceқасиетіне DataSourceберілгендер  көзін  меншіктеп, 
терезесіне  нақты  берілгендерді  (кестені  не  сұранысты)  енгізу. Active қасиетіндегі (False немесе 
True)яғни ақиқат немесе жалған пунктін өзгеретміз.  
Ал DataSource1 компоненті  өзінің DataSet (Мəліметтер  жиынтығы)  қасиеті  арқылы  нақты 
кестемен байланысады. Ол – Table1 жəне DBGrid1 компоненттерін байланыстырушысы.  
Енді  біздің  базамыз  бен Delphi арасындағы  байланыс  толығымен  орнатылды.  Сонымен  қатар 
базаға бірнеше батырмалар мен формдар орнатып деректер қорын ұлғайтуға болады. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1.
 
 Мұхамбетжанова  С.Т.,  Мелдебекова  М.Т.  Педагогтардың  ақпараттық – коммуникациялық 
технологияларды  қолдану  бойынша  құзырлылықтарын  қалыптастыру  əдістемесі.  Алматы:  ЖШС  «Дайыр 
Баспа», 2010 ж. 
2.
 
 Шумаков П.В. Delphi 3 и разработка приложений баз данных; М.: Нолидж, 2010. - 704 c. 
 
 
ДИАГРАММАЛАРДЫ RATIONAL ROSE-ДЕ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ 
Султанова Г.А., Бейсенбек А.Б. 
академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Қазақстан 
E-mail: 
gasultanova@mail.ru
 
 
Қоғамда  қазіргі  заман  дəуіріндегі  ғылыми-техникалық  үрдістің  дамуына  байланысты  адам  іс-
əрекетінің  барлық  қызметінде  компьютерлік  технологияны  пайдалану  кеңінен  етек  жайды.  Оқу-
тəрбие  үрдісінің  тиімділігін  жоғарылатуда  жаңа  технологияларды  пайдалану  мүмкіндіктерін 
зерттеуге  əкеледі.  Білімнің  дамуы  барысында  көптеген  перспективті  ғылыми  жолдардың  ішінде 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

100 
модельдеу  пайда  болады.  Модельдеу  мəселені  шешуде,  құрастыруда  жəне  оларды  өндірісте 
қолдануда кеңінен пайдаланылады. Модельдеуді қарастыру көбінесе UML тілінде жазылған, Rational 
Rose программасында əртүрлі диаграммалар арқылы іске асады. Rational Rose UML тіліне негізделіп 
жобалау жəне обьектілі-бағытталған талдау əдістерін қолданады.  
Rational Rose жаңа  жобаларда  бағдарламалық  компоненттерінің  қайта  қолдануын  қамтамасыз 
ететін  бағдарламалар  мен  мəліметтер    қорының    реверстік  инжинирингтің  құралдарынан  тұрады. 
Мəселені шешу  аумағының концептуалды моделін құру Rational Rose программасында сase  құралы 
арқылы  іске  асырылды. Rational Rose бағдарламасы  ақпараттық  жүйелерді,  бағдарламаларды 
жобалауда кеңінен қолданылатын құрал сase болып табылады. Ол объектіге-бағыталған принциппен 
жұмыс  істейді.  Графиктік  модельдер UML тілінің  көмегімен  құрылады. UML тілінің  көмегімен 
құрылған графиктік модельдер диаграммалардан тұрады. Rational Rose-де жұмыс істеудің негізі жүйе 
архитектурасының  статистикалық  жəне  динамикалық  аспектілерін  анықтайтын UML егжей-
тегжейімен диаграммаларды құру болып табылады[1]. 
Диаграммалар  түгелдей  объектіге-бағытталған  əдістердің  негізгі  қалаушысы  болып  табылады. 
Объектіге-бағытталған бағдарламалар жүйесінде  модельдеуді қарастыруда  диаграммалар маңызды 
орын  алады.  Диаграмма  жүйедегі  объектілердің  типін  анықтау  жəне  олардың  арасындағы 
байланысты көрсетеді. Диаграммасы дербес жағдайда заттық облыстың арасындағы, яғни объектілер 
мен    ішкі  жүйелер  сияқты  өзара  қарым-қатынасты  сипаттайды.  Сонымен  қатар  олардың  ішкі 
құрылымын  жəне  қатынас  түрлерін  қарастырады.  Диаграммаларды  көбінесе  модельдеу  кезінде 
қолданады,  олар  жүйенің  құрылымын  көрсете  отырып  жобалауды  сипаттайды.  Диаграммалар 
кластарда суреттелген объектілердің үдемелі тəртібін көрсетпейтіндіктен, кластар мен интерфейстер 
арасындағы қатынасарды көрсетеді. 
Диаграммалар  əртүрлі  түрлерімен  байланысқан  құрылымдық  қатынастарда  «классификатор» 
типті  элементтер  секілді  ең  жоғарғы  түсінік  болып  саналады.  Диаграммалар  пакеттер,  қатынастар, 
тіпті  объектілер  жəне  байланыстар  сияқты    жеке  дана  ұғымдарды  іске  асырады.  Диаграмманы 
құрудан  бұрын, ол диаграмманың қандай мақсатта қолданылатынын анықтап алу керек[3]. Rational 
Rose  программасында  диаграммалардың 13 типі  сипатталады.  Бұл  диаграммалар  көптеген 
мамандарға əртүрлі амалдарымен көрсетіледі. Бірақ, мен бұл диаграммаларды тілдерді құрастыратын 
орта деп ойламаймын, өйткені олар əлі де толығымен анықталмаған. Көбнесе бір типтегі диаграмма 
элементтері,  басқа  диаграммаларда  болуына  мүмкіндігі  бар. UML стандартында,  əдетте  белгілі 
элементтер,  типіне  сəйкес  келетін  диаграммаларда  сызылады.  Жақсы  диаграммалар  көбінесе,  жоба 
туралы идеяларды алмасуда қолданылады. Сонымен қатар диаграммалар программалық жүйені жəне 
бизнес-жоспарларды  жан-жақты  қамтамасыз  етуге  көмегін  тигізеді.  Кейде,  жұмыс  тобы  кейбір 
жұмыстың  мəселесін  ашуға  тырысып  жатқанда,  диаграммалар  өзара  түсінушілікті  орнатуға  жəне 
кеңінен таралуына септігін тигізеді[2]. 
Диаграммаларға байланысты ең үлкен қауіп, мəселені игеруде  өте ерте шешім қабылдауға тура 
келеді.  Бұған  карсы  тұру  үшін  концептуалды  аспектіге  жəне  аспектінің  спецификациясына  көңіл 
бөлген  дұрыс.  Диаграммалар  заманауи  модельдеу  құжаттарының  маңыздылығын  арттырады.  Олар 
күрделі  бағдарламалық  концепцияға  деген  түсінікті  күшейтеді,  сонымен  қатар  мəселені  талдауға 
жəне  шешімді  жобалауға  көмектеседі.  Өз  кезеңінде  диаграммалар  жұмыстың  мəнін  айтарлықтай 
жоғарылатады. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1.
 
Сатыбалдиева  Р.Ж. UML-ді  объектіге  бағытталған  талдауда  жəне  жобалауда  қолдану. –М.:  Алматы, 
2014.  «Print S» баспасы  -Б.32-35 
2.
 
Рамбо  Дж. UML 2,0 объектно-ориентированное  моделирование  и    разработка. 2-е  изд.-СПб.:Питер, 
2007.  –С.42-76. 
3.
 
Арлоу Д. UML 2 и унифицированный процесс. Практический объектно-ориетированный анализ  и  
проектирование. 2-е изд. Пер. с англ. –Спб.: Символ Плюс, 2014. –С.147-174.  
 
 
 
 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

101 
АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІ WEB – ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫМЕН ҚҰРУ ЖОЛДАРЫ 
Султанова Г.А., Турмуратова Д.А., Жумагулова С.К. 
академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Қазақстан 
E-mail: gasultanova@mail.ru 
 
Адамзат  қоғамын  алға  апаратын  құдіретті  күш  білім.  Білім  беру  деңгейін  жоғарылату, 
ақпараттандыру – бүгінгі  заман  талабы.  Ақпараттандыруды    жаңа  ақпараттық  технологияларды 
пайдалану  арқылы  дамыту,  тұлғанының  алға  қойған    мақсаттарын жүзеге асыра  отырып,  тиімділігі 
мен сапасын жоғарлатуды көздейді. Қазіргі заманда  ақпараттық технологиямен байланысты əлемдік 
стандартқа  сай  мүдделі  жаңа  білім  беру  өте  қажет,  өйткені  жас    ұрпаққа    білім  беру  жолында 
ақпараттық технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор. 
Ақпараттық технология  ЭЕМ –нің өңдеу жұмыстарымен іске асады. ЭЕМ-де  іс жүзінде ақпарат 
алмасуды құрудың бірыңғай стандарты болмады. Компьютерлердің аппараттық жəне бағдарламалық 
қорының  дамуымен  желілік  технологиялар  да  жаңдандырыла  басталды.  Басында  мəліметтерді  беру 
жүйесі коммерциялық, əскери жəне ғылыми мақсатта құрылды, содан кейін желіні пайдалану ортасы 
ұлғая  түсті.  Қазіргі  уақытта  компьютерлік  желілер  біздің  өміріміздің  бір  бөлігі  болып  табылады, 
оларды пайдалану облысы адам қызметінің барлық сфераларын қамтиды. Компьютерлік желілердің 
дамуы ЭЕМ-нің дамуымен жəне телекоммуникация жүйелерінің дамуымен байланысты. Ақпаратпен 
жұмыс жасау концепциясын  web–технологиялар дейді.  
Компьютерлік  желілер web–технологиялардың  техникалық  негізі  болып  табылады.  Сонымен 
қатар web-технологиялар  ақпаратты  жеткізу  құралы  ретінде  адам  мен  компьютер  арасындағы 
əмбебап  интерфейс  болып  табылады. Wеb-интерфейс  ақпаратты  алу  құралы  ретінде  қолданылады. 
Интернетті  техникалық  көзқараспен  айтар  болсақ,  бұл  ауқымды  жəне  жергілікті  желілер 
бірлестіктері.  Кең  мағынасында - бұл  бір-бірімен  мəліметтермен  алмасатын  жер  жүзіндегі 
миллиондаған компьютерлер арасында бөлінген ақпараттық кеңістік. Сонымен қатар ең күшті жəне 
тəуелсіз ақпарат қоры, байланыстың сенімді жəне оперативті тəсілі.  
Компьютерде web-сервер орнатылуы мүмкін жəне осы компьютерде браузермен жəне пошталық 
клиентпен  де  жұмыс  жасауға  болады.  Интернет  ішінен  керекті  ақпаратты    іздеп  табуға  мүмкіндік 
беретін жолдарды қарастырып өтейік. Word wide web (www), яғни "дүниежүзілік өрмек"  бүкіл дүние 
жүзіне ақпаратты іздеп шығатын гипермəтіндік жүйе болып табылады. Қазіргі кездегі түрлі  ақпарат 
алуға  болатын    кең  тараған  жүйе  ретінде www есептеледі    жəне  пайдалану  жеңіл,  ыңғайлы. Web 
құжаттарының  бір  ортақ  қасиеті,  олардың  барлығы  да HTML тілінде  жазылған. HTML – 
гипермəтіндік  белгілеу  тілі,  ол  кəдімгі  мəтіндерді web-парақтар  түрінде  бейнелеуге  арналған. 
Компьютерлер  арасында  мəлімет  алмасу HTTP гипермəтінді  тасымалдау  хаттамасы  арқылы  іске 
асады. Осы хаттамамен қатар HTTP серверлерінің кеңейтілген желілері болып табылатын Интернет 
арқылы  файлдар  тасымалдай  алатын www  іске  қосылды.  Бұл  файлдардың  басым  көпшілігі web-
парақтар  түрінде, HTML тілінде  файлдар  түрінде  жазылғандықтан,  бұл  файлдарды HTTP 
 
серверлерінде  орналастыру    немесе  броузер  яғни,  арнайы  көрсету  бағдарламалары  арқылы web-
парақтар  интернетте  жарияланады. HTML құжаты  тегтерден  тұратын  мəтіндік  файл  болғандықтан, 
тегтер web - броузерге мəтінді экранға шығару жолдарын көрсетеді. Web - парақтар  экранда ықшам 
түрде безендіріліп көрсетілгенімен, HTML  тілі мəтіндерді пішімдеп көрсететін тілге жатпайды.  
Ақпараттық жүйенi құруда жəне өңдеуде қолданылатын  əдiстердi құру қажеттiлiгі  тақырыптың 
өзектiлiгiн негiздейдi. Бұл əдiстердi  тəжірибеде  iске асуы ақпараттық жүйелердiң өңдеу үшiн  келесi 
сапаға ие болатын, бағдарламалық қамтамасыз етуге мүмкiндiк береді: 
-   ақпараттық жүйелердi web-технологияларымен құру; 
-  ақпараттық  жүйелерді құруда жəне оны пайдаланушы интерфейсiн құрайтын құрал 
ретінде web-парақтарды өңдеу.  
Web-технологияларымен ақпараттық жүйелерді  құру үрдісін өңдеуге мүмкiндiк беріледі. Web-
технологиялары арқылы HTML  жəне  Php тiлдерінде ақпараттық жүйелерді құруға мүмкiндiк беретін 
бағдарламалық қамтамасыз ететін орта жасалады. 
 
Əдебиеттер тізімі 
1. Тукеев  У.А.  Программирование web приложений  информационных  систем.  Учебное  пособие. – 
Алматы:КазНУ 2012.  -с.20-35. 
2. Бөрібаев Б. Web-технология . Оқу құралы. –Алматы: ҚазҰУ, 2014. –б.40-55. 
3. Воякин Е.А. О подходе к комплексной автоматизации построения информационных систем на базе Web-
технологий. [Электронный ресурс] / Электрон, текстовые данные. - М., 2005. - Режим доступа: http://www.mgul 
.ac.ru/joumal/ru/. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

102 
СИТУАЦИОННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ И МОДЕЛИРОВАНИЕ СИТУАЦИИ 
Серикбаева А.Б., Кельдибекова А.Б., Фазылова Л.С. 
Карагандинский государственный университет им. академика Е.А. Букетова, Караганда, Казахстан 
E-mail: ser_assem@mail.ru 
 
В  настоящее  время  актуальной  является  проблема  связи  усваиваемых  знаний  с  реальной 
жизнью.  Если  обучающийся  не  видит  практической  ценности  материала,  возникает  вопрос: “А  для 
чего  это  необходимо?”.  В  этом  случае  мотивационный  кризис  можно  преодолеть  несколькими 
путями:  разработать  задания,  связанные  с  решением  задач  повседневной  деятельности,  и 
моделирование  какой-либо  ситуации,  при  решении  которой  может  использоваться  изучаемый 
материал. 
Ситуация – это  некоторая  совокупность  условий,  вызывающих  определенные  действия, 
эмоциональные  состояния  и  приводящая  к  определенному  результату,  как  следствию  из 
произведенных действий. 
Применение  знаний  в  определенной  ситуации,  привязывает  теоретический  материал  при 
помощи  прочных  ассоциативных  связей  к  образам,  связанным  с  этой  ситуацией,  эмоциональным 
состояниям и действиям с ней связанным, находя практическое применение. 
Ситуационное  моделирование  понимается  как  метод  исследования  ситуаций,  включающий  в 
себя  построение  модели  реальной  ситуации  и  проведение  с  ней  различного  рода  мысленных 
экспериментов:  прогнозировать  будущее  направление  ее  развития  и  (или)  апробирование  на  ней 
предполагаемых  решений  по  управлению  ситуацией  с  целью  выбора  оптимального  решения. 
Следовательно,  ситуационное  моделирование  выступает  как  своеобразная  форма  мыслительной 
(познавательной)  деятельности  и  в  тоже  время - это  и  инструмент  познания  (метод).  Поэтому 
возникает  вопрос:  считаются  ли  термины  “моделирование  ситуаций”  и  “ситуационное 
моделирование” идентичными? 
Ситуационное  моделирование  понимается  как  комплексный  метод  познания  и  исследования 
ситуации,  а  моделирование  ситуации  является  одним  из  этапов  данного  метода.  Моделирование 
ситуации  предполагает  лишь  построение  модели  ситуации,  ее  анализ.  А  ситуационное 
моделирование к тому же предполагает и проведение опытов, мысленных экспериментов с моделью 
ситуации, например, проигрывание на модели предполагаемых решений и оценка их результатов. 
Компьютерное моделирование – метод решения задачи анализа или синтеза сложной системы на 
основе использования ее компьютерной модели. 
Суть  компьютерного  моделирования  заключена  в  получении  количественных  и  качественных 
результатов  по  имеющейся  модели.  Качественные  выводы,  получаемые  по  результатам  анализа, 
позволяют  обнаружить  неизвестные  ранее  свойства  сложной  системы:  ее  структуру,  динамику 
развития,  устойчивость,  целостность  и  др.  Количественные  выводы  в  основном  носят  характер 
прогноза некоторых будущих или объяснения прошлых значений переменных, характеризирующих 
систему.  Компьютерное  моделирование  для  рождения  новой  информации  использует  любую 
информацию, которую можно актуализировать с помощью ЭВМ. 
Основные функции компьютера при моделировании: 
выполнять  роль  вспомогательного  средства  для  решения  задач,  решаемых  обычными 
вычислительными средствами, алгоритмами, технологиями; 
выполнять  роль  средства  постановки  и  решения  новых  задач,  не  решаемых  традиционными 
средствами, алгоритмами, технологиями; 
выполнять роль средства конструирования компьютерных обучающе-моделирующих сред; 
выполнять роль средства моделирования для получения новых знаний; 
выполнять роль «обучения» новых моделей (самообучающиеся модели). 
 
Список использованных источников 
 
1. Информатика. Базовый курс. Учебник для вузов/под ред. С.В. Симоновича, - СПб.: Питер, 2000. 
2. Грошев А.С. Информатика; Учебник для ВУЗОВ. 2010. 
3. http://plam.ru/compinet/osnovy_informatiki_uchebnik_dlja_vuzov/index.php 
 
 
 
 
 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

103 
ОЙЫН ҚҰРАУҒА АРНАЛҒАН ПРОГРАММАЛАР 
Хасенова А.А., Каменова Ш.К., Айдынова Б.А. 
Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті Қарағанды, Қазақстан 
E-mail: Aigera_0089@mail.ru 
 
Қазіргі  замандағы  ғылым  мен  білімнің  жедел  дамуы  ақпараттық-əдістемелік  негізде  білім 
беруде,  жаңа  технологияларларды  қолдану  жетекші  рөл  атқарады.  Компьютерлік  ойындар – ойын 
процессін ұйымдастыруға арналған компьютерлік программа. Қазіргі уақытта компьютерлік ойындар 
қатарында видео ойындар қолданылады. Компьютерлік ойындар дисплей экранында көрсетіледі жəне 
ойындарға арналған арнайы программалар бар. Компьютерлік ойындар программасына ойынның өзін 
құру, дыбыс қосу, телетайп жатады. Өзіне үйретуші программа элементтерін қосатын, өз ойыңызды 
ойын  барысында  өзі  арқылы  берілетін  жəне  осыған  байланысты  мүмкіндігіңізді  пайдалана  алу 
құрметіне орай қызығушылығын артып, əрі қарай жақсы сақталатын ойын, бұл салада тəжірбиесі мол 
адамның  көмегіне  сүйенбей  компьютер  ойынын  əртүрлі  программада  құрастыруға  болады.  Бізге 
дейін  ойластырылып  қойған  стандартты  ойын  элементтерінің  программалауымен  айналысудың 
қажеті  қанша  одан  да  ойынның  дəрежелерін,  ойынның  қаһарманы  мен  жауларын,  жаңа  қызықты 
оқиғаларды ойлап табу жалпы көркемдік құрастыруымен айналысқан дұрыс болар. Осы мақсат үшін 
де арнайы құралдар мен ойын қозғалтқыштары жасалып шығарылған.  
2D  екіөлшемді
 
ойындарын  құрастыруға  арналған  программа - Game Marker. Game Marker 
программасы  екі  өлшемді  ойындарды  құрастыруға  арналған  программа.  Код  жолдарының  орнына 
ойын кейіпкерлерінің дайын əрекеттері қойылады. Қолданушы тек ойын объектілерін құрып, оларды 
екі  өлшемді  спрайттармен  немесе  анимациялармен  қамтамасыз  етеді,  ал  қалған  объектілер 
арасындағы  байланысу  ережесін  құру,  объектілерді  дəрежесі  бойынша  орнату,  графика  жəне 
анимацияны «Game Marker» программасында  өзге  программаларды  қолданбайда  құрастыруға 
болады.   
Бұл программада ойындардың көрінісі жоғарыдан жəне платформерлер көрінісі қырынан жақсы 
шығады. «Game Marker» қызықты,  дамыған  жəне  өзінің  программалау  кодын  қосу  мүмкіндігі  бар. 
«Game Maker Pro» программасының тегін нұсқасы қарапайым қолданушыларды ақылы нұсқасымен 
салыстырғанда еш шектемейді. Ақылы нұсқасы нағыз кəсіби программашыларға ғана қызықты қиын 
бағдарламалық модульдерге жол ашады. 
3D үшөлшемді ойындарын құруға арналған программалар 3D Rad. 3D ойын қозғалтқыштарының 
ішіндегі ең арзан нұсқасы. Программаманы мүлдем тегін пайдалануға болады, ал 5$ төлеу арқылы сіз 
ең жаңа жаңартуларды олардың шығу күні ала аласыз (тегін нұсқада жаңартулар тек 3 айдан кейін 
ғана пайда болады). Бұл қозғалтқыш көбінесе жарыс ойындарын құрастырғанда қолданылады. 
Программа қарапайым жəне түсінікті интерфейсімен ерекшеленеді. «3D Rad» жеке плагиндердің 
орнатқышын  қолдайды,  алдын  ала  орнатылған  ИИ  моделін,  карта  көлеңкесін,  текстураны 
қарастырады жəне онлайн ойындарды құру мүмкіндігіне ие. 
Ойын  құруға  қажеттінің  барлығын  қамтитын  комплексті  құрал Unity 3D. Unity 3D пакетіне 
DirectX  жəне Open GL мүмкіндіктерін  толық  пайдаланатын  графикалық  қозғалтқыш, 3D моделінің 
кірістірілген  редакторы,  шейдерлер,  көлеңкелер,  ландшафтар,  физика  мен  дыбыстарды  құру  жəне 
өңдеу  үшін  жеке  программмалар,  сондай - ақ  скриптердің  бай  кітапханасын  қамтиды. «Unity 3D» 
арқылы өзге программалар туралы мүлдем ұмытуға немесе оларды қолдануды минимумға шығаруға 
болады. 
«Unity 3D» кез  келген  жанрда  ойын  құруға  мүкіндік  береді.  Платформа  ретінде  кез  келген 
қарапайым  компьютерлер (Windows XP/Vista/7.OSX), мобильді  құрылғылар (Android. IOS. 
Blackberry),  консулды  ойындар (Wii,Playstation3, Xbox), интернет  браузерлер (Flash,Web Player) 
жарамды.  Ойынды  интернет  арқылы  толық  команда  құрамымен  бірігіп  құруға  мүмкіндік  беретін 
ерекше топтық құрылым жүйесі Asset Server бар. 
«Unity 3D» программасының  кемшілігі - программаны  құру  үшін  компьютерлік  программалау 
тілін ең болмағанда ортаңғы деңгейде білу қажет. Дайын практикалық программалау шешімдерінің 
бай  кітапханасына  жəне  жылдам  компиляциясы  бар  күшті  скрипті  қозғалтқыштарының  барына 
қарамастан, кодтың бір бөлігін JavaScript немесе C# - та жазуға тура келеді. 
 
Əдебиеттер тізімі 
2.
 
Стиллмен  Э.,  Грин  Дж.  Изучаем C#. Включая C# .NET 4.0 и Visual Studio 2010. 2-е  издание 
(Бестселлеры O'Reilly) – 2012. 
3.
 
Sue Blackman “Beginning 3DGame Development with Unity” 2011. 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ

104 
ПРИМЕНЕНИЕ НИТ НА РЫНКЕ ИНТЕРНЕТ – УСЛУГ 
Шалгимбаев М.Б., Омаров А.М., Сейтимбетова А.Б. 
Карагандинский государственный университет им. академика Е.А. Букетова, Караганда, Казахстан 
E-mail:  muhit_qqq@mail.ru 
 
Развитие  современного  общества  характеризуется  положительной  динамикой  всех  сфер 
жизнедеятельности  человека  и  переход  социально – экономической  и  политической  ситуации 
Казахстана на европейский уровень во многом зависит от тенденции развития и применения новых 
информационных технологий.  
В  современном  обществе  информация  становится  ведущим  ресурсом  экономического, 
социального,  политического  и  культурного  развития,  а  современные  технологии  ее  обработки  и 
распространения только  усиливают  данное утверждение. Кроме того, это означает увеличение темпа 
жизни, что в свою очередь требует повышения уровня мобильности, образованности, адаптивности 
людей  к  постоянно  изменяющимся  условиям.  Поэтому  важным  критерием  успешности  получения 
знаний обучающимися становится его самовоспитание и самообразование. 
Современный  век – век  новых  информационных  технологий.  Для  современного  молодого 
человека компьютер является основным источником работы и отдыха, а интернет стал неотъемлемой 

жүктеу/скачать 13,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: