Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары

40 
for a training course on artificial intelligence. The newly developed module, containing questions 
on ethical problems of artificial intelligence, will not only have the purpose to form certain 
competences on this issue in students, but also to develop the content of teaching artificial 
intelligence at different levels of education, taking into account the new trends of digitalization. 
Keywords: 
digitalization, the 4th Industrial Revolution, convergent technologies, “smart” 
technologies, artificial intelligence (AI), AI ethical aspects, AI Code of Ethics. 
Қазіргі қоғамды, атап айтқанда, оның экономика және білім беру сияқты 
салаларын цифрландыру жағдайында жасанды интеллект технологияларды 
дамытудың негізгі тенденцияларының біріне және қазіргі заманғы маманның 
(оның ішінде мұғалімнің), сондай-ақ оқушылардың-цифрлық экономика үшін 
мамандардың болашағына айналады. Дәл осы төртінші индустриалды 
революциядан туындаған қазіргі қоғам дамуының құрамдас бөлігі 
цифрландырудың негізгі технологияларын енгізудің арқасында әртүрлі 
сипаттағы (өндірістік және білім беру) міндеттерді шешу контекстінде қайтадан 
өзекті болып отыр. 
Жасанды интеллект белгілі бір дәрежеде болатын және цифрландыру 
жағдайында қазіргі заманғы мамандар иеленуі керек негізгі технологияларды 
қысқаша сипаттайық. 
Жүйелі сипатқа ие төртінші индустриалды революция экономика мен 
қоғамдық институттарды цифрландыруды ғана емес, сонымен бірге бүкіл 
қоғамды, басқаша айтқанда, қоғамды цифрлық дамудың жаңа деңгейіне 
шығарады, мұнда оның дамуының негізгі негіздерінің бірі жасанды интеллект 
(ЖИ) болып табылады. 
Осы ғылыми білім саласындағы керемет жетістіктерге және жасанды 
интеллект технологияларының дамуына қарамастан (шетелдік және отандық), 
әлі күнге дейін "жасанды интеллект" ұғымының жалпы қабылданған және 
нақты тұжырымдалған анықтамасы жоқ. Ол жасанды түрде жасалған 
объектінің техникалық жағынан да, бағдарламалық тұрғыдан да іске 
асырылатын қасиеттері және қасиеттерін санаудың кеңдігіне байланысты 
"бұлыңғыр" болып қалады, нәтижесінде белгілі бір мәселені шешу үшін 
жасанды интеллект беріледі. 
Информатика білім саласының негізін қалаушылардан бастап қазіргі 
кездегі көптеген анықтамалар Дж.Маккарти мен А.Тюрингтің 1956 жылы 
Дартмут когнитивтік ғалымдар конференциясында тұжырымдалған оның мәнін 
қарапайым түсінуге дейін қысқартуға болады. Адамдар сияқты жұмыс істейтін 
және шешім қабылдайтын "ақылды" машиналарды құру мәселелері туралы 
ойлана отырып, Дж.Маккарти жасанды интеллектті "компьютер, компьютермен 
басқарылатын робот немесе адам ретінде ақылға қонымды ойлауға қабілетті 
бағдарлама жасау тәсілі" деп түсіндіруді ұсынды [1]
.
Қазіргі кездегі көзқарастарды жалпылау және жарияланған ai 
материалдарын қайталау арқылы ЖИ-бұл адам тілін "түсінетін" және 
Виртуалды жеке көмекші функцияларын орындайтын, адамдарға қарсы әртүрлі 
интеллектуалды ойындар (шахмат түрі) ойнай алатын компьютерлерге арналған 
әртүрлі қосымшалар (бағдарламалар) деп жазуға болады. Бұл сенсорлық 

41 
тітіркендіргіштерді көретін, еститін және жауап беретін компьютерлік 
робототехника. Жасанды интеллект-бұл қазіргі заманғы қоғамның әртүрлі 
әлеуметтік-экономикалық салаларына цифрлық технологияларды енгізу, оның 
негізінде оның техникалық құралдары мен принциптері жатыр, бұл іздеу 
қызметтері мен заманауи мәліметтер базасын-ақпараттық жүйелерді пайдалану 
арқылы әр түрлі әлеуметтік қызметтерді күту мен алу уақытын едәуір 
қысқартуға әкеледі. 
Бүгінгі таңда өміріміздің әртүрлі салаларында, соның ішінде кәсіби 
салаларда адами мүмкіндіктерден асып түсетін ЖИ негізіндегі технологиялар 
уақыт өте даму үстінде. Мысалы, үлгіні тану жүйелері-"компьютерлік көру" 
немесе "ақылды көз"- олардың техникалық дамуының арқасында соншалықты 
дәлірек болады, бұл адамға берілген объектілерді басқа ұқсас заттардың 
арасынан анықтағаннан гөрі жақсы. Сөйлеуді тану жүйелері бүгінде адамның 
қабілетіне сәйкес деңгейде телефон және дауыстық жазбалар арқылы 
сөйлесулерді талдай алады. Білім беру, медицина және денсаулық сақтау, 
мемлекеттік басқару және банк ісінің дамуына да әсер етеді, бұл оларды 
цифрландыруға және белгілі бір кәсіптік салада (ақылды білім, ақылды 
медицина және т.б.) "ақылды" көмекшілердің пайда болуына әкеледі. 
Мәселен, Б.Г.Ивановский "жасанды интеллект" технологияларын 
енгізудің экономикалық әсерін тұжырымдай және әртүрлі шетелдік және 
отандық аналитикалық мәліметтерге сілтеме жасай отырып, осы мәселені 
талдауға арналған мақаласында былай деп жазған: "жасанды интеллект 
технологиялары 
болашақта 
машиналарды 
пайдалану 
арқылы 
еңбек 
өнімділігінің өсуіне байланысты айтарлықтай экономикалық өзгерістерге 
әкеледі деп болжануда, олар жаңа функцияларды орындай алады (өзін-өзі 
басқаратын машиналар, жетілдірілген Роботтар, адамдарды күнделікті өмірде 
қолдауға арналған «ақылды көмекшілер» және т.б.) [2]. 
Көптеген заманауи талдаушы философтар мен информатиктердің пікірінше, 
бұл ЖИ экономиканы (атап айтқанда тұтыну тауарларын өндіруді) "адамға 
бұруға" мүмкіндік береді. Басқаша айтқанда, К.М.Швабтың еңбектеріне сүйене 
отырып, төртінші индустриалды революция технологияларын (мысалы, жасанды 
интеллект) енгізу арқылы өндірісті тіпті даралау мүмкін болады, бұл айтарлықтай 
экономикаға әсер етеді деп айтуға болады. 
Білім беру ұйымдарында дәстүрлі және қашықтықтан оқыту үшін бүгінде 
виртуалды немесе толықтырылған әдістемелер мен технологиялар белсенді 
қолданылады шындық. Олардың арасында виртуалды шындықты жүзеге 
асыратын қосымшаларды құруды үйрету бойынша онлайн курстар ерекше 
танымал [3]. 
Біздің Ы.Алтынсарин атындағы педагогикалық жоғары оқу орнының 
«Информатика», «Информатика, ақпараттық коммуникациялық технологиялар 
және робототехника» білім беру бағдарламаларында да «Жасанды интеллект 
негіздері», «Виртуалды және кеңейтілген шындық», «Мобильді қосымшаларды 
әзірлеу», «Заттар интернеті» сияқты пәндер оқытылады. 

42 
Бүгінгі күні орта мектептегі білім беру жүйесінде информатиканың 
бейімді курсында «Жасанды интеллект», «Заттар интернеті», «IT Startup», 
«Цифрлық сауаттылық» атты бөлімдер тереңірек қарастырылған. 
Төртінші индустриялық революция белгілеген цифрландырудың негізгі 
технологиялары туралы айта отырып, когнитивті компонентті қамтитын 
жасанды интеллект құралдары мен технологияларымен тығыз үндесетін 
конвергентті технологияларды да атап өтпеуге болмайды. Қазіргі 
философтардың 
пікірталастарына 
сәйкес 
конвергентті 
технологиялар 
(ақпараттық-коммуникациялық, биотехнологиялық-логиялар, когнитивтік және 
нанотехнологиялар) қазіргі ғылыми философиялық білімде және цифрландыру 
жағдайында технологияларды дамытуда жаңа басым бағыт болып табылады. 
Кең мағынада, В.И.Аршинов атап өткендей, технологияның бұл түрі 
білім мен технологияның конвергенциясын «өзара үйлесімділікке, синергизмге 
және интеграцияға қол жеткізу мақсатында әртүрлі ғылыми пәндер, 
қауымдастықтар технологиялары, адам қызметінің әртүрлі салалары арасында 
өршу және трансформация процесі ретінде түсінуге негізделген...». Сонымен 
қатар, конвергентті технологиялар философиялық және этикалық мәселелерге, 
соның ішінде жасанды интеллектке тікелей қатысты "адамды техникалық 
жетілдіру" мәселесін шешуде маңызды рөл атқарады. 
Жасанды интеллект саласындағы Этика кодексі бүгінгі күні де осы 
технологияны пайдаланудың моральдық-этикалық жағын реттейді, адами- 
бағдарланған, гуманистік, тәуекелге бағдарланған (реттеудің қатаңдығының 
құрылатын жүйелердің әлеуетті әсерімен арақатынасы) ЖИ технологияларын 
дамытудағы тәсілдерді, сақтық қағидаттарын және авторлардың ЖИ 
жүйелерінің қоғамға және азаматтарға ықпалы мәселелеріне жауапкершілікпен 
қарауын, тараптан кемсітушілікке жол бермеуді жариялайды [4]. 

жүктеу/скачать 9,29 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: