Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференция международная научно-практическая конференция

320

capable students. Parents and all teaching staff are responsible for bringing up our students with patriotism, 

high spirituality and civic responsibility, social maturity and activity, that’s why participation of parents in 

our school life is highly praised.

These  days  teachers  of  NIS  are  involved  in  the  most  important  projects  of  2011-2014  “International 

cooperation in the sphere of education”. Each NIS has opened the doors to the best specialists in education: 

teachers,  librarians,  principals  to  share  the  experience  in  development,  monitoring,  research,  analysis, 

testing, introduction and implementation of experimental models and new methodic in teaching. There are 

20 international teachers from the USA, GB, Canada, Australia, New Zealand, Malaysia and China teaching 

different subjects in English. My personal experience was a team teaching with Shahzad Khan and Daryl 

Morgan  from  London,  Catherine  McAleer  from  Canada,  Lisa  Filer  from  the  USA  teaching  English  as  a 

second language together. We spent a lot of time planning, discussing, analyzing success and failures of our 

students. Firstly it was a problem, until we started to understand benefits of team teaching. All research and 

social projects and actions of our school are aimed at creating an innovative model of secondary education, 

which has to combine the best traditions of the Kazakh and world educational systems. We are a part of the 

teachers, whose aim is to improve the system and the quality of secondary education of Kazakhstan. We 

understand our main goal is to educate the new formation of Kazakhstan with competitive human capital.

In September 2012 as a part of professional training seminars for many English teachers were workshops 

with  a  Cambridge  trainer  Stormy  on  ESOL  examinations  and  a  university  professor  Cambridge  Anne 

Broadhead on a New Integrated Program for NIS in English run by Cambridge University in our schools. 

These professional training seminars were held in Astana and they were a new source for developing new 

ideas and methods in research work with the students. The significance of the English language is highly 

praised in the NIP: «English is the international language of business and one of the main languages of 

the OSCE and UN, so as Kazakhstan becomes more connected with the Western world English becomes 

increasingly  important.  As  routes  become  more  travelled,  Kazakhstan’s  historical  and  natural  sites  will 

attract more visitors and more foreign investment and, as the tourist industry grows in Kazakhstan, English 

will be the medium through which Kazahstan will communicate with visitors from overseas in both formal 

and informal settings. Kazakhstanis are also travelling more and as they travel around the world, they will 

be able to acquaint English speakers with Kazakhstan and its culture. As members of this more international 

global community it is vital that Kazakhstanis and Kazakhstani students are able to communicate proficiently 

in English». [1]

Main objective of NIP in NIS is “to learn learners how to learn” in order to become independent and 

responsible learners. The teachers of our schools are expected to develop these objectives through basic 

forms of teaching: critical thinking skills, new forms of assessment, problem solving tasks, active research, 

collaborative activities, research projects, proofreading and predicting in reading and listening, providing 

with meaningful texts and activities. New and challenging for many English teachers in NIP was to organize 

and facilitate research projects where students have to learn to apply skills not only in the classroom or at 

other subject’s area but in life too.

These days traditional teaching methods such as audio or PPP are combined with other active methods 

such as research project, discovery, task-based learning, teaching tests and others. Using the traditional 

forms of teaching together with new ones creates comfortable learning in our English classrooms. Emerging 

from the teaching methods, new learning and teaching strategies are highly praised:

“- encouraging learners to work together, discussing ideas, planning and checking their work

- getting learners to think about and predict what they are going to hear or read

- helping learners into a text by ‘layering’ what to listen for each time

- exposure to information in a wide variety of text types

- texts on topics which ignite learners’ interest and imagination and stimulate discussion

- encouraging extra-curricular reading

- encouragement and development of editing and proofreading strategies

- systematically recording new language and its meanings

- the use of reference materials such as dictionaries, thesauri, the internet and grammar reference books

- comparison of English and other languages

- reflection on what was learned in previous lessons and on personal ability and weaknesses

- encouragement to guess unknown language items to support effective communication skills” [1]

Another important task for an English teacher in the light of NIP at Nazarbayev Intellectual Schools is 

to help implement the trilingual policy by supporting the learners to use English in some basic subjects: in 

science, mathematics, chemistry, biology. At the same time English teachers have to show high respect to 

all three languages.

This New Integrated Program is a new stage of application of the English Language as a secondary 

language and development up-to-date principles in learning the subject – “to learn how to learn is a part 

of  the  process  of  education  and  a  part  of  becoming  independent,  self-motivated,  engaged,  confident, 

321

responsible and reflective learners” [1]. This NIP has given us new opportunities in promoting research 

projects where learners can apply a variety of skills which will help them not only in their English language 

lessons but also in other subjects studied at high school. To do these research projects, which were suggested 

in the NIP, students should have some competence in the use of digital technologies and basic skills in ICT. 

“Learners develop their ICT skills across the curriculum by finding, creating and manipulating information, 

collaborating and communicating information and ideas, evaluating and then refining their work, and by 

using  a  range  of  equipment  and  applications”  [1].  According  to  the  principles  of  the  NIP  students  will 

develop research skills, such as finding, classifying, selecting, analyzing, designing, referencing, presenting, 

assessing or evaluating information from digital and online sources, making judgments about accuracy 

and reliability of the peer’s projects. Some projects even develop such skills as communicating and sharing 

information which includes participating in online projects, conferencing, e-mailing with the teacher and 

pen pals and learners from Kazakhstani and foreign countries’ schools, creating and exploring web-sites, 

blogging and using social networks (Microsoft Word, Power point, web browsers, Movie Maker, Vox Pop 

and Survey Monkey)

I cannot but share my experience about one of the projects done in both my 11 grades because it really 

had a great impact on students’ ideas and behavior. The name of the project was “From Crop to Swap” and 

it took 2 periods. The topic was suggested by a Cambridge trainer and firstly was difficult to imagine its 

real significance. The learning goals were: to use a talk or writing as a means of reflecting on and exploring 

a range of perspectives on the world, to recognize the attitude, mood or tone of the speaker in a range of 

oral situations on a wide range of general and curricular topics, including unfamiliar topics, to develop 

intercultural awareness through reading and discussion and by the end of the 2nd lessons students should 

learn new facts about how jeans are made, to speak about the environmental footprints of jeans, to learn new 

information about the importance of swap parties and possibility of their existence in Kazakhstan. Among 

the activities were predicting the video and watching “From Crop to Swap”, discussion about problems of 

recycling the jeans and about the idea of a clothes swap party mentioned in the video, predictions on what 

preparations the host would need to make before the party, what the host should do during it, and what the 

host should do after it. These activities were done during the 1st lesson. During the 2nd part of the lesson 

I made focus on cotton production and the environmental footprint of jeans. There was a group work on 

topic of investigations:

1) Group, which considered the transition from fiber to fabric and ways of reducing pesticide use in 

cotton production.

2) Group, which looked at the transition of clothes from a clothing factory to a clothing store.

3) Group, which dealt with how to recycle the clothes.

Students were assessed by peer assessment and group work was assessed by me orally. In feedback 

students made the conclusion about the ways of recycling the clothes and exchanged the idea of appearance 

of Swap Parties. Last year the students of the 11 grades organized Our First Swap school party and our 

foreign  teachers  took  part  in  it.  That  is  why  these  lessons  were  of  great  importance  to  me  because  our 

students tried to adopt a perfect example for our community.

In 2013-2014 NIP suggests the twelve grades a perfect chance to investigate and research interesting 

global issues looking from the point of view of citizens of the country. What is more important that learners 

are developing not only all four skills but also see the relation between subjects. Topic “Mind Sports” relates 

to Mathematics and project work “Research and CERN” relates to Physics or Science. For instance, during 

the discussion on frozen foods we eat and comparison this with our consumption of fresh food, learners 

were asked which foods can be bought frozen in Kazakhstan, where foods are frozen in Kazakhstan, which 

companies do this. Investigating the global issues, learners always are asked about how they would affect 

our lives, what would change in the country due to it. 

During research and investigations learners have done little discovers about Kazakhstan. While making 

discussion about  inventors  of  famous  mental  and  board  games  such  as  de  Bono  and  his  “Think  Link”, 

Butts and his “Scrabble”, Yokoi and his “Game Boy”, they came to investigation of Togys-Kumalak and 

what Kazakh inventors could be included into this class. At one of the lessons learners should produce 

a  fact  file  about  Rubik  and  his  Cube  and  suddenly  they  have  learned  about  Kudaibergen  Nurym  who 

is from Kazakhstan and reached a high score in the MPEI Open 2012 to put him in the top 100 players. 

Learners get the opportunity to explore Art around the world and in Kazakhstan. Learners researched the 

art gallery in Almaty, described and compared art with examples in a gallery in another capital city, focused 

on the statues in Kazakhstan and described their favorite piece of Art of Kazakhstan. This broad topics of 

researches in NIP allow to explore a variety of aspects which best reflect our learners’ understanding of local 

opportunities.

To judge from all this new experiences we, teachers of NIS as well as learners, can develop positive 

feelings  to  other  cultures,  customs,  practices,  can  at  the  same  time  increase  awareness  of  our  own 

Kazakhstani culture. This NIP gives educational and social advantages for both learners and teachers. New 

322

modern methods of learning together with collaboration with peers develop learners’ interactive skills and 

give chance to become good learners. Teachers understand with sure that students who got proficiency in 

English will contribute in future to Kazakhstani culture and economy.

Learners with good abilities of English will find ways of communication in modern world. They will 

easily study at universities and understand the highest level speech in English, will learn and adopt to the 

society the latest knowledge of science, business, entertainment, travel and sport.

NIP of 2013-2014 is a perfect example of showing respect to different cultures and practices, different 

opinions and behaviors in societies and life, because learners are taught to be tolerant to different communities 

and people. 

Teachers at NIS have been living the most of the life in Kazakhstan and become a part of this country, 

so we cannot imagine our future without the future of our country. We feel proud of the land to which 

we belong and our greatest desire is to help to see Kazakhstan at the top of the list of highly developed 

countries. We have a great potential and certainty we shall achieve our goals and raise our country to the 

level which its people deserve.

References

1. University of Cambridge. New Integrated Program.

МҰҒАЛІМНІҢ КӘСІБИ ДАМУЫ – 

БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІН ДАМЫТУДЫҢ НЕГІЗІ

Оспанова Б.Д., Нурушева Б.С.

«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» 

акционерлік қоғамының филиалы Петропавл қаласы 

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

Аңдатпа

Бұл мақалада қазақстандық білім беру жүйесінде болып жатқан түбегейлі өзгерістер мен деңгейлік курстардың 

мұғалімдердің біліктілігін көтерудегі маңызы туралы айтылады. Сонымен қатар мұғалімдердің кәсіби өсуі мен 

тұлғалық дамуы мәселелері қарастырылады. 

Аннотация

В  статье  рассматриваются  качественные  изменения  в  содержании  образования,  профессиональный  рост  и 

личностное развитие современного учителя. 

 

Abstract

The  article  deals  with  the  qualitative  changes  in  the  content  of  education,  professional  development  and  personal 

development of the modern teacher.

Қай кезеңде болмасын мемлекеттің даму көрсеткіші сол елдің білім беру деңгейімен өлшенетіні 

белгілі. Ғылым мен техниканың дамыған заманында ақпараттың көлемі толассыз және жаңарып от-

ыруымен бірге білім беру жүйесінде де болып жатқан өзгерістерден хабардар болу, тіпті алда жүру 

заман талабы болып отыр. Сондықтан білім беру жүйесінде болып жатқан өзгерістер мен прогрессің 

жүзеге  асуы  ақпараттық-коммуникациялық  технологияларды  жетік  меңгерген  жаңа  формация-

лы мұғалімнің құзыреттілігіне тікелей байланысты. Ұлы педагог К.Д. Ушинский «Мұғалім – өзінің 

білімін үздіксіз көтеріп отырғанда ғана мұғалім. Оқуды, ізденуді тоқтатысымен оның мұғалімділігі 

де  тоқтайды»  –  деген.  Бүгінгі  күн  тәртібінде  тұрған  проблемалардың  бірі-  адамдардың  үздіксіз 

білім алуы. Педагогтердің кәсіби өсуін, екінші жағынан білім алушылардың мотивациясын арттыру 

мәселесі бүгінде біліктілік арттырудың маңызды мәселесі болып отыр.

Қазақстан  Республикасының  «Білім  туралы»  Заңында  «Білім  беру  жүйесінің  басты  міндеті 

–  ұлттық  және  азаматтық  құндылықтар,  ғылым  мен  практика  жетістіктері  негізінде  жеке  адам-

ды  қалыптастыруға  және  кәсіби  шыңдарға  бағытталған  білім  алу  үшін  қажетті  жағдайлар  жасау, 

оқытудың  жаңа  технологияларын  енгізу,  білім  беруді  ақпараттандыру,  халықаралық  ғаламдық 

коммуникациялық желілерге шығу міндеті әрбір педагогтің ізденісті, кәсіби білімі мен біліктілігін 

көздейді»  делінген  [1].  Ендеше  мұғалімдердің  біліктілігін  арттыруда  оларың  кәсіби  өсуіне  және 

тұлғалық  дамуында  желілік  қоғамдастықтарда  әріптестерімен  тәжірибе  алмасуы,  кеңестер  алып, 

323

оның мүмкіндіктерін толықтай пайдалану – кезек күттірмейтін мәселе. Облысымыздың деңгейлік 

курстан өткен мұғалімдері үшін кәсіби желілік қоғамдастығын аша отыра оның қызметі алдымен 

мына бағыттарда: 

а) біліктілікті арттыруға байланысты мұғалімнің өзіне, өз білімін өзі көтеруіне;

б) «вертуалды әдістемелік мұғалімдер бірлестігі» бір және әртүрлі бағытта педагогтер мен мек-

тептер  арасындағы  тәжірибе  алмасу  және  біліктілікті  арттыруды  басқарудың  құралы  болады  деп 

ойлаймыз. 

Сондай –ақ «вертуалды әдістемелік мұғалімдер бірлестігі» желілік қоғамдастығында мұғалімдердің 

ақпаратпен  алмасуына,  тәжірибесін  көрсетуге,  өздерінің  бекітілген  әдістемелік  нұсқаулықтарын 

таратуға әрі оған пікір алуға бағытталған кең мүмкіндіктерді көруге болады. Бұндай шексіз жұмыс 

түрлері  қоғамдастықтың  қатысушыларына  әр  кезде  қол  жеткізе  бермейтін  әдістемелік  қолдауды, 

оқытуға инновациялық бағдарламалардың бейімделуі мен енгізілуі кезінде өте маңызды әдістемелік 

жетекшілікті,  өздерін  толғандырып  жүрген  сұрақтарға  жауап  және  кеңес  алуына  көптеген 

мүмкіндіктер береді. 

Еліміздегі  білім  саласының  модернизациясы  үдерісіндегі  біліктілікті  арттыру  жүйесінде 

мұғалімдердің кәсіби дамуындағы идеяларын жүзеге асыруда «Өрлеу» Біліктілікті арттыру Ұлттық 

Орталығы» АҚ филиалы СҚО бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру инсти-

туты курстарында ары қарай кәсіби дамуы қарастырылған. Қазақстандағы білім жүйесіне енгізілген 

өзгерістермен  орай  біліктілікті  арттыру  курстарының  мазмұнын  жаңартуда  көптеген  өзгерістер 

байқалуда.  Курсаралық  кезеңде  мұғалімдердің  үздіксіз  білім  алу  мүмкіндіктері  қарастырылған. 

Сонымен  қатар  курс  мазмұнын  жаңартуда  жеке  деңгейлік  бағдарламалар  бойынша  курстардың 

енгізілуі,  бұл  бағдарлама  аясында  инновациялық  идеяларының  қолданылуы  және  мұғалімдер 

алған  білімдерін  тәжірибеде  кеңінен  пайдалануы.  Бүгінгі  күн  мұғалімінің  жаңаша  қажеттілігін 

қанағаттандыруда  біліктілік  арттыру  үрдісінде  жасалып  жатқан  әрбір  маңызды  табыстар  жаңа 

сұрақтарды да тудырады. Ең алдымен педагогтің өзіндік жаңалығы болуы керек. Сондықтан деңгейлік 

бағдарлама идеяларын меңгеріп қана қоймай, оны өз тәжірибелеріне тиімді енгізе білген мұғалімді 

оқушы да жоғары бағаламақ. Бағдарлама аясында оқыту нәтижелеріне қол жеткізуді, алған білімдерін 

тәжірибеде  қолдана  білумен  қамтамасыз  ететін  сындарлы  ойлау  және  логикалық  ойлауды  дамы-

ту  үшін  жаңаша  әдістер  қарастырылған.  Осы  курстарға  дейін  дәстүрлі  оқытып  келген  сабақтарда 

білім беру басымдылығы мұғалімде болды, оқушы мұғалім тарапынан берілген дайын білімді ғана 

алуға мүмкіндігі болды, өздігінен алған білімді ары қарай дамыту, талдау, сыныптастарымен пікір 

алмасу, сұрақ-жауап алуға, терең ойлануға назар аударылмады. Ал деңгейлік бағдарламада сындар-

лы  оқыту  (конструктивті) арқылы  осы  кемшіліктер  ескерілген,  яғни  басты  басымдылық  керісінше 

оқушыға  беріледі,  ол  оқушының  сыныптастарымен  тақырыпты  терең  меңгеруге,  жеке  идеяларын 

жеткізуге, алған білімдерін өз деңгейлерінде көрсетуге, диалог құра білуге, сыни тұрғыдан ойлауға, 

ортақ шешім қабылдауға қолжетімділігі қарастырылған. 

Бүгінгі мектеп оқушысының сұранысына жауап беру үшін мұғалімнің білім беруді ізгілендіруі, 

кәсіби дамуында мәселені сындарлы шешуі, өзінің зияткерлік – тұлғалық сапасына назар аударуы, 

өз  тәжірибесін  зерделеп,  инновациялық  қызметпен  айналысуы  шарт.  Жалпы  және  кәсіби  білім 

беруді  ізгілендіру  адамның  шығармашылық  мүмкіндіктерінің  дамуымен,  тұлғаның  шындығында 

адамгершілік, еріктік, эмоционалдық, танымдық әлеуетімен, өзін жүзеге асыруға ынталандырумен 

және өзін-өзі дамыту аясын кеңейтумен тікелей байланысты.

Адамның  әлемге,  басқа  адамдарға,  өзіне  қарым-қатынасының  өзгеруі,  өзінің  іс-әрекетіне 

жауапкершілігінің  артуы,  мәдениетті  меңгерудің  жаңа  жоғары  деңгейіне  жетуі-білім  беруді 

ізгілендірудің негізгі нәтижесі болып табылады. Ізгілендіру тәсілінің аясында педагогикалық үдеріске 

қатысушылардың, соның ішінде мұғалімдердің тұлғалық және жеке үздіксіз дамуы басталады. Осыған 

байланысты  педагогтің  кәсіби  дайындығының  мақсаты  да  өзгереді.  Ол  мұғалімнің  кәсіби  білімі, 

білігі,  дағдысынан  (кәсіби  құзыреттілігі)  басқа  жалпымәдени  дамуын  және  тұлғалық  көзқарасын 

(педагогикалық  қызметіне  мотивациялық-құндылық  қарым-қатынасын)  қалыптастырады.  Бұл 

мұғалімнің тұлғалық дамуын көрсетеді. Өзін-өзі дамыту екі бағытта байқалады. Біріншіден, кәсіби 

өсуінде  және  тұлғалақ  дамуында  болып  жатқан  өзгерістер,  ал  екіншіден,  өзін-өзі  дамыта  алу 

қабілеттерінің  болуы.  Мұғалімнің  өзін-өзі  дамыту  қасиеттерін  мына  әрекеттерден  көруге  болады 

(Елканов С.Б., 1989) [2]: 

- мақсаттылық: алдына өзін-өзі дамытудың кәсіби маңызды мақсат-міндеттерін қою; 

- жоспарлау: өзін-өзі дамытудың тәсілдері мен әрекеттерін, амалдары мен құралдарын таңдау;

- өзін-өзі бақылау: жоспарланған іс-әрекет пен өзін-өзі дамытудың нәтижесін сәйкестендіру;

- өзін-өзі түзету: өзімен жасалған жұмыстың қорытындысына қажетті түзетулер енгізу.

Өзін-өзі  дамытудың  барлық  әрекеттері  –  мақсаттылық,  жоспарлау,  өзін-өзі  бақылау,  өзін-өзі 

түзетуді еркін, автоматты түрде жүзеге асады. Осы қасиеттер жиынтығы оның педагогикалық практи-

касына талдау жасай отырып, үнемі ізденіс үстінде екенін көрсетеді. Мұғалімнің практикасы жүйелі 

324

талдаудың объектісі боғанда ғана кәсіби өсудің көзі бола алады. Тәжірибеде кері байланыстың бол-

мауы  мұғалім  жұмысының  құлдырауына,  тиімсіздігіне  әкеліп  соқтырады.  Сондықтан  кері  байла-

ныс барлық қызмет түрлерінде жүргізілгені дұрыс. Кері байланыс –бұл үнемі талдауға және кәсіби 

қызметтің әрбір қадамына баға беруге бағытталған кешенді ойлау қабілеті. Зияткерлік білік және 

кері байланыс жасау қабілеттерінің көмегімен мұғалім өз педагогикалық қызметін басқара алады. 

Жалпы біліктердің жиынтығы мұғалімнің кәсіби тәжірибесін жетілдіруге көмектесетін кері байла-

нысты құрайды. Атап айтсақ :

• Педагогикалық жағдаят кезінде проблеманы көре білу және оны педагогикалық міндет түрінде 

сауатты рәсімдей алу;

• Әрбір кәсіби-педагогикалық қадамына талдау жасап отыру;

• Әрқашан тәжірибе көкжиегінде туындаған жаңа проблемаларды көре білу;

• Олардың шешу жолдарын тез арада іздеу;

• Үнемі ойлану үстінде болу, яғни болжамдар, басқа нұсқаларын ұсыну үшін;

• Қиын жағдайларда дұрыс шешім қабылдай білу;

• Өз тәжірибесін ойластыру үшін әртүрлі теорияларды пайдалана білу;

• Жаңа білімді теория мен практикада ұштастыра білетін;

•  Педагогикалық  қызметтің  даму  динамикасына  талдау  жасап,  қол  жеткізуге  болатын  жақын 

және алыс нәтижелерге болжам жасай алу;

• Өз көзқарасын анық, дәлелмен жеткізе алу;

• Оқыту үдерісін басқара алу мен көшбасшылық қабілет таныту.

Жаңа заман мектептерді шығармашылықты түсінетін, жаңа технологиялар мен әдіс-тәсілдерден 

жаңа өнімдер жасай алатын және қабілеттері мен мүмкіндіктерін жүзеге асыра алатын шығармашыл 

мұғалімдер  ғана  жасай  алады.  Сондықтан  заман  талабына  сай  болу  үшін  мұғалімдердің 

шығармашылықпен жұмыс жасап, өзінің тұлғалық дамуы мен кәсіби өсуі туралы ойланғаны жөн. 

Біздің  өткізіп  жатқан  деңгейлік  курстарымыздан  мұғалімдердің  тұлғалық  дамуы  мен  кәсіби 

өсуі анық  байқалады. Олардың  үйренуге  деген  ынталары  шексіз.  Бұл  тренерлердің  көп ізденуіне, 

қосымша мәліметтерді бағдарлама мазмұнымен сәйкестендіріп беруіне тура келеді. 

Бағдарлама  идеяларын  оқу  үдерісіне  енгізудегі  зерттеулерден  көптеген  сұрақтар  туындайды. 

Бұдан маңызды идеялар туындап, қызығушылық арта түскенін аңғардық. Осы орайда Ұлы Альберт 

Эйнштейн айтқанына тоқталғым келеді: «Сұрақтардың толассыздығы аса маңызды болып табылады. 

Әуесқойлықтың қолданылуының себебі бар. Өмірдің, мәңгіліктің құпияларын немесе таңғажайып 

шындықтың құрылымын пайымдаған кезде шаттанбауға болмайды. Тек әр күн сайын, ең болмаса, 

осы құпиялардың сәл ғана бөлігін түсінуге әрекет жасау жеткілікті. Ешқашан әуесқойлықтың ұлы 

сезімін  жоғалтпаңдар».  Осы  орайда  өлшеуге  болатын  оқытудың  мақсаты  білім  нәтижесі  арқылы 

қалыптасады  және  ол  оқытудың  мақсатын  дұрыс  қоя  білумен  сипатталады.  Осындай  қасиеттерге 

белгілі  Б.Блумның  оқыту  мақсаттарының  таксономиясы  сәйкес  келеді.  Бұл  жүйені  мұғалімдер, 

әсіресе  деңгейлік  бағдарлама  аясында  сабақты  жоспарлау,  топтықшығармашылық  жұмыстарда 

және оның нәтижесін бағалауда кеңінен қолдануда. Ағылшынның педагог-әдіскері Дж.Петти Блум 

таксономиясының көптеген қолданыстары бар екендігін атап көрсеткен. Таксономияның алты негізгі 

сатыларын білік және қабілеттіліктің иерархиясы ретінде қарастыруға болады[3]. Сонымен қатар курс 

аясында мұғалімдерге таксономияны оқушыларға деңгейлік тапсырмалар дайындағанда да қолдану 

тиімділігін ұсынамыз. Білу және түсіну үшін оқыту тек үстіртін оқуға әкеледі, ал функционалдық 

білімді қалыптастыру үшін мұғалімдер жоғары деңгейде (қолдану,талдау, жинақтау, бағалау) ойлауды 

талап ететін тапсырмаларды ұсынуды атап өтті. Тәжірибеде қолданып нәтижелерінде оқушылардың 

өз бетінше оқуға мүмкіндіктерінің басымдылықтарын көрудеміз. Мария Монтессоридің «Өз бетінше 

оқуға жасалған кейбір түйінді ықпалдар» еңбегінде «Барлық балалар дербес болуды қалайды деп 

есептелді.  Балаларды  өз  оқу  материалдарын  таңдауға  және  қаншалықты  қызықтырса,  онымен 

соншалықты ұзақ жұмыс істейді. «Менің әдістеріммен мұғалім аз оқытады және көп қадағалайды» 

деген ұстанымдары мұғалімдерге әсер етті. Сондай –ақ мұғалімдердің өздерінің де тәуелсіз оқуымен 

айналысуы өзін-өзі дамыту,өз бетімен білімін көтеруіне үлкен ықпал етеді деп есептейміз.

Мұғалімдердің кәсіби шеберліктерін шыңдауда курста алған білімдерін өз тәжірибесінде жүзеге 

асыруда  тренерлер  тарапынан  әдістемелік  кеңестер  жүйелі  беріледі.  Аз  уақыт  ішінде  тәжірибеге 

енгізілген  жаңаша  тәсілдерді  зерделеудің  нәтижелерін,  әрі  мұғалімдердің  тұлғалық  дамуын, 

кәсіби  өсуін  анықтауда  «Өрлеу»  Біліктілікті  арттыру  Ұлттық  Орталығы»  АҚ  филиалы  СҚО  бой-

ынша  педагогикалық  қызметкерлердің  біліктілігін  арттыру  институты  Деңгейлік  бағдарламалар 

орталығының тренерлерінің ұйымдастыруымен көптеген іс-шаралар өткізілуде.

Петропавл қаласындағы оқу үрдісіне Назарбаев Зияткерлік мектептерінің тәжірибелерін енгізіп 

жатқан Қазақ мектеп-гимназиясы базасында Деңгейлік бағдарламалар бойынша курсты тәмамдаған 

Солтүстік Қазақстан облысы ұстаздарының білім беру мен оқытудағы жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану, 

кәсіби шеберліктерін шыңдау мақсатында тамыз айында «Жаңа толқын» атты облыстық әдістемелік 

325

шеберханасы өткізілді. Шеберлік сыныптарға облыс мектептерінен сертификатталған 250 мұғалім 

қатысты. Мұғалімдердің 3 айлық курс бағдарламасы бойынша алған білімдерін өз практикасында 

шебер  қолданып  жүрген  мұғалімдер  тәжірибе  алмасты.  Қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдерінде  12  сек-

ция  жұмыс  жасап,  онда  60  мұғалім  шеберлік  сыныптарын  көрсетті.  Мұғалімдер  жаңа  оқу  жылы 

қарсаңындағы осындай әдістемелік көмектің әр мұғалім үшін маңыздылығын атап өтті. Мұғалімнің 

кәсіби біліктілігін арттыруда шеберлік сыныптардың маңызы зор болды. Әріптестеріне әдістемелік 

көмек көрсете отыра, өзара тәжірибе алмасып, өз тәжірибелеріне сыни баға берді. Болашақта барлық 

мұғалімдерді қамту мақсатында ұсыныстар айтылды. Айтар болсақ:

- барлық сертификатталған мұғалімдердің шеберлік сыныптарға қатысу мүмкіндігін ескеруде әр 

аудандарда да шеберлік сыныптар өткізілу жоспарланды;

-  сертификатталған  мұғалімдердің  республикалық,  облыстық  деңгейлерде  өткізіліп  жатқан 

конференцияларға, семинарларға қатысып, мақалалары баспа беттерінде, Институт сайтында жарық 

көруі;

- өз тәжірибелерін таратуда он-лайн кеңестерге сабақтар берулері;

- тәжірибелерін жетілдіру мен үздіксіз білім алуда желілік қауымдастыққа белсене қатысулары;

- тренерлер тарапынан әдістемелік кеңестер жүйелі түрде әр бейсенбі күні өткізу;

- желілік қауымдастық үйлестірушілерімен облыстық семинарлар өткізу;

-  Петропавл  қаласындағы  Қазақ  мектеп-гимназиясы  мен  Қызылжар  ауданы  Бескөл  мектеп-

гимназиясының  оқу  үрдісіне  Назарбаев  Зияткерлік  мектептерінің  тәжірибелерін  енгізуде 

тәжірибе алмасуда «Жаңа толқын» шеберлік сыныптарының жинағын шығарып тұру жұмыстары 

жоспарланды. 

Осындай  іс-шараларды  жүйелі  түрде  ұйымдастыру  арқылы  мұғалімдерді  инновациялық 

қызметтерге тартып, кәсіби шеберліктерінің артуына, кәсіби өсулеріне ықпал ете аламыз. Дегенмен 

мұғалімдер өздігінен саналы түрде өзін-өзі дамыту бағытында өз мақсаттарын анықтап, жоспарла-

рын жасауы керек. Тағы да айтар болсақ, «Жыл мұғалімі» облыстық байқауына қатысушылардың 

басым бөлігі сертификатталған мұғалімдер қатары, байқау қорытындысы бойынша жүлделі орынға 

сертификатталған мұғалім ие болды. Мұғалімдердің төл мерекесі қарсаңында Астана қаласында БҒМ 

медалі және 1731 мың теңге сертификатымен марапатталуы – мұғалімнің ұзақ еңбегінің арқасында 

өзін-өзі жүзеге асыруының дәлелі. 

Осылайша мұғалімнің кәсіби өсуі мен тұлғалық дамуы ойдағыдай жүзеге асу үшін мұғалімдер 

рефлективті  ойлай  алулары;  өздерінің  оқыту  үдерісін  жүйелі  жоспарлаулары;  жеті  модульді 

сабақтар топтамасына енгізіп, жоспарлаулары және іс жүзінде жүзеге асырулары; оқушыларды оқу 

үдерісіне  тартуда  ұсынылған  әдіс-тәсілдерді  қолдана  алулары;  оқушыларды  тиімді  түрде  жүйелі 

бағалай білулері; өзінің оқыту үдерісі бойынша рефлексия жасай білулері, сабақ талдаулары; өзінің 

білім алу үдерісі бойынша рефлексия және оның болашақ педагогикалық тәжірибеге ықпалы жай-

лы ойланулары қажет[4].

жүктеу/скачать 10,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: