Халықаралық Ғылыми-тәжірибелік конференция международная научно-практическая конференция
жүктеу/скачать 4,05 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІН ТЕРЕҢДЕТІП ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ Касенова С. Б.
- «Қазақ тілі нормаларын оқыту барысында, оқушылардың ой-өрісін шығармашылық қабілеттерін арттыру»
- Әдебиеттер тізімі
- «ОЖИВЛЕНИЕ» РОДНОЙ ИСТОРИИ В ПРЕПОДАВАНИИ ШКОЛЬНОГО КУРСА «АЛАШТАНУ» Калиев Б. А.
Әдебиеттер тізімі 1. Назарбаев Н. Ә. Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту – Қазақстан дамуының басты бағыты // Ана тілі газеті. № 5, 2-8 ақпан, 2012. 3-5-б. 2. Мектеп оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамыту жөніндегі 2012 – 2016 жылдарға арналған ұлттық іс-қимыл жоспары// http://online.zakon.kz/Document/?doc_ id=31215075&pin=36167108 (11.10.2013) 3. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы // Егемен Қазақстан газеті. №14, 12-қаңтар, 2012. 8-б. 4. Вершловский С. Г., Матюшкина М. Д. Функциональная грамотность выпускников школ. СПб, 2007. 15-б.
204 ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІН ТЕРЕҢДЕТІП ОҚЫТУ АРҚЫЛЫ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ Касенова С. Б. №41 орта мектебі Целиноград ауданы Ақмола облысы ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ Аңдатпа Бұл мақалада оқушылардың қазақ әдебиетін тереңдетіп оқыту арқылы оқушылардың ой-өрісін дамытып, шығармашылыққа деген қызығушылықтарын, бәсекелестік қабілеттерін дамыту және тиімділігі мен оның ерекшелігі жайлы айтылған. Аннотация Статья посвящена развитию мышления детей и их интереса к творчеству на уроках углубленного изучения казахской литературы, с помощью которых развивается креативность, конкурентоспособность, способствую- щие эффективному изучению их особенностей. Abstract This article is about pupils’ thinking development and their interest to creative work at the Kazakh literature lessons with in-depth study. Pupils develop their creative and competite abilities that promotes effective learning. «Халықтың кемеліне келіп өркендеуі үшін, ең алдымен азаттық пен білім керек» деп Шоқан Уәлиханов көрегендікпен айтқандай, тәуелсіз еліміздің болашақ ұрпақтарын жан-жақты жетілген білімді, көкірегі ояу, көзі ашық адам етіп тәрбиелеу – әрбір ұстаз міндетті. Ұстаз өз пәнiн жан-жақты бiлумен қатар, бiлiм-тәжiрибесiн үнемi молайтып отыру керек. Мен ұстаз ретінде Ана тіліміздің құдіретін бала жүрегіне жеткізіп, сезімін оятып, жанжүрегіне әсер етіп, сүйіспеншілігін тудырып, оған тәнтті етуге жетелегім келеді. Қазақ мектептері үшін бүгінгі таңдағы ең өзекті мәселе – халқымыздың мәдени-рухани қазынасын жасаушы жеке тұлғалардың шығармаларын оқушы бойына жан-жақты терең де түбегейлі сіңіре оты- рып, өткен тарихты тиянақтау, әдеби-мәдени мұраларды қалпына келтіру Қазақстанды өркениетті дамытудың маңызды саяси мәселесі ретінде де зор мәнге ие болып отыр. Қазақ халқының аса бай мәдени мұрасын жүйелеп қалпына келтіру, сақтау және одан әрі дамыту мақсатында 2003 жылы жарияланған «Мәдени мұра» бағдарламасының мәні мен маңызы ерекше [6]. Халқымыздың мәдени- рухани бай қазынасының негізінде оқушы бойында жоғары мәдениетті ұлттық сананың негіздерін қалыптастыру бүгінгі оқыту үрдісіндегі әр пәннің алдындағы басты мәселе болып табылады. Соның ішінде әдебиет пәнінің атқарар жүгі ерекше. Өйткені «Әдебиет мектеп ішіндегі ақыл, сезім тәрбиелеп, қалыптастырып, жетілдіруден басқа оқушыға қазақ деген елдің өткендегісі мен бүгінгі пішінін таны- туы керек», – деп кезінде М. Әуезов текке жазбаса керек [7, 32-б]. Мектептегі қазақ әдебиетін оқыту мәселесі А. Көшімбаев, Ә. Қоңыратбаев, С. Қирабаев, Т. Ақшолақов, Ә. Дайырова, С. Тілешова, Т. Жұмажанова, Б. Әрінова, С. Мақпырұлы, Б. Сманов, А. Тамаев, Г. Құрманбай т. б. ғалым-зерттеушілердің зерттеу еңбектерінде, сондай-ақ Б. Жұмақаева, М. Мұстафина, Ә. Мұхтарова, Р. Бораш Н. Дөкенова, Д. Аңсабаев т. б. әдіскерлердің зерттеулерінде әр қырынан қарастырылғанымен, жеке ақын-жазушылардың шығармаларын оқыту мәселелері ғылыми-әдістемелік негізде толық шешімін тапқан жоқ. Қазақ тілі мен әдебиетін тереңдетіп оқытуды мен алғаш рет 2009-2010 оқу жылында тереңдетіп оқытуды 5-сыныптан бастадым. Тереңдетіп оқытудың бағдарламасы, күнтізбелік жоспары «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің республикалық Кеңесі ұсынған ҚР Білім және ғылым министрлігінің 11.03.203 жылғы №148 бұйрығымен бекітілген» бағдарламасы бойынша құрастырылып, оқу жоспарының 3-ші нұсқасына сәйкес әзірленді. Тіл мен әдебиетті тереңдетіп оқытқанда, айта кетерім, тілге қарағанда әдебиетке көбірек сағат бөлінгені дұрыс деп ойлаймын. Себебі тілдің грамматикасын меңгерту – көркем әдебиеттің сырын ұғындырғаннан жеңіл. Ал негізгі оқу бағдарламасында әдебиет теориясын оқытуға арнайы сағат бөлінбейді. Күнтізбелік жоспар бойынша автордың өмірбаяны мен шығармашылығына арналған сағаттар жоқ. Тереңдетіп оқыту бағдарламасында таңдаулы ақын, жазушылардың өмірбаяндары мен шығармашылық жолын танытуға арнайы сағаттар бөлінген. Ондағы негізгі мақсат халқымыздың асыл азаматтарының өмір деректері арқылы олардың шығармаларына оқушылардың қызығушылығын тудырып, білімдерін кеңейту. Сонымен қатар, Ш. Уәлихановтың өмірі мен ғылыми еңбектерін 205 танып, талдау, С. Дөнентаевтың мысалдары, Орхон-Енисей жазбалары, М. Өтемісұлының қосымша өлеңдері, М. Әуезовтың халық ауыз әдебиеті туралы зерттеулері енгізілді. Келесі кезекте аталмыш мақсатымды жүзеге асыру жолдарымен бөлісемін. Менің әдістемелік тақырыбым: «Қазақ тілі нормаларын оқыту барысында, оқушылардың ой-өрісін
Шығармашылық дегеніміз — өзінің жаңашылдығымен, өзгешелігімен ерекшеленетін өнім алуға мүмкіндік жасайтын жеке тұлғаның бойындағы қабілеттіліктің, білім мен біліктіліктің, түрткінің (мотивтік) болуы. Шығармашылық дегеніміздің өзі ізденімпаздықтан туады. Баланың өзіне деген сенімін туғызу, өзінен шығармашылық қасиет іздете білу. Шығармашылыққа баулу, қалыптастыру процесі нақ мек- тепте басталады. Кез-келген оқушы мұғалімнің басшылығымен орындаған шығармашылық жұмысының нәтижесінде өзінің ішкі мүмкіндіктерін дамытады. Оқу жұмысына шығармашылық мақсат қою, оны жоспарлау оқушыдан зеректік, ізденімпаздық, енбеққорлық, шабыт, мақсаткерлік, белсенділік, қызығушылық, өмірлік белсенді ұстаным сияқты көптеген касиеттерді талап етеді. Оқушылардың бойында шығармашылық қабілеттерді қалыптастырудағы мақсатым:
–Оқушылардың ой-өрісін дамытып, шығармашылыққа деген қызығушылықтарын арттыру арқылы, бәсекелестік қабілеттерін дамыту.
–Міндетім: –Оқушыларды мұғалімге тәуелділіктен арылтып, шығармашылық жұмыстарға араластыру;
–ұжымдық қарым-қатынас негізінде ортақ шешім табуға баулу; –тұлғаның дүниетанымын кеңейтіп, рухани дамуына жағдай жасау;
–дарынды тұлға ретінде «мен» деген пікірін қалыптастыру; –тақырыпты мазмұнына сай жинақтау;
–арнайы бір тақырыпқа пікірталас тудыру; –шығарма, шағын әңгіме құру;
–сөз жұмбақ құру, шешу; –қиялдау арқылы сурет салу. Осындай жұмыстарды үнемі жүргізу шығармашылыққа баулуға, шәкірт бойындағы талант көзін ашып тілін байыту қиялын ұштаумен өз бетінше ізденуге зор әсерін тигізеді. Сондықтан оқушылардың мектепте оқып жүрген кезінде олардың ойлау белсенділігін дамытып, білімі мен біліктерін өмірдің жаңа жағдайында пайдалана білуге үйрету қажеттілігі туындайды. Бұл міндеттердің жүзеге асуы оқушылардың шығармашылық іс-әрекеттерін оңтайлы ұйымдастыруға тікелей байланысты. Әдебиет сабағында үлкен қиындық тудыратын мәселелердің бірі, ол -оқушылардың көркем тілді, сөз табиғатын жете түсіне білмеуі. Әр жаңа көркем шығармамен танысқанда, ең алдымен, сөздік жұмысын жүргізу міндетті. Алдын ала түсініксіз сөздердің тізімі жасалып, мәндес сөздермен түсіндіріледі. Бұл сөздерді есте сақтау және қолдана білу біліктіліктері екі аптада бір рет қадағаланып, бағаланып отырылады. Бұл әдіс оқушылардың сөздік қорын байытуға үлкен септігін тигізері даусыз. Сыныбымдағы әр оқушының пән бойынша ізденімпаздық деңгейлері анықтаймын. Сонымен қатар пәнге қабілеттілігі, қызығушылығы анықталады. Шығармашылық әр оқушының жеке қабілеттері мен мүмкіндіктерін, танымдық іс-әрекеттері мен дағдыларының дәрежесін көрсетіп береді. Шығармашылық жұмыстарды тәжірибемде мынадай тәртіппен орындаймын: шығармашылық жұмыс жинақта, аудандық газеттерге, мектеп ішілік газеттерге жарияланады т. б. Оқушылар өздері таңдаған шығармашылық жұмыстарды ықыласпен тындайды. Оқушының өз бетімен жұмыс жүргізуі – шығармашылық қабілетті дамытудың басты жолы. Бұл ізденіс, ой- лау әрекетімен тікелей байланысты. Ол үшін балаға берілетін білім сабақтастықты қажет етеді. Оқушылардың белсенділігін, қызығушылығын арттыра түсу үшін, шығармашылық қабілеттерін сабақта дамытуда әртүрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады. Дарынды оқушының бойындағы шығармашылықты дамыту үшін қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында төмендегідей жұмыстарды ұйымдастыруға болады:
–жеке жұмыс; –әр кезде өлеңдеріне көңіл бөлу;
–шығарма кейіпкерлеріне хат жазу; –ақын-жазушылар туралы мәлімет жинау, талқылау;
–шығарманы өз бетінше аяқтау; –мақалаларын, өлеңдерін баспасөз беттерінде жариялау;
–мектепішілік, аудандық сайыстарға қатысу; –сабақ тақырыбына байланысты кездесу ұйымдастыру, мұражай, көрмеге, ескерткіштерге сая- хат жасау;
206
–ғылыми-зерттеушілік әрекетке баулу; –шығармашылық ойлауын дамытатын ойындар өткізу, сайыстар ұйымдастыру және тағы басқалар. Жеке жұмыс — оқушылардың сабақта немесе үй тапсырмасын өз бетімен орындау кезінде орын- далады. Оқушы берілген тапсырманы орындайды, ал мұғалім тексеріп бағыт-бағдар береді. Әдебиет сабағында өтетін тақырыпқа байланысты немесе шығарма тақырыбына арналган өлеңдер шығару. Сыныптағы дарынды, өлең шығаратын оқушылардың өлеңдерін әр кезде тексеріп, көңіл қойып көмек көрсетіп отыру. Оқушыны оқыған шығарманың мазмұнын, оқиға желісін, құрылысын, кейіпкерлер іс-әрекетін талдай алатындай, шығарманың мәнін түсінерліктей дәрежеге жеткізу, кейіпкерлер тағдырына ортақтастыру арқылы ойлау операциясына жетелеу пән мұғаліміне байланысты іске асатынына тәжірибе барысында көз жеткіздік. Шығармашылық жұмыстарды орындау оқушыны тынымсыз ізденімпаздыққа, үздіксіз жұмыс жасауға баулиды. Тіл дамытуға, ойлампаздыққа, ойын жүйелі, көркем стильмен жеткізе білуге дағдыландыратын шығармашылық жұмыстың маңызы туралы әдіскер-ғалым Т. Қ. Жұмажанова: «Тіл дамыту жұмыстары шебер сөйлеу дағдысын қалыптастырумен бірге оқушылардың сөздік қорын байыту қызметін атқарады», – деген тұжырым жасайды [4,131-б]. Мұғалім оқу-тәрбие үрдісін шығармашылықпен ұйымдастыра білген жағдайда ғана дарынды оқушы басқалардан өз ісіне деген сенімділігімен, қиял ұшқырлығымен, әдемілікті сезіне білуімен, өзгеше шабытымен ерекшеленеді. «Өз ойын жаза білу зиялылықтың бірінші белгісі. Шығармашылық адамның бақылағыштық қабілетін, қиялын, фантазиясын дамытады» — деген А. Рыбаковтың пікірі осыған дәлел. Ендігі мәселе: Шәкірт бойындағы шығармашылық қиял, дарын, қабілет бастауын одан әрі дамытудың жолдары қандай, ол үшін мен болашағыма қандай жоспар алдым және оны қандай шығармашылықпен ұйымдастырамын. Жауап біреу-ақ. Болашақта өз оқушыларымның шығармашылығын дамытуда ізденімпаздылық жұмыстарға, оқушы бойындағы дарындылықты дамыту соның ішінде жобалау технологиясына бай- ланысты зерттеу жұмыстарына қатысу. Яғни, оқушыларымды мектепішілік, аудандық ғылыми – практикалық конференцияларға, сайыстарға қатыстыру. Мұның өзі шығармашылық жұмыстың шарықтау шегі. Оқушылар көркем шығарманың баулып алатын сиқырына бой алдыру үшін сөздің табиғатын түсінуі қажет екендігі айтылды. Сөзді тек бастапқы мағынасында ғана қолдану сезімге әсер етпейтіндігін ұғынса, сөзді құбылтып, ауыстырып қолданудың құнын да бағалайды. Сонда ғана көркем шығарманы өз дәрежесінде қабылдайды. Көркем шығарманы талдауға тоқталар болсақ, мен әр сабақта проблемалық оқыту әдістемесін тиімді пайдаланамын. Бұл әдістеме оқушыларға ойлануға, салыстыруға, жинақтауға, жүйелеуге, қорытындылауға, негізгі ойды анықтауға мүмкіндік береді [2, 352-б.]. «Мұғалім әрдайым ізденісте болса ғана шәкірт жанына нұр ұялата алады»,-деп Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, мұғалімнің ізденісі, жан-жақтылығы, құзіреттілігі арқылы айқындалады. Құзіреттіліктің мазмұны- жеке кәсіптілік, интегралдық сипаттама ретінде анықталады. Ұстаз жас жеткіншектің жан-жақты дамуына, оның бойында жасырын жатқан шығармашылық қабілетті ашу және белсенді әрекетке келтіру жолында тынымсыз ізденісте болу керек. Оқушылардың белсенділігі мен танымдық іс-әрекеттері арқылы шығармашылығын дамыту, қажетті жағдайда айрықша шешім қабылдай алатын жеке тұлғаны дайындау, осыған орай оқытуды ізгілендіру, алда тұрған үлкен міндет екені мәлім. Қорыта келгенде, А. А. Дистервергтің сөзімен аяқтағым келеді. «Жаман мұғалім ақиқатты өзі ай- тып береді, ал жақсы оқушының өзін ізденуге жетелейді, ойлауға үйретеді» немесе О. Бальзактың «ұдай еңбек ету- өнердің де, өмірдің де заңы» дегеніндей, оқушылардың шығармашылық қабілеті мен белсенділігін арттыруда мұғалімге үнемі ізденуге, тұрақты еңбек етуді міндеттейді [1]. Әрине, атқарылғаністер аз емес. Дегенмен, әлі де болса бізді ойландыратын, толғандыратын істер жетерлік. Атапайтқанда, олар – білім сапасын арттыру, оқушылардыңбіліміне, ойлауқабілетінесай деңгейлеп оқыту, ғылыми-ізденіс қабілеттерін қалыптастыру. Өйткені, ХХІ ғасыр- білімділер ғасыры. Ендешебізге ой өрісі жоғары дамыған, зерделі, жан-жақты парасатты ұрпақ керек екенін бір сәтте естен шығармағанымыз жөн.
1. Дистерверг А. «Неміс мұғалімдерінің білім беру ісіне басшылық» атты еңбегі. 2. Қабдолов З. Сөз өнері //Алматы: Қазақ ун-ті. 1992. 352-б. 3. Қазақ тілін тереңдетіп оқыту. Құрманалиева С. Алматы, 2001. 4. Жұмажанова Т. Әдебитті оқыту әдістемесі //Алматы: Білім, 2009.131- б.
207 5. Есіркепова А. А. «Қазақ тілі мен әдебиеті сабақтарында оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытудың жолдары» әдістемелік нұсқау. 6. Назарбаев Н. Ә. «Мәдени мұра» бағдарламасы мемлекеттік бағдарлама болуы тиіс» //Егемен Қазақстан. 2003. №311-312. 7. Әуезов М. Уақыт және әдебиет //Алматы: Жазушы, 1986. 254-б. «ОЖИВЛЕНИЕ» РОДНОЙ ИСТОРИИ В ПРЕПОДАВАНИИ ШКОЛЬНОГО КУРСА «АЛАШТАНУ» Калиев Б. А. Филиал АО «НЦПК «Өрлеу» ИПК ПР по СКО» РЕСПУБЛИКА КАЗАХСТАН
В настоящее время Республика Казахстан, включившись в мировой процесс глобализации, стремится занять достойное место в ряду наиболее развитых государств. В контексте выхода наше- го государства на общемировое рыночное, политическое, социокультурное пространство возникла необходимость формирования патриотического сознания казахстанцев как фактора конкурентоспо- собности страны в мировом сообществе. История является действенным инструментом в формировании национального самосознания и духовного возрождения народа в период ломки старой и создания новой системы общественных ценностей. Одной из актуальных задач духовного развития Казахстана периода независимости стала задача возрождения отечественной истории. Историческая наука и ее изучение подрастающим поколением призвана способствовать патрио- тическому воспитанию, формированию исторического сознания и гражданской позиции, которые являются основой единства казахстанского народа и залогом поступательного развития общества [1]. Они должны обеспечить сохранение культурного кода нации: языка, духовности, традиций, куль- туры. Поэтому Глава государства особо подчеркивает, что «всеказахстанская идентичность должна стать стержнем исторического сознания нации». Историкам необходимо пересмотреть методику преподавания отечественной истории и в част- ности курса «Алаштану» в направлении более широкого использования компьютерных технологий и практики диалоговых занятий, предполагающих со стороны слушателей рефлексию и живое уча- стие в обсуждении материала. 208 Алашординское движение – одно из ярких страниц в истории казахского народа, время рас- цвета отечественой науки и образования, культуры и духовности. «Белые пятна» Казахстанской исто- рии первой четверти ХХ века напрямую связаны с алашординским движением, партией и историей. В настоящее время в нашем обществе сложилось мнение о том, что идея Алаш – это идея независи- мости. В современном процессе обучения о явлениях, ситуациях, личностях, трудах, связанных с дви- жением Алаш в первой четверти ХХ века, необходима увязка с событиями независимого Казахстана. Об этом же говорил и госсекретарь РК Марат Тажин в своем выступлении в стенах Евразийского национального университета в Астане 5 июня 2013 г. на расширенном заседании межведомственной рабочей группы по изучению национальной истории. В своем выступлении госсекретарь заявил, что сегодня Казахстан – состоявшееся государство и мы вышли на новый этап государственного строительства, в связи с чем руководство страны ставит перед отечественными учеными серьезные и ответственные задачи. Решение этих задач зависит от результативности научной деятельности отечественных историков, так и от осознания населением республики истории Казахстана как объединяющего фактора. В докладе госсекретарь очертил основные контуры развития исторической науки на ближайший период, выделив пять основных позиций по обсуждаемой теме и дал конкретные поручения. Первое. Национальная история должна стать центральным звеном среди общественных наук. Второе. Нужно выработать на качественно новом уровне общую концепцию истории Казахстана. Она должна быть тесно увязана со всемирной историей. Третье. Первостепенное внимание уделять сбору, систематизации и классификации всего имею- щегося у нас и за рубежом исторического материала о Казахстане. Четвертое. Среди приоритетов – изучение центрально-азиатской номадической цивилизации, хранителем которой в настоящее время является казахский этнос. Пятое. В повестке дня остро стоит вопрос подготовки качественных учебников по истории. В своем выступлении Марат Тажин подчеркнул, что мы должны объективно изучать процессы формирования полиэтничности страны. «История Казахстана – это наша общая история. Мы долж- ны четко понимать, что история Казахстана в ХХ веке – это во многом история столкновения нацио- нального и тоталитарного. Это история подавления национального самосознания безжалостной по- литической машиной, для которой не имело особого значения, кто перед ней, – казах или русский, украинец или узбек». Среди других важных аспектов в своем выступлении М. Тажин акцентировал внимание казах- станских историков на методологических достижениях современной исторической науки. А именно, на успехах французской исторической школы «Анналов» и на изменении самого характера совре- менного исторического исследования. История в современном понимании, это не только история государств и деяний великих личностей, но, прежде всего, история становления и развития самого человека и человеческого общества [2]. При таком подходе каждая национальная история предстает не как абстрактная хронологическая летопись формаций и цивилизаций, а как живая история народа со всей его сложностью и уникаль- ностью [3]. И задача современного историка состоит не в том, чтобы втиснуть национальную историю в какие- то жесткие рамки неких универсальных закономерностей, а в том, чтобы понять, как развивается жи- вой, уникальный организм национальной истории: «Если мы будем рассматривать национальную историю в понятиях формационного подхода, то такое историческое событие как существование на- ционального освободительного движения «Алашорда» и ее руководители Алихан Букейханов, Ахмет Байтурсынов, Мыржакып Дулатов, Жусыпбек Аймаутов, Жакып Акпаев, Мухамеджан Тынышпаев, Халел и Жаханша Досмухамедовы, и многие другие. Одной из главных задач своей деятельности они считали не только сохранение национальной самобытности казахского народа, но и воссоздание исторического прошлого и воспитание национальных чувств, то мы ничего не поймем и повторим примитивную схему. Если рассматривать общеказахское объединение в рамках Алашорды, исполь- зуя термины марксистского структурализма, то мы зайдем в очередной тупик. Ибо при помощи устаревшего научного языка нельзя увидеть реальность с высоты современной науки». Историкам необходимо пересмотреть методику преподавания отечественной истории и в част- ности курса «Алаштану» в направлении более широкого использования компьютерных технологий и практики диалоговых занятий, предполагающих со стороны слушателей рефлексию и живое уча- стие в обсуждении материала. Широкое распространение в современный период должна получить «живая история» (снятые документальные фильмы, экскурсии по историческим местам, встречи с участниками и очевидцами событий и др.) Изучение «Алаштану» в школах должно базироваться на единых стандартах ГОСО – типовых учебных планах и учебниках.
209 Программа курса «Алаштану» разработана в соответствии с пунктами 41, 42 «Қазақстанның ішкі саясатындағы идеологиялық менеджментті қайта жаңғырту жөніндегі 2012-2013 жылдарға арналған Жалпыұлттық іс-шаралар жоспарының», утвержденном 27 апреля 2012 года. В современном про- цессе обучения о явлениях, ситуациях, личностях, трудах, связанных с движением Алаш в первой четверти ХХ века, необходима увязка с событиями независимого Казахстана. Курс «Алаштану» на- правлен на повышение чувство патриотизма у учащихся, изучая государственную и научно-творче- скую деятельность алашординцев. Цель изучения курса: на основе анализа исторических событий сформировать у учащихся навыки духовно-культурного сознания национальных идей и идей государственности на примере выдаю- щихся деятелей движения Алаш и правительства Алашорды. Задачи обучения:
–формирование у учащихся исторических понятий о явлениях, событиях, об облике личности, о множестве трудов, связанных с движением Алаш в процессе обучения в современную эпоху;
–воспитание и привитие любви к Родине посредством изучения государственной, научной и творческой деятельности личностей движения Алаш;
–формирование независимого взгляда, национального характера, национального познания, на- циональной гордости, национального сознания на примере исторического движения Алаш;
–закрепление в сознании учащихся системы знаний об опыте установления государственности движения Алаш, правительства Алаш, автономии Алаш и Туркестанской автономии;
–изучение наследия первопроходцев движения Алаш в науке и обарзовании; –совершенствование знаний учащихся по курсу Алашеведение, обсуждение сведений об исто- рических процессах, исторических фактах, исторических явлениях и личностях, умение де- лать выводы, формирование мировоззрения;
–развитие навыков творческих способностей и умение работать с материалами касающихся движения Алаш;
–совершенствование способности к любознательности, влияние на процесс обобществления личности;
–развитие сознательности, уважение к государственным деятелям культуры и понимание цен- ности национальных традиций;
–формирование навыков уважительного отношения к мировым цивилизациям, светскому об- ществу на основе культурного опыта движения Алаш. При изучении курса «Алаштану» реализуются межпредметные связи с другими учебными предметами:
–«География»: определение границ территории Казахской ССР и Республики Казахстан; прове- дение социально-экономических реформ на территории Казахстана; взгляды деятелей Алаш на развитие полукочевого хозяйства казахов в первые годы установления Советской власти.
–«Казахский язык», «Казахская литература»: описание исторических событий начала ХХ века в творчестве поэтов и писателей; проведение реформ в начале ХХвека по систематизации алфавита, правописания, письму; формирования научного языка, издание первых учебных пособий. При преподавании курса «Алаштану» в 9-классе общеобразовательной школы учитель должен придержеваться следующих общепедагогических правил:
–углубленно усвоить предметы истории и обществоведения, а также иметь представление по гуманитарным предметам( язык литературы, география и т. д.);
–использовать дополнительные элементы к учебным материалам, умение заинтересовать уча- щихся для самостоятельной работы;
–обучение с опорой на поиск творческой и результативной активизации видов работ учащих- ся ( семинар, тренинг, круглый стол, пресс-конференции, ролевые игры, дискуссии);
–организация самостоятельных видов работ по формированию умения рассуждать и оцени- вать исторические события, явления, сведения и факты истории. Достижения гуманитарных наук, прозрения отдельных ученых необходимо сделать достоянием широкого круга казахстанцев с целью формирования у потомков представления о ее самобытности и уникальности. Именно поэтому актуальным является призыв к историкам Государственного се- кретаря Республики Казахстан М. Тажина о создании двух новых канонических учебников по исто- рии Казахстана: «Вы должны выработать на качественно новом уровне общую концепцию истории Казахстана». И в современных казахстанских учебниках свидетельства уникальности событий начала XX века представлены обильно, но сухо, фактологически. Изложены сугубо языком музейных каталогов и научных отчетов, очень много названий, цифр, географических подробностей. Этот обильный фак- тический материал довольно «безлик» без интерпретации на современном научном уровне, через
210 призму современных концепций цивилизации и исторического синтеза. И эта перегруженность учебников эмпирическими данными, по мнению М. Тажина, не способствует повышению знаний учащихся и даже дает обратный эффект. Только курсы такого характера свяжут теснейшими незримыми нитями наш сегодняшний день с далеким прошлым нашей страны и наших предков, поставят наше мировоззрение, нашу мораль, нашу духовность на прочную нравственную основу тысячелетий собственной, такой неоднозначной, но, еще раз, собственной, истории. И позволит нам не заглядывать за «дальний бугор» в поисках иде- ала и пророка в иных культурах и странах, а уверенно строить свое будущее, опираясь на собствен- ные традиции и идеи независимости. жүктеу/скачать 4,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|