Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) туралы», 1932 жылғы «Бастауыш және орта мектептердің программа- лары мен режимі жайындағы» қау- лыларында да атап айтылды. Барлық басқа пәндер секілді әдебиет про- граммалары да осы қаулылар тала- бына сай қайта қаралды. Қазақстанда да қазақ әдебиеті жеке пән ретінде оқу жоспарына кіргізіліп, 1932 жылы оның ең бірінші бағдарламасы ның нұсқасы жасалды. Әдебиет пәнінің бағдарламасын жасау әдебиеттану ғылымының қандай дәрежеде екеніне тығыз байланысты. Бұл жерде «мек- тепте оқылатын әрбір пәннің про- граммасы әдетте, сол пәнді тексеретін ғылымға арқа сүйейді, соны таяныш, негіз етеді; программаның мазмұнын сайып келгенде сол ғылымның өсу, даму дәрежесіне сай болады» де- ген пікірге қосылмау қиын [48, 57]. Бағдарлама жасау мен оқулықтар жазу проблемасы әдебиеттану ғылы- мына тірелетін болса, отызыншы жылдардағы қазақ әдебиетінің оқу құралдары әрі оқулық, әрі ғылыми- зерттеу еңбектің міндетін қатар атқарды. Осы дәрежеде көрінген ал- ғашқы еңбек С. Мұқановтың 1932 жы лы шыққан «ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті» атты кітабы болды. Қазақ әдебиеттану ғылымында бұл оқулық ХХ ғасыр басындағы қазақ әдебие- тін, С. Мұқанов шығармашылы ғын тексерген ғылыми-зерттеулерде әр түрлі баға алып келді. Ортамызға қайта оралған халқымыздың ардақты ұлдары А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, М. Дулатов, Ж. Аймауытовтардың мұраларын алдағы уақытта ғылыми жолмен зерттеу барысында да ар- тық-кем айтқан пікірлері сарала- нып та жатыр. Әйтсе де отызыншы жылдардағы әдебиет тарихын зерт- теу ісінде оқшау тұрған және әдебиет тарихында белгілі себептерге бай- ланысты орағытып өтіліп келген ең- бектің мақсатына және обьективтік сипатына, ғылыми жетістігі мен қа- те – кемшілігіне назар аудармасқа болмайды. Себебі, қазақ әдебиеті тарихының ең бір күрделі кезеңін дәуірге бөліп зерттеуге батыл қадам жасаған, сол дәуір әдебиетінің басты сипаттарын ашуға талпынған, «әрбір ақынның, жазушының өмірбаянын, бір-бірінен өзгеше әдісін, ақындық күшін, түрін, шығармаларының маз мұнын, не туралы жырлағанын көр сетуді басты мақсат тұтқан ең- бек болды. Шынына келгенде, қа зақ әдебиеттану ғылымында осы сипат- тағы оқулықтардың жазылуына, яғ ни қазақ әдебиетін тарихи курс ретінде жүргізуге алғашқы бастама- ны да С. Мұқановтың осы оқулығы жасады. Сонымен қатар, М. Әуезов, Х. Досмұхамедов, С. Сейфуллин ең- бектерінен кейін әдебиет тарихын зерттеу саласында өз кезеңі үшін белгілі бір міндетті атқарған ғылыми- зерттеу дәрежесінде де көрінді. Автор алғы сөзде: «Мектеп саны өскенмен мектептегі мұғалімдердің Ре по зи то ри й Ка рГ У |