Химия дидактикасы пәні бойынша химия мамандығы докторанттары үшін ДӘрістердің қысқаша курсы
жүктеу/скачать 142,34 Kb.
|
Химия дидактикасы кешен
| Дәріс №12 Химия дидактикасының дамуы мен қалыптасуы. Химия дидактикасының дамуына ғалымдардың қосқан үлесі.
Химия дидактикасының химиялық білім берудегі педагогикалық ғылым ретінде қалыптасуы әлемдегі әйгілі химиктердің есімімен байланысты. Бұл ғалымдар тек «пәндік», «ғылыми жағдайларды» ғана шешумен айналысып қана коймай, сонымен қатар білім беру мекемелеріндегі студенттер мен білім алушылардың химиядан білім беруімен де шұғылданды. Олар: М.В.Ломоносов (1711-1765), А.Л.Лавуазье (1743-1794), Д.Дальтон (1766-1844), Й.Я.Берцелиус (1779-1848), С.Канниццаро (1826-1910), А.М.Бутлеров (1828-1886), Д.И.Менделеев (1834-1907), С.И.Созонов (1866-1931), В.Н.Верховский (1873-1947) және басқалары. XVIII ғасырдың жартысында Ресейде химия дидактикасы әдіснама ғылымы, теория және химиядан білім берудің әдістері ретінде туындады. Оның негізін қалаушылардың бірі әйгілі орыс ғалымы Михайл Васильевич Ломоносов (17111765) – химия ғылымын қалаушы және бірінші ағартушысы болды. 1748 жылы М.В.Ломоносов алғаш әлемде ғылыми және химиялық оқу зертханасын ойлап тапты (ал, Батыста 1825 жылы ғана Ю.Либих осыған ұқсас зертхананы ойлап тапқан). Осы зертханада 1752 жылы М.В.Ломоносов студенттерге физикалық химиядан дәрістер оқыды және оларға арнап «Физикалық химияға кіріспе» атты еңбегін жазды. М.В.Ломоносовтың осы және басқа да еңбектерінде оның химия дидактикасына қатысты сұрақтарға ойлары мен көзқарастары жазылған. Ломоносовтың дидактикалық ойлары ең алдымен пәнді түсінуге және химия әдістеріне негізделген. Егер Ломоносовқа дейін химия заттарды анализ және синтез арқылы алу өнері деп қараса, енді әйгілі ғалым химия заттардың өзгеруі, құрамы, қасиеті туралы ғылым екенін анықтады. М.В.Ломоносов табысты оқыту үшін сөзді дұрыс таңдауға байланысты деп айтты. «Риторикада» ол анық және нақты дауыспен, жоғары не болмаса бәсең, бір сарынмен емес, бірде дауыс ырғағын көтеріп және төмендетіп, бас,дене қимылдарымен дұрыс жалғастыра отырып сөйлеуді ұсынады. Ол негізгі ғылыми деректерді қысқа және нақты тұжырымдауды және оларды жаздыру керектігін дұрыс деп есептеді. М.В.Ломоносов химияны оқытуда зертхананың мәні зор деп есептеді. Оның пікірінше, ғылыми негіізбен айтылған тұжырымдарды химиялық тәжірибемен қоса беру керек, өйткені шығатын кезеңнің көрсеткіші сезімталдық қабылдау болып табылады. Заттарды толық сапамен және сандық саппен оқыту үшін, ең алдымен, басқа ғылымдардың әдістерін қолдана отырып, яғни математика және физика пәндерін қолданып оқыту керек. Ол заттардың қасиеттерінің өзгеруін құрамының өзгеруімен салыстыру керектігін көрсетті, ал заттардың айналуын заттардан тұратын корпускулалардың қозғалысы табиғи нәтиже деп түсіндірді. М.В.Ломоносов корпускулярдың қалыптасуын интеграция негізінде ойша қорыту тәжірибесіне, теориялық дәйектермен қорытуға көп мән берді. Ломоносов химиялық құбылыс туралы танымды сезімталдық қабылдаумен шектеуге болмайды деді. Тәжірибелік мәліметтерді корпускуланың қозғалысына ішкі құрылымын енгізуді жалпылау керек. Теориялық білім шынайы болу үшін, оларды тәжірибе жүзінде және бақылау әдісімен тексеру керек. Ғалым химияны тәжірибемен, өнеркәсіппен байланыстыру керек екендігін айтты. Осы маңызды ойлары «Химияның пайдасы туралы сөздерінде» енгізілген. Ол біліммен қалыптасқан таным бір-біріне ұқсамайтын, бірақ негізгі тапсырмалары бар ғылым мен көркемөнерге (қолөнер,өнеркәсіп) бөлінеді деп санады. Бекжан Хасанов Кесте 6 Химия білім беру мақсатының жіктелуі
Химия білім беру (химияны оқытуда) мақсатында негізгі дәреже ретінде келесі нұсқаларды көрсетуге болады: - Орта мектептерде химия білім берудің мақсаты; - Негізгі мектептерде химия білім берудің мақсаты; - Химия білім берудің 11 (10, 9, 8) сыныптағы мақсаты; - Химияның қандай да бір тарауды оқытудағы мақсаты (мысалы 10 сыныптағы); - Маңызды тақырыптарды оқытудағы мақсаты (мысалы 9 сынып); - Сабақтың нақты тақырыптарын оқытудағы мақсат; - Химиядан сабақтан тыс (немесе факультативті ) тапсырмалардың мақсаты. Химия мұғалімі оқыту мақсатындағы жалпы оқыту үдерістерін тұжырымдай білу қажет. Сондықтанда болашақ химия мұғаліміне сабақ жоспарын тұжырымдау және дидактикалық дайындық үдерісін білу қажет. Мұғалімдер үшін химия сабағының мақсатын ұсынамыз (кесте 7). Кесте 7 Химия сабағының мақсаты
жүктеу/скачать 142,34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|