Химия және биология пән мұҒалімдерінің республикалық І съезіне арналған қҰттықтау хат

150 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
шараларын  ұйымдастыру  жҽне  оларды  іске  асыру  жұмыстарының  ерекшеліктеріне 
байланысты жеке топтарға (санаттарға) жіктеледі. ЕҚТА-ны жіктеудің халықаралық жҽне 
мемлекеттік санаттары белгіленеді. Халықаралық жіктеу бойынша ЕҚТА жеке 10 санатқа 
бҿлінеді. Ал, біздің Республикамыздың ЕҚТА туралы арнайы қабылданған заңында (2006) 
республикалық мҽні бар ЕҚТА-ның 9 түрлі санаты атап кҿрсетілген /1, 2/. 
Еліміздегі  республикалық  маңызы  бар  ерекше  қорғалатын  табиғи  аумақтар  құрылу 
мақсаттарына  жҽне  қорғалу  режимінің  түрлеріне  байланысты  мынандай  жеке  топтарға 
бҿлінеді: 
1. Мемлекеттік табиғи қорықтар. 
2. Мемлекеттік ұлттық табиғи саябақтар. 
3. Мемлекеттік табиғи резерваттар. 
4. Мемлекеттік хайуанаттар бақтары. 
5. Мемлекеттік ботаникалық бақтар. 
6. Мемлекеттік дендрологиялық саябақтар. 
7. Мемлекеттік табиғат ескерткіштері. 
8. Мемлекеттік табиғи қорықшалар. 
9. Мемлекеттік табиғи қорықтық белдемдер. 
 
Кесте 1. Қазақстанда ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың (ЕҚТА) жеке санаттары, 
жер кҿлемі, саны жҽне ХТҚО (МСОП) санаттарына сҽйкестігі (1 қаңтар 2012 ж.) 
 
Р/с  ЕҚТА-ның жеке санаттары 
Саны 
Жер кҿлемі (га 
есебімен) 
ХТҚО санаттарына 
сҽйкестігі 
1 
 
Мемлекеттік табиғи 
қорықтар 
 
10 
 
1 610 972,9 
 
І 
2 
Мемлекеттік ұлттық 
табиғи саябақтар 
 
12 
 
2 691 478 
 
ІІ 
 
3 
Мемлекеттік табиғи 
резерваттары 
 
4 
 
1 817 392 
 
ІІ 
 
4 
Мемлекеттік хайуанаттар 
бақтары 
 
3 
 
153,5 
 
- 
 
5 
Мемлекеттік ботаникалық 
бақтар 
 
5 
 
472 
 
- 
 
6 
Мемлекеттік 
дендрологиялық саябақтар 
 
4 
 
594,34 
 
- 
7 
Мемлекеттік табиғат 
ескерткіштері 
 
26 
 
6 599,1 
 
ІІІ 
8 
Мемлекеттік табиғи 
қорықшалар 
 
52 
 
6 072 305,1 
 
IV 
 
9 
Мемлекеттік табиғи 
қорықтық белдемдер 
 
5 
 
11 350 500 
 
IV 
Барлығы: 121 23 550 466,94 га 
 
Қазіргі  кезде  елімізде  республикалық  мҽні  бар  ЕҚТА  қатарына  жататын  10 
мемлекеттік  табиғи  қорық,  12  мемлекеттік  ұлттық  табиғи  саябақ,  4  мемлекеттік  табиғи 
резерват,  3  хайуанаттар  бағы,  5  ботаникалық  бақ,  4  дендрологиялық  саябақ,  26  табиғат 
ескерткіштері,  52  мемлекеттік  табиғи  қорықшалар  (6  кешенді,  11  ботаникалық  жҽне  35 
зоологиялық,), 5 табиғи қорықтық аймақ, 127 геологиялық, 58 геоморфологиялық жҽне 19 
гидрологиялық  нысандар  бар.  Ҿлкеміздегі  ЕҚТА-дың  жалпы  жер  кҿлемі  23  млн. 
гектардан  асады,  бұл  кҿрсеткіш  республикамыздың  жалпы  жер  кҿлемінің  8,6  пайызға 
жуық  үлесіне  сҽйкес  келеді.  Мұның  ҿзі  ҽлі  де  болса  елімізде  ЕҚТА-дың  аз  екендігін 
кҿрсетеді. Ҿркениетті елдердің кҿпшілігінде бұл мҽселеге ерекше кҿңіл бҿлінеді. Мысалы, 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 151
 
Германияда  жалпы  жер  кҿлемінің-31,5  пайызы,  Нидерландыда-26,2  пайызы,  АҚШ-тың-
15,8 пайызы, Жапонияның-14 пайызы, Ұлыбританияның-10,5 пайызы ЕҚТА-дың үлесіне 
сҽйкес келеді /3, 4/. 
Елімізде  ерекше  қорғалатын  табиғи  аумақтардың  (ЕҚТА-дың)  жеке  топтарының 
тізімі,жер  кҿлемі  жҽне  орналасқан  ҽкімшілік  орындары  туралы  деректер  қайта 
қаралып,Қазақстан  Республикасы  Үкіметінің  10  қараша  2006  жылғы  №  1074  арнайы 
қаулысы  бойынша  қайта  бекітілді.  Сонымен  қатар,  жыл  сайын  елімізде  ЕҚТА-дың  жеке 
топтары ұйымдастырылуда. 
Қазақстандағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жеке санаттары: 
 1.  Мемлекеттік  табиғи  қорықтар  (государственные  природные  заповедники)–  ҽрбір 
мемлекеттің  ҿз  аумағында  ұйымдастырылады.  ЕҚТА-ның  бұл  тобы  біздің  еліміздегі 
табиғат  қорғаудың  негізгі  санаты  деп  есептелінеді.  Мемлекеттік  табиғи  қорықтардың 
басты  міндеті  сол  табиғи  қорық  ұйымдастырылған  аймақтардағы  барлық  табиғат 
байлықтарын  түгелдей  қорғау  жҽне  оларға  ғылыми  зерттеулер  жүргізу.  Сондықтан  да, 
мемлекеттік  табиғи  қорықтар  ғылыми  мекемелер  қатарына  жатады  да,  онда  арнайы 
жоғары білімі бар мамандар ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысады. Мұндай табиғи 
қорықтарда ешқандай шаруашылық жұмыстарын жүргізуге рұқсат етілмейді. Мемлекеттік 
табиғи қорықтарда эколгиялық білім мен тҽрбие беру, үлгі-насихат жҽне туризмді дамыту 
жұмыстарына да басты кҿңіл бҿлінеді. Қазіргі кезде (1 қаңтар 2012 жылға дейін) елімізде 
10  мемлекеттік    табиғи  қорық  ұйымдастырылған.  Бұл  табиғи  қорықтардың  алып  жатқан 
жер кҿлемі 1 610 972,9  гектар алқапты қамтиды. 
 
Кесте 2. Еліміздегі  Ҽлемдік жҽне республикалық маңызы бар мемлекеттік табиғи  
қорықтар: 
 
 
Р/с 
 
Атаулары 
Ұйымдас- 
тырылған 
жылы 
Жер 
кҿлемі 
(гa. есе- 
бімен) 
 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
 
Орналасқан жері 
 
1 
 
Ақсу-
Жабағылы 
 
1926 
 
131 934 
 
Талас Алатауының 
экожүйелері 
Оңт.Қаз. обл. 
 Түлкібас, Тҿлеби, 
Бҽйдібек аудандары 
жҽне Жамбыл обл. 
Жуалы ауданы. 
 
2 
 
Алматы 
 
1931 
 
71 700 
Іле Алатауының 
экожүйелері 
Алматы обл. 
 Талғар, Еңбекші- 
қазақ аудандары 
 
3 
 
Наурызым* 
 
1931 
 
191 381 
Далалы аймақтың 
экожүйелері 
Қостанай обл. 
Наурызым, 
Ҽулиекҿл аудандары 
 
 
4 
 
 
Барсакелмес 
 
 
1939 
 
 
160 826 
Арал теңізіндегі Барса-
келмес аралындағы 
шҿл- ейтті жҽне шҿлді 
алқап- тың экожүйелері 
Қызылорда обл. 
 Арал ауданы 
 
5 
 
Қорғалжын* 
 
1968 
 
543 171 
Қорғалжын- Теңіз 
кҿлдер жүйесіндегі 
сулы-батпақты 
алқаптың экожүйелері 
Ақмола обл. 
Қорғалжын ауданы 
жҽне Қарағанды обл.  
Нұра ауданы 
 
6 
 
Марқакҿл 
 
1976 
 
102 979 
Оңтүстік Алтай 
тауының жҽне 
Марқакҿл кҿлінің 
экожүйелері 
Шығ. Қаз. Обл. 
Күршім ауданы  

152 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
 
7 
 
Үстірт 
 
1984 
 
223 342 
Үстірттегі шҿлейтті 
жҽне шҿлді алқаптың 
экожүйелері 
Маңғыстау обл. 
Қаракия ауданы 
 
8 
 
Алакҿл 
 
1992 
 
65 217,
9 
Алакҿл ҿңірінің жҽне 
Алакҿл кҿлінің 
экожүйелері 
Алматы обл. 
Алакҿл ауданы жҽне 
Шығ. Қаз. Обл. 
Үржар ауданы  
 
9 
 
Батыс Алтай 
 
1998 
 
86 122 
Оңтүстік  Алтай 
тауының экожүйелері 
Шығ. Қаз. Обл. 
Риддер жҽне Зырян 
аудандары 
 
10 
 
Қаратау 
 
2004 
 
 
 
34 300 
 
Қаратау ҿңірінің 
экожүйелері 
Оң. Қаз. Обл. 
Түркістан ауданы 
жҽне Түркістан 
қаласы 
Барлығы:1 610  972,9 га 
 
Кесте3. ЮНЕСКО-ның Ҽлемдік табиғи мұралар тізімінде тіркелген. 
Қазақстандағы мемлекеттік табиғи қорықтар жҽне биоалуантүрлілік: 
 
 
 
р/с 
 
Қорықтар-
дың 
атаулары 
 
Ҿсімдік 
түрлерінің 
саны 
 
Балық 
түрлеріні
ң саны 
 
Қосмекенд
і-лер 
түрлерінің 
саны 
 
Жорғалау-
шылар 
түрлерінің 
саны 
 
Құс 
түрлері-
нің саны 
Сүтқо-
ректі-
лер 
түрлері-
нің 
саны 
1 
 
Ақсу-
Жабағылы 
1737(39)* 
7 
3(1)* 
11(3)* 
267 (11)* 
52 (10)* 
2 
Алматы 
965 
4 
3 
6 
178 (14)* 
42 (10)* 
3 
Наурызым 
687 
10 
3 
3(1)* 
292 (33) 
44(2) 
4 
Барсакелме
с 
298 (27)* 
- 
2 
20 
178(27) 
40(2)* 
5 
Қорғалжын  374 (5)* 
14 (2)* 
2 
5 (1)* 
345 (52)* 
42 (8)* 
6 
Марқакҿл 
700-дей 
6 
2 
4 
239(19) 
58(6) 
7 
Үстірт 
269 (5)* 
1 
1 
24 (1)* 
163 (17)* 
45 (10)* 
8 
Батыс 
Алтай 
880-
дей(27) 
5(1) 
2 
4 
153(6) 
55 
9 
Алакҿл 
271(20) 
22 (2)* 
2(1) 
22(1) 
269 (16)* 
35(5) 
10 
Қаратау 
584 (36)* 
2 
2 (1)* 
12 (2)* 
112 (7)* 
42 (3)* 
 
*Жақша ішіндегі сандар Қазақстанның Қызыл кітабына (2010) тіркелген түрлер санын 
білдіреді. 
 2. Мемлекеттік ұлттық табиғи саябақтар (национальные природные парки). ЕҚТА-ның 
ерте кездерден бастап дүние жүзінде ұйымдастырылып келе жатқан жеке санаты болып 
саналады. Дүниежүзіндегі ең алғаш рет ұйымдастырылған ұлттық табиғи саябақ АҚШ-
тағы Йеллоустон ұлттық саябағы. Ол 1872 жылы 1 – наурызда ұйымдастырылған. Бұл 
ҽлемдік деңгейде қоршаған ортаны қорғау мҽселесіне кҿңіл бҿлудің мысалы болады. 
 
Мемлекеттік  ұлттық  табиғи  саябақтар  табиғи,  тарихи,  эстетикалық,  экологиялық 
жҽне  ғылыми  мҽні  зор  белгілі  бір  алқаптың  табиғи  бірлестіктерін  немесе  экожүйелерін 
сақтап  қалу,  қорғау  жҽне  экологиялық  үлгі-насихат,  туризмді  дамыту  мақсатында 
ұйымдастырылады.  Сонымен  қатар,  ұлттық  табиғи  саябақтарда  ғылыми-зерттеулер 
жұмыстары да қоса жүргізіледі. Ұлттық саябақтардың тағы бір ерекшелігі – онда табиғат 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 153
 
байлықтарын  қайтадан  қалпына  келтіру  шараларына  да  ерекше  кҿңіл  бҿлінеді.  Соңғы 
кезде  ұлттық  табиғи  саябақтар  елімізде  туризмді  дамытып,  табыс  кҿзіне  айналдыру 
жұмыстарын  жүзеге  асыруға  да  ерекше  кҿңіл  бҿліп  отыр.  Ҿйткені  кҿптеген  шет 
мемлекеттерде ұлттық табиғи саябақтардың ҽсем табиғатын тамашалауға туристер кҿптеп 
баратыны  белгілі.  Мысалы,  АҚШ-тағы  ұлттық  табиғи  саябақтарды  тамашалауға  жыл 
сайын  3  млн-ға  жуық  туристер  келетіні  есепке  алынады.  Сондықтан  да,  кҿптеген  шет 
мемлекеттер ұлттық табиғи саябақтарды ұйымдастыруға ерекше кҿңіл бҿледі. 
Қазіргі  кезде  (1  қаңтар  2012  ж.)  Қазақстанда  12  мемелекеттік  ұлттық  табиғи  саябақ 
ұйымдастырылған.  Олардың алып жатқан жер кҿлемі 2 691 478  гектар алқапты қамтиды 
/5, 6/. 
 
Кесте3. Еліміздегі республикалық маңызы бар мемлекеттік  ұлттық табиғи саябақтар: 
 
 
Р/
с 
 
Атаулары 
 
Ұйымдас
- 
тырылға
н жылы 
Жер 
кҿлемі 
(га. есе-
бімен) 
 
Қорғалатын 
табиғи нысандар 
 
Орналасқан жері 
1 
Баянауыл 
1985 
68 453 
Баянауыл ҿңірінің 
экожүйелері  
Павлодар обл. 
Баянауыл ауданы 
 
 
2 
 
 
Іле Алатауы 
 
 
1996 
 
 
199703 
 
 
Іле Алатауының 
экожүйелері 
Алматы обл. 
Қарасай, Талғар 
жҽне Еңбекшіқазақ 
аудандары  
 
 
3 
 
 
Алтынемел 
 
 
1996 
 
 
520 000 
Құрғақ далалы жҽне 
шҿлейтті ҿңірлердің 
экожүйелері 
Алматы обл. 
Кербұлақ жҽне 
Панфилов 
аудандары 
 
 
4 
 
 
Кҿкшетау 
 
 
 
1996 
 
 
182076 
 
 
Кҿкшетау ҿңірінің 
экожүйелері 
 
Ақмола обл. Зеренді 
ауданы жҽне  
Сол. Қа з. обл. 
Айыртау ауданы 
 
5 
 
Қарқаралы 
 
1998 
 
112 120 
Қарқаралы алқабының 
экожүйелері 
Қарағанды обл. 
Қарқаралы ауданы 
6 
Бурабай 
2000 
83 511 
Бурабайалқабындағы 
экожүйелер 
Ақмола обл. 
Бурабай (бұрынғы 
Шортанды) ауданы 
7 
Қатонқарағай  2001 
 
643477 
Оң. Алтай алқабының 
экожүйелері 
Шығ.Қаз.обл. 
Қатонқарағай 
ауданы  
 
8 
 
Шарын 
 
2004 
 
127 050 
Шарын ҿзені мен 
Шарын шатқалындағы 
экожүйелер 
Алматы обл. 
 Еңбекшіқазақ, 
Райымбек жҽне 
Ұйғыр аудандары 
 
9 
 
Сайрам-Ҿгем 
 
2006 
 
149053 
Батыс Тянь- Шань тау 
жотасының 
экожүйелері 
Оң.Қаз. обл. 
Сайрам,Тҿлеби 
жҽне Қазығұрт 
аудандары 
 
10 
 
―Кҿлсай 
кҿлдері‖ 
 
2007 
 
161 045 
Таулы алқап пен 
кҿлдердің  
экожүйелері  
Алматы обл. 
Райымбек, Талғар 
аудандары 

154 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
11 
 
 
Жетісу 
(Жоңғар) 
 Алатауы 
 
2010 
 
356 022 
Жетісу Алатауының 
экожүйелері 
Алматы обл. 
Ақсу, Сарқан жҽне 
Алакҿл аудандары 
 
12 
 
Бұйратау 
 
2011 
 
88 968 
 
Далалы аймақтың 
экожүйелері 
Ақмола облысы 
Ерейментау ауданы, 
Қарағанды облысы 
Осакаров ауданы 
Барлығы: 2 691 478  га 
 
Кесте 4.Қазақстандағы мемлекеттік ұлттық табиғи саябақтар жҽне биоалуантүрлілік: 
 
Р/ 
с 
 
Саябақтар 
Ҿсімдік 
түрлері 
Балық 
түр-
лері 
Қосмекен
-ділер  
түрлері 
Жорғалау
-шылар 
түрлері 
Құстар 
түрлері 
Сүтқо-
ректілер 
түрлері 
1 
Баянауыл 
485 
13 
2 
7 
167 
47 
2 
Іле Алатауы 
1200(36)* 
8(4) 
4(2) 
8 
178(11) 
51(7) 
3 
«Алтынемел»   › 1800(22) 
32(2) 
4(2) 
25 
260(28) 
12 
4 
«Кҿкшетау» 
≈ 800 
19 
3 
6 
≈ 224 
‹ 51(2) 
5 
Қарқаралы 
≈ 800(5) 
15(1) 
2 
6 
122 
45(3) 
6 
«Бурабай» 
≈ 800 
10 
3 
6 
≈ 200(8) 
87(3) 
7 
Қатон- 
Қарағай 
 2000(30) 
15 (1) 
3 
6 
≈ 280(4) 
68(7) 
8 
Шарын 
 1500(23) 
10(1) 
4(2) 
18(1) 
≈ 200(10)  36(5) 
9 
Сайрам-Ҿгем 
1635(62) 
3 
4 
7(1) 
300(30) 
59(10) 
10  «Кҿлсай 
кҿлдері» 
704(12) 
2 
2 
8 
197(13) 
42(8) 
11  «Жетісу 
(Жоңғар) 
Алатауы» 
 
2168 
2 
2 
8 
238 (13) 
52 
12  Бұйратау 
 
< 450 
16 
**- 
**- 
227(13) 
45(1) 
 
 Жақша  ішіндегі  сандар  Қазақстанның  Қызыл  кітаптарына  тіркелген  түрлер  санын 
білдіреді. 
 Түрлер саны толық анықталмаған. 
 
3.Мемлекеттік  табиғи  резерваттар  (государственные  природные  резерваты) 
елімізде  соңғы  жылдары  ұйымдастырылып  жүрген  ЕҚТА-ның  жеке  бір  санаты. 
Казақстаңда  қазіргі  кезде  мұндай  мҽртебені  иеленген  4  мемлекеттік  табиғи  резерват 
үйымдастырылған.  Олардың  екеуі  «Семей  орманы»  жҽне  «Ертіс  орманы»  деп  аталып, 
Ертіс  ҿзенінің  жағалауында  ерте  замандардан  бері  ҿсіп  келе  жатқан  реликті  қарағай 
ормандары арнайы қорғауға алынған. Ал, 2007 жылы ұйымдастырылған «Ырғыз-Торғай» 
мемлекеттік  табиғи  резерваты    Ақтҿбе  облысы  ЬІрғыз  ауданының  аумағында 
ұйымдастырылып,  сол  ҿңірдің  ерекше  табиғи  бірлестіктерін  (ҽсіресе,  ақбҿкендер 
популяциясын) қорғауға ерекше назар аударады. 
Ал,  Жайық  ҿзенінің  сағасы  мен  Каспий  теңізінің  солтүстік  ҿңірінің  табиғи 
бірлестіктерін  қорғау  үшін  «Ақжайық»  мемлекеттік  табиғи  резерваты  2009  жылы 
ұйымдастырылды.  Бұл  табиғи  резерват  негізінен  Каспий  теңізінің  солтүстік  бҿлігі  мен 
Жайық  ҿзенінде  кездесетін  аса  бағалы  бекіре  тұқымдас  балықтарды,  су  құстарын  жҽне 
каспий итбалығын қорғау мақсатын кҿздейді. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 155
 
Еліміздегі  мемлекеттік  табиғи  резерваттарды  алып  жатқан  жер  кҿлемі  1 817 392 
гектар алқапты қамтиды. 
 
Кесте 5. Мемлекеттік табиғи резерваттар: 
 
 
Р/с 
 
Атаулары 
Ұйымдас- 
тырылған 
жылы 
Жер 
кҿлемі 
(га.есе-
бімен) 
 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
 
Орналасқан жері 
 
 
1 
 
 
―Семейорма
ны‖ 
 
 
2003 
 
 
664 382 
 
Реликті қарағайлы орман 
алқаптары жҽне т.б. 
табиғат байлықтары 
Шығ. Қаз. обл. 
Бесқарағай, Жарма, 
Бородулиха,Үржар, 
Аягҿз, Тарбағатай 
аудандары жҽне  
Семей қаласы 
 
2 
 
―Ертіс 
орманы‖ 
 
 
2003 
 
277961 
Реликті қарағайлы орман 
алқаптары жҽне т.б. 
табиғат байлықтары 
Павлодар обл. 
Лебяжі жҽне 
Шарбақты аудандары 
 
3 
 
―Ырғыз-
Торғай‖ 
 
2007 
 
763549 
Торғай,Ырғыз жҽне  
Арал ҿңірінің экожүйе- 
леріндегі табиғат бай- 
лықтары 
Ақтҿбе обл. 
 Ырғыз ауданы 
 
4 
 
«Ақжайық» 
 
2009 
 
111 500 
 
Каспий теңізінің 
солтүстік бҿлігі жҽне 
Жайық ҿзенінің 
сағасындағы табиғат 
байлықтары 
Атырау обл. 
Махамбет ауданы 
жҽне 
Атырау қаласы 
Барлығы: 1 817 392 га 
 
Кесте 6.Қазақстандағы мемлекеттік ұлттық табиғи резерваттар жҽне биоалуантүрлілік: 
 
 
Р/
с 
 
Саябақтар 
Ҿсімдік 
түрлері 
Балық  
түрлері 
Қосмекенді-
лер түрлері 
Жорғалау- 
шылар 
түрлері 
Құстар 
түрлері 
Сүтқорек
тілер 
түрлері 
1 
«Семей 
орманы» 
 
 
 
 
 
 
2 
«Ертіс 
орманы» 
 
 
 
 
 
 
3 
«Ырғыз-
Торғай»  
390 
8 
- 
4 
250(32)* 
43(10)* 
4 
«Ақжайық» 
- 
76 
- 
20 
292(30)* 
48 
 
4.  Мемлекеттік  хайуанаттар  бақтары  (государсвенные  зоологические  парки). 
Қазақстанда мемлекетгік хайуанаттар мҽртебесін иеленген 3 хайуанаттар бағы бар. Олар 
Алматы  (1937),  Карағанды  (1938)  жәнеШымкент(1979)    қалаларының  аумағында 
орналасқан. Хайуанаттар бағының ҿздеріне тҽн негізгі міндеттері экологиялық білім мен 
тҽрбие беру, табиғат қорғау мҽселелерін насихаттау, сирек кездесетін жануарлар түрлерін 
қолдан  кҿбейту.  Сонымен  қатар,  хайуанаттар  бақтары  халықтың  салауатты  ҿмір  салтын 
ұстануына, демалыстарын дұрыс ҿткізулеріне жағдай жасау шараларымен де айналысады.
 
Мемлекеттік  хайуанаттар  бақтары    -  жабайы  жануарлардың  түрлерін  қорғау, 
қалпына  келтіру,  кҿбейту  жҽне  кҿпшілікке  кҿрсету  мақсатында  ұйымдастырылады. 

156 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
Сонымен қатар, хайуанаттар бақтары экологиялық білім мен тҽрбие беруді кҿздейтін, ҽрі 
мҽдени, ҽрі оқу-ағарту мекемесі болып та саналады. 
 
Мемлекеттік  хайуанаттар  бақтары    еліміздегі  республикалық  мҽні  бар  ерекше 
қорғалатын табиғи аумақтардың ҿз алдына жеке санатына жатады.  
 
Хайуанаттар  бақтарында  жабайы  жануарлардың  биологиялық  жҽне  экологиялық 
ерекшкліктері,  мінез-құлығы,  олардың  аурулары  жҽне  қолдан  кҿбейту  жолдары  ғылыми 
тұрғыда зерттеліп, сирек кездесетін түрлерді қорғау шаралары жан-жақты жүргізіледі. 
Қазіргі кезде Қазақстанда республикалық мҽні бар 3 хайуанаттар бақтары бар. 2012 
жылы  Ресейдегі  Новосібірлік  зоолог-ғалымдардың  кҿмегімен  елімізде  тағы  бір 
хайуанаттар  бағын  павлодар  қлаасында  ашу  жоспарлануда.  Бұл  хайуанаттар  бағы 
павлодар қаласының Юрий гагарин атындағы қалалық саябағының аумағында орналасуы 
кҿзделуде. 
 
Кесте7.Мемлекеттік хайуанаттар бақтары: 

жүктеу/скачать 4,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: