Химия және биология пән мұҒалімдерінің республикалық І съезіне арналған қҰттықтау хат

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 157
 
1 
 
Бас Ботаника 
бағы 
1932 
104 
Ҿс імдіктер бірлестігін 
сақтап қалу, қорғау, 
қалпына келтіру  жҽне 
жерсіндіру  
Алматы обл. 
Алматы қаласы 
2 
 
Алтай ботаника 
бағы 
1935 
176 
____ // ____ //____ 
 
Шығ.Қаз. обл. 
Риддер қаласы 
3 
Іле ботаника 
бағы 
1946 
91 
____ // ____ //____ 
 
Алматы обл. 
Балқаш ауданы 
4 
 
Жезқазған 
ботаника бағы 
 
1957 
 
62 
____ // ____ //____ 
 
Қарағанды обл. 
Жезқазған  
қаласы 
5 
Маңғыстау 
тҽжірибелік 
ботаника бағы 
 
1972 
 
39 
____ // ____ //____ 
 
Маңғыстау обл. 
Ақтау қаласы 
Барлығы: 472  га 
 
6. Мемлекеттік дендрологиялық саябақтар (государсвенные дендрологические парки). 
Дендрология  сҿзі  гректің  "dendron"  -  ағаш  деген  ұғымын  білдіреді.  Дендрологиялық 
саябақтар арнайы ғылыми практикалық жұмыстармен айналысып, жергілікті жҽне шеттен 
ҽкелінген  ағаштарды  жерсіндіру,  елдімекендерді  кҿгалдандыру  жұмыстарын  жүргізеді. 
Сонымен бірге, экологиялық білім мен тҽрбие беру жҽне үгіт насихат шараларын да қоса 
атқарады.  Дендрологиялық  бақтардың  негізгі  мақсаты  -  ағаш  тектес  ҿсімдіктерді 
жерсіндіру,  елді  мекендерді  кҿгалдандыру,  жергілікті  табиғи  жағдайларға  бейімделетін 
ағаш түрлерін сұрыптау, т.б. шараларды жүргізу.  
Дендрологиялық саябақтардың ғылыми практикалық, ҽрі үгіт

насихаттық маңызы да 
зор.  Дендрологиялық  бақтарда  жергілікті  жҽне  шет  елдерден  ҽкелінген  бұталар  мен 
ағаштар  ҿсіріледі.  Сонымен  қатар,  дендрологиялық  саябақтарда  қалалар  мен  елді 
мекендерді  кҿгалдандыру  жҽне  ҿсімдіктерді  жерсіндіру  жұмыстарына  да  ерекше  кҿңіл 
бҿледі.  Алдын  ала  жан

жақты  жоспарланып  ұйымдастырылған  дендрологиялық 
саябақтардың эстетикалық жҽне демалыс орындары ретінде де маңызы зор. 
Дендрологиялық  саябақтарда  бұталар  мен  ағаштардың  құрылысы,  жүйеленімі,  шығу 
тегі, физиологиясы, экологиясы жҽне түрлі шаруашылық мҽні зерттеледі. 
 
Кесте 9.Мемлекеттік дендрологиялық бақтар 
 
Кес
те9 
Р/с 
 
Атаулары 
 
Ұйымдас- 
тырыл- 
ған жылы 
Жер 
кҿлемі 
(га. есе-  
бімен) 
 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
 
Орналасқан жері 
 
1 
 
 
Есік 
 
1959 
 
360 
Бұталар мен ағаштарды 
қалпына келтіру, қорғау 
жҽне жерсіндіру 
Алматы обл. 
Еңбекшіқазақ ауданы 
 
2 
 
 
Бурабай 
 
1960 
 
44,3 
 
____ // ____ //____ 
 
Ақмола обл. 
Шортанды ауданы 
 
 
3 
 
 
Шымкент 
 
 
1979 
 
117,04 
 
____ // ____ //____ 
 
Оң.Қаз. обл. 
Шымкент қаласы 
 
4 
 
Қазақстан 
РеспубликасыТ
ұңғыш 
Президентінің 
саябағы  
 
2000 
 
73 
 
____ // ____ //____ 
 
 
Алматы обл. 
Алматы қаласы 

158 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
Барлығы:94,34 га 
 
7.  Мемлекеттік  табиғат  ескерткіштері(государсвенные  памятники  природы). 
Бұл  да  еліміздегі  ЕҚТА-ның  жеке  санаты  деп  есептелінеді.  Қазіргі  кезде  Казақстанда 
республикалық  маңызы  бар  26  мемлекеттік  табиғи  ескерткіштер  ұйымдастырылған. 
Табиғат  ескерткіштері  кҿбіне  табиғат  байлықтарының  ғылыми,  тарихи,  мҽдени  жҽне 
эстетикалық  немесе  басқа  да  құнды  қасиеттері  бар  жекеленген  табиғат  нысандарын, 
табиғат  нысандарының  бірнеше  топтарын  сақтап  қалуға,  қорғауға  жҽне  қалпына  келтіру 
жұмыстарын жүргізуге ерекше кҿңіл бҿледі.  
Мемлекеттік  табиғат  ескерткіштері  еліміздегі  ерекше  қорғалатын  табиғи  аумақтардың 
теңдесі  жоқ жеке тобын құрайды. Оған экологиялық,  ғылыми, мҽдени жҽне эстетикалық 
мҽні зор ҿте құнды жҽне қалпына келтіруге болмайтын табиғат байлықтарының бірнеше 
немесе  жеке  топтары  жатады.  Сонымен  қатар,  табиғи  жҽне  адам  қолымен  жасалынған 
табиғат  нысандары  да  кіреді.  Мысалы,  сарқырамалар,  үңгірлер,  гейзерлер,  жартастар, 
жеке жүздеген жылдар ҿсіп тұрған ағаштар, жеке шоқ тоғайлар жҽне жануарлардың сирек 
кездесетін түрлерін атауға болады. 
Табиғат ескерткіштері деген терминді  ғылымға алғаш  рет неміс ғалымы ҽрі  саяхатшысы 
Александр Гумбольдт (1769-1859).  
Табиғат  ескерткіштері  деп  жарияланған  табиғат  нысандарын  шаруашылық 
мақсаттарға сай еш уақытта пайдалануға болмайды. 
 
Кесте 10. Қазақстан Республикасы Министрлер Кеңесінің арнайы қаулыларымен 
бекітілген республикалық мҽні бар табиғат ескерткіштерінің тізімі: 
 
 
Р/с 
 
Атаулары 
Жер кҿлемі 
(га. 
есебі-мен) 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
 
Орналасқан жері 
1 
«Дулыға сүйір 
шоқысы» 
2 
Геологиялық нысандар 
Ақмола облысы 
Еңбекшілдер ауданы 
2 
«Кҿне ағашты 
тоған» 
1 
Геологиялық нысандар 
Ақмола облысы 
Еңбекшілдер ауданы 
3 
«Малта тасты 
шоқы» 
2 
Геологиялық нысандар 
Ақмола облысы 
Еңбекшілдер ауданы 
4 
«Жасыл мүйіс»  1,2 
Жылтыр жартастар 
Ақмола облысы 
Зеренді ауданы 
5 
«Қарамай 
шоқысы» 
1 
Жылтыр жартастар 
Ақмола облысы 
Зеренді ауданы 
6 
«Қашқын 
шоқысы» 
1,3 
Геологиялық нысандар 
Ақмола облысы 
Зеренді ауданы 
7 
«Қызыл күрең 
мүйісі» 
0,5 
Геологиялық нысандар 
Ақмола облысы 
Зеренді ауданы 
8 
«Ҿрт байқау 
шоқысы» 
1 
Геологиялық нысандар 
Ақмола облысы 
Зеренді ауданы 
9 
«Шарын ерен 
тоғайы» 
5014 
Реликті ерен ағашы ҿскен 
алқап 
Алматы облысы 
Ұйғыр ауданы 
10 
«Шынтүрген 
шыршалы 
алқабы» 
900 
Реликті шыршалар ҿскен 
алқап 
Алматы облысы 
Еңбекшіқазақ ауданы 
11 
«Ҽнші құм» 
240 
Құм тҿбелі алқап 
Алматы облысы 
Кербұлақ ауданы 
12 
«Баум тоғайы» 
130 
Қолдан егілген бұталы- 
орманды алқап 
Алматы қаласы 
13 
«Кҿкшілтау 
самырсын 
137 
Реликті қарағайлы орманды 
алқап 
Шығ.Қаз.обл. 
Ұлан ауданы 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 159
 
тоғайы» 
14 
«Қазқонақ» 
2 
Палеонтологиялық (ежелгі 
тіршілік еткен 
жануарлардың қаңқа 
қалдықтары) 
Павлодар облысы 
Павлодар ауданы 
15 
«Жаңажол» 
9 
Қарағай, мүк, 
қырықжапырақ т.б. ҿскен 
алқап 
Сол.Қаз.обл. 
Жамбыл ауданы 
16 
«Күміс 
қарағайлы 
орман» 
83 
Реликті қарағай орманы 
ҿскен алқап 
Сол.Қаз.обл. 
Қызылжар ауданы 
17 
«Қарағайлы 
орман» 
26 
Реликті қарағай орманы 
ҿскен алқап 
Сол.Қаз.обл. 
Аққайың ауданы 
18 
«Бүркіттау 
шоқысы»  
3 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
19 
«Имантау» 
аралды кҿлі» 
34,4 
Мойыл ағаштары ҿскен 
алқап 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
20 
«Шолғыншы 
щоқысы» 
3,8 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
21 
«Кҿне алқап» 
2 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
22 
«Қазан 
жартасты 
шҿгінділері» 
3,9 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
23 
«Сүйір шоқы» 
3 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
24 
«Қостау 
шоқысы» 
0,5 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
25 
«Үңгірлі 
сарқырама» 
0,5 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
26 
«Мүжілген тау 
шоқысы» 
2 
Геологиялық нысандар 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
Барлығы: 6 599,1 га 
8.  Мемлекеттік  табиғи  қорықшалар  (государственные  природные  заказники). 
Табиғи,  ҽрі  тарихи  мҽні  зор  ландшафтылық  аймақтарды  немесе  табиғаттың  бірнеше 
құрамды байлықтарын жҽне табиғаттың жекеленген нысандарын (үңгірлер, сарқырамалар, 
гейзерле,  геологиялық  түзілістер,  эндемикті,  реликті  ҿсімдік  немесе  жануарлар  түрлері) 
қорғау  мақсатында  мемлекеттік  табиғи  қорықшалар  ұйымдастырылады.  Табиғи 
қорықшалар  табиғат  байлықтарын  қорғау  ерекшеліктеріне  сҽйкес  кешенді,  ботаникалық 
жҽне  зоологиялық  табиғи  қорықшалар  т.б.  деп  бірнеше  топқа  бҿлінеді.  Қазіргі  кезде 
Қазақстанда  ұйымдастырылған  52  мемелекеттік  табиғи  қорықшалардың  6  кешенді,  11 
ботаникалық  жҽне  35  зоологиялық  деп  белгіленген.    Мемелекеттік  кешенді  табиғи 
қорықшалардың аумағындағы барлық табиғат байлықтары толығымен қорғауға алынады. 
Ботаникалық табиғи қорықшаларда сол алқапта ҿсетін ҿсімдіктердің эндемик, не реликті 
түрлері немесе басқа да сирек кездесетін, құрып кету қаупі тҿнген ҿсімдік түрлерін қорғау 
басты назарда болады.          
Мемлекеттік  табиғи  қорықшалар  аумағындағы  табиғат  байлықтарын  қорғау 
мерзімдеріне сҽйкес тұрақты немесе  уақытша ұйымдастырылған табиғи қорықшалар деп 
те болінеді. Еліміздегі республикалық мҽні бар мемлекеттік табиғи қорықшалардың тізімі 
соңғы рет Қазақстан Рсспубликасы Үкімстінің №1074 арнайы қаулысымен 2006 жылы 10 
қараша айында бекітілді. Бұл тізім үнемі толықтырылып отырылады.  
Мемлекеттік  табиғи  қорықшалар  ғылыми,  экологиялық,  туристік  жҽне  табиғат 
байлықтарын  қалпына  келтіру  мақсатында  ұйымдастырылып,  шаруашылық  жұмыстары 
шектеулі деңгейде ғана жүргізіледі. 

160 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
Мемлекеттік  табиғи  қорықшалар  табиғат  байлықтарын  қорғау  мерзіміне  сҽйкес  бірнеше 
топқа бҿлінеді:  
1.Мезгілі белгіленбеген табиғи қорықшалар; 
2.Ұзақ мерзім қорғалатын табиғи қорықшалар (10 жылдам астам); 
3.Қысқа мерзімді табиғи қорықшалар (10 жылға дейін). 
 
Кесте 11. Мемлекеттік кешенді табиғи қорықшалар: 
 
 
Р/с 
 
Атаулары 
 
Ұйымдас- 
тырылған 
жылы 
Жер 
кҿлемі 
(га. 
есебі-
мен) 
 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
 
Орналасқан жері 
 
1 
 
Алматы 
 
1953 
 
542 400 
Іле Алатауының табиғи 
бірлестіктері 
 
Алматы обл. 
Талғар,Еңбекшіқазақ, 
Райымбек аудандары 
 
2 
 
Балқаш 
маңы 
 
1957 
 
503000 
Балқаш кҿлі маңындағы 
далалы,шҿлейтті алқап- 
тың табиғи бірлестіктері 
Алматы обл.  
Балқаш ауданы 
 
3 
 
Қараой 
 
1979 
 
509 000 
Балқаш ҿңірінің далалы, 
шҿлейтті экожүйелері 
Алматы обл.  
Балқаш ауданы 
 
4 
 
«Берікқара
» шатқалы 
 
1971 
 
17500 
Қаратау жотасындағы 
Берікқара шатқалының 
табиғи бірлестіктері 
Жамбыл обл. 
Жуалы ауданы 
5 
«Кирсанов
» 
 
1967 
 
61000 
Жайық ҿзені аңғарының 
табиғи бірлестіктері 
Бат.Қаз.обл.Бҿрілі,Приу
рал, 
Теректі аудандары 
 
 
6 
 
 
―Ертіс 
ҿзенінің 
арнасы‖ 
 
 
2001 
 
 
377 133 
 
 
Ертіс ҿзені жағалауының 
табиғи бірлестіктері  
Павлодар обл. 
Ақтоғай, Железинка, 
Ертіс, Май, Качир, 
Лебяжин, Павлодар 
аудандары, 
Павлодар, 
Ақсу қалалары 
Барлығы: 2 010 033 га 
 
Кесте 12. Мемлекеттік ботаникалық табиғи қорықшалар: 
 
Р/с 
Атаулары 
Ұйымдасты-
рылған жылы 
Жер 
кҿлемі 
(га. 
есебі-
мен) 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
Орналасқан жері 
1 
«Қаратал 
құмы» 
1986 
1300 
Реликті шырғанақ 
ҿскен алқап 
Шығ.Қаз.обл. 
Зайсан ауданы 
2 
Тҿменгі-
Тұрғысын 
1978 
2200 
Жалпақ жҽне қылқан 
жапырақты ормандар 
мен сирек кездесетін 
итмұрын жҽне долана 
алқабы  
Шығ.Қаз.обл. 
Зырян ауданы 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 161
 
3 
«Қарақоңыз» 
қойнауы 
1971 
3070 
Бағалы жҽне реликті 
берікқара терегі, тұт 
ағашы, кавказ 
қандағашы, семенов 
үйеңкісі, сиверс 
алмасы т.б. ҿсімдіктер 
Жамбыл облысы  
Қордай ауданы 
4 
«Тораңғылы» 
1986 
48 
Тораңғы ағашы ҿскен 
алқап 
Қарағанды облысы 
Ақтоғай ауданы 
5 
«Кҿкашық» 
1986 
15 000 
Реликті шренк 
тобылғысы ҿскен 
алқап 
Қарағанды облысы 
Жаңаарқа ауданы 
6 
«Орлиногор» 
1986 
3450 
Орманды дала жҽне 
дала ҿсімдіктер 
бірлестіктері 
Сол.Қаз.обл. 
Айыртау ауданы 
7 
«Ақдала» 
1986 
3000 
Ақжусан ҿсімдік 
бірлестіктері 
Оң.Қаз.обл. 
Арыс ауданы 
8 
«Жамбыл» 
1986 
8600 
Ақжусан ҿсімдік 
бірлестіктері 
Оң.Қаз.обл. 
Бҽйдібек ауданы 
9 
«Задария» 
1986 
8400 
Ақжусан ҿсімдік 
бірлестіктері 
Оң.Қаз.обл. 
Арыс ауданы 
10 
«Боралдай» 
2001 
52 500 
Батыс Тянь-Шань 
таулы алқабының 
ҿсімдік бірлестіктері 
Оң.Қаз.обл. 
Түлкібас ауданы 
11 
«Темір» 
1986 
4000 
Ақжусан ҿсімдік 
бірлестіктері 
Оң.Қаз.обл. 
Отырар ауданы. 
Барлығы: 101 568  га 
 
Кесте 13 . Мемлекеттік зоологиялық табиғи қорықшалар: 
 
Р/с 
Атаулары 
Ұйымдастыр
ылған жылы 
Жер кҿлемі 
(га. 
есебімен) 
Қорғалатын табиғи 
нысандар 
Орналасқан жері 
1 
«Шығыс» 
2000 
100 000 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Ақмола обл., 
Еңбекшілдер 
ауд. 
2 
«Бұланды» 
1986 
93 500 
Орманды-далалы жҽне 
далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Ақмола обл., 
Еңбекшілдер 
ауд. 
3 
«Ерейментау»  1986 
35 000 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Ақмола обл., 
Ерейментау ауд. 
4 
«Атбасар» 
1982 
75 100 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Ақмола обл., 
Атбасар ауд. 
5 
«Торғай» 
1967 
348 000 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Ақтҿбе обл., 
Ырғыз ауд. 
6 
«Лепсі» 
1986 
258 000 
Шҿлейтті жҽне таулы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Алматы 
обл.,Алакҿл, 
Сарқант ауд. 
7 
«Тоқты» 
1986 
187 000 
Шҿлейтті жҽне таулы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Алматы 
обл.,Алакҿл ауд. 
8 
«Қоқан» 
1986 
49 100 
Шҿлейтті жҽне шҿлді 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Алматы 
обл.,Сарқант 
ауд. 
9 
«Жоғары 
Кҿксу» 
1986 
240 000 
Шҿлейтті жҽне таулы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі  
Алматы 
обл.,Сарқант 
ауд. 

162 
Вестник Казахского государственного женского педагогического университета №1(40), 2012 
   
10 
«Новинский» 
1967 
45 000 
Шҿлейтті жҽне шҿлді 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Атырау 
обл.,Құрманғазы 
ауд. 
11 
«Құлжа» 
1967 
46 000 
Шҿлейтті жҽне шҿлді 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Шығ. Қаз. 
Обл.,Кҿкпекті 
ауд. 
12 
«Тарбағатай» 
1967 
240 000 
Шҿлейтті жҽне таулы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Шығ. Қаз. 
Обл.,Зайсан, 
Тарбағатай ауд. 
13 
«Андасай» 
1966 
1 000 000 
Шҿлейтті жҽне шҿлді 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Жамбыл обл., 
Мойынқұм ауд. 
14 
«Бударин» 
1967 
80 000 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Батыс Қаз. Обл., 
Зеленов, 
Ақжайық ауд. 
15 
«Жалтыркҿл» 
1967 
19 000 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Батыс Қаз. Обл., 
Жаңақала ауд. 
16 
«Ақдҿң» 
1986 
3 000 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Осакаров ауд. 
17 
«Белағаш» 
1986 
1 500 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Бұқар жырау 
ауд. 
18 
«Қу» 
1986 
33 500 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Қарқаралы ауд. 
19 
«Бектауата» 
1986 
500 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Нұра ауд. 
20 
«Қарағаш» 
1986 
6 800 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Жанарқа ауд. 
21 
«Қызыларай» 
1986 
18 200 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Ақтоғай ауд. 
22 
«Ұлытау» 
1986 
19 300 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Қарағанды обл., 
Ұлытау ауд. 
23 
«Белдеутас» 
2009 
44 660 
Шҿлейтті жҽне таулы 
алқаптың жануарлар 
   Қарағанды 
обл.,Қарқаралы 
ауд. 
24 
«Михайлов» 
1967 
76 800 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Қостанай обл., 
Қарабалық ауд. 
25 
«Сарықопа» 
1986 
51 200 
Шҿлейтті алқаптың 
жарнуарлар дүниесі 
Қостанай обл., 
Жанкелді ауд. 
26 
«Тауынсор» 
1974 
35 000 
Далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Қостанай обл., 
Қамысты ауд. 
27 
«Жарсор

 
Орқаш» 
2009 
29 344,1 
Сулы-батпақты жҽне 
далалы алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Қостанай обл., 
Қамысты ауд. 
28 
«Қарғалы» 
1986 
13 300 
Шҿлейтті жҽне шҿлді 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Қызылорда обл., 
Шиелі, 
Жаңақорған ауд. 
29 
«Тораңғылы 
сай» 
1978 
17 900 
Шҿлейтті жҽне шҿлді 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Қызылорда обл., 
Сырдария ауд. 
30 
«Ақтау

 
Бозашы» 
1986 
170 000 
Шҿлді алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Маңғыстау обл., 
Түпқараған ауд. 
31 
«Қарақия

 
Қаракҿл» 
1986 
137 500 
Шҿлді алқаптың 
жануарлар дүниесі 
Маңғыстау обл., 
Қарақия ауд. 

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университетінің Хабаршысы №1(40), 2012.
 
 163
 
32 
«Қызылтау» 
1986 
60 000 
Далалы  жҽне таулы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Павлодар обл., 
Баянауыл ауд. 
33 
«Мамлют» 
1986 
52 400 
Орманды-далалы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Сол.Қаз.обл., 
Мамлют ауд. 
34 
«Смирнов» 
1986 
240 000 
Орманды-далалы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Сол.Қаз.обл., 
Аққайың ауд. 
35 
«Согры» 
1986 
134 100 
Орманды-далалы 
алқаптың жануарлар 
дүниесі 
Сол.Қаз.обл., 
М.Жұмабаев, 
Қызылжар ауд. 
Барлығы: 3 960 704,1 га 
 
9.  Мемлекеттік  табиғи  корықтық  белдемдер  (государсвенные  природно-
заповедные  зоны)  -еліміздегі  ЕҚТА-ның  жаңа  бір  санаты.  Қазірге  дейін  Казақстанда  5 
табиғи  қорықтық  белдем  ұйымдастырылған.Табиғи  қорықтық  белдемдер  ауқымды 
аумақтарды  қамтиды.  Табиғи  қорықтық  белдемдерде  табиғат  қорғау  жұмыстары 
жалпылама  үгіт-насихат  түрінде  ғана  жүргізіледі.  Табиғи  қорықтық  белдемдер  ауқымды 
экожүйелердегі  табиғат  бірлестіктерін  сақтап  қалу,  ҽрі  қорғау  мақсатында 
ұйымдастырылады.  Еліміздегі  қорықтық  белдемдер  –  «Каспий  теңізінің  солтүстік 
алқабы»,  «Жусандала»,  «Кендірлі-Қаясан»,  «Арыс-Қаратау»  жҽне  «Оңтүстік 
Қазақстан» деп аталады. 
Еліміздегі  5  мемлекеттік  табиғи  қорықтық  белдемнің  алып  жатқан  жер  кҿлемі 
11 350 500 гектар алқапты қамтиды. Мемлекеттік қорықтық белдемдер аумағы келешекте 
еліміздегі ЕҚТА – дың басқа санаттарын яғни табиғи қорықтар, ұлттық табиғи саябақтар, 
табиғи резерваттар жҽне т.б. ұйымдастыруда негізгі қор болып есептелінеді. 
 
Кесте 14.Мемлекеттік табиғи қорықтық белдемдер: 

жүктеу/скачать 4,2 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: