4 лекция. Алкиндер
Құрамында - байланыспен қатар жұп көміртек арасында 2 - байланыстары бар қосылыстар алкиндер деп аталады.
Жалпы формуласы CnH2n
Алкиндердің гомологтық қатары ацетилен бастайды C2H2 – ацетилен, сыз молекулалы қосылыс, L1800
Н - С C – H “” ұзындығы 0,120 нм
С - H – 0,106 нм
Молекуласы сызықты болғандықтан бұл қосылыстарда цис- , транс- изомерлер болмайды.
Рационалды номеклатура бойынша алкиндерді атау үшін оларды ацетиленнің туындысы ретінде қарастырады.
Жүйелік номенклатура бойынша алкандардағы –ан жұрнағы –ин жұрнағына ауыстсрылады. Негізгі тізбек ретінде ең көп үш байланысы бар тізбек алынады. Нөмірлеуді үш байланыс жақтан бастайды
2, 2, 5- триметилгексин – 3 (изопропил – трет - бутилацетилен)
Егер қосылыста бірнеше үш байланыс болса, оларды алкадиин, алкатриин деп атайды.
Алкиндердің радикалдары алкинилді топтар деп аталады, олардың тривиалды атаулары қолданылады.
НС C – НС C – СH2
этинил пропаргил
Алу жолдары
1. Дигалогентуындыларға сілтілердің спирттегі ерітіндісімен әсер ету арқылы:
2. Жоғары температурада метанды немесе күрделі көмірсутектерді крекингтеу арқылы:
3. Кальций карбидін гидролиздеу арқылы
2СаС2 + 4Н2О 2Н - С C –Н + 2Са(ОН)2
Химиялық қасиеттері
Ацетилен көмірсутектеріне қосып алу және ацетиленді көміртек атомының сутегінің реакциялары жүреді.
Қосып алу реакциялары
1. Сутекті қосып алу
алкен алкан
Бұл реакцияның реагентін өзгерту арқылы селективті цис- немесе транс- алкен алуға болады.
цис – бутен - 2
2. Галогендерді қосып алу
1,2 – дибромбутен – 1 1,1,2,2 - тетрабромбутан
3. Галоген сутекті қосып алу
НС CН + НBr H2С CHBr
бромды винил
4. Суды қосып алу (Кучеров реакциясы)
Бұл реакция нәтижесінде ...................... альдегид, ал оның гамологтарынан кетондар алынады. Қосылу Марковников ережесі бойынша жүреді.
5. Спирттерді қосып алу
НС CН + С2Н5ОН С2Н5 – О - СН CH2
этилвинил эфирі
6. Карбон қышқылдарын қосып алу
винилацетат
7. Көгерткіш қышқылын қосып алу
акрилонитрил
8. Димерлену реакциясы
Достарыңызбен бөлісу: |
